USD 2.7203
EUR 3.2029
RUB 3.4550
თბილისი
რა წერია აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშში
თარიღი:  731

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2021 წლის განმავლობაში ადამიანის უფლებების კუთხით არსებულ მდგომარეობაზე ანგარიშს ავრცელებს. საქართველოზე მომზადებული ანგარიში 85 გვერდისგან შედგება და მასში მიმოხილულია გასულ წელს ქვეყანაში  განვითარებული მოვლენები.

დოკუმენტში მოხვდა 5-6 ივლისის ძალადობრივი მოვლენები, 2020 წლის ოქტომბრის არჩევნები, მიხეილ სააკაშვილის დაკავება და სხვა საკითხები. ანგარიშში საუბარია იმ საქმეების შესახებაც, რომლებზეც განაჩენი არ დამდგარა, მათ შორის, 20 ივნისს პოლიციის მიერ არაპროპორციული ძალის გამოყენებაზე, აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის, აფგან მუხთარლის გატაცებისა და თემირლან მაჩალიკაშვილის მკვლელობის საქმეებზე.

მაჩალიკაშვილის საქმე

პანკისში ჩატარებული სპეცოპერაციის დროს მოკლული თემირლან მაჩალიკაშვილის საქმის შესახებ ანგარიშის დასაწყისშივეა საუბარი. ქვეთავში, რომელიც  უკანონო ან პოლიტიკურად მოტივირებულ მკვლელობებს ეხება, ნათქვამია, რომ საანგარიშო პერიოდში ამგვარი ცნობები არ ყოფილა, თუმცა დოკუმენტში ნათქვამია, რომ მიუხედავად სახალხო დამცველის მხრიდან არაერთგზის მოწოდებისა, პროკურატურამ შეწყვიტა გამოძიება თემირლან მაჩალიკაშვილის მკვლელობის საქმეზე დანაშაულის ნიშნების არარსებობის მოტივით.

აფგან მუხთარლის გატაცება

აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის, აფგან მუხტარლის საქმე, რომელიც თბილისში გაუჩინარების შემდეგ აზერბაიჯანში პატიმრობაში აღმოჩნდა, სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშის იმ ქვეთავში მოხვდა, რომელიც გაუჩინერაბებს ეხება. დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ მუხთარლი მის გატაცებაში ქართველ სამართალდამცავებს ადანაშაულებს აზერბაიჯანელ მესაზღვრეებთან თანამშრომლობაში  და ნათქვამია, რომ ამ საქმეზე პასუხისმგებელი პირები გამოვლენილი არ არიან.

მიხეილ სააკაშვილის დაკავება

სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშში საუბარია საქართველოს მესამე პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის დაკავებაზე. ქვეთავში, რომელიც წამებას, არაადამიანურ ან/და დამამცირებელ მოპყრობას ეხება, ნათქვამია, რომ ექსპრეზიდენტი პირველ ოქტომბერს დააკავეს რამდენიმე საქმეზე დაუსწრებლად შეფარდებული პატიმრობის გამო.

დოკუმენტში ნათქვამია, რომ 11 ნოემბერს სახალხო დამცველის ოფისმა სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურს მიმართა იუსტიციის სამინისტროს პენიტენციური სამსახურის მხრიდან  მიხეილ სააკაშვილის უფლებების შესაძლო დარღვევის საკითხის გამოძიების მიზნით.  დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ საუბარი ეხებოდა სააკაშვილის იძულებით გადაყვანას რუსთავის მე-12 ციხიდან გლდანის მე-18 დაწესებულებაში მისი ხანგრძლივი შიმშილობის შემდეგ.

სახელმწიფო დეპარტამენტი სახალხო დამცველს ციტირებს და აცხადებს, რომ ომბუდსმენის თქმით, 11 ნოემბერს იუსტიციის სამინისტრომ შელახა პატიმრის პატივი, ღირსება და პრივატულობა, მისი ნების საწინააღმდეგოდ ეტაპირების ამსახველი ვიდეოკადრების გასაჯაროებით. სახელმწიდო დეპარტამენტი აღნიშნავს, რომ  სახელმწიფო ინსპექტორს ვიდეო არ გადაეცა გამოძიების ფარგლებში, თუმცა ხელმისაწვდომი იყო საჯაროდ.

ამასთან, სახელმწიფო დეპარტამენტი სახალხო დამცველზე დაყრდნობით აცხადებს, რომ პენიტენციურმა სამსახურმა მესამე პრეზიდენტს საკუთარ პროცესზე დასწრების უფლება შეუზღუდა, რაც ეწინაარმდეგება საქართველოს კონსტიტუციას. ანგარიშში აღნიშნულია, რომ ეს უფლება მიხეილ სააკაშვილს სამჯერ შეეზღუდა.

სახელმწიფო დეპარტამენტი საკუთარ ანგარიშში წერს, რომ 19 ნოემბერს მიხეილ სააკაშვილი ჯანმრთელობის კრიტიკული მდგომარეობის გამო გორის სამხედრო ჰოსპიტალში გადაიყვანეს მკურნალობისთვის. გამოჯანმრთელების შემდეგ კი მე-12 პენიტენციურ დაწესებულებაში დააბრუნეს, სადაც ამ დრომდე იმყოფება.

მიხეილ სააკაშვილზე საუბრის დასასრულს, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის გაუქმებას მიმოიხილავს. ანგარიშში ნათქვამია, რომ 30 დეკემბერს „ქართულმა ოცნებამ“ მხარი დაუჭირა აღნიშნული უწყების გაუქმებას და მის ნაცვლად ორი სააგენტოს ჩამოყალიბებას.

პოლიტიკური პატიმრები და დაკავებულები

ქვეთავში, სახელწოდებით პოლიტიკური პატიმრები და დაკავებულები, სახელმწიფო დეპარტამენტი აცხადებს, რომ არასამთარობო ორგანიზაციები და ოპოზიციური პარტიები აცხადებდნენ, რომ სახელმწიფოს პოლიტიკური ნიშნით ჰყავდა ადამიანები დაკავებული. დოკუმენტში ნათქვამია, რომ 23 თებერვალს საიამ დაგმო იმ დღეს ერთიანი ნაციონალური მოძროაბის ლიდერის, ნიკა მელიას დაკავება და აღნიშნა, რომ ოპოზიციური პარტიის ლიდერის დაკავება პოლიტიკურად იყო მოტივირებული.

ანგარიშში ნათქვამია, რომ ნიკა მელია გირაოს გადაუხდელობის გამო 2019 წლის საპროტესტო აქციების საქმეზე დააკავეს მას შემდეგ, რაც ელექტრონული მონიტორინგის აპარატი მოიხსნა 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების გასაპროტესტებელ აქციაზე. სახელმწიფო დეპარტამენტი აღნიშნავს, რომ ომბუდსმენის თქმით, მელიას დაკავების აუცილებლობა არ იყო. 11- კვირიანი პატიმრობის შემდეგ, სახელმწიფო დეპარტამენტის თქმით, მელია გაათავისფულეს 19 აპრილის შეთანხმების ფარგლებში, რომელიც მმართველ პარტიასა და ოპოზიციას შორის დაიდო.

27 აპრილს კი პრეზიდენტმა სალომე ზურაბიშვილმა შეიწყალა ნიკა მელია და „მთავარი არხის“ თანადამფუძნებელი გიორგი რურუა. ანგარიშში ასევე ნათქვამია, რომ ოპოზიციური პარტიები რურუას და მელიას დაკავების უკან პოლიტიკურ მოტივებს ხედავდა, მათივე თქმით, ასევე პოლიტიკური პატიმარია საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი.

პირად ცხოვრებაში უკანონო ჩარევა

სახელმწიფო დეპარტამენტი ქვეთავში, რომელიც პირად ცხოვრებაში უკანონოდ ჩარევას ეხება, ნათქვამია, რომ  მედია და არასამთავრობო ორგანიზაციები მთავრობას ადანაშაულებდნენ პირად ცხოვრებაში უკანონო ჩარევაში. მაგალითისთვის, სახელმწიფო დეპარტმანეტის თქმით, იყო ცნობები პოლიტიკური ოპონენტების თვალთვალის შესახებ. ანგარიშში ნათქვამია, რომ სამოქალაქო და საერთაშორისო საზოგადოების, ასევე ჟურნალისტების მხრიდან გამოითქვა შეშფოთება, რომ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური თვალთვალის სისტემებს პოლიტიკური ნეიტრალიტეტის ნაკლებობით იყენებდა.

დოკუმენტში ნათქვამია, რომ პროოპოზიციური „მთავარი არხის“ დირექტორმა ნიკა გვარამიამ 1 აგვისტოს სუსი დაადანაშაულა ოპოზიციაზე, მთავრობისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმოამდგენლებზე, ჟურნალისტებზე, დიპლომატებსა და ბიზნესის წარმოამდგენლებზე თვალთვალში. აღნიშნულის დროს გვარამია კითხულობდა ე.წ. კრებსებს, რომელიც, მისი თქმით, სუს-დან იყო მოპოვებული და არალეგალურად ჩაწერილ სატელეფონო და პირისპირ საუბრებს ასახავდა.

ჩანაწერის მიხედვით, სუსი არალეგალურად აგროვებდა ინფორმაციას ადამიანების სექსუალური ორიენტაციის, პირადი ურთიერტობების და სექსუალური პარტნიორების შესახებ. სახელმწიფო დეპარტამენტი აღნიშნავს, რომ ზოგიერთმა ჟურნალისტმა და არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენელმა დაადასტურა აღნიშნული დიალოგების ნამდვილობა. მმართველი პარტია კი ცნობებს ფაბრიკაციად აფასებდა.

ანგარიშში ნათქვამია, რომ 13 სექტემბერს პირმა, რომელიც აცხადებდა, რომ სუსში მუშობდა,  ათასობით დოკუმენტი გახადა საჯარო, რომელიც მსგავს ინფორმაციას შეიცავდა. 14 სექტემბერს პროკურატურამ გამოძიების დაწყება დააანონსა, პრემიერ-მინისტრი და სხვა მაღალჩინოსნები კი აგრძელებდნენ უარყოფას, რომ ამგვარ ფაქტს ჰქონდა ადგილი.

5-6 ივლისის ძალადობა და ჟურნალისტებზე თავდასხმები

სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშში ნათქვამია, რომ წლის განამვლობაში ადგილი ჰქონდა ულტრამემარჯვენე და პოლიტიკურად მოტივირებული აქტორების მიერ ჟურნალისტებზე მრავალრიცხოვან თავდასხმებს. დოკუმენტში ვკითხულობთ, რომ სამოქალაქო საზოგადოების დამკვირვებლებს სჯეროდათ, რომ მთავრობა ამგვარ ძალადობას ადეკვატურად არ იძიებდა და არ სჯიდა. დოკუმენტში ნათქვამია, რომ გარდა 5-6 ივლისის ძალადობისა, ადგილი ჰქონდა არაერთ თავდასხმას. მათ შორის, დასახელებულია 25 თებერვალს ტელეკომპანია ფორმულას წამყვანზე, ვახო სანიაზე თავდასხმა. ასევე, აღნიშნულია მთავარი არხის ჟურნალისტზე, ემა გოგოხიაზე მესტიის მუნიციპალიტეტის მერის მხრიდან სიცოცხლის მოსპობაზე მუქარა. 17 მაისს კი, სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშის მიხედვით, თავს დაესხნენ საზოგადოებრივი მაუწყებლის გადამღებ ჯგუფს.

დოკუმენტში ასევე საუბარია გიორგი გაბუნიას მკვლელობის მცდელობის საქმეზეც. სახელმწიფო დეპარტამენტი აღნიშნავს, რომ 4 წლით პატიმრობა მიესაჯა რუსეთის მოქალაქე მოჰამედ გუციევს.

ანგარიშში ყრუადღებაა გამახვილებული ტელეკომპანია პირველის გარდაცვლილ ოპერატორ ლექსო ლაშქარავას საქმეზეც, რომელიც 11 ივლისს გარდაცვლილი იპოვეს. სახელმწიფო დეპარტამენტი აღნიშნავს, რომ 5 ივლისს ის სასტიკად სცემეს. სახელმწიფო დეპარტამენტი აცხადებს, რომ სამართალდამცავი უწყებები მისი სიკვდილის შემდეგ თითქოს ჟურნალისტის დისკრედიტაციაზე უფრო იყვნენ ორიენტირებული, ვიდრე მისი სიკვდილის მიზეზების დადგენაზე.

დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ 5 ივლისის ძალადობისას,  ჯამში, მედიის 53 წარმოამდგენელი დაშავდა. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი აღნიშნავს, რომ მიუხედავად იმისა, მომხდარზე 30-მდე პირი დააკავეს, ამ დრომდე არ გამოვლენილა ძალადობის ორგანიზატორების ვინაობა.

არჩევნები

2020 წლის ოქტომრბის არჩევნებთან დაკავშირებით, ანგარიშში ნათქვამია, რომ მიუხედავად ევროპის უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციის ანგარიშში არჩევნების პირველი ტურის კონკურენტულაც შეფასებისა, რომლის დროსაც ფუნდამენტური თავისუფლებები დაცული იყო, ისმოდა ბრალდებები ამომრჩევლების მოსყიდვაზე, მათ ნებაზე ზეწოლასა და მმართველ პარტიასა და სახელმწიფოს შორის ზღვრის გაფერმკთალებაზე. ისევე, როგორც ზეწოლაზე ამომრჩევლებსა და კანდიდატებზე. სახელმწიფო დეპარტამენტი იშველიებს ეუთოს მისიის ანგარიშს, სადაც ასევე ნათქვამია, რომ იყო მკვეთრი დისბალანსი რესურსებს შორის, მმართველი პარტიის სასარგებლოდ.

ამასთან, დოკუმენტში საუბარია, რომ ODIHR-მა ხაზგასმით აღნიშნა შეშფოთება მმართველი პარტიის დომინირებაზე საარჩევნო კომისიებში. სხვა პრობლემებს შორის სახელმწიფო დეპარტამენტი ასახელებს ცნობებს საჯარო სექტორში დასაქმებულთა შევიწროებაზე და საჩივრების ფორმალური მიზეზებით სისტემატურ უგულებელყოფას, რომელიც მნიშვნელოვნად ზღუდავდა ეფექტიანი ლეგალური გზებით ხარვეზების აღმოფხვრას.

ანგარიშის ბმული https://www.state.gov/

ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.