,
300 მილიონ წელზე მეტი ხნის წინ, გიგანტური დინოზავრების ეპოქამდე, დედამიწა გიგანტურ მწერებს ეკუთვნოდათ.
წარმოიდგინეთ სამყარო, სადაც ჭრიჭინები ყვავის ზომისაა, ხოლო ორწყვილფეხიანი მრავალფეხა ავტომობილების სიგრძეა.
კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება კარბონულ პერიოდში!
რატომ იყვნენ მწერები იმ პერიოდში ასეთი უზარმაზარი?
რა კავშირი ჰქონდა ჟანგბადს?
და რატომ გადაშენდნენ ისინი?
კარბონული პერიოდი ერთ-ერთი ყველაზე გარდამტეხი პერიოდი იყო დედამიწის ისტორიაში.
პლანეტის მიწის მასებმა სუპერკონტინენტ პანგეას ფორმირება დაიწყეს.
ლანდშაფტზე დომინირებდნენ გიგანტური ჭაობები და თბილი, ნოტიო ტყეები.
და გიგანტური მწერები არ ყოფილან ერთადერთი უზარმაზარი არსებები, რომლებიც მაშინ პლანეტაზე ბინადრობდნენ.
დედამიწა ასევე იყო წყლის ცხოველების კიდევ უფრო მრავალფეროვანი სახლი.
მაშინ პლანეტის წყლებში ბინადრობდნენ ზვიგენების ადრეული ფორმები და გიგანტური ამფიბიები, რომელთა სიგრძეც 1 მეტრს აღწევდა.
კარბონულ პერიოდში მოგზაურობისას, პირველი რასაც შეამჩნევდით მწერების მსგავი გიგანტური არსებები იქნებოდა.
ერთ-ერთი ყველაზე საკულტო მეგანევრა იყო.
ეს მწერი თანამედროვე ჭრიჭინას წააგავდა, გარდა ერთი მნიშვნელოვანი დეტალისა: მისი ფრთების სიგრძე 75 სანტიმეტრს აღწევდა.
რაც შეეხება მის შემაძრწუნებელ მხარეებს, იგი მტაცებელი იყო და ნადირობდა სხვა მწერებსა და პატარა ამფიბიებზე.
თანამედროვე ჭრიჭინას პროვოკაცია თუ ცაში დაფრინავდა, მიწაზე ართროპლევრა დაიარებოდა.
ამ მრავალფეხას სიგრძეში 2.5 მეტრამდე შეეძლო ზრდა.
საბედნიეროდ, იგი დამპალ მცენარეებს ამჯობინებდა და თქვენ არ აგედევნებოდათ.
კიდევ ერთი არც ისე სასიამოვნო გარეგნობის მწერი პულმონოსკორპიუსი იყო.
იგი გახლდათ გიგანტური მორიელი, რომელიც ძირითადად დედამიწის ჭაობიან ტერიტორიებზე ბინადრობდა და სიგრძეში 70 სმ-მდე აღწევდა.
ასევე არსებობდნენ გიგანტური ტარაკნები, რომლებიც 10 სმ-მდე იზრდებოდნენ და ერთდღიურები, რომელთა ფრთების სიგრძეც 45 სმ-ს აღწევდა.
თამამად შეიძლება ითქვას, რომ იმ ეპოქაში ხეტიალისას ბევრი რამისთვის მოგიწევდათ ყურადღების მიქცევა და თავდაცვაც კი.
საკითხავია, როგორ გახდნენ ეს მწერები ასეთი გიგანტურები?
კარბონულ პერიოდში ცხოვრებისას თავს ბევრად უფრო ენერგიულად და ფხიზლად იგრძნობდით.
კვლევებმა აჩვენეს, რომ იმ პერიოდში ატმოსფეროში ჟანგბადის დონემ 35%-ს მიაღწია - დღეს კი 21%-ია.
სწორედაც რომ ჟანგბადი იყო გიგანტურობის ერთ-ერთი მთავარი ფაქტორი.
მაგრამ როგორ და რატომ გახადა ჟანგბადმა ისინი ასეთი მასიურები?
მწერები სხვა არსებებთან შედარებით განსხვავებულად სუნთქავენ.
მათ არ აქვთ სისხლის მიმოქცევის სისტემა ჟანგბადის ქსოვილებამდე მისატანად, სამაგიეროდ, ის პირდაპირ ქსოვილებს მიეწოდება პაწაწინა მილების ქსელის მეშვეობით, რომელსაც ტრაქეა ეწოდება.
რაც უფრო მეტი ჟანგბადია ატმოსფეროში, მით უფრო დიდები იქნებოდნენ ეს მწერებიც.
კიდევ ერთი თეორია ვარაუდობს, რომ, ჟანგბადის ტოქსიკურობის გამო, მწერები იძულებული გახდნენ გიგანტურები ყოფილიყვნენ.
რაოდენ საოცარიც არ უნდა იყოს ჟანგბადი, რაღაც მომენტში ბევრი საოცრებაც შესაძლოა ზედმეტი იყოს.
ჭარბი რაოდენობით ჟანგბადს თქვენს სხეულში შეუძლია შექმნას ის, რასაც "თავისუფალი რადიკალები" ეწოდება.
ეს გახლავთ არასტაბილური მოლეკულები, რომლებსაც შეუძლიათ თქვენი უჯრედებისა და დნმ-ს დაზიანება.
ხოლო, "გიგანტოზავრი" მწერების შემთხვევაში, ისინი იძულებული გახდნენ ასე გადიდებულიყვნენ.
წინააღმდეგ შემთხვევაში, ჟანგბადით მოიწამლებოდნენ.
ზომაში ზრდა ჟანგბადის შეწოვის სიჩქარესაც შეანელებდა, რაც კიდევ უფრო გაართულებდა ზედმეტი ჟანგბადისგან ტანჯვას.
და იგივე შეიძლება დაგმართნოდათ თქვენც.
რაც უფრო დიდხანს იქნებოდით იმ პერიოდში, მით უფრო მაღალი იქნებოდა ჟანგბადის დონე, რაც გამოიწვევდა გულისრევას, რესპირატორულ პრობლემებსა და ნერვულ სისტემაზეც მოახდენდა გარკვეულ გავლენას.
შეიძლება მწერები მართლაც იყვნენ იმ ეპოქის ვარსკვლავები, მაგრამ ისინი არ იყვნენ ერთადერთი არსებები, რომლებმაც უზარმაზარი ცვლილებები განიცადეს კარბონულ პერიოდში.
ეს პერიოდი ასევე ცნობილი იყო, როგორც "ქვანახშირის ხანა".
ეს კი გამოწვეული იყო ნახშირის უზარმაზარი საბადოებით, რომლებიც უძველესი ტყეების დაშლის შემდეგ წარმოიქმნენ.
ქვანახშირი ენერგიის ერთ-ერთი მთავარი წყაროა და მას დღესაც ვიყენებთ.
ხოლო, ბევრი ხილი და ბოსტნეული, რომელსაც სასურსათო მაღაზიებსა თუ ბაღებში ვიპოვით, შეიძლება იყვნენ იმ მცენარეების შთამომავლები, რომლებიც 300 მილიონზე მეტი წლის წინ გაჩდნენ.
კარბონულ პერიოდში მოხდა პირველი თესლოვანი მცენარეების ევოლუციაც, რამაც შექმნა უფრო მრავალფეროვანი ეკოსისტემები, რაც კი ოდესმე გვინახავს.
მოიცა, ეს რა არის? რაღაც დინოზავრის მსგავსი. გამარჯობა ჩემო ბადარა.
ახლა დინოზავრს კი არა, პლანეტის ერთ-ერთ პირველ ქვეწარმავალს მივესალმე, მაგრამ თუ ცოტას კიდევ შევყოვნდები, აქეთ მომესალმება.
და, საერთოდაც კარბონულ პერიოდში კიდევ რამდენიმე მილიონი წელი თუ მოვიცდით, გადავალთ მეზოზოურ ეპოქაში, რომელიც ცნობილია როგორც "დინოზავრების ეპოქა".
ცვლილებებზე საუბრისას, ატმოსფერო იყო დედამიწის კიდევ ერთი ნაწილი, რომელიც ამ პერიოდის განმავლობაში განვითარდა.
დედამიწას ჰქონდა სათბურის მსგავსი კლიმატი.
თბილი და ნოტიო ტემპერატურა მხარს უჭერდა ჭაობიანი ტყეების არსებობას, რომლებსაც დღეს ვებრძვით.
მაგრამ, ეს პერიოდიც მილიონობით წლის განმავლობაში განვითარდა და კლიმატი გადავიდა ე.წ. "მყინვარული დედამიწის" ეპოქაში: ტემპერატურამ საგრძნობლად დაიკლო და დაიწყო ყინულის საფარის წარმოქმნა ძირითადად სამხრეთ ნახევარსფეროში.
მაგრამ, რატომ მოხდა ეს?
დედამიწის ხმელეთები ნელ-ნელა ერთად მოგროვდა და ჩამოყალიბდა სუპერკონტინენტი პანგეა.
და, როდესაც ასეთი უზარმაზარი მიწის მასები იწყებენ მოძრაობას, ამან შეიძლება სერიოზულად იმოქმედოს ოკეანის დინებაზე, ქარის ქცევაზე და გლობალურ კლიმატზე.
ტროპიკული ტყეები განადგურდა, რამაც გამოიწვია ფლორისა და ფაუნის შემცირება, რაც ოდესღაც ყვაოდა.
ტროპიკული ტყეების კლებასთან ერთად, ჟანგბადის დონეც შემცირდა.
პლანეტის გიგანტურმა მწერებმა კვდომა და გადაშენება დაიწყეს.
ჟანგბადის მაღალი დონის გარეშე, რომელიც მათ გიგანტურობას უზრუნველყოფდა, ვერ იცოცხლებდნენ.
ჟანგბადის დონემ და მშრალმა კლიმატმა შექმნა ჰაბიტატები, რომლებიც უფრო შესაფერისი გამოდგა მცირე ზომის მწერებისთვის.
გარდა ამისა, მაშინდელმა ქვეწარმავლებმა ტერიტორიების ხელში ჩაგდება დაიწყეს, რამაც ასევე გაართულა საქმე ლანდშაფტის მწერებისთვის.
მოკლედ, თავად პლანეტა გახდა გიგანტური მწერების მტერი, რომლის წინაშეც ვერავინ ვერაფერს გახდებოდა - ვერც გახდნენ.
წყარო: https://futurepost.ge/
