საქართველოს საავტომობილო გზაზე, სადაც მრავალი  ადგილობრივი თუ უცხოელი ტურისტი გადაადგილდება, ხშირად წააწყდებით, გვერდულაზე გაჩერებულ სატვირთო მანქანების რიგს.

ასეთი რიგები, ხშირ შემთხვევებში გზებზე მოძრავი მსუბუქი ავტოტრანსპოტის მოძრაობის შეფერხებას, შეზღუდულ მხედველობას, საწვავის გაზრდილ მოხმარებას და ჰაერის დაბინძურებას – ერთობლიობში კი საგზაო მონაკვეთებზე დაგროვილი სატვირთო ავტოტრანსპორტი საავარიო სიტუაციებს იწვევს.

პრობლემის გადასაჭრელად, აუცილებელია ქვეყანაში არსებობდეს, წინასწარ დამტკიცებული სატვირთო ავტოტრანსპორტის საპარკინგე არეალების განთავსების სქემა.

წინასწარ დადგენილი საპარკინგე ადგილების მიხედვით, კერძო ბიზნესისათვის შეთავაზებული უნდა იქნეს საინვესტიციო წინადადებები, რაც საპარკინგე სივრცეების განვითარებისათვის ევროპაში ფართოდ გავრცელებულ მოდელს წარმოადგენს.

უფრო მეტიც, საქართველო ახლო მომავალში ვალდებული იქნება, დანერგოს და სრულფასოვნად აამოქმედოს ევროკავშირში აპრობირებული მძღოლების შრომის და დასვენების მონიტორინგის სისტემა.

მონიტორინგის სისტემა ითვალისწინებს, გადაბმული მოძრაობის დროის ამოწურვის შემდგომ, გარკვეული ინტერვალით სატრანსპორტო საშუალების საპარკინგე სივრცეში გაჩერებას, და მხოლოდ დასვენების შემდგომ მოძრაობის გაგრძელებას. ამ მიზნისთვის აუცილებელია ქვეყნის საავტომობილო გზების განფენილობაზე სატვირთო ტრანსპორტისათვის საპარკინგე სივრცეების შექმნა.

ბუნებრივია, ასეთ შემთვევაში ისმის კითხვა, არსებობს კი სახელმწიფოს მიერ წინასწარ შემუშავებული საპარკინგე არეალების განთავსების სქემა? ანდაც როდისთვის იგეგმება აღმოსავლეთ – დასავლეთ ავტობანზე მძღოლებისთვის განკუთვნილი, სერთიფიცირებული საპარკინგე არეალების მოწყობა? ასეთი საპარკინგე არეალების არარსებობის პირობებში, რამდენად გამართლებული იქნება მძღოლებს მოვთხოვოთ, კანონით დადგენილი შრომისა და დასვენების რეჟიმის დაცვა? საპარკინგე არეალების როგორი სტანდარტები არსებობს ევროკავშირის ქვეყნებში? ვინ უნდა განახორციელოს საპარკინგე ადგილების სერთიფიცირება? რა პრობლემებს აწყდებიან დაცულ და დაუცველ საპარკინგე არეალებში საერთაშორისო გადამზიდველები?

კიდევ ერთი, მნიშვნელოვანი დეტალი, რომელიც საავტომობილო გადამზიდავებმა უნდა გაითვალისწინონ, საქართველოს ტერიტორიაზე საპარკინგე არეალების არ არსებობის გამო, გადამზიდველი არღვევს შრომისა და დასვენების მონიტორინგის წესებს, ევროპულ სივრცეში მოხვედრის შემთვევაში, სატრანსპორტო პოლიციის მხრიდან მარტივად შეიძლება დაჯარიმდეს, იმის გამო, რომ მან გადაზიდვისას, საქართველოს ტერიტორიაზე დაარღვია შრომისა და დასვენების წესები.  

ყველა ამ კითხვაზე გთავაზობთ ჩვენი ორგანიზაციის ანალიტიკას.

საქართველოს ტერიტორიაზე, მცხეთის მუნიციპალიტეტში სადღეისოდ მხოლოდ ერთი, სატვირთო ავტოტრანსპორტისთვის განკუთვნილი პარკირების ადგილი Trucks Parking Central სი ფუნქციონირებს.

პარკინგის ინფრასტრუქტურა 2024 წელს გაფართოვდა და 1150 ერთეულ სატვირთო ავტომობილზეა გათვლილი. აღნიშნული შუალედური ავტოპარკი ერთადერთია საქართველოს ტერიტორიაზე და ძირითადად ემსახურება ლარსის მიმართულებით მიმავალ სატრანსპორტო საშუალებებს.

2024 წელს Trucks Parking Central მა 150 000 ერთეული მანქანა გაატარა. საპარკინგე ტარმინალი ძირითადად ლარსის მიმართულებით სატრანსპორტო საშუალებების გატარებაზეა ორიენტირებული, მეტეოროლოგიურ პირობების გამო ხშირად კობი – გუდაურის გზაზე სატვირთო ავტომობილების გადადგილება  ეზღუდებათ და იქმნება საცობი.

ამ თვალსაზრისით საპარკინგე ტერიტორია შუამავალ მოსაცდელ არეალს წარმოადგენს სადაც შესაძლებელია მანქანების დაგროვება და შემდგომ პაკეტირებულად გაგზავნა.

კომპანია „ლგ ტრანსმა“ საპარკინგე არეალის  მშენებლობა / გაფართოებისთვის 14 მლნ ლარის ინვესტიცია განახორციელა, 2025 წელს დამატებით2 მლნ ლარის ჩადებას გეგმავს.

სატვირთო ავტომობილებისთვის განკუთვნილი Trucks Parking Central თანამედროვე სტანდარტების შესაბამისად მოწყობილი სივრცეა.

ბუნებრივია, საქართველოს ტერიტორიაზე მხოლოდ ერთი, ისიც შუალედური ფუნქციის მატარებელი საპარკინგე სივრცე საკმარისი არ არის.

უნდა აღინიშნოს, რომ საპარკინგე სივრცეების დეფიციტი მხოლოდ საქართველოში არ არსებობს, ანალოგიური პრობლემა ევროკავშირის სივრცეშიც შეიმჩნევა.

2025 წლის მარტში ევროკავშირმა სატვირთო მანქანების უსაფრთხო პარკირების ქსელის განვითარების მხარდასაჭერად ახალი სტანდარტები და პროცედურები შეიმუშავა.

ევროკავშირის ბოლო ანგარიშის თანახმად ევროპის ქვეყნებში უსაფრთხო პარკირების არეალების SSTPA ს (Safe and Secure Truck Park Area) სერიოზულ დეფიციტი შეიმჩნევა.

ექსპერტთა მოსაზრებით, პარკირების ინფრასტრუქტურის განვითარებაში გაზრდილი ინვესტიციების მიუხედავად, საპარკინგე არიალების დეფიციტი, სავარაუდოდ – 2040 წლამდე შენარჩუნდება.

მიუხედავად იმისა, რომ SSTPA სტანდარტები უკვე დანერგილია რამდენიმე საპილოტე საპარკინგე ადგილზე, მათ შორის, ბეზიერში სამხრეთ საფრანგეთი, ბარსელონაში ესპანეთი და ლუგოიში რუმინეთში, ევროკავშირი საერთაშორისო საავტომობილო ორგანიზაცია IRU-სთან და გერმანიის ტექნიკურ ექსპერტთა საზოგადოება DEKRA-სთან ერთად, ავითარებს SSTPA – პარკირების ახალ სტანდარტებს.  

ევროკავშირის ბოლო ანგარიშში ხაზგასმულია შემდეგი ძირითადი გამოწვევები:

IRU – ს მონაცემებით, ევროპაშიტვირთების დატაცებით გამოწვეული წლიური ზარალი 6 – 7 მილიარდ ევროს შეადგენს.

გაჩერებული მანქანების უსაფრთხოება სერიოზული საზრუნავია სატრანსპორტო კომპანიებისა და მძღოლებისთვის. სატრანსპორტო კომპანიების 85 % დაუცველ ავტოსადგომებზე  ქურდობის და ვანდალიზმის მსხვერპლია.

დაცულ ავტოსადგომებზე ეს მაჩვენებელი 41% – მდეა შემცირებული, რაც უსაფრთხოების ზომების გაძლიერების აუცილებლობაზე მიუთითებს.

ფართოდაა გავრცელებულია ტვირთის მათ შორის საწვავის ქურდობა, ასევე მესამე ქვეყნების მოქალაქეების ნახევარმისაბმელებში უკანონო შეღწევადობა. ხშირია შეიარაღებული ძარცვის შემთხვევები, რაც მძღოლების სიცოცხლეს საფრთხეს უქმნის.

გერმანიაში ავტოსადგომებზე სატვირთო მანქანების ძარცვის მორიგი სერია მოხდა. დაზიანდა 7 სატვირთო მანქანა.

მ.წ. 18 მარტს ჰოლანდიური სატვირთო მანქანის მძღოლმა განაცხადა, რომ მის მანქანას თავს დაესხნენ უცნობი თავდამსხმელები და საქონელი მოიპარეს.

მან გააჩერა თავისი სატვირთო მანქანა 17 მარტს, Willrodaer Forst-ის ავტოსადგომზე A4 ტრასაზე, ფრანკფურტთან, დილით, მძღოლმა შენიშნა, რომ ლუქი გატეხილი იყო. მოპარული საქონლის ღირებულებამ  4400 ევრო შეადგენა.

19 მარტს, სატვირთო მანქანას ასევე დაესხნენ თავს კუჰბერგის ავტოსადგომზე, რომელიც ბერლინის სიახლოვეს A9 ტრასასთან მდებარეობს. ამ შემთხვევაში, თავდამსხმელებმა წინასწარ დააზიანეს ბრეზენტის ტენტი, რათა ნახევრადმისაბმელში შესაძლო ნაძარცვი შეემოწმებინათ.

ევროკავშირში პარკირების ზონების არათანაბარი განაწილება უსაფრთხოების პრობლემებს ამძაფრებს. პარკირების ადგილების დეფიციტი განსაკუთრებით მწვავეა ევროკავშირის პერიფერიებში, სადაც ინტენსიური სატვირთო მოძრაობაა.

ევროპის ბევრ რეგიონს აკლია სერტიფიცირებული დასასვენებელი ადგილები, რაც აფერხებს მძღოლებისთვის უსაფრთხო გარემოს შექმნას. შედეგად, სერიოზულ პრობლემად იქცა უკანონო პარკინგი და სარისკო გაჩერებები.

უსაფრთხო და კომფორტული ადგილების პოვნა სერიოზული პრობლემაა, ამიტომ მძღოლების წინაშე არსებული სირთულეები უარყოფითად აისახება მოძრაობის უსაფრთხოებაზე.

ევროკავშირის ინიციატივა პარკირების წინასწარი დაჯავშნის ელექტრონული სისტემის დანერგვა წარმოადგენს.

ინტელექტუალური სატრანსპორტო სისტემებისთვის საჭირო ინფრასტრუქტურის არარსებობა, მაღალი ტრაფიკის ადგილებში ბევრ ავტოსადგომზე ართულებს ხელმისაწვდომი ადგილების პოვნას.

ციფრული პლატფორმების დანერგვამ პარკირების ადგილების დაჯავშნა და არსებულ პარკინგებზე უსაფრთხოების დონის ამაღლება მნიშვნელოვნად გააუმჯობესებს მძღოლების სამუშაო პირობებს.

მიუხედავად იმისა, რომ ევროკავშირმა მიიღო პარკირების ქსელის განვითარების სპეციალური პროგრამა, ინვესტორები დაფინანსებას არ ჩქარობენ.

ბაზრის მონაწილე გადამზიდველები შიშობენ, რომ მძღოლებისთვის საპარკინგე ადგილების ნაკლებობის პრობლემა არ მოგვარდება.

ევროპის ქვეყნებში პარკირების ქსელის განვითარებისთვის ერთ – ერთ გამოსავლად ევროკავშირის სახსრების გამოყენება წარმოადგენს. კერძოდ, ევროკომისიის მიერ მიღებული საინვესტიციო პროგრამის ფარგლებში, მომდევნო 5 – 7 წელიწადში 60 – 70 ათასი ახალი საპარკინგე ადგილის შექმნაა ნავარაუდევი, რომლის ღირებულება 1.5 მილიარდი ევრო დაჯდება.

ევროკომისია გეგმავს მნიშვნელოვანი თანხები ავტოსადგომების მოდერნიზაციისა და უსაფრთხოების გასაუმჯობესებლად გამოყოს. ჯამში 178 მილიონი ევრო გადაეცემა კომპანიებს, რომლებიც გადაწყვეტენ შექმნან SSTPA სტანდარტის უსაფრთხო სატვირთო საპარკინგე არეალები.

SSTPA სტანდარტის წარმატებული განხორციელებისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა დასვენების ადგილების ნეიტრალური მონიტორინგის და სერტიფიცირების სისტემის  დანერგვას ენიჭება.

დასკვნის სახით – საქართველოს საავტომობილო გზებზე სატვირთო ტრანსპორტისათვის პარკირების ლოკაციების სქემის შემუშავება სახელმწიფოს პრეროგატივას განეკუთვნება, საავტომობილო ტრანსპორტის ინტენსიობის გათვალისწინებით აუცილებელი იქნება სათანადო კვლევის ჩატარება.სატრანსპორტო დერეფნის უსაფრთხოდ გასავლელად, სატვირთო ტრანსპორტისათვის აუცილებელი იქნება, პირველ ეტაპზე აღმოსავლეთ – დასავლეთ ავტობანის გასწვრივ მინიმუმ ორი სერთიფიცირებული საპარკინგე არეალის მოწყობა.

წყარო:https://transcor.ge/