USD 2.7433
EUR 2.8862
RUB 2.7214
თბილისი
«Voice of America»: „სანქციები ეხება ანტიდემოკრატიულ ნაბიჯებს, რომლებიც ვნებს ქართველი ხალხის ინტერესებს"
თარიღი:  274

აშშ-ის სამაუწყებლო კომპანია Voice of America-მ („ამერიკის ხმა“) გამოაქვეყნა სტატია სათაურით სანქციები ეხება ანტიდემოკრატიულ ნაბიჯებს, რომლებიც ვნებს ქართველი ხალხის ინტერესებს", რომელშიც  გადმოცემულია ამერიკელი კონგრესმენების და ექსპერტების თვალსაზრისები აშშ-საქართველოს ურთიერთობებში გაჩენილ პრობლემებთან დაკავშირებით.

გთავაზობთ პუბლიკაციის ტექსტს:

"სანქციების საკითხი არაა იმის შესახებ, ვინ მეგობარია და ვინ - არა. ეს ეხება იმას, დგამს თუ არა ქვეყანა ანტიდემოკრატიულ ნაბიჯებს, რომლებიც ვნებს ხალხის ინტერესებს", - ამბობს ამერიკის შეერთებული შტატების ყოფილი ელჩი საქართველოში, უილიამ კორტნი. ელჩი ერთ-ერთი მომხსენებელი იყო, რომელიც გასულ კვირას ამერიკის კონგრესში, ჰელსინკის კომისიის წევრთა წინაშე წარდგა და საქართველოში არსებულ დემოკრატიის გამოწვევებზე ისაუბრა.

ამერიკის სახელმწიფო დეპარტამენტმა საქართველოს მმართველი გუნდის დაახლოებით 30 წარმომადგენელს სავიზო შეზღუდვა დაუწესა. მიზეზი დემოკრატიისთვის ძირის გამოთხრა და ქართველი ხალხის მისწრაფებების საწინააღმდეგო ნაბიჯებია. ამერიკის საგარეო უწყება განმარტავს, რომ ეს შემზღუდავი ზომების “სერიების” მხოლოდ პირველი ნაწილია, რომელიც სწორედ საქართველოსთან ხანგრძლივი მეგობრობის გამო მიიღო. დეპარტამენტი „ქართული ოცნების“ ქმედებებს, განცხადებებსა და რიტორიკას ანტიდემოკრატიულს უწოდებს და ამბობს, რომ ეს ყველაფერი საფრთხეს უქმნის იმას, რაც ქართველ ხალხს სურს. 10 ივნისს, ევროპისა და ევრაზიის საკითხებში სახელმწიფო მდივნის თანაშემწემ - ჯიმ ო'ბრაიენმა განაცხადა, რომ შეერთებული შტატები გმობს რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ცხინვალის რეგიონში ე.წ. არჩევნებს და საქართველოს სუვერენიტეტის მხარდაჭერას აგრძელებს.

მაშინ, როცა სახელმწიფო დეპარტამენტი "ქართულ ოცნების" პასუხისმგებლობას აყენებს ანტიდასავლური დეზინფორმაციის გავრცელების, დემოკრატიისთვის ძირის გამოთხრის, მშვიდობიანი დემონსტრანტების წინააღმდეგ ძალადობის, სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენელთა შევიწროვების გამო, პარალელური პროცესები ვითარდება აშშ-ის საკანონმდებლო ორგანოს ორივე პალატაშიც.

დემოკრატი სენატორი, სენატის საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტის წევრი ჯინ შაჰინი ამბობს, რომ გააგრძელებს მუშაობას რესპუბლიკელ კოლეგასთან ერთად წარდგენილ „ქართველი ხალხის აქტზე“ იმის ნათელსაყოფად, რომ ახლახან გამოცხადებული შეზღუდვები იქნება მუდმივი და არა - ერთჯერადი, მოკლევადიანი შედეგი.

წარმდგენები და ხელმომწერები ემატება „მეგობარი აქტსაც“, რომელიც კონგრესის ქვედა პალატაში კონგრესმენმა ჯო უილსონმა წარადგინა. „ჰელსინკის კომისიის“ თავმჯდომარე ჯო უილსონი ამბობს, რომ სახელმწიფო დეპარტამენტის გადაწყვეტილება აჩვენებს, რამდენად სერიოზულად ეკიდება ამერიკა ქართველ ხალხთან მეგობრობას, "ქართული ოცნება" კი ბიძინა ივანიშვილის ლიდერობით, რუსულ გზას ირჩევს.

"ვფიქრობ, ამ კანონის მიღება უარყოფითი მიმართულება იყო იმის საპირისპიროდ, რომ ყოფილიყო უფრო მეტი ღიაობა, მზაობა დემოკრატიული, თავისუფალი და გამჭვირვალე მმართველობისკენ", - ამბობს სტივ კოენი, დემოკრატი კონგრესმენი და ჰელსინკის კომისიის წევრი. "ეს კანონი უნდა გაუქმდეს. სამწუხაროა, რომ მათ [პრეზიდენტის] ვეტო დაძლიეს. ვფიქრობ, ამან დააზიანა ამერიკისა და საქართველოს ურთიერთობები", - დასძენს სტივ კოენი "ამერიკის ხმასთან" საუბარში.

ამერიკელი კანონმდებლები მსჯელობენ, როგორ დაეხმარონ ქართველ ხალხს დასავლური კურსის შენარჩუნებასა და დემოკრატიის გაძლიერებაში.

დემოკრატი სენატორი კონექტიკუტის შტატიდან რიჩარდ ბლუმენტალი ამბობს, რომ დემოკრატიის ხელშემწყობი, არასამთავრობო ორგანიზაციების დახმარების გზებზე ფიქრობს: "მე ვფიქრობ იმაზე, რის გაკეთება შეუძლია კონგრესს, მაგრამ ჩვენ ნამდვილად უნდა გავაგრძელოთ დემოკრატიული ორგანიზაციების მხარდაჭერა საქართველოსა და მსოფლიოში", - უთხრა "ამერიკის ხმას" სენატორმა ბლუმენტალმა.

ჰელსინკის კომისია, რომელმაც გასულ კვირას საქართველოს თაობაზე სამ მომხსენებელს მოუსმინა და როგორც დემოკრატიული გამოწვევების, ისე - ამერიკის დახმარების გზების შესახებ კითხვები დაუსვა, კონგრესის ორივე პალატის და ორივე პარტიის წარმომადგენლებს აერთიანებს. ასევე, აღმასრულებელი ხელისუფლების წარმომადგენლებსაც, მათ შორის, სახელმწიფო და თავდაცვის დეპარტამენტებიდან და თითქმის 50 წელია, მსოფლიოში ადამიანის უფლებების საკითხებს სწავლობს. კომისიაში მიიჩნევენ, რომ ქართველმა ხალხმა, რომელიც გამუდმებით აჩვენებს, რომ არ სურს რუსეთის გავლენის ქვეშ ყოფნა, დასავლეთისკენ სვლა საკუთარი არჩევანისამებრ, შეუფერხებლად განაგრძოს. ამერიკა კი მას ამაში უნდა დაეხმაროს.

ანალიტიკოსების აზრით, ხელისუფლების სხვადასხვა შტოს მხრიდან ამგვარი ორპარტიული ძალისხმევა განსაკუთრებით უსვამს ხაზს იმას, რამდენად მნიშვნელოვანია საქართველო ამერიკისთვის.

"ვფიქრობ, ეს ძალისხმევა შესანიშნავია. მიხარია ამის ნახვა. მით უფრო, ასე დროულად. არის ორი საკანონმდებლო ინიციატივა - ერთი უილსონისა და ჰელსინკის კომისიის “მეგობარი აქტი” და მეორე სენატორების - შაჰინისა და რიშის - “ქართველი ხალხის აქტი”. გარკვეულ ეტაპზე, ეს ორი აქტი ალბათ გაერთიანდება და იმედია ვნახავთ მათ ამოქმედებას. ყველაზე მნიშვნელოვანი ისაა, რომ ეს რაც შეიძლება სწრაფად მოხდეს, იდეალური იქნება - არჩევნებამდე", - ამბობს ლორა თორნტონი, „გერმანიის მარშალის ფონდის" უფროსი ვიცე-პრეზიდენტი დემოკრატიის მიმართულებით და დასძენს, რომ მისი აზრით, ეს [საკანონმდებლო] პაკეტი ძალიან კარგად პასუხობს იმას, რასაც ქართველი დემოკრატები ითხოვენ, რაც დამოუკიდებელ ორგანიზაციებს და დემოკრატიის მომხრე აქტივისტებს აწუხებთ ქვეყანაში.

“ქართული ოცნების” ლიდერები ამბობენ, რომ “მეგობრები სანქციების ენით არ უნდა საუბრობდნენ” და რომ მათ არადასავლური ან არადემოკრატიული ნაბიჯები არ გადაუდგამთ. ექსპერტების და ყოფილი დიპლომატების ნაწილი მიიჩნევს, რომ ვაშინგტონი თბილისს ძალიან მკაფიო არჩევანს სთავაზობს.

"სანქციების საკითხი არაა იმის შესახებ თუ ვინ მეგობარია და ვინ - არა. ეს ეხება იმას, დგამს თუ არა ქვეყანა ანტიდემოკრატიულ ნაბიჯებს, რომლებიც ვნებს ხალხის ინტერესებს. თუ საქართველო განაგრძობს ამ მიმართულებით სვლას, მაშინ მეტ სანქციას უნდა ელოდოს", - ამბობს უილიამ კორტნი და განსაკუთრებულ ყურადღებას ოქტომბრის არჩევნებზე ამახვილებს. "თუკი ოქტომბრის არჩევნები გაყალბდება, ეს იქნება როგორც ევროპული ქვეყნების, ისე - ამერიკისთვისაც იმის ნიშანი, რომ უფრო მკაცრი სანქციები იქნება შემოთავაზებული".

“გერმანიის მარშალის ფონდის” ერთ-ერთი ხელმძღვანელი ლორა თორნტონიც მიიჩნევს, რომ ამერიკელი პარტნიორები ძალიან ნათლად ამბობენ და კიდევ უფრო მეტადაც უნდა უსვამდნენ ხაზს, რომ მხარს უჭერენ ხალხის დემოკრატიისკენ სვლას, მის საწინააღმდეგოდ მოქმედ პირებს კი - პასუხისმგებლობას აკისრებენ.

"არსებობს რისკი, რომ ეს სადამსჯელო ზომები არასწორად იყოს ინტერპრეტირებული. თქვან, თითქოსდა ეს ადასტურებს, რომ [ამერიკა] მტრულადაა განწყობილი. ამიტომ, ძალიან მნიშვნელოვანია სწორად ახსნა იმის, რომ ჩვენ მხარს ვუჭერთ დემოკრატიას საქართველოში. რომ ეს ყველაფერი ქართული დემოკრატიის დასახმარებლად კეთდება", - ამბობს თორნტონი და ყოფილი დიპლომატის მსგავსად, ისიც არჩევნების დემოკრატიულ, სამართლიან და კონკურენტულ გარემოში ჩატარების მნიშვნელობას უსვამს ხაზს.

"უმნიშვნელოვანესია ამ ყველაფრის თავისუფალ და სამართლიან არჩევნებთან დაკავშირებაც. იმის ახსნა, რომ ეს არაა წარსული დასკვნა, [დასრულებული] გადაწყვეტილება. ახსნა, რომ თქვენ არ მიიღებთ სადამსჯელო ზომებს, თუკი დემოკრატია გაიმარჯვებს და სამართლიანი არჩევნები ჩატარდება. ვფიქრობ, ევროკავშირმა ეს კანდიდატის სტატუსთან დაკავშირებით ძალიან ეფექტიანად მიაწოდა [საზოგადოებას]. რომ ეს არაა საშვი "ქართული ოცნების" მთავრობისთვის, არამედ ჯილდო ქართველი ხალხისთვის, რომელიც ამას იმსახურებს", - ხსნის ლორა თორნტონი "ამერიკის ხმასთან" საუბარში.

"გერმანიის მარშალის ფონდის" ერთ-ერთი ლიდერი და საქართველოში "ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის" ყოფილი ხელმძღვანელი ფიქრობს, რომ ყველაზე მკაფიო ის გზავნილი უნდა იყოს, რომ ამერიკა მხარს უჭერს ქართველ ხალხს და მისი მოსახლეობის 70%-ზე მეტის სურვილს, გაერთიანდეს ნატოსა და ევროკავშირში. "...და რომ ამ [ქმედების] მიზანია გავაძლიეროთ მათი ძალისხმევა. და თუკი „ქართულ ოცნებას“ იგივე იდეალების სჯერა და სურს, თუ ასევე მხარს უჭერს თავისუფალ, დემოკრატიულ და სამართლიან არჩევნებს, მაშინ სანერვიულოც არაფერი ყოფილა", - ამბობს ლორა თორნტონი.

ექსპერტები თანხმდებიან, რომ დემოკრატიისთვის, ისევე როგორც საქართველო-ამერიკის ურთიერთობისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი გამოცდა ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნები იქნება.

"ამერიკა-საქართველოს ურთიერთობები ახლა უცნაურია იმ ავტორიტარული ანტი-დასავლური ნაბიჯის გამო, რაც საქართველოს ახლანდელმა მთავრობამ გადადგა “უცხოეთის აგენტების” კანონთან დაკავშირებით", - ამბობს უილიამ კორტნი ამერიკის ყოფილი ელჩი საქართველოში. "დავაკვირდეთ რა მოხდება: მიჰყვება [საქართველო] რუსეთის კურსს უფრო და უფრო ავტორიტარული კუთხით? მაშინ მთავარი საკითხი იქნება ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნები. თუკი ამ არჩევნებს მოიპარავენ, ან ის შესამჩნევად, დრამატულად გაყალბდება, ამან შეიძლება მეტი არეულობა გამოიწვიოს", - დასძენს კორტნი.

იუსტიციის სამინისტროს “უცხოური გავლენით” მოქმედი ორგანიზაციების რეესტრის შესაქმნელად ორი თვე აქვს, საპარლამენტო არჩევნებამდე კი სულ რამდენიმე თვე რჩება. ვაშინგტონში შიშობენ, რომ ახალი რეგულაციები საერთაშორისო სადამკვირვებლო მისიების მუშაობასაც შეაფერხებს და მათი პარტნიორი ადგილობრივი ორგანიზაციებისასაც.

წყარო: https://www.amerikiskhma.com/a/7649785.html

 

ანალიტიკა
«Lauterbacher Anzeiger» (გერმანია): „საქართველო პუტინის ორბიტაზე გადადის: უშვებს თუ არა „შეცდომას“ ევროკავშირი?“

გერმანული გაზეთი „ლაუთერბახერ ანცეიგერი“ (Lauterbacher Anzeiger - იბეჭდება ჰესენის მხარეში) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „საქართველო პუტინის ორბიტაზე გადადის: უშვებს თუ არა „შეცდომას“ ევროკავშირი?“ (ავტორი - ფლორიან ნაუმანი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

საქართველოში ჩატარებული არჩევნებიდან სამ კვირაზე მეტი გავიდა, მაგრამ ევროკავშირს ჯერ კიდევ არ აქვს გამოხატული მკაფიო პოზიცია და ამ ეტაპზე მხოლოდ განმარტებებს ითხოვს. ბრიუსელს ამისათვის საკმაო მიზეზები აქვ: არცევნებში რატომღაც მოულოდნელად გაიმარჯვა სულ უფრო ავტორიტარმა და პრორუსულად განწყობილმა პარტიამ „ქართულმა ოცნებამ“, რაც ბევრ კითხვას იწვევს. ოქტომბრის ბოლოდან ოპოზიცია არჩევნების დროს მომხდარი დარღვევების ფაქტებს აგროვებს, მაგრამ მნიშვნელოვანი კანონდარღვევების რაოდენობა, როგორც ჩანს, საკმარისი არ არის.

დებატები ევროპარლამენტში: საით მიდის საქართველო?

ამ კვირაში ევროპის პარლამენტში მიმდინარე დებატების დროს ორი მომენტი აშკარად გამოიკვეთა: პარლამენტართა ერთმა ნაწილმა ევროკავშირი ორმაგი პოლიტიკის გატარებაში  და არჩევნების შედეგების მხოლოდ პოლიტიკური ნიშნით შეფასებაში დაადანაშაულა, ხოლო მეორე ნაწილმა საქართველოს მთავრობის მიმართ უფრო ხისტი ზემოქმედება მოითხოვა. გადაწყვეტილება (ალბათ, სიმბოლური მნიშვნელობის მქონე) ჯერ მიღებული არ არის.

საბოლოო ჯამში, როგორც ჩანს, ამჟამად საკითხის აქტუალობა იმაშია, გადავა თუ არა  საქართველო რუსეთის ორბიტაზე და გახდება თუ არა მისი თანამგზავრი - მიუხედავად იმისა, რომ მოსახლეობას ევროპული ორიენტაცია აქვს. ასევე მნიშვნელოვანია დადგინდეს - იყო თუ არა არჩევნები დემოკრატიული და სამართლიანი.

გერმანიის „მწვანეთა“ პარტიის წარმომადგენელი სერგეი ლაგოდინსკი და ესტონელი სოციალ-დემოკრატი მარინა კალიურანდი ჯერ კიდევ არ არიან დარწმუნებულები იმაში, რომ საქართველოში არჩევნები გაყალბდა. ყოველ შემთხვევაში, ისინი დამადასტურებელ ფაქტებს ვერ ხედავენ. ორივე პოლიტიკოსი ევროპარლამენტის დელეგაციის - „ევრონესტის“ წევრები არიან, რომელთა მოვალებაშია ურთიერთობა და აზრთა გაცვლა-გამოცვლა ჰქონდეთ ისეთ ქვეყნებთან, როგორებიცაა საქართველო, მოლდოვა, უკრაინა და სომხეთი. სერგეი ლაგოდინსკი, თავის მხრივ, „ევრონესტის“ თავმჯდომარეა.

თბილისი მოსკოვსა და ბრიუსელს შორის

„საქართველო და მოლდოვა ჭადრაკის ფიგურები არ არიან, რომ ჩვენ ისინი დაფაზე გადავაადგილოთ. ისინი სახელმწიფოებს წარმოადგენენ და მათ თავიანთი მომავალი აქვთ“, - ამბობს სერგეი ლაგოდინსკი, რომელსაც მხედველობაში აქვს ორივე ქვეყანაში ჩატარებული არჩევნები. თუმცა იგი ყურადღება ასევე ამახვილებს სავარაუდო გაყალბებაზეც და აღნიშნავს, რომ არსებობს არგუმენტები განმეორებითი არჩევნების ჩასატარებლად.

 „პირადად ჩემთვის საკითხი ასე გამოიხატება: რა უნდა ვუქნათ იმ პარტიას, რომელიც ანტიკონსტიტუციურ პოლიტიკას ატარებს? საქართველოს ძირითად კანონში ჩაწერილია, რომ ქვეყნის მიზანს ევროკავშირთან ინტეგრაცია წარმოადგენს“, - აცხადებს სერგეი ლაგოდინსკი. მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ სიტყვით ოფიციალურად ადასტურებს, რომ მისი მიზანი 2030 წლისათვის ევროკავშირში გაწევრიანებაა, მაგრამ საქმით მთავრობამ უკვე დიდი ხნის გადაუხვია ევროკავშირისაკენ მიმავალი გზიდან, როცა პრორუსული კანონები მიიღო, ბრიუსელის გაფრთხილებისა და საპროტესტო აქციების მიუხედავად. „ვფიქრობ, მართლაც გონივრული იქნებოდა არჩევნების განმეორებით ჩატარება - უბრალოდ, საზოგადოება რომ სიმართლეში დარწმუნდეს“, - ამბობს სერგეი ლაგოდინსკი, - ნებისმიერ შემთხვევაში, თუ დამტკიცდება, რომ მანიპულაციები მართლაც მოხდა, ახალი არჩევნების ჩატარება აუცილებელია, თანაც საერთაშორისო კონტროლით“.

მარინა კალიურანდსაც ასეთივე თავალსაზრისი აქვს: „უნდა დაველოდოთ განმარტებებს [და სასამართლოს გადაწყვეტილებებს], სპეკულირება არ უნდა მოხდეს... მაგრამ თუ დამტკიცდება, რომ არჩევნები იმაზე უარესად ჩატარდა, როგორც ამას ეუთოს დამკვირვებლები აღწერენ, მაშინ ჩვენ მკაფიო რეაგირება უნდა მოვახდინოთ“. აღსანიშნავია, რომ ეუთოს მისიამ დაგმო ცალკეული დარღვევები, მიუთითა მთავრობისა და ოპოზიციის არათანაბარ პირობებზე, მაგრამ არჩევნებში მასშტაბური ფალსიფიცირება არ დაუფიქსირებია.

„ეუთოს მისიამ 2020 წლის არჩევნებიც დაახასიათა როგორც კონკურენტული და კარგად ორგანიზებული“, - ამბობს მარინა კალიურანდი, რომელიც ადრე ესტონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი იყო, მანამდე კი ესტონეთის ელჩი რუსეთში, - „თუმცა ასეთი დახასიათება დემოკრატიული ქვეყნისათვის საკმარისი არ არის. ჩვენ ყველას გვსურს, რომ არჩევნები გამჭვირვალე და პატიოსნად ჩატარდეს“. მისი თქმით, საქართველოსთვის კანდიდატის სტატუსის გაუქმება ლოგიკური იქნება, თუ ქვეყანა თამაშის წესებს არ დაიცავს.

განხეთქილება ევროპარლამენტის მემარჯვენეთა ბანაკში

სერგეი ლაგოდინსკის თქმით, საქართველოს ახალგაზრდა იურისთა ასოციაცია თვლის, რომ არჩევნებში მრავალი დარღვევა მოხდა. „თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ასოციაციის წევრები ობიექტურად აფქსირებდნენ დარღვევებს მიხეილ სააკაშვილის მმართველობის დროსაც, მაშინ მათი პოზიცია პოლიტიკურად მიუკერძოებლად  უნდა ჩაითვალოს. ეს სერიოზული არგუმენტია“, - ამბობს მწვანეთა პარტიის წარმომადგენელი.

დღემდე ევროკავშირს თავისი მტკიცე პოზიცია დაფიქსირებული არ აქვს. „ალბათ, ეს იმას უკავშირდება, რომ ჯერ-ჯერობით მოსმენები კომისიებში ისევ მიმდინარეობს... საბოლოო ჯამში გადაწყვეტილების მიღება ევროკავშირის წევრი ქვეყნების ნებაზეა დამოკიდებული. ამჟამად რაიმე კონფრონტაცია არ შეიმჩნევა“, - აცხადებს სერგეი ლაგოდინსკი.

ევროპარლამენტში 13 ნოემბერს დებატების დროს აზრდტა სხვადასხვაობა დაფიქსირდა აღმოსავლეთევროპელ მემარჯვენეთა შორის. უნგრელი პოლიტიკოსის ანდრაშ ლასლოს აზრით, საქართველოს მთავრობა ევროკავშირის კურსის ერთგულია და რომ არჩევნების შედეგები ევროკავშირმა უნდა აღიაროს. პოლონელმა მალგოჟატა ჰოსევსკამ ყოფილი მმართველი პარტიიდან „კანონი და სამართლიანობა“, პირიქით, განაცხადა, რომ „საქართველოს ხელისუფლებაში არის პიროვნება, რომელსაც [რუსეთთან] გაურკვეველი კავშირები აქვს“ (იგულისხმება ბიძინა ივანიშვილი). პოლონელმა დეპუტატმა ევროკავშირს მოუწოდა, რომ „საქართველოს მმართველი რეჟიმის ირგვლივ სანიტარული კორდონი უნდა შეიქმნას“.

წყარო: https://www.lauterbacher-anzeiger.de/politik/georgien-rueckt-in-putins-umlaufbahn-begehen-die-eu-einen-error-zr-93415845.html

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.