,
15 ივნისს, ახალი სტილით, მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:
წმიდა დიდმოწამე იოანე ახალი, სოჩაველი - ცხოვრობდა ტრაპიზონში, XIV საუკუნეში. იგი კეთილმსახურებით, მართლმადიდებლობის ერთგულებით, გულმოწყალებითა და გლახაკთა სიყვარულით გამორჩეული მდიდარი ვაჭარი იყო.
ერთხელ მომავალ წმიდანს სავაჭრო საქმეებზე ხომალდით მგზავრობა მოუხდა. გემის კაპიტანი არამართლმადიდებელი იყო. იგი იოანესთან სარწმუნოებრივ საკითხებზე კამათში ჩაება, დამარცხდა და გულში ბოღმა ჩაიმარხა. როცა ხომალდი ბოსფორის ბელგრადში შეჩერდა, კაპიტანი ქალაქის ცეცხლთაყვანისმცემელ მმართველთან მივიდა და აუწყა, ჩემს გემზე იმყოფება ერთი სწავლული ადამიანი, რომელსაც თქვენი სჯულის მიღება სურსო.
ქალაქის თავმა პატივით მიიღო იოანე ცეცხლთაყვანისმცემლებთან შემოსაერთებლად. გაკვირვებულმა იოანემ ცეცხლთაყვანისმცემლებს ჭეშმარიტი ღმერთი უქადაგა და დამაჯერებლად დაუმტკიცა მათი ცრუსარწმუნეობის არარაობა.
მართლმადიდებლობის მხნე აღსარებისათვის წმიდანი სასტიკად აწამეს: სხეული დაუფლითეს, ნაკუწ-ნაკუწ აგლეჯდნენ ხორცს. იოანე კი მადლობას სწირავდა უფალს, რომელმაც მისთვის სატანჯველთა დათმენისა და სისხლის დანთხევის ღირსი გახადა. ბოლოს იგი ისევ საპყრობილეში შეაგდეს. დილით ქალაქის თავმა ბრძანა, კვლავ მოეგვარათ მისთვის მარტვილი. ისიც ნათელი და მხიარული სახით წარდგა მის წინაშე, ძველებური სიმტკიცით აღიარა ქრისტე და მმართველს სატანის იარაღი უწოდა. წმიდანი ახალ სატანჯველს მისცეს, ცემისაგან მთელი შიგანი გაუშიშვლდა და გარეთ გადმოეყარა. ხალხმა ეს ამაზრზენი სანახაობა ვერ აიტანა და აღშფოთებული შეძახილებით ამხილა ქალაქის თავი, რომელიც ასე არაადამიანურად ექცეოდა უდანაშაულო ადამიანს. მაშინ მმართველმა ვითომ შეწყვიტა წამება და ბრძანა, დიდმოწამე გაუხედნავ ცხენზე მიებათ და ქალაქის ქუჩებში ეთრიათ. ებრაული უბნების მცხოვრებნი დასცინოდნენ და აბუჩად იგდებდნენ წმიდანს, ბოლოს ერთმა მათგანმა მახვილით წარკვეთა თავი ტანჯვისაგან ღონემიხდილ მარტვილს.
წმიდა იოანეს გვამის მოკვეთილი თავი საღამომდე ქუჩაში ეგდო. ღამით, წმიდა ცხედრის თავზე ნათლის სვეტი და მანათობელ ლამპართა სიმრავლე გამოჩნდა. სამი ნათლითმოსილი ჭაბუკი ფსალმუნებს უგალობდა და უკმევდა მოწამეს. ერთმა ებრაელმა იფიქრა, ქრისტიანები მოვიდნენო წმიდანის ნაწილების წასასვენებლად და მშვილდ-ისარს დასტაცა ხელი მაგრამ, ღვთის უხილავი ძალით შებოჭილი, უეცრად გაშეშდა. დილით ჩვენება გაქრა, მშვილდოსანი კი კვლავ გაუნძრევლად იდგა. იგი მხოლოდ მაშინ გათავისუფლდა უხილავ საკვრელთაგან, როცა შემოკრებილ ქალაქის მცხოვრებლებს აუწყა საოცარი ხილვისა და მასზე მოწეული სასჯელის შესახებ. ქალაქის თავმა, როცა მომხდარი შეიტყო, ქრისტიანებს დიდმოწამის დამარხვის უფლება მისცა. წმიდა ცხედარი ქალაქის ტაძარში დაკრძალეს. ეს მოხდა 1330-1340 წლებს შორის.
კაპიტანმა, რომელმაც უსჯულოებს სატანჯველად გადასცა იოანე, შეინანა და გადაწყვიტა, მისი ცხედარი სამშობლოში გადაესვენებინა, მაგრამ წმიდანი ძილში გამოეცხადა ტაძრის ხუცესს და წინ აღუდგა ამ განზრახვის აღსრულებას. 70 წლის შემდეგ უხრწნელი ნაწილები მოლდო-ვლახეთის დედაქალაქ სოჩავში გადააბრძანეს და საკათედრო ტაძარში დაასვენეს.
წმიდა მოწამე მარიამი (X)
ღირსი მარინი (X)
წმიდა მოწამე დიმიტრი ფილადელფიელი (მცირე აზია) ქრისტიანების ოჯახში დაიბადა. წმიდანი ადრეულ სიყმაწვილეში თურქებმა გაიტაცეს და გაამაჰმადიანეს. ოცდახუთი წლის ასაკში მან გააცნობიერა, რომ ჭეშმარიტი ღვთისათვის უქცევია ზურგი. გადაწყვიტა, ყოველგვარი კავშირი გაეწყვიტა უსჯულოებთან და საჯაროდ აღიარა ქრისტე მაცხოვარი. ამისათვის თურქებმა ნეტარი მარტვილი აჩეხეს. საკუთარი სისხლით ცოდვებჩამორეცხილმა წმიდა მოწამემ 1657 წელს შეჰვედრა სული უფალს.
წმიდა მოწამე კონსტანტინე კუნძულ მიტილენზე დაიბადა. მისი მშობლები მაჰმადიანები იყვნენ. სიყმაწვილეში მომავალ წმიდანს ყვავილი შეეყარა. სასიკვდილოდ დასნეულებულმა მხედველობა დაკარგა და ძალა სრულიად გამოეცალა. ერთმა ქრისტიანმა ქალმა მართლმადიდებლურ ტაძარში მიიყვანა ნეტარი და ნაკურთხი წყლის საშუალებით განკურნა იგი. ცოტა ხნის შემდეგ წმიდა კონსტანტინე ათონის მთაზე წავიდა, მოინათლა და ქრისტესთვის მოწამეობრივად აღსასრულის სურვილიც გაუჩნდა. მოძღვარმა მას ურჩია, დაყუდებულიყო, სრულ მდუმარებაში, მარხვასა და ლოცვაში გაეტარებინა ორმოცი დღე და ღმერთს მინდობოდა.
უფლის კურთხევით, მარტვილმა თურქების წინაშე აღიარა ქრისტე, რისთვისაც ჯერ სასტიკად აწამეს, შემდეგ კი - დაახრჩვეს. წმიდა კონსტანტინემ თავისი მოწამეობრივი ღვაწლი ქრისტესთვის 1819 წლის 23 აპრილს დაიწყო და 2 ივნისს დაასრულა.
წმიდა ნიკიფორე აღმსარებელი, კონსტანტინეპოლელი პატრიარქი (+828) დაიბადა VIII საუკუნის მეორე ნახევარში. ქრისტეს აღსარებისათვის მისმა მშობლებმა მრავალი დევნა და შევიწროება დაითმინეს ხატმბრძოლი იმპერატორის კონსტანტინე კოპრონიმისაგან (740-775). წმიდა ნიკიფორემ კარგი საერო განათლება მიიღო, მაგრამ ყველაზე ღრმად საღვთო წერილი შეისწავლა. მას ძლიერ უყვარდა სასულიერო წიგნების კითხვა.
ლეონ IV-ის (775-780) დროს ნიკიფორე მეფის მრჩეველი გახდა. სამეფო კარზე მოღვაწეობისას იგი განაგრძობდა თავშეკავებულ, კეთილმსახურ ცხოვრებას, შეურყვნელად ინარჩუნებდა მართლმადიდებლურ სარწმუნოებას და მხურვალედ იცავდა ხატთაყვანისცემის წესს. 787 წელს, ლეონ IV-ის სიკვდილის შემდეგ, კონსტანტინე VI-ისა (780-797) და მისი დედის, წმიდა ირინეს ზეობისას ნიკეაში ჩატარდა VII მსოფლიო საეკლესიო კრება, რომელმაც დაგმო ხატმბრძოლობის ერესი. ღრმად განსწავლული ნიკიფორე კრებაზე იმპერატორის სახელით გამოვიდა და მართლმადიდებლობა დაიცვა.
ამის შემდგომ ნიკიფორე კიდევ რამდენიმე წელი დარჩა სამეფო კარზე, მაგრამ ამაოებით სავსე ცხოვრება სულ უფრო და უფრო აუტანელი ხდებოდა მისთვის. ბოლოს, ღვთის სიყვარულით აღსავსემ ხელი აიღო ამა სოფლის ძლიერთა მსახურებაზე და განმარტოვდა ბოსფორის სანაპიროზე, სადაც მდუმარებაში, მარხვასა და ლოცვაში ატარებდა დროს. მისი ღვაწლით აიგო რამდენიმე ტაძარი და დაარსდა მონასტერი.
იმპერატორ ნიკიფორე I (802-811) მეფობის დროს, წმიდა პატრიარქის (784-806) მიცვალების შემდეგ ეკლესიის საჭეთმპყრობლად წმიდა ნიკიფორე აირჩიეს. იგი ჯერ ბერად აღიკვეცა, შემდეგ მღვდლად ეკურთხა, ბოლოს კი, 806 წლის 12 აპრილს, აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაულზე, საპატრიარქო ტახტზე აღსაყდრდა.
ხატთაყვანისმცემელი იმპერატორის ლეონ V სომეხის (813-820) ზეობისას კვლავ დაიწყო ქრისტიანთა დევნა. იმპერატორმა გადასახლებიდან გამოიწვია VII მსოფლიო საეკლესიო კრების მიერ განკვეთილი ეპისკოპოსები და მღვდელმსახურები, მათი შემადგენლობით მოიწვია ერეტიკული კრება და რწმენის საკითხებზე საპაექროდ პატრიარქს უხმო. წმიდა ნიკიფორემ მწვალებლებთან ბჭობაზე უარი განაცხადა, რადგან ხატმბრძოლთა ერესი უკვე ანათემას იყო გადაცემული. ნიკიფორე ჯერ ქრისოპოლის მონასტერში გაგზავნეს, შემდეგ კი კუნძულ პროკონისზე გადაასახლეს, მარმარილოს ზღვაში, სადაც 13 წლის შემდეგ აღესრულა ნატანჯი და შევიწროებული.
847 წლის 13 მარტს წმიდა პატრიარქის უხრწნელი ნაწილები პატივით გადაასვენეს კონსტანტინეპოლში, წმიდა სოფიის ტაძარში.
