,
ციკლიდან თბილისური ტაძრების ისტორია
თბილისის მფარველი წმინდანის სახელობის ტაძრის აგება მამა ბესარიონ მენაბდემ 1994 წელს, თანამოაზრეებთან ერთად, დაიწყო.
მშენებლობა 10 წელი გაგრძელდა. ის ადგილი, სადაც არაბებმა აბო თბილელის თავმოკვეთილი სხეული დაწვეს, ჯერ კიდევ მე- 8 საუკუნეში ჯვრით მოინიშნა. ისტორიული წყაროებით დასტურდება, რომ ერეკლე მეფე კრწანისის ომში დამარცხების შემდეგ, სანამ თბილისს დატოვებდა, ამ ჯვართან მოვიდა, ცხენიდან ჩამოხტა და თბილისი და თბილისელები წმინდა აბო თბილელს შეავედრა.
მოგვიანებით, მე - 19 საუკუნეში რუსეთის იმპერიის დროს, ამ ადგილზე აშენდა ნიში ( პატარა სამლოცველო), სადაც დააბრძანეს გრიგოლ გაგარინის მიერ დაწერილი წმ. აბო თბილელის ხატი. დღეს ეს ხატი მეტეხის ტაძარში ინახება. ისტორიულ წყაროებში აღნიშნულია საინტერესო ფაქტები, რომ ამ ადგილზე მოდიოდნენ გასათხოვარი ქალები. ნიში იკრავდა მონეტებს, თუ მონეტას მიიკრავდა, ქალი გათხოვდებოდა. პატარა სამლოცველო ორჯერ ემსხვერპლა ხიდის მშენებლობას, პირველად რუსეთის იმპერიის, მეორედ კი საბჭოთა კავშირის პერიოდში ააფეთქეს.
დეკანოზი ბესარიონ მენაბდე იხსენებს : "1994 წლის 23 ნოემბერს, მე და ჩვენი მრევლი მამა ნიკოლოზ ბურდილაძე, მამა მიქაელ არეშიძე და მგალობელი ნიკოლოზ დადიანი წამოვედით და დავიწყეთ გათხრები ჩვენ თვითონ. მე პირადად დარწმუნებული ვიყავი, რომ ნიში ამ ადგილას იყო. სანამ გათხრებს დავიწყებდით, საჭირო გახდა ადგილზე ერთი ხის მოჭრა, გადავჭერით და გადანაჭრელზე გამოსახული იყო ჯვარი, დღეს ამ ჯვრის ერთი ნაწილი აბო თბილელის ტაძარში ინახება, მეორე ორთაჭალის წმ. ნიკოლოზის ეკლესიაში.
ადგილზე გათხრებისას აღმოჩნდა სამლოცველოს ნანგრევები და ეს გახდა ტაძრის აშენების საფუძველი." წმინდა აბო თბილელის ტაძრის პროექტი შეადგინა რეზო ჯანაშიამ, მამა ბესარიონ მენაბდემ, ქეთი აბაშიძემ და ია გორგიშელმა. თავიდან თბილისის არქიტექტურულმა საბჭომ პროექტი არ დაამტკიცა, თუმცა მოგვიანებით გამოჩდნენ არქიტეტორები, ვინც ტაძრის დღეს არსებული სახით აშენებას მხარი დაუჭირა.
მშენებლობა 10 წელს გაგრძელდა, პირველი იმიტომ, რომ ქვეყნისთვის რთული პერიოდი იყო და ფინანსების მოძიება ჭირდა, მეორე მიზეზი კი თავად პროექტია. დეკანოზი ბესარიონ მენაბდე : "ტაძარი შენდებოდა უზარმაზარი ლოდებით და კირით. საკმაოდ რთული კონსტრუქციაა. ერთი კედელი მთლიანად ბუნებრივი კლდეა. სწორედ ამ კლდეში არსებულ დილეგში დაწვეს წმინდა აბო თბილელის თავმოკვეთილი სხეული და რომ არ დაკარგულიყო, ეს კლდე ეკლესიის ერთ-ერთ კედლად დავტოვეთ. კლდესთან შეთავსება არ იყო ადვილი. ტაძრის ყველა ქვა სათითაოდ ხელითაა გათლილი. ტაძარი ავაგეთ ძველი ტრადიციული მეთოდით. სახურავი თლილი ბაზალტისაა. ამ ყველაფერმა დიდი დრო წაიღო. მახსოვს, ჩემს მოძღვარს მამა ბასილს ვთხოვე დახმარება.
ბიზნესი მაშინ არც იყო განვითარებული, ერთი პურის ქარხნები მუშაობდა და ქარხნების დირექტორებს ვთხოვდით დახმარებას. თავიდან რთული იყო, შემდეგ უკვე გამოჩდნენ ადამიანები და ერთობლივად ავაგეთ ტაძარი. მამა დავით ისაკაძე და მამა ალექსანდრე ბოლქვაძე ჩაერთნენ მრევლით. აწ განსვენებული, მამა დავით ქვლივიძე, მაშინ არ იყო მოძღვარი და ფიზიკურად მუშაობდა. აღსანიშნავია ვახტანგ ბოჭორიშვილი, მალხაზ პაპასკირი, ისინი ქვაზე მუშაობდნენ. არ მინდა ვინმე გამომრჩეს, მრევლმა განსაკუთრებული მონაწილეობა მიიღო მშენებლობაში.
ტაძარი აიგო გათხრების შედეგად აღმოჩენილ საძირკველზე. აღვადგინეთ ისტორიული ნიში და მოზაიკით ამირან ბაკურაძემ შექმნა წმინდა აბო თბილელის ხატი. გათხრების შედეგად , იქვე მივადექით ძველი ხიდის საძირკველს და ავაშენეთ ასიათასი მოწამის სახელობის ტაძარი. შემდეგ აუცილებელი გახდა სივრცის შექმნა მოძღვრისთვის. სენაკი ავუშენეთ მამა ისააკს.
ტაძრების კურთევამდე გვესტუმრა პატრიარქი. მახსოვს, გაოცდა, ისე მოეწონა. " დღეს წმინდა აბო თბილელის ეკლესია ძველი თბილისის მშვენებაა. აღსანიშნავია , რომ დეკანოზი ბესარიონ მენაბდე 12 შვილის მამაა. ერთ-ერთ ვაჟს სახელად აბო ჰქვია.
.jpg)
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
