,
1875 წლის 18 მაისს სურამში ქართველი მეტყევე და თესლის საშრობი ქარხნის დამაარსებელი მიხეილ მურვანიშვილი დაიბადა.
მურვანიშვილი ერთ-ერთი პირველი იყო, რომელმაც დაამზადა წიწვოვანi ჯიშების თესლი, რომელიც იგზავნებოდა რუსეთში, სომხეთსა და აზერბაიჯანში.
მიხეილ მურვანიშვილი, თვრამეტი წლის ასაკში, ახალციხის სატყეო სასწავლებლის დამთავრებისთანავე, მარტყოფის სატყეო უბნის უფროსის თანაშემწედ დაინიშნა, სადაც ტყეების მდგომარეობის გაუმჯობესებასთან ერთად, საგანმანათლებლო საქმიანობაზეც ზრუნავდა. მისი უშუალო მონაწილეობით გაიხსნა უფასო სამკითხველოები მარტყოფსა და საგარეჯოში.
მურვანიშვილი აქტიურად იყო ჩართული სამეცნიერო საქმიანობაშიც, მისი წერილები იბეჭდებოდა ”ივერიის”, ”ცნობის ფურცელის”, ”დროების” და სხვა ჟურნალ–გაზეთების ფურცლებზე, წერდა მოთხრობებსაც.
კახეთში მუშაობის დროს მიხეილმა რუსეთის იმპერიის მიწათმოქმედების მინისტრი ამხილა – მან გაზეთ ივერიაში გამოაქვეყნა წერილი, რომლითაც ასაბუთებდა, რომ ტყეების გაჩეხვის ბრძანება რომელიც მინისტრმა გასცა, მიმართული იყო საქართელოს ბუნების განადგურებისკენ. მეფის მოხელეებმა ეს არ აპატიეს, მურვანიშვილი საგარეჯოს მოაშორეს და ლორეს სატყეო მეურნეობაში გადაიყვანეს.
დოკუმენტებიდან ირკვევა, რომ ახალგაზრდა მიხეილის დასაცავად თავად ილია ჭავჭავაძე გამოვიდა, რომელმაც 1897 წელს ”ივერიის” ფურცლებზე წერილიც გამოაქვეყნა: ” ნეტავ რა ავ-ენამ დააშორა ამ სოფელს ეს სასარგებლო და ხალხის გულშემატკივარი კაცი?” შედეგად, მურვანიშვილი ყვარლის სატყეო მეურნეობაში გადაიყვანეს.
1903 – 1907 წლებში მურვანიშვილი მუშაობდა ჯერ აბასთუმნის სატყეოს უფროსის თანაშემწედ, შემდეგ კი ბაკურიანის სატყეოს უფროსის თანაშემწედ. ამ პერიოდში იგი ცხოვრობდა სოფელ თორში და ბორჯომის ხეობის ტყეებზე ზრუნავდა. მანვე დაიწყო წყალსადენის გაყვანა, ამზადებდა მასალას სკოლის შენობის ასაგებად, გაიყვანა თოთხმეტ კილომეტრიანი საურმე გზა თორიდან ბორჯომამდე. ამ გზას ხეობის მოსახლეობამ, მადლიერების ნიშნად, “მურვანიშვილის გზა’’ შეარქვა და დღესაც ამ სახელით იხსენიებენ.
1934 წლიდან, მიხეილ მურვანიშვილი სათავეში ჩაუდგა სურამის სატყეო მეურნეობას, სადაც ასობით ჰექტარზე გააშენა ფიჭვის კულტურა და მოაწყო სანერგე მეურნეობა. მის სახელს უკავშირდება, წაღვერში პატარა მიტარბის ფერდობზე, ნახანძრალი ტყის ადგილას, 455 ჰექტარ ფართობზე ფიჭვის ტყის გაშენება, რომელიც დღესაც ამშვენებს იქაურობას. მანვე მოაწყო სანერგეები აბასთუმანში, წყალტუბოსა და ბახმაროში, გააშენა ტყის მასივი მცხეთასა და კასპში.
მიხეილ მურვანიშვილის 1959 წელს გარდაიცვალა, დაკრძალულია სურამში, გვერდისუბნის სასაფლაოზე. მისი სახელი ეწოდება სურამის ერთ-ერთ ქუჩას და პირველ საჯარო სკოლას.
წყარო:https://mozaikanews.ge
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
