,
23 ივლისს, ახალი სტილით, მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:
წმიდა ორმოცდახუთი მოწამე სომხეთის ქალაქ ნიკოპოლში ეწამა კონსტანტინე დიდის თანამმართველის, იმპერატორ ლიკინიუსის (307-324) ზეობისას. ლიკინიუსი სასტიკად დევნიდა ქრისტიანებს. მან თავის, აღმოსავლეთის ოლქში გამოსცა კანონი, რომელიც წამებით სიკვდილს უქადდა ყველას, ვინც კერპებს არ სცემდა თაყვანს. როცა დევნა ქალაქ ნიკოპოლშიც დაიწყო, მაცხოვრის ორმოცმა მსასოებელმა გადაწყვიტა, ნებსით ჩაბარებოდნენ მტარვალებს, და ქრისტეს სახელისათვის წამება დაეთმინათ. ღვთის ნებით, წმინდანებს შეუერთდა კიდევ ხუთი გამორჩეული ქრისტიანი: ლეონტი, მავრიკიოსი, დანიელი, ანტონი და ალექსანდრე, რომელთაც მათი წინამძღვრობა იტვირთეს. აღმსარებლები სასტიკად სცემეს, შებოჭეს და საპყრობილეში ჩაყარეს.
საკანში გამოკეტილი წმიდანები ხარობდნენ და დავითის ფსალმუნებს გალობდნენ. წმიდა ლეონტი ამხნევებდა მათ. ნეტარი შიშობდა, ვაითუ ზოგიერთებმა ტკივილებს ვერ გაუძლონ, სულით დაეცნენ, რწმენა შეერყეთო და მხურვალედ ევედრებოდა უფალს, მალე მიეღო აღმსარებელთა სულები.
შუაღამით, როცა მარტვილები ფსალმუნებს გალობდნენ, უეცრად ნათელმოსილი ანგელოზი წარდგა მათ წინაშე, საკანი ზეციური შუქით გაანათა და წმიდანებს ამცნო, თქვენი ღვაწლი დასასრულს უახლოვდება, სახელები კი უკვე დაწერილიაო ცათა შინა. საპყრობილის მცველები, მენევსი და ბირილადე შეესწრნენ ამ სასწაულებრივ გამოცხადებას და ირწმუნეს ჭეშმარიტი ღმერთი. მეორე დღეს მმართველმა ქრისტეს ტარიგთა სიკვდილით დასჯა გადაწყვიტა. წმიდანები ცეცხლში დაწვეს, უვნებლად გადარჩენილი მათი წმიდა ძვლები კი მდინარეში გადაყარეს (+318). ღვთისმოყვარე ადამიანებმა იპოვეს წმიდანთა ნაწილები და ერთ ადგილას დაფლეს დიდი პატივით. მოგვიანებით, როცა ქრისტეს ეკლესიას თავისუფლება მიენიჭა, ამ ადგილზე წმიდა ორმოცდახუთი მოწამის სახელობის ტაძარი ააგეს.
წმიდა მოწამე აპოლონი ლიდიის (მცირე აზია) ქალაქ სარდში დაიბადა. იგი დაუფარავად ქადაგებდა ქრისტეს, რისთვისაც უსჯულოებმა დაატუსაღეს. ნეტარი მარტვილი დიდხანს აწამეს, ბოლოს კი ჯვარზე მიამსჭვალეს. ეს მოხდა იკონიაში, იმპერატორ დეკიუსის (249-251) ან ვალერიანეს (253-259) დროს.
მარტვილის მოთმინების თვითმხილველმა წარმართმა სილუანემ ირწმუნა და აღიარა ქრისტე, რისთვისაც ენა მოაჭრეს, შემდეგ კი თავი მოჰკვეთეს. ხანგრძლივი წამებით მოუძლურებულმა ვიანორემაც მისი ხვედრი გაიზიარა - მტარვალებმა იგი მახვილით მოკლეს.
წმიდა მარტვილების წამების თარიღი ზუსტად არაა ცნობილი. ვარაუდობენ, რომ ისინი იმპერატორ დიოკლეტიანეს (284-305) ზეობისას აღესრულნენ.
ღირსი ეგვიპტელი მეუდაბნოე მამები, ცეცხლითა და კვამლით მომწყდარნი (+ დაახ. 398)
ღირსი ანტონი პეჩორელი (ერობაში - ანტიპა) 983 წელს დაიბადა ჩერნიგოვის მახლობლად, დაბა ლიუბეჩში. ღვთისმოშიშებით აღზრდილი ანტიპა, სიყმაწვილიდანვე ბერული ცხოვრების სიყვარულით იყო განმსჭვალული. მან მღვიმეც კი გამოკვეთა, სადაც დაყუდებით აპირებდა ცხოვრებას, მაგრამ მალე დარწმუნდა, რომ ამგვარი ღვაწლისთვის გამოცდილი მოძღვრის წინამძღვრობა იყო აუცილებელი და ათონის მთას მიაშურა. აქ წმიდანი ანტონის სახელით აღიკვეცა ბერად. ჭაბუკი მოსაგრე თავისი კეთილგონიერებით, თავმდაბლობით, მორჩილებით, მკაცრი მარხვითა და ღამისთევებით თვით წმიდა მთის მამებსაც კი აოცებდა. მხცოვანმა იღუმენმა განჭვრიტა სულიერებაში სწრაფად წარმატებული ბერის მომავალი, სამშობლოში დაბრუნება ურჩია მას და უთხრა: „ანტონი! უფალი გწინამძღვრობდა შენს ღვაწლში; ახლა დროა, სხვებსაც უწინამძღვრო წმიდა ცხოვრებაში; დაუბრუნდი რუსეთის მიწას და ათონის მთის კურთხევა გაიყოლე: შენგან მრავალი მონაზონი აღმოცენდება!“
ანტონი განმარტოებით დამკვიდრდა კიევის მახლობლად, ბერესტოვოს მთაზე, უღრან ტყეში, ხუცესი ილარიონის (შემდგომ - კიევის მიტროპოლიტის) მიერ გამოკვეთილ მღვიმეში.
საკვირველმა მოსაგრემ მალე გაითქვა სახელი და ყოველი მხრიდან მოეშურებოდნენ მასთან კურთხევისა თუ რჩევა-დარიგების მიღების მსურველები. ზოგი სამუდამოდ იქვე რჩებოდა. წმიდანის პირველი მოწაფეები იყვნენ ღირსი ნიკონი და ღირსი თეოდოსი. ძმები მკაცრი მოსაგრე ცხოვრებით ცხოვრობდნენ: მხოლოდ პურით იკვებებოდნენ, შაბათ-კვირას და დღესასწაულებში კი მოხარშულ ბარდას ღებულობდნენ. თავად ანტონი უხორცოსავით ცხოვრობდა და მაგალითს აძლევდა მოწაფეებს. როცა ბერების რიცხვმა თორმეტს მიაღწია, მათ მიწის ქვეშ გრძელი გვირაბი გათხარეს, მის ორივე მხარეს კი თავიანთთვის მცირე სენაკები გამოკვეთეს, მოაწყვეს ტაძარი და სატრაპეზო. მიწისქვეშეთის ბნელ მღვიმეებში დავანებული მამები გულმხურვალედ ლოცულობდნენ. ამის შემდეგ თავმდაბალმა და მარტოობის მოყვარე ანტონიმ იღუმენობა ნეტარ ბარლაამს გადააბარა, თვითონ კი დატოვა სავანე და წინანდელი სამკვიდრებლიდან ასი საჟენის მოშორებით, ახალ გამოქვაბულში დაეყუდა. გამოცდილი სულიერი მოძღვრის ხელმძღვანელობით მოღვაწეობის სურვილმა მალე აქაც მოამრავლა ბერები. ასევე დაფუძნდა ახლო და შორეულ მღვიმეთა მონასტრები. ბარლაამი წმიდა დიმიტრის მონასტერში გადავიდა, მის ნაცვლად ღირსი ანტონის კურთხევითა და მამების ერთსულოვანი თანხმობით ნეტარი თეოდოსი იქნა დადგენილი. ამ დროისთვის ძმობა უკვე ას ბერს ითვლიდა.
წმიდა ცხოვრებისათვის უფალმა ნეტარ მამას განჭვრეტისა და სასწაულთქმედების ნიჭი მიმადლა, რაც განსაკუთრებული სიცხადით გამოჩნდა ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის დიდი ქვითკირის ტაძრის მშენებლობისას. პეჩორის ლავრისგან განუშორებლად კონსტანტინოპოლში, ვლაქერნის ტაძარში აღმოჩენილ წმიდა მამებს - ანტონისა და თეოდოსის თავად ყოვლადწმიდა ქალწული წარმოუდგა და ოქრო უბოძა. ძვირფასი მონეტებით ნეტარმა მამებმა კირითხუროები დაიქირავეს, რომლებიც ზეციური დედოფლის მითითებით ჩავიდნენ რუსეთში პეჩორის სავანის ტაძრის ასაშენებლად. ამ გამოცხადების დროს ღვთისმშობელმა აუწყა წმიდანს მოახლოებული აღსასრულის შესახებ.
ღირსი მამა 1073 წლის 27 მაისს გარდაიცვალა, ოთხმოცდაათი წლის ასაკში.
