ნიკოლო ფაშინიანი- გმირული წარსულის დავიწყება

ნიკოლო ფაშინიანი- გმირული წარსულის დავიწყება

თარიღი: 916

2005 წელს გამოაქვეყნა ეს წერილი სომხეთის დღევანდელმა პრემიერმა. წერილი იმაზეა, თუ როგორ უნდა ვთქვათ წარსულის ჰეროიზაციაზე უარი, სომხეთისთვის ეს განსაკუთრებით მტკივნეულია, როგორც ამას ფაშინიანი აღნიშნავდა 15 წლის წინ.

ვფიქრობთ, რომ ჩვენთვისაც არანაკლებ საინტერესო უნდა იყოს.

--------

გმირული წარსულის დავიწყება

პოლიტიკური და სამეცნიერო ტრიბუნებიდან სომეხი ხალხისადმი გაკეთებული ყველაზე პოპულარული მოწოდება ისტორიისგან გაკვეთილების მიღებას გულისხმობს.

თუმცა, სომეხი ხალხი ჯიუტად ამბობს უარს, მოუსმინოს საკუთარ ინტელიგენტს და ამაზე მეტყველებს ის, რომ ისტორიისგან გაკვეთილების მიღების მოწოდებები სულ უფრო და უფრო პოპულარული ხდება. შეიძლება მიზეზი ისაა, რომ ინტელიგენტი, რომელიც ამგვარი მოწოდებით გამოდის, მალევე იწყებს სომეხი ხალხის გმირული წარსულის შესახებ ლეგენდის შექმნას, ჩვენი წინაპრების ქებას და მათთვის ხოტბის შესხმას. ზოგადად, ერთია ობიექტურად შეაფასო წინაპრები, სრულიად სხვა კი მათი თაყვანისცემა. მოდით, შევეშვათ წინაპრებისთვის ხოტბის შესხმას და საკუთარ თავს პრაგმატული კითხვა დავუსვათ: რა მემკვიდრეობა დაგვიტოვეს მათ?

არაფერი, სრულიად არაფერი.

იმიტომ, რომ „არაფერი” - ესაა, როცა ნულიდან უნდა დაიწყო, ჩვენ კი, არც ვიცი, რომელი მინუსიდან უნდა დავიწყოთ იმიტომ, რომ ჩვენმა წინაპრებმა მემკვიდრეობით გენოციდების, განადგურებების, ღალატის და უზნეობის ისეთი მარაგი დაგვიტოვეს, რომ ამის გადალახვა, როგორც ჩანს, რთულია, უკიდურესად რთულია.

მე განვიკითხავ, ვწყევლი ჩვენს წინაპრებს იმიტომ, რომ მათ არაფერი გააკეთეს საიმისოდ, რომ დღეს უფრო ღირსეულად და ამაყად გვეცხოვრა. ჩვენს წინაპრებს არ უზრუნიათ ამაზე იმდენადაც კი, როგორც ცხოველი ზრუნავს საკუთარ შთამომავლობაზე საკუთარი ინსტიქტიდან გამომდინარე.

მე განვიკითხავ ყველას, ვინც ადიდებს წინაპრებს, რადგან ამგვარად ისინი უფლებას გვართმევენ თანამედროვე და შემდგომ თაობებს, გვქონდეს ღირსეული და ძლიერი სამშობლო; წინაპრებისთვის ხოტბის შესხმით იმ მანკიერ პროცესს აძლიერებენ, რომელშიც ვართ 2000 წელზე მეტია, დაწყებული იმ დროიდან, როცა „დიდად” წოდებულმა ტიგრანმა საკუთარი გვირგვინი ფეხქვეშ დაუდო რომაელ მმართველს - ეს ის ტიგრანია, რომელმაც უღალატა საკუთარ შვილს იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ პრიმიტიული აღზრდაც კი არ მიუღია, თანამედროვე სომეხი უტიფარი გოშია ჩინოვნიკების მსგავსად.

მე ვწყევლი ჩვენს წინაპრებს იმიტომ, რომ პროვინციელ სპარს მწიგნობარს საშუალება მისცეს, ისპაჰანის ქუჩებში მოსიარულეს ჩვენთვის აეხსნა, რომ სომხები შაჰ-აბასმა გამოდევნა ჯულფადან და აქ ქალაქის დაარსება უბრძანა.

რა გაკვეთილი უნდა მივიღოთ ამ ისტორიიდან?

ვიღაცას ეს ისტორია სიამაყით ავსებს. „გამოდის, რომ სომხები მშენებლები იყვნენ”, - ამბობენ ისინი და არც არავინ ამჩნევს, რომ ამ მშენებლებს ფარასავით მიერეკებოდნენ ერთი ადგილიდან მეორეზე, ზოგი კი გზაზე დარჩა და ირანის სტეპები „სომეხთა წმიდან ადგილებად” აქცია.

როგორი გაკვეთილი უნდა მივიღოთ ჩვენი ისტორიიდან?

ხანდახან მესმის იმ ისტორიკოსების, რომლებიც ჩვენს სამარცხვინო და დამამცირებელ წარსულს გმირობის მოსასხამს გადააფარებენ. ფიქრობენ, რომ ნამდვილმა ისტორიამ შეიძლება გაგვტეხოს, დაგვამციროს. მაგრამ ხომ სწორედ სიცრუეა უფრო დამანგრეველი, არ გვაძლევს გაჩერების და ჩვენი ათასწლოვანი შეურაცხყოფის შეწყვეტის საშუალებას?!

სინამდვილეში, რა გაკვეთილს მივიღებთ ჩვენი ისტორიიდან?

მოდით, დავივიწყოთ ისტორია, ყველამ დავიწყოთ ნულიდან ისე, თითქოს ღმერთმა ახლახანს შეგვქმნა და წარსულში არაფერი გვქონდა.

წარმოგიდგენიათ, როგორც გაგვიმარტივდებოდა სუნთქვა?

მოდით, წარმოვიდგინოთ, რომ მესროპ მაშტოცმა ჩვენი ანბანი ახლახანს შექმნა, რომ ნარეკაცი ცხოვრობს ჩვენთან ერთად, იქნებ, მჰითარ გოშიც, დავით ანახტიც და კიდევ რამდენიმე სხვა - მეტი არაფერი. დანარჩენი კი დავტოვოთ წარსულში, დაე, ხოცონ, გაყიდონ ერთმანეთი, რამდენიც უნდათ, დევნონ და გენოციდი მოუწყონ მათ.

ამ შემთხვევაში, ჩვენ, შესაძლოა, გაკვეთილები მართლა ვისწავლოთ ჩვენი ისტორიიდან იმიტომ, რომ ეს ისტორია უკვე აღარ იქნება ჩვენი.

ავტორი: ნიკოლ ფაშინიანი.

კულტურა

პარიზის წიგნის ფესტივალზე საქართველოს მწერალთა სახლი ეროვნული სტენდით პირველად არის წარმოდგენილი

კულტურის სამინისტროს მხარდაჭერით 12-14 აპრილს საქართველოს მწერალთა სახლი 2024 წლის პარიზის წიგნის ფესტივალზე ეროვნული სტენდით პირველად მონაწილეობს.

Grand Palais Éphémère–ში ფესტივალისა და საქართველოს ეროვნული სტენდის გახსნას მწერალთა სახლის დირექტორი ქეთევან დუმბაძე, საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი საფრანგეთის რესპუბლიკაში გოჩა ჯავახიშვილი და ლიტერატურული სფეროს წარმომადგენლები ესწრებოდნენ.

საქართველოს ეროვნული სტენდის პრეზენტაცია გაიმართა ღონისძიებით - „ჰაგიოგრაფიიდან პოსტმოდერნიზმამდე“. მწერალთა სახლის სტენდის სტუმრებს, ქართული მწერლობის გაცნობასთან ერთად, საინტერესო კალიგრაფიულ აქტივობაში ჩართვის შესაძლებლობა ჰქონდათ. კალიგრაფმა გიორგი სისაურმა მათ ქართული ანბანით დაუწერა სასურველი სიტყვები, გამონათქვამები, ფრაზები, სახელები და ა. შ. ასევე გაიმართა ღონისძიება, სახელწოდებით, „თექვსმეტსაუკუნოვანი უწყვეტი ლიტერატურული პროცესი“, რომელიც განიხილავს ქართულ ლიტერატურას, ქართულ-ფრანგულ ლიტერატურულ ურთიერთობებსა და ქართული და ევროპული ლიტერატურის კავშირს.

პირველ საფესტივალო დღეს გამართულ პანელ-დისკუსიაში მონაწილეობა მიიღეს საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანმა ელჩმა საფრანგეთის რესპუბლიკაში გოჩა ჯავახიშვილმა და ფრანგული ფილოლოგიის დოქტორმა, პროფესორმა, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რომანული ფილოლოგიის ფაკულტეტის ხელმძღვანელმა ბელა ხაბეიშვილმა. შეხვედრას ასევე ესწრებოდნენ უცხოელი გამომცემლები, ლიტერატურული აგენტები, მედიის წარმომადგენლები და ქართული სათვისტომოს საპატიო წევრები.

ფესტივალის მსვლელობისას ქართულ სტენდზე დაგეგმილია არაერთი აქტივობა და საქმიანი შეხვედრა - PUBLISHERS MATCHMAKING. შეხვედრის მონაწილეები იქნებიან საქართველოს მწერალთა სახლი, ქართული გამომცემლობები: „სეზან ფაბლიშინგი“, „მედუზა,“ „ბაკმი“ და მთარგმნელები - მაია ვარსიმაშვილი და მაია გიორხელიძე. შეხვედრაზე განიხილავენ ქართული ლიტერატურის კატალოგს. მთარგმნელი დალი იაშვილი წარადგენს მიხეილ ჯავახიშვილის მოთხრობას - „ლამბალო და ყაშა“ და მოთხრობების კრებულს. მთავარ სცენაზე გაიმართება წიგნის - „მზე, მთვარე და პურის ყანა“ წარდგენა. წიგნს წარადგენენ ავტორი - მწერალი და კინორეჟისორი თემურ ბაბლუანი და ეროვნული კინოცენტრის წარმომადგენელი ევროპაში სოფიო ბაბლუანი. ქართველ გამომცემლებთან ერთად საქართველოს სტენდთან იქნებიან ფრანგული გამომცემლობები: LE CHERCHE MIDI, GINGKO, EDITIONS DES CARNETS DU DESSERT DE LUNE, MEDUZA, და იტალიური გამომცემლობა MODERN TIMES, რომლებიც წარმოადგენენ ფრანგულად თარგმნილ კლასიკურ და თანამედროვე ქართულ პროზასა და პოეზიას.

საქართველოს ეროვნულ სტენდზე წარმოდგენილი იქნება ბუკლეტი ქართველი ავტორების 50-ამდე ნამუშევრის სინოპსისითა და ამონაბეჭდებით ისეთი ცნობილი ნაწარმოებებიდან, როგორიც არის „შუშანიკის წამება“, „ვეფხისტყაოსანი“ და სხვა.

აღსანიშნავია, რომ პარიზის წიგნის ბაზრობა ევროპის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი კულტურული მოვლენაა, რომელიც ყოველწლიურად გაზაფხულზე იმართება და მასში მონაწილეობას 1 200 გამომცემელი და 2 000 ავტორი იღებს. საქართველოს წელს პირველად მიეცა საშუალება, საკუთარი სტენდით ჩაერთოს საფესტივალო აქტივობებში.

ფესტივალში ეროვნული სტენდით მონაწილეობა საქართველოსთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.

საფესტივალო აქტივობები მწერალთა სახლს, ქართველ მწერლებსა თუ გამომცემლებს დაეხმარება ლიტერატურული ურთიერთობების წარმართვაში, ქართული მწერლობის პოპულარიზაციაში, ახალი კონტაქტების მოძიებასა და მთარგმნელობითი საქმიანობის ხელშეწყობაში.

სრულად

გამოკითხვა

ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?

უკრაინა

რუსეთი

არ მაქვს პასუხი

ხმის მიცემა

სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.

კულტურა

სრულად

თბილისის თანამედროვე ხელოვნების ბაზრობა გაიხსნა

სრულად

კულტურის სამინისტრომ ანსამბლ „ერისიონს“ ტრადიციული სასცენო სამოსი გადასცა

სრულად