USD 2.7433
EUR 2.8862
RUB 2.7214
თბილისი
რა სჭირს მიწას? | შემცირებული მოსავალი აფხაზეთში
თარიღი:  456

ომის ნანგრევებით გარშემორტყმულ სიმინდის ყანებში დავითი ძროხებს უვლის და სიტყვებს რომ ძლივს გაარჩევ, ისე ლაპარაკობს. დღეს ეს მიწა გალის გარეუბანში, აფხაზეთში, ძროხების საძოვარია. თუმცა, წლების განმავლობაში, ის დავითის ოჯახისთვის და მათი სამეზობლოსთვის მოსავლის აღების ცენტრი იყო. 

აფხაზეთი, სადაც სუბტროპიკული ჰავაა, განთქმული იყო ნაყოფიერი მიწებით, მდიდარი კულტურებით. ის მთელ საბჭოთა კავშირს ჩაით და ციტრუსით ამარაგებდა. აფხაზეთი მდიდარი, აყვავებული რეგიონი იყო, სადაც მოსახლეობის უმრავლესობა მიწას ამუშავებდა.

ეს რეალობა 1992 წლის აგვისტოში შეიცვალა, როცა ეთნიკურ ქართველებსა და აფხაზებს შორის კონფლიქტმა იფეთქა და აფხაზეთმა საქართველოსგან დამოუკიდებლობა გამოაცხადა. ომი 1993 წლის სექტემბრის ბოლომდე გაგრძელდა. მისი გავლენები მიწასა და ხალხზე, რომელიც სოფლის მეურნეობას მისდევდა, დღესაც შესამჩნევია. 

კონფლიქტის დროს, 200 000-ზე მეტი ქართველი იძულებული გახდა სახლები დაეტოვებინა. მათგან 47 000-დან  60 000-მდე დაბრუნდა გალში, საქართველოს მიერ კონტროლირებული ტერიტორიის მიმდებარე რაიონში.

გალის რაიონის სოფლებში მოსახლეობამ, რომელიც, ძირითადად, სოფლის მეურნეობაზე იყო დამოკიდებული, ომის შემდეგ მიწაზე მუშაობა შეწყვიტა.  მაღალი ხარჯებისა და განადგურებული ინფრასტრუქტურის გამო, მათი პროდუქცია მნიშვნელოვნად შემცირდა. მაგალითად, 22 ჩაის ფაბრიკიდან დღეს გალში არც-ერთი აღარ ფუნქციონირებს. ნაომარ რაიონში ჩაის მინდვრები და პლანტაციები ბუჩქებში იყო  ჩამალული, სადაც გველები, ტურები და მგლები ბინადრობდენ. 

სანაცვლოდ, ოჯახებმა სიმინდისა და თხილის გაშენება გადაწყვიტეს. იმ კულტურების, რომელთა გაყიდვაც შედარებით ადვილია და მოსავლის ასაღებად თანამედროვე აღჭურვილობაც არ სჭირდებათ. რადგან მოსავლიანობა შემცირდა, ფერმერები, საარსებო წყაროს მოსაპოვებლად, წლების განმავლობაში შედარებით მკაცრ ქიმიკატებს იყენებდნენ. 

56 წლის დავითმა მთელი ცხოვრება გალში მიწის დამუშავებაში გაატარა და კარგად ახსოვს, როგორი იყო ცხოვრება ომამდე. 

“გალს და მთელ რაიონს ჰქონდა მიწათმოქმედებისთვის შესაბამისი აღჭურვილობა,  ჯანსაღი სასუქები, კვალიფიციური კადრებიც გვყავდა. არასოდეს შეგვშინებია მოსავალის სიმცირის,” იხსენებს დავითი. ომამდე ის საკონსერვო ქარხნის საწყობებს მართავდა. ხილისა და ბოსტნეულის ბაღებში სიარული მისი ერთ-ერთი ძირითადი მოვალეობა იყო. 

 

ომის შემდეგაც ახსოვს მოსავლით სავსე ტრაქტორები და ხალხით სავსე ეზოები. ოჯახები ერთმანეთს სიმინდის გაფრცქვნაში ეხმარებოდნენ. “იმდენი თეთრი სიმინდი გვქონდა, რომ ოჯახის წევრებისა და ნათესავების გარდა, ღორებს, ქათმებს, ძროხებსაც ვკვებავდით. გარდა ამისა, ბევრი გვქონდა ყურძენი, მსხალი, ვაშლი, საზამთრო, კივი, თხილი. მოსავლის მეზობლებთან გაზიარება ჩვენი ძველი ტრადიცია იყო, რომელიც ომის შემდეგ, სახლებში რომ დავბრუნდით, მალევე აღვადგინეთ.” თუმცა, დავითი იმასაც ამბობს, რომ ამ წლების მანძილზე ხალხს მოტივაცია დაეკარგა, მოსავლის აღება სამეზობლოში დღესასწაული აღარ არის.

მისი მეუღლე 53 წლის თამარი, რომელიც პროფესიით მასწავლებელი და მებაღეა, დავითს ეთანხმება: “ომის შემდეგ ისეთი წვნიანი ატამი მოჰქონდა ხოლმე, სახლის გარეთ, ღობეზე კიდებდა. ასეთი ატამი აღარ არის. მიწაში ჭიებიც კი აღარ არის. წარმოგიდგენიათ, როგორ შეიცვალა ნიადაგი და ბუნება? ყოველწლიურად უფრო და უფრო თვალსაჩინოა ეს ცვლილებები; ამიტომ გვაქვს უარესი ხილი და ბოსტნეული,”ამბობს თამარი. 

შარშანდელი ზაფხული გალში ფერმერებისთვის ყველაზე ცუდი იყო. ორმოცდახუთდღიან უწყვეტ წვიმას ორმოცდახუთდღიანი მწველი მზე მოჰყვა. ალე* ახალგაზრდა ფერმერია, რომელიც გალში სოფლის მეურნეობის განვითარებაზე მუშაობს. მან 10 ჰექტარ მიწაზე მხოლოდ 12 კალათა სიმინდის მოსავლის აღება შეძლო. 

ალე* ამბობს, რომ ზოგიერთი ნარგავი, რომელიც ბავშვობაში მრავლად ახსოვს, საერთოდ გამქრალია. მისთვის ეს არის ნიშანი იმის, რომ ნიადაგმა კლიმატის ცვლილების გამო, სასიცოცხლო საკვები ნივთიერებები დაკარგა. ამას ემატება ტექნიკური და ტექნოლოგიური რესურსების, შესაბამისი აღჭურვილობის, ხარისხიანი სასუქებისა და ამ სფეროში თანამედროვე ცოდნის ნაკლებობა: “ომის შემდეგ, ადგილობრივი ბაზარი უხარისხო სასუქებით გაივსო. ნიადაგის გაუმჯობესების მიზნით,  ფერმერები ბევრ ქიმიკატს და პესტიციდს იყენებდნენ. ამის შედეგად, მიწა უვარგისი გახდა.”

სამეგრელო-ზემო სვანეთის რეგიონული სამსახურის სოფლის განვითარების სააგენტოს წამყვანი სპეციალისტი თამაზ ხასაია ამბობს, რომ ხალხს სოფლის მეურნეობაში  პესტიციდებისა და ქიმიკატების როლზე ინფორმაცია არასწორად მიაწოდეს, რამაც ნიადაგი დააზიანა. 

“რაღაც თვალსაზრისით, სარეველები და მავნებლები ნარგავებისთვის კარგი მეგობრები არიან. ისინი ხელსაყრელ მიკროკლიმატს ქმნიან. რაც უფრო მეტ ქიმიკატს ვიყენებთ, მით უფრო ვაფერხებთ მიწის ნაყოფიერებას. ათწლეულების განმავლობაში ნიადაგის ასე დამუშავება, რა თქმა უნდა, ზიანს მოიტანს.” თამაზ ხასაია იმ ფაქტსაც აღნიშნავს, რომ სოფლის განვითარების სააგენტოსთვის ინფორმაციის მთავარი წყარო ადგილობრივი მოსახლეობაა, რადგან აფხაზეთის ხელისუფლება მათთან არ თანამშრომლობს. 

სოფლის განვითარების ასოციაცია (RDA) ერთ-ერთია იმ იშვიათ ორგანიზაციებს შორის აფხაზეთში, რომელიც სოფლის მეურნეობის მიმართულებით მუშაობს და  ფერმერებს ეხმარება, დაწყებული სახლის მებაღეობით, საშუალო ზომის ფერმერული მეურნეობით დასრულებული. გაეროს ლტოლვილთა უმაღლეს კომისარიატთან (UNHCR) ერთად, სოფლის განვითარების ასოციაცია, სხვადასხვა პროექტის ფარგლებში, გალსა და კონფლიქტის ზონის სოფლებში მცხოვრებ ადამიანებს ტექნიკის დაქირავებაში, ფერმერული უნარების განვითარებასა და ახალ გამოწვევებთან გამკლავებაში ეხმარება.

თამარს და სოციალურად დაუცველ სხვა ოჯახებსაც, მაგალითად, ასწავლეს, როგორ ებრძოლონ ფაროსანას, რომელმაც წლების განმავლობაში რეგიონში თხილის პლანტაციები გაუნადგურათ.

ნიადაგის აღსადგენად თამაზი* ადგილობრივებს ურჩევს, რომ ჯერ პრობლემის იდენტიფიცირებით დაიწყონ - რა სჭირს მიწას: კალციუმის, კალიუმის, მაგნიუმის ნაკლებობა, თუ მომატებული მჟავიანობა? ამის შემდეგ უნდა გატარდეს შესაბამისი ღონისძიებები. თამაზი ამბობს, რომ თუ ადამიანები, უბრალოდ, შეასხურებენ მომწამვლელ ქიმიკატებს, ნიადაგში ის ჯანმრთელი ნერგები, მიკრობები, მწერები და სარეველებიც განადგურდებიან, რომლებიც ერთმანეთს ეხმარებიან: “დაზიანებული ნიადაგის აღსადგენად, სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ის ცოტა ხანს დავასვენოთ და მხოლოდ ბიო პროდუქტები გამოვიყენოთ. ადამიანებს ამ ინფორმაციაზე (ცოდნაზე) ხელი უნდა მიუწვდებოდეთ. სხვა შემთხვევაში, სოფლის მეურნეობას ძალიან დავაზიანებთ და შეიძლება კატასტროფამდეც მივიდეთ.

სოფლის განვითარების ასოციაცია ახალ ინფორმაციას და სახელმძღვანელოებს ონლაინ აქვეყნებს, მაგრამ ყველა ფერმერს ინტერნეტთან და კომპიუტერთან ხელი არ მიუწვდება, განსაკუთრებით კი უფროს თაობას.

მე უკვე მოვხუცდი. არც აფხაზეთის და არც საქართველოს ხელისუფლება არ მეხმარება. ჩემი სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობა მთლიანად დამოკიდებულია ჩემი გადაადგილების შესაძლებლობაზე და იმაზე, თუ სად გავყიდი თხილს,” ამბობს 78 წლის პენსიონერი დალი ხაზალია, რომელიც საოკუპაციო ხაზთან მდებარე სოფელ ოტობაიაში ცხოვრობს. დალის სახლის უკანა ეზო და თხილის პლანტაციები რკინის მავთულებით გარშემორტყმული ზუსტად საზღვარზეა.

დალი იხსენებს, რომ ფაროსანას შემოსევამდე, ექვს ტონა თხილს იღებდა. ეს მაჩვენებელი მერე ორ ტონამდე ჩამოვიდა. ის იძულებული იყო, იმ მცირე მოსავლით გამომუშავებული ფული იმ ადამიანებისთვის გადაეხადა, ვინც მას თხილის მოსავლის აღებაში დაეხმარებოდა. შარშანდელმა ცხელმა ზაფხულმა და წვიმების ნაკლებობამ დალის მოსავალი ისევ დააზიანა: “იქნებ წელს მაინც გაგვიმართლოს ამინდში და უფრო ბარაქიანი მოსავალი გვქონდეს,”ამბობს დალი. 


სტატია მომზადებულია Chai Khana-ს Fellowship-ის პროგრამის ფარგლებში. გაზაფხული, 2023


სტატია მომზადდა ფრიდრიხ ებერტის ფონდის სამხრეთ კავკასიის წარმომადგენლობის ფინანსური მხარდაჭერით. სტატიაში გამოთქმული ყველა მოსაზრება ეკუთვნის ავტორს და არ გამოხატავს ფრიდრიხ ებერტის ფონდის პოზიციას.


*რესპონდენტების უსაფრთხოებიდან გამომდინარე, ტექსტში მათი სახელები შეცვლილია

წყარო:https://chaikhana.media/

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.