,
ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც. არის ერთი ცხოველი, რომელმაც ყველა ეს ვირუსული დაავადება სრულიად უდანაშაულოდ და უნებლიეთ გადმოგვცა — ღამურა.
საინტერესოა, რატომ? ახალი კვლევის მიხედვით, ამის მიზეზი ის არის, რომ შეიძლება ღამურები ძირითადი ინკუბატორები იყვნენ, რაც მათი საოცრად ძლიერი და ეფექტიანი იმუნური სისტემის დამსახურებაა. როგორც ჩანს, ღამურების იმუნური სისტემა ვირუსულ შტამებს წვრთნის, აძლევს ადაპტაციისა და განვითარების საშუალებას, რის გამოც ისინი რაც შეიძლება მორგებადი და ინფექციური ხდებიან.
ეს გახლავთ გადარჩენის საოცარი მექანიზმის სამწუხარო გვერდითი ეფექტი. სამწუხარო არა ღამურებისთვის, არამედ სხვა სახეობებისათვის, რადგან როდესაც ვირუსი ღამურებიდან სხვა ცხოველებში შეღწევას ახერხებს, მათ შორის ადამიანებშიც, რეციპიენტის იმუნური სისტემა აღჭურვილი არ არის ამ დახვეწილ, გაწაფულ და ძლიერ გადამდებ პათოგენებთან საბრძოლველად.
კალიფორნიის უნივერსიტეტის მკვლევარ მაიკლ ბუტსის განცხადებით, ვირუსების მასპინძლობის თვალსაზრისით, ღამურები ფსკერის ხაზთან თავსდება და სულაც არ არის უცნაური, როდესაც მრავალი ახალი ვირუსი სწორედ ღამურებისგან მოდის.
ახალ კვლევაში, ბუტსმა და მისმა კოლეგებმა ვირუსის ინფქციურობა ღამურების უჯრედის ხაზში შეისწავლეს; მათ შორის იყო ეგვიპტური ხილის ღამურისა (Rousettus aegyptiacus) და ავსტრალიური შავი მფრინავი მელას (Pteropus alecto) კულტურები.
საკონტროლოდ გამოიყენებოდა Vero-ს სახელით ცნობილი უჯრედები მაიმუნისგან (აფრიკული Chlorocebus), მაგრამ ისინი ღამურების უჯრედების მსგავს უპირატესობას არ ფლობენ.
ღამურების იმუნური სისტემის ერთ-ერთი მოლეკულური მექანიზმია სასიგნალო მოლეკულა ინტერფერონ-ალფას საოცარი სისწრაფით წარმოება, რაც გამოწვეულია ვირუსებთან შეპასუხებით. როდესაც ვირუსით ინფიცირებული უჯრედები ინტერფერონის ცილების სეკრეციას ახდენენ, ახლომდებარე უჯრედები თავდაცვით, ანტივირუსულ მდგომარეობაში გადადის.
აფრიკული მწვანე მაიმუნის უჯრედული ხაზი ასეთ უპირატესობას არ ფლობს. ექსპერიმენტებში, როდესაც უჯრედების კულტურები ებოლასა და მარბერგის ვირუსების იმიტაციის მქონე ვირუსთა დარტყმის ქვეშ მოათავსეს, მაიმუნის უჯრედები სწრაფად დაზიანდა. თუმცა, მეორე მხრივ, ღამურის უჯრედები ინტერფერონის სწრაფი სიგნალირების წყალობით ვირუსულ თავდასხმას შეეწინააღმდეგა.
პარადოქსი კი ის არის, რომ როგორც ჩანს, საბოლოო ჯამში, ინტერფერონი ვირუსებს სარგებელს აძლევს, მიუხედავად იმისა, რომ მათ ხელს უშლის უჯრედების მოკვდინებაში. მართალია, სასიგნალო სისტემა ახდენს უჯრედების სიკვდილის პრევენციას, მაგრამ ინფექციას ეს სულაც არ აფერხებს, ვირუსი იწყებს ამ დამცავ სისტემაზე მორგებას; სულ მცირე ასეა ჯგუფის მიერ ჩატარებული კომპიუტერული სიმულაციების მიხედვით.
კვლევის ავტორის, ბიოლოგ კერა ბრუკის განცხადებით, ეს იმაზე მიუთითებს, რომ ინტერფერონის ნამდვილად მტკიცე სისტემის ქონა ვირუსებს ეხმარება, უფრო შეუდრეკელი გახდეს მასპინძლის ორგანიზმში.
„როდესაც გაქვს უფრო ძლიერი იმუნური პასუხი, გრჩება უჯრედები, რომლებიც დაცულია ინფექციებისგან; შესაბამისად, ვირუსს შეუძლია გადააჭარბოს თავის რეპლიკაციის მაჩვენებელს მასპინძლის დაზიანების გარეშე. მაგრამ როდესაც ის მაგალითად ადამიანში შედის, ჩვენ არ გაგვაჩნია ასეთი სახის ანტივირუსული მექანიზმი და ვიღებთ დიდი ოდენობით პათოლოგიებს“, — აღნიშნავს კერა ბრუკი.
აუცილებლად უნდა აღინიშნოს, რომ მოლეკულა ინტერფერონ-ალფა ადამიანებსაც გვაქვს, მაგრამ როგორც ჩანს, ღამურებს ვირუსებთან გაცილებით მარტივი ურთიერთობა აქვთ, ვიდრე ჩვენ.
იმ შემთხვევაშიც კი, როცა ღამურები ადამიანებისათვის მომაკვდინებელი პათოგენებით არიან ინფიცირებული, მათ დაავადების აშკარა სიმპტომები არ აღენიშნებათ და ვირუსებს გრძელვადიანი, შეუდრეკელი ინფექციების სახით ატარებენ. მკვლევართა განცხადებით, ეს შეუდრეკლობა სწორედ ინტერფერონის მიერ ჩანს წახალისებული.
იმის დასადგენად, თუ რატომ არის ღამურების ინტერფერონის სისტემა უფრო მედგარი და სწრაფი, ვიდრე ჩვენი, უფრო მეტი კვლევაა საჭირო.
„აღმოვაჩინეთ, რომ ღამურის უჯრედის ხაზებს აქვს ინტერფერონის შუამავლობით გაზრდილი იმუნური შეპასუხების ხელწერა. ეს კი ვირუსებს მასპინძელში სწრაფად გავრცელების საშუალებას აძლევს. ინტერფერონის გზით გამოწვეული ანტივირუსული მდგომარეობა ქსოვილის კულტურაში უჯრედებს სიკვდილისგან იცავს, რასაც მოსდევს გრძელვადიანი in vitro ეპიდემიები, რომლებიც აძლიერებს გრძელვადიანი შეუდრეკელი ინფექციების ალბათობას“, — განმარტავენ კვლევის ავტორები.
ჯგუფის განცხადებით, შედეგი ის არის, რომ ღამურებში განვითარებული სწრაფად რეპლიკაციური ვირუსები სავარაუდოდ სწრაფად იძენენ ვირულენტობის (სიძლიერის) ზრდას, თუკი ისინი შემდეგ მასპინძელში, მათ შორის ადამიანებში გადავლენ, რადგან მათი იმუნური სისტემა განსხვავდება ღამურების უნიკალური სისტემისგან.
ზოგჯერ ამ პროცესში ჩართულია შუამავალიც, მაგალითად, ღორი, აქლემი ან ცხენი. იმის ცოდნა, თუ როგორ და რატომ ხდება ეს ყველაფერი, სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ვირუსებთან საბრძოლველად.
კვლევა ჟურნალ eLife-ში გამოქვეყნდა.
მომზადებულია news.berkeley.edu-სა და ScienceAlert-ის მიხედვით.
ავტორი: მიხეილ ჭაბუკაშვილი
წყარო: 1tv.ge
ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.
გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:
დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.
დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.
აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.
კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.
უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?
როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.
რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.
ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან) ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.
არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.
იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.
ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.
თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.
