USD 2.7227
EUR 3.1910
RUB 3.4642
თბილისი
რამდენ ფულს და რაში დახარჯავს საქართველოს სახელმწიფო 2021 წელს
თარიღი:  552

როგორც მოგეხსენებათ, პარლამენტმა 2020 წლის 29 დეკემბერს გამართულ რიგგარეშე პლენარულ სხდომაზე, რომელსაც მხოლოდ ქართული ოცნების დეპუტატები ესწრებოდნენ, 82 ხმით არცერთის წინააღმდეგ, 2021 წლის ბიუჯეტი დაამტკიცა.

მიღებული დოკუმენტის თანახმად, ბიუჯეტის მთლიანი ხარჯები 18.4 მილიარდი ლარი იქნება, რაც დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში რეკორდული მაჩვენებელია. თუმცა, ბიუჯეტის ზრდის მთავარი ფაქტორი ახალი საგარეო ვალები იქნება, რომელთა შედეგადაც მთავრობის ვალის მოცულობა მშპ-ის 60%-ს გადააჭარბებს. 

ბიუჯეტის პროექტით არ მცირდება ბიუროკრატიული ხარჯები, მეტიც სამთავრობო აპარატის სახელფასო ფონდი 60 მილიონი ლარით 1.61 მილიარდ ლარამდე იზრდება.

მომდევნო წელს ყველაზე მეტი თანხით კვლავ ჯანდაცვის სამინისტრო დაფინანსება არის დაგეგმილი - უწყების ბიუჯეტი 48 მილიონი ლარით იზრდება და ის 5.56 მილიარდ ლარს შეადგენს. ბიუჯეტის ზრდას განაპირობებს როგორც პენსიის ინდექსაციის ახალი კანონი, რომლითაც პირველი იანვრიდან ასაკობრივი პენსია გაიზრდება, ასევე, ქვეყანაში დაწესებული "ლოქდაუნის" გამო, ბიუჯეტი სოციალურად დაუცველთათვის 6 თვით 100-ლარიან დახმარებებსაც დააფინანსებს.

ბიუჯეტში არ არის გათვალისწინებული ხარჯები დამოუკიდებელი "კულტურისა და სპორტის" სამინისტროსთვის, რომელიც ამჟამად განათლების სამინისტროს ქოლგის ქვეშაა, შესაბამისად ამ ცვლილებას 2021 წელს ბიუჯეტის კორექტირება დასჭირდება. 

2021 წლის ბიუჯეტის მიმართულებები ასეთია:

ჯანდაცვის სამინისტრო - 5.56 მილიარდი ლარი, სამინისტროს დაფინანსება 48 მილიონით იზრდება;

მათ შორის სოციალური დაცვის ბიუჯეტი 3.84 მილიარდი ლარით განისაზღვრება;
მათ შორის ჯანდაცვის პროგრამების ხარჯი 1.54 მილიარდი ლარით განისაზღვრება;
მათ შორის დევნილთა განსახლება 72 მილიონი ლარით განისაზღვრება.

რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრო - 2.42 მილიარდი ლარი, სამინისტროს დაფინანსება 551 მილიონი ლარით იზრდება;

მათ შორის საგზაო ინფრასტრუქტურის მშენებლობა/რეაბილიტაცია 1.53 მილიარდი ლარით განისაზღვრება;
მსხვილი საინვესტიციო პროექტების ჩამონათვალი ასეთია:

თბილისი-სენაკი-ლესელიძის საავტომობილო გზის ჩუმათელეთი-ხევის მონაკვეთის რეკონსტრუქცია-მშენებლობა (EIB, WB) – 60.0 მლნ ლარი;
თბილისი-სენაკი-ლესელიძის საავტომობილო გზის ხევი უბისას მონაკვეთის რეკონსტრუქცია - მშენებლობა (ADB) – 130.0 მლნ ლარი;
თბილისი-სენაკი-ლესელიძის საავტომობილო გზის უბისა შორაპნის მონაკვეთის რეკონსტრუქცია-მშენებლობა (EIB) – 150.0 მლნ ლარი;
თბილისი-სენაკი-ლესელიძის საავტომობილო გზის შორაპანი არგვეთას მონაკვეთის რეკონსტრუქცია-მშენებლობა (ADB) – 40.0 მლნ ლარი;
o აღმოსავლეთ-დასავლეთის ჩქაროსნული ავტომაგისტრალის დერეფნის გაუმჯობესების პროექტი (ზემო ოსიაური-რიკოთი) (EIB, WB) – 80.0 მლნ ლარი;
სამტრედია-გრიგოლეთის საავტომობილო გზის კმ 0-კმ 50 მონაკვეთის მოდერნიზაცია-მშენებლობა (EIB, EU) – 65.0 მლნ ლარი;
სენაკი-ფოთი-სარფის საავტომობილო გზის კმ48-კმ64 გრიგოლეთი-ჩოლოქის მონაკვეთის მშენებლობა (EIB) – 70.0 მლნ ლარი;
ქ. ბათუმის ახალი შემოვლითი გზა (ADB, AIIB) – 80.0 მლნ ლარი;
მცხეთა-სტეფანწმინდა-ლარსის საავტომობილო გზის ქვეშეთი-კობის მონაკვეთზე საავტომობილო გზის და გვირაბის მშენებლობა (ADB, EBRD) – 80.0 მლნ ლარი;
ბაღდათი-აბასთუმნის საავტომობილო გზის რეკონსტრუქცია-რეაბილიტაცია - 80.0 მლნ ლარი;
ზემო იმერეთი (საჩხერე) - რაჭის დამაკავშირებელი საავტომობილო გზის რეკონსტრუქცია-მშენებლობა - 35.0 მლნ ლარი;
ბათუმი (ანგისა) - ახალციხის საავტომობილო გზის ხულო-ზარზმის მონაკვეთის რეაბილიტაცია-რეკონსტრუქცია (Kuwait Fund) – 30.0 მლნ ლარი;

წყალმომარაგების ინფრასტრუქტურის აღდგენა-რეაბილიტაცია - 348.7 მლნ ლარით განისაზღვრება;

განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტროს ბიუჯეტი 2020 წელთან შედარებით 264.5 მილიონი ლარით იზრდება და 1.8 მილიარდი ლარით განისაზღვრება;

მათ შორის სკოლამდელი და ზოგადი განათლება - 1.03 მილიარდი ლარით დაფინანსდება, რაც 2020 წელთან შედარებით 22 მილიონი ლარით მეტია;
პროფესიულ განათლებაზე სამინისტრო 62.5 მილიონ ლარს მიმართავს, რაც 10 მილიონი ლარით მეტია 2020 წლის მავენებელზე;
ახალი ინფრასტრუქტურის მშენებლობაზე კი 137 მილიონი ლარი დაიხარჯება, მათ შორის სპორტულ ინფრასტრუქტურაზე 46 მილიონი ლარი მიიმართება;
სამინისტროში კულტურის ბიუჯეტი 69.5 მილიონი ლარით;
სპორტის დაფინანსება კი 122 მილიონი ლარით არის განსაზღვრული. გრძელდება ფეხბურთის განვითარების პროგრამა და ფეხბურთის განვითარების ფონდს 37 მილიონი ლარი გამოეყოფა.

გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს დაფინანსება შეადგენს 463.6 მლნ ლარს, უწყების დაფინანსება 2020 წელთან შედარებით 13 მილიონი ლარით მცირდება;

მათ შორის 115 მილიონი ლარით დაფინანსდება შეღავათიანი აგროკრედიტის პროგრამა;
ერთიანი აგროპროექტის ფარგლებში 206.7 მილიონი ლარი დაიხარჯება;
მევენახეობა-მეღვინეობის დაფინანსება 61.8 მილიონი ლარი იქნება;
სურსათის უვნებლობაზე კი 29.9 მილიონი ლარი დაიხარჯება.
სამელიორაციო სისტემების განვითარებაზე 90.7 მილიონი ლარი მიიმართება;

ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს ბიუჯეტი 352 მილიონი ლარით მცირდება და ის 469.8 მილიონი ლარით განისაზღვრება. კლება ძირითადად პროგრამა “აწარმოე საქართველოშის” ეხება, რომლის ბიუჯეტიც 300 მილიონი ლარით მცირდება და ის 157 მილიონი ლარით განისაზღვრება. კლება “საკრედიტო საგარანტიო პროგრამის” დაფინანსების შემცირებას უკავშირდება.

25 მილიონი ლარით იზრდება ინოვაციების სააგენტოს ბიუჯეტი და ის 28.7 მილიონ ლარს მიაღწევს.

ელექტროგადამცემი ხაზების რეაბილიტაციაზე 51 მილიონი ლარი მიიმართება;
COVID კარანტინის ზონების დაფინანსებას სამინისტრო 50 მილიონი ლარით გეგმავს.

ფინანსთა სამინისტროს ბიუჯეტი 88.9 მილიონ ლარამდე იზრდება, მატება 8 მილიონ ლარია.

იუსტიციის სამინისტროსთვის გათვალისწინებულია 246.5 მლნ ლარი, რაც 2020 წლის ბიუჯეტთან შედარებით 22 მილიონი ლარით მეტია.

მათ შორის მიწის რეგისტრაციის ხელშეწყობის მიზნით გათვალისწინებულია 30,4 მლნ ლარი, პენიტენციური სისტემის მართვისთვის 156.5 მლნ ლარზე მეტი, ხოლო იუსტიციის სახლის მომსახურებათა განვითარება და ხელმისაწვდომობის პროგრამის დაფინანსებისათვის - 16.5 მლნ ლარის ოდენობით.

საგარეო საქმეთა სამინისტროსთვის გათვალისწინებულია 174.2 მლნ ლარი, რაც 2020 წლის ბიუჯეტთან შედარებით 18.2 მილიონი ლარით მეტია.

სამინისტროს დაფინანსების ზრდა ძირითადად გამოწვეულია საზღვარგარეთ საქართველოს დიპლომატიური დაწესებულებების დაფინანსების გაზრდით, ასევე დამატებით 2.0 მლნ ლარი გათვალისწინებულია დიასპორული პოლიტიკის მიმართულებით ლევილის მამულის რეაბილიტაციასთან დაკავშირებული ხარჯების დაფინანსებასთან;

თავდაცვის სამინისტროსთვის გათვალისწინებულია 900.0 მლნ ლარი, რაც 2020 წელთან შედარებით 95 მილიონი ლარით მეტია.

ბიუჯეტის განმარტებით ბარათში ნათქვამია, რომ უწყების დაფინანსების ზრდა განპირობებულია NATO-სთან თავსებადობის პრინციპით, რომლის მიხედვითაც სახელმწიფომ მშპ-ის 2%-ის ოდენობის ხარჯები თავდაცვის სისტემის დასაფინანსებლად უნდა გაიღოს.

“ამასთან გასათვალისწინებლია, რომ NATO-ს ქვეყნების თავდაცვის ხარჯების კლასიფიკატორის მიხედვით თავდაცვის მიმართულებით სახელმწიფო ბიუჯეტის შესაბამისი მხარჯავი დაწესებულებების მიერ მისამართი სახსრები (შინაგანი ჯარის და საზღვრის დაცვის პერსონალის ხარჯების, საპენსიო შენატანების, თავდაცვის ძალებიდან დათხოვნილ პირთა კომპენსაციების და სხვა NATO-ს კლასიფიკატორით განსაზღვრული შესაბამისი ხარჯების გათვალისწინებით) აღწევს 1 100.0 მლნ ლარს, რაც 2021 წლისათვის პროგნოზირებული მშპ-ის 2%-ს შეადგენს,”- ნათქვამია ბიუჯეტის განმარტებით ბარათში.

შინაგან საქმეთა სამინისტროსთვის გათვალისწინებულია 790.0 მლნ ლარი, რაც 2020 წელთან შედარებით 30 მილიონი ლარით მეტია. უწყებაში შრომის ანაზღაურების მოცულობა 498 მილიონი ლარიდან 525 მილიონ ლარამდე იზრდება.

საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურისთვის გათვალისწინებულია 137.5 მლნ ლარი, რა 2020 წელთან შედარეებით 1 მილიონით მეტია;

საქართველოს პროკურატურისთვის გათვალისწინებულია 41.4 მლნ ლარი, უწყების დაფინანსება 0.1 მლნ ლარით იზრდება;

საქართველოს სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახურისთვის გათვალისწინებულია 60.4 მლნ ლარი, უწყების დაფინანსება 2 მილიონი ლარით იზრდება.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის სახელმწიფო დაფინანსება 2021 წელს 0.5 მილიონი ლარით იზრდება და ის 69.2 მილიონი ლარით განისაზღვრება;

ცენტრალურ საარჩევნო კომისიას ბიუჯეტი 2 მილიონი ლარით უმცირდება და ის 70.5 მილიონი ლარით არის განსაზღვრული.

ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.