ნურიელ რუბინი - ათი მიზეზი, რის გამოც მსოფლიო 2020-იანი წლების „ძალიან დიდ დეპრესიაში“ აღმოჩნდება.

дата: 864

ნიუ-იორკის უნვერსიტეტთან არსებული ბიზნესის სკოლის ეკონომიკის პროფესორმა და Roubini Macro Associates თავმჯდომარემ ნურიელ რუბინიმ ჩამოაყალიბა ათი მიზეზი, რის გამოც მსოფლიო 2020-იანი წლების „ძალიან დიდ დეპრესიაში“ აღმოჩნდება.

2007-2009 წლების ფინანსური კრიზისის შემდეგ, მსოფლიო ეკონომიკაში არსებული დისბალანსი და რისკები პოლიტიკური შეცდომების გამო კიდევ უფრო გამწვავდა. მთავრობები არ ცდილობდნენ ფინანსური კრახის და შემდგომი რეცესიის შედეგად გამოვლენილი სტრუქტურული პრობლემების მოგვარებას. დაგვიანებული ქმედებები სერიოზულ ნეგატიურ რისკებს წარმოქმნიდა და გარდაუვალს ქმნიდა მომავალ კრიზისს. ახლა, როცა კრიზისი დაიწყო, არსებული საფრთხეები კიდევ უფრო გამწვავდა. თუ ამჟამიდნელმა „ძალიან დიდმა რეცესიამ“ შეიძლება ეკონომიკის სუსტ U-ს მაგვარი აღდგენას გამოიწვევს უკვე ამ წლის ბოლოსთვის, უახლოეს ათ წელიწადში მას მოყვება მკვეთრი, „ძალიან დიდი დეპრესიის“ L-ს მაგვარი ვარდნა. დეპრესიის მიზეზი ათი ტრენდი იქნება.

პირველი ტრენდი ბიუჯეტის დეფიციტს და თანმხლებ რისკებს - ვალებს და დეფოლტს ეხება. Covid-19 გამოწვეული კრიზისის პასუხად მთავრობების მიერ მიღებული გადაწყვეტილებები, ბიუჯეტის დეფიციტის კოლოსალურ ზრდას საჭიროებს ( მთლიანი შიდა პროდუქტის დაახლოებით 10% და მეტი) და ეს მაშინ, როცა ბევრ ქვეყანაში სახელმწიფო ვალი უკვე ძალიან მაღალ ან გაუსაძლის დონეს აღწევს.

სხვადასხვა კომპანიების შემოსავლის დაკარგვა ნიშნავს, რომ კერძო სექტორის ვალიც შესაბამისად დამძიმდება. პოტენციურად ამას მასიური დეფოლტი და გაკოტრება მოყვება. სახელმწიფო ვალის სწრაფ ზრდასთან ერთად მსგავს პირობებში ეკონომიკის აღდგენა კიდევ უფრო რთული იქნება ვიდრე ათი წლის წინანდელი „დიდი რეცესიის“ შემდეგ.

მეორე ფაქტორი - განვითარებულ ქვეყნებში შენელებული მოქმედების დემოგრაფიული ბომბი. Covid-19 გამოწვეულმა კრიზისმა გვიჩვენა. რომ ჯანდაცვის სისტემაში ბევრად უფრო მეტი საბიუჯეტო სახსრები უნდა იყოს მიმართული, ხოლო ხელმისაწვდომი ჯანდაცვა და სხვა საზოგადოებრივი მომსახურებები აუცილებლობაა და არა ფუფუნება. განვითარებული ქვეყნების უმრავლესობა -ეს ასაკოვანი საზოგადოებაა, ამიტომ მსგავსი ხარჯების დაფინანსება მომავალში გამოავლენს დღეს არასაკმარისად ფინანსირებადი ჯანდაცვის და სოციალური დაზღვევის დაფარულ ვალებს.

მესამე პრობლემა - დეფლაციის ამაღლების რისკი. დღევანდელმა კრიზისმა მხოლოდ ღრმა რეცესია კი არა, საქონლის და შრომის ბაზარზე პროდუქციის სიჭარბე (გამოუყენებელი მანქანები და სიმძლავრეები, მასიური უმუშევრობა) და ნედლეულზე (ნავთობი, მეტალები) ფასების კრახიც გამოიწვია. ეს სავარაუდოდო ვალის დეფლაციას იწვევს, რაც თავის მხრივ გადახდისუუნარობის რისკს ზრდის.

მეოთხე ფაქტორი - ვალუტის ფასის შემცირება. ცენტრალური ბანკები დეფლაციასთან ბრძოლას და საპროცენტო განაკვეთის მკვეთრი ზრდის (ვალის კოლოსალური მატების გამო) შეკავებას შეეცდებიან. ამიტომ ფულადი პოლიტიკა სულ უფრო არატრადიციული და სახიფათო გახდება. უახლოეს პერსპექტივაში დეპრესიის და დეფლაციის თავიდან ასაცილებლად, მთავრობებს საბიუჯეტო დეფიციტის მონეტიზაცია დაჭირდებათ. მაგრამ დროთა განმავლობაში დეგლობალიზაციით და განახლებული პროტექციონიზმის პოლიტიკით გამოწვეული მუდმივი ნეგატიური შოკი სტაგნაციას პრაქტიკულად გარდაუვალს გახდის.

მეხუთე პრობლემა - ეკონომიკაში ფართე და რადიკალური ციფრული ცვლილებები. როცა მილიონობით ადამიანი უმუშევარი დარჩება ან მცირე საფასურად იმუშავებს, სხვაობა შემოსავალსა და სიმდიდრეს შორის XXI საუკუნის ეკონომიკაში სულ უფრო მკვეთრი გახდება. განვითარებული ქვეყნების კომპანიები მომავალი შოკისგან თავის დასაცავად, იაფი მუშახელის ქვეყნებიდან საწარმოებს საკუთარ ქვეყნებში დააბრუნებენ. მაგრამ ეს ტრენდი ამ ქვეყნის მშრომელებისათვის უსარგებლო იქნება. გაიზრდება ავტომატიზაციის ტემპები, ეს შეამცირებს ხელფასს და კიდევ უფრო გააღვივებს პოპულიზმს, ნაციონალიზმს და ქსენოფობიას.

მივედით მეექვსე ფაქტამდე - დეგლობალიზაცია. აშშ-სა და ჩინეთს შორის კავშირის გაწყვეტის პროცესი დაჩქარდა. შედეგად ქვეყნების უმრავლესობამ გლობალურ სისტემაში ჩავარდნებისგან საკუთარი კომპანიების და თანამშრომლების დასაცავად პროტექციონისტული ზომები გააძლერეს. პანდემიის შემდეგ მსოფლიო გაამკაცრებს საქონლის, მომსახურებს, კაპიტალის, შრომის, ტექნოლოგიების, მონაცემების და ინფორმაციის გაცვლას. ეს უკვე ხდება ისეთ სექტორებში, როგორიცაა ფარმაცეპტიკა, სამედიცინო მასალების და მოწყობილობების, სურსათის წარმოება. კრიზისის საპასუხოდ მთავრობები ამცირებენ ამ დარგების პროდუქციის ექსპორტს და სხვა პროტექციონისტულ ზომებს იღებენ. ეს ტრენდი გააძლიერებს უკმაყოფილებას დემოკრატიით. პოპულისტი-ლიდერებს ხელს აძლევთ ეკონომიკის სისუსტე, მასიური უმუშევრობა და უთანასწორობის ზრდა. გაზრდილი არასტაბილური ეკონომიკისას კრიზისში უცხოელების დადანაშაულების მძლავრი იმპულსი ჩნდება. მუშები და საშუალო კლასის ფართო მასები ადვილად აყვებიან პოპულისტების რიტორიკას, განსაკუთრებით მათ მოწოდებებს მიგრაციის და საგარეო ვაჭრობის შემცირების შესახებ.

მერვე ფაქტორი - გეოსტრატეგიული დაპირისპირება აშშ-ს და ჩინეთს შორის. ტრამპის ადმინისტრაცია ყველა ღონეს ხმარობს რომ პანდემია ჩინეთს დააბრალოს. საპასუხოდ ჩინეთის მთავრობა აქტიურად აცხადებს, რომ ამერიკა შეთქმულებას აწყობს ჩინეთის მშვიდობიანი აღმავლობის შესაფერხებლად. სულ უფრო მცირედება ჩინეთ-ამერიკის კავშირები ვაჭრობის, ტექნოლოგიების, ინვესტიციების, მონაცემების და ფინანსების სფეროში. დიპლომატიური კავშირების გაწყვეტა ჩინეთსა და აშშ-ს შორის ახალი ცივი ომის მიზეზი შეიძლება გახდეს. აშშ-ში მოახლოებული საპრეზიდენტო არჩევნების ფონზე არსებობს საიდუმლო, სამხედრო კიბეროპერაციების გააქტიურების საშიშროება, რასაც ჩვეულებრივი სამხედრო შეტაკებები შეიძლება მოყვეს. ვინაიდან ტექნოლოგიები მომავლის დარგების კონტროლის ძირითადი საშუალებებია, ამერიკის კერძო ტექნოლოგიური სექტორი სულ უფრო მეტად ინტეგრირდება ნაციონალური უსაფრთხოების სამრეწველო კომპლექსში.

ბოლო რისკი, რომლის იგნორირებაც არ შეიძლება - ეკოლოგიური ცვლილებებია. როგორც Covid-19 კრიზისმა აჩვენა ეკოლოგიურმა ცვლილებებმა შეიძებ ფინანსურ კრიზისზე უფრო მძიმე ეკონომიკური ქაოსი გამოიწვიოს. რეგულარულად განმეორებადი პანდემიები (შიდსი - 1980 წლებიდან, SARS - 2003-ში, გრიპი H1N1 - 2009-ში, MERS - 2011-ში და ებოლა 2014-16 წლებში), ისევე როგორც კლიმატის ცვლილება ხელთქმნილი კატასტროფებია, გამოწვეული დაბალი სამედიცინო და სანიტარული სტანდარტების, ბუნებრივი სისტემების ხელყოფით, მსოფლიოს გაზრდილი გლობალიზაციით. მომდევნო წლებში პანდემიები, კლიმატის პათოლოგიური ცვლილებები სულ უფრო ხშირი, მძიმე და ძვირადღირებული იქნება.

ეს რიკსები კარგად ჩანდა ჯერ კიდევ Covid-19 პანდემიამდე და ეხლა მსოფლიო ეკონომიკას სასოწარკვეთის ათწლეულით ემოუქრება. შეიძლება 2030 წლებისთვის ტექნოლოგიებმა და უფრო კომპეტეტნტურამა ლიდერობამ პრობლემების შემცირება ან მინიმუმამდე დაყვანა შეძლონ თუკი გზას თანამშრომლობაზე დაფუძნებული უფრო ინკლუზიურ და სტაბილურ საერთაშორისო ურთიერთობებს დაუთმობენ. მაგრამ ესეთი ბედნიერი დასასრულისთვის ჯერ უნდა გავიგოთ, როგორ გადავურჩეთ „ძალიან დიდ დეპრესიას“.

культура

პარიზის წიგნის ფესტივალზე საქართველოს მწერალთა სახლი ეროვნული სტენდით პირველად არის წარმოდგენილი

კულტურის სამინისტროს მხარდაჭერით 12-14 აპრილს საქართველოს მწერალთა სახლი 2024 წლის პარიზის წიგნის ფესტივალზე ეროვნული სტენდით პირველად მონაწილეობს.

Grand Palais Éphémère–ში ფესტივალისა და საქართველოს ეროვნული სტენდის გახსნას მწერალთა სახლის დირექტორი ქეთევან დუმბაძე, საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი საფრანგეთის რესპუბლიკაში გოჩა ჯავახიშვილი და ლიტერატურული სფეროს წარმომადგენლები ესწრებოდნენ.

საქართველოს ეროვნული სტენდის პრეზენტაცია გაიმართა ღონისძიებით - „ჰაგიოგრაფიიდან პოსტმოდერნიზმამდე“. მწერალთა სახლის სტენდის სტუმრებს, ქართული მწერლობის გაცნობასთან ერთად, საინტერესო კალიგრაფიულ აქტივობაში ჩართვის შესაძლებლობა ჰქონდათ. კალიგრაფმა გიორგი სისაურმა მათ ქართული ანბანით დაუწერა სასურველი სიტყვები, გამონათქვამები, ფრაზები, სახელები და ა. შ. ასევე გაიმართა ღონისძიება, სახელწოდებით, „თექვსმეტსაუკუნოვანი უწყვეტი ლიტერატურული პროცესი“, რომელიც განიხილავს ქართულ ლიტერატურას, ქართულ-ფრანგულ ლიტერატურულ ურთიერთობებსა და ქართული და ევროპული ლიტერატურის კავშირს.

პირველ საფესტივალო დღეს გამართულ პანელ-დისკუსიაში მონაწილეობა მიიღეს საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანმა ელჩმა საფრანგეთის რესპუბლიკაში გოჩა ჯავახიშვილმა და ფრანგული ფილოლოგიის დოქტორმა, პროფესორმა, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რომანული ფილოლოგიის ფაკულტეტის ხელმძღვანელმა ბელა ხაბეიშვილმა. შეხვედრას ასევე ესწრებოდნენ უცხოელი გამომცემლები, ლიტერატურული აგენტები, მედიის წარმომადგენლები და ქართული სათვისტომოს საპატიო წევრები.

ფესტივალის მსვლელობისას ქართულ სტენდზე დაგეგმილია არაერთი აქტივობა და საქმიანი შეხვედრა - PUBLISHERS MATCHMAKING. შეხვედრის მონაწილეები იქნებიან საქართველოს მწერალთა სახლი, ქართული გამომცემლობები: „სეზან ფაბლიშინგი“, „მედუზა,“ „ბაკმი“ და მთარგმნელები - მაია ვარსიმაშვილი და მაია გიორხელიძე. შეხვედრაზე განიხილავენ ქართული ლიტერატურის კატალოგს. მთარგმნელი დალი იაშვილი წარადგენს მიხეილ ჯავახიშვილის მოთხრობას - „ლამბალო და ყაშა“ და მოთხრობების კრებულს. მთავარ სცენაზე გაიმართება წიგნის - „მზე, მთვარე და პურის ყანა“ წარდგენა. წიგნს წარადგენენ ავტორი - მწერალი და კინორეჟისორი თემურ ბაბლუანი და ეროვნული კინოცენტრის წარმომადგენელი ევროპაში სოფიო ბაბლუანი. ქართველ გამომცემლებთან ერთად საქართველოს სტენდთან იქნებიან ფრანგული გამომცემლობები: LE CHERCHE MIDI, GINGKO, EDITIONS DES CARNETS DU DESSERT DE LUNE, MEDUZA, და იტალიური გამომცემლობა MODERN TIMES, რომლებიც წარმოადგენენ ფრანგულად თარგმნილ კლასიკურ და თანამედროვე ქართულ პროზასა და პოეზიას.

საქართველოს ეროვნულ სტენდზე წარმოდგენილი იქნება ბუკლეტი ქართველი ავტორების 50-ამდე ნამუშევრის სინოპსისითა და ამონაბეჭდებით ისეთი ცნობილი ნაწარმოებებიდან, როგორიც არის „შუშანიკის წამება“, „ვეფხისტყაოსანი“ და სხვა.

აღსანიშნავია, რომ პარიზის წიგნის ბაზრობა ევროპის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი კულტურული მოვლენაა, რომელიც ყოველწლიურად გაზაფხულზე იმართება და მასში მონაწილეობას 1 200 გამომცემელი და 2 000 ავტორი იღებს. საქართველოს წელს პირველად მიეცა საშუალება, საკუთარი სტენდით ჩაერთოს საფესტივალო აქტივობებში.

ფესტივალში ეროვნული სტენდით მონაწილეობა საქართველოსთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.

საფესტივალო აქტივობები მწერალთა სახლს, ქართველ მწერლებსა თუ გამომცემლებს დაეხმარება ლიტერატურული ურთიერთობების წარმართვაში, ქართული მწერლობის პოპულარიზაციაში, ახალი კონტაქტების მოძიებასა და მთარგმნელობითი საქმიანობის ხელშეწყობაში.

более