,
.jpg)
დღეს, როდესაც ჩვენ კვლავ ვდგავართ დიდი გამოწვევების წინაშე და ვიხსენებთ წმინდა დავით მეფის პიროვნებას, მის ღვაწლს, გვმართებს დაფიქრება იმაზე, რომ ჩვენი ქვეყნის გადარჩენის საწინდარი მდგომარეობს მხოლოდ დავითის გზის ერთგულებაში,- ამის შესახებ საპატრიარქო ტახტის მოსაყდრემ, სენაკისა და ჩხოროწყუს მიტროპოლიტმა შიომ (მუჯირი) წმინდა კეთილმსახური მეფის, დავით აღმაშენებლის ხსენების დღეს ქადაგებისას განაცხადა.
მისი თქმით, დავით აღმაშენებლის მმართველობის ასეთი წარმატება განაპირობა იმან, რომ იგი არა მხოლოდ დიდი მეფე და ჭკვიანი პოლიტიკოსი იყო, არამედ „ღვთისმოსავი ადამიანი“.
„მაღალყოვლადუსამღვდელოესო მეუფეო, ძვირფასო მამებო, ძმებო და დებო, გილოცავთ დღევანდელ დღესასწაულს. დღეს წმინდა მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს წმინდა კეთილმსახურ მეფე დავით აღმაშენებლის ხსენებას, მისი გარდაცვალებიდან 900 წლისთავს. გილოცავთ ამ დღეს და გადმოგცემთ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ის ლოცვა-კურთხევას.
დავით აღმაშენებლის შესახებ თხრობას მემატიანე იწყებს შემდეგი სიტყვებით: „ბნელსა უკუნსა შინა იწყო აღმოცისკრებად მზემან ყოველთა მეფობათამან დიდმან სახელითა და უდიდესმან საქმითა“.
მართლაც, დავით აღმაშენებლის პიროვნება მზესავით გამობრწყინდა საქართველოს ისტორიაში. მან, სრულიად ახალგაზრდამ, ჩაიბარა მტრებისგან იავარქმნილი და დაშლილი საქართველო და თავისი გონივრული, სამართლიანი მმართველობით, შეუპოვრობით თანდათან ქვეყანა ფეხზე დააყენა, გაამთლიანა, გააერთიანა და ძლიერ ქრისტიანულ სახელმწიფოდ აქცია.
რამ განაპირობა მისი მმართველობის ასეთი წარმატება? იგი არ იყო მხოლოდ დიდი მეფე და ჭკვიანი პოლიტიკოსი. ამავე დროს, იგი იყო ღვთისმოსავი ადამიანი, ბავშვობიდან ქრისტიანულად აღზრდილი წმინდა მღვდელმთავარ გიორგი ჭყონდიდელის მიერ. მისი ყოველი ნაბიჯი და გადაწყვეტილება ნასაზრდოები იყო ქრისტეს რწმენითა და უფლის ნებაზე მინდობით.
როგორც წერს მის შესახებ ვახუშტი ბატონიშვილი: „იყო იგი მოშიში და მოყუარე ღვთისა, გლახაკთა, ობოლთა და ქვრივთა მოწყალე, სნეულთა თვითმსახური, ეკლესიათა და ქსენონთა მაშენებელი“. ყოველივე ამის გამო, მან შესანიშნავად იცოდა, თუ რა დიდი მნიშვნელობა აქვს ეკლესიის გაძლიერებას, ეკლესიისა და სახელმწიფოს ერთობას ქვეყნის აღშენების საქმეში. ამიტომ იგი, გარე თუ შიდა მტრებთან გამუდმებულ ბრძოლასთან ერთად, ზრუნავდა ქვეყნის სულიერ და ინტელექტუალურ განვითარებაზე.
მან, როგორც ბრძენმა ხელისუფალმა, სწორად განჭვრიტა ეკლესიის როლი განათლების საქმეშიც. დავითმა კარგად იცოდა, რომ სწორედ ქრისტიანულ ღირებულებებზე დაფუძნებული განათლებითა და კულტურით შეუძლია ქართველ ერს თვითმყოფადობის შენარჩუნება და ღირსეული საზოგადოების ჩამოყალიბება. ამიტომაც იმხანად ქართული მონასტრების უმრავლესობა იყო არა მარტო მონაზვნური ღვაწლის სავანეები, არამედ სამეცნიერო კერებიც. აი, ასეთი დიდი ცენტრი იყო დავითის მიერ აშენებულ გელათის მონასტერთან დაარსებული აკადემიაც, რომელიც იწოდა „სხვა ათინად“ და „მეორე იერუსალიმად“.
მაგრამ, მოგეხსენებათ, რა არის მხოლოდ ცოდნა რწმენის, სინანულის და სიმდაბლის გარეშე?! ძნელად თუ მოინახება მსოფლიო ისტორიაში ისეთი მმართველი, დავითის მსგავსი, რომელმაც ეს სათნოებები თანამგზავრებად გაიხადა მთელი თავისი მოღვაწეობის განმავლობაში. ამას ადასტურებს მისი შესანიშნავი ჰიმნოგრაფიული თხზულება „გალობანი სინანულისანი“. ეს არის მისი აღსარება ღვთის წინაშე, მისი შინაგანი სამყაროს, შინაგანი ბრძოლების აღიარება ღვთის წინაშე. იგი სულისშემძვრელი სიტყვებით მიმართავს და ავედრებს თავს უფალს: „ოდეს ზარი მეფობისა წარხდეს და დიდება დაშრტეს, შვებანი უქმ იქმნენ, ყვავილოვნება დაჭნეს, სხვამან მიიღოს სკიპტრა, სხვასა შეუდგეს სპანი, მაშინ შემიწყალენ, მსაჯულო ჩემო“. ე.ი. ამ სიტყვებით წმინდა მეფე დავითი ამბობს, რომ როცა ყველაფერი დასრულდება, როცა სხვა მიიღებს სკიპტრას, როცა სხვა გახდება ხელმწიფე, როდესაც სხვა გაუძღვება ჯარებს, აი, მაშინ შეიწყალოს უფალმა, როცა იგი მარტო დარჩება წინაშე უზენაესი მსაჯულისა - ღვთისა.
აი, ძვირფასო ძმებო და დებო, სწორედ ასეთი სიმდაბლის, სინანულისა და მაღალი სულიერების გამო, ღმერთმა მიანიჭა დავით მეფეს დიდი მადლი. სწორედ ამიტომ შეაძლებინა მას უფალმა „ძლევაი საკვირველი“ და აქცია „მესიის მახვილად“ და ყოველი ქართველისთვის სამაგალითო ადამიანად.
დღეს, როდესაც ჩვენ კვლავ ვდგავართ დიდი გამოწვევების წინაშე და ვიხსენებთ წმინდა დავით მეფის პიროვნებას, მის ღვაწლს, უნდა დავფიქრდეთ ჩვენი ქვეყნის აწმყოზე, მომავალზე, ასევე წარსულზეც - რანი ვიყავით, რანი ვართ და რანი უნდა ვიყოთ; რა მოგვიტანა დავით მეფის მმართველობამ, რა მძიმე შედეგები მიგვიღია, როცა კი გვიღალატია და გადაგვიხვევია დავითის გზიდან; და გვმართებს დაფიქრება იმაზე, რომ ჩვენი ქვეყნის გადარჩენის საწინდარი მდგომარეობს მხოლოდ დავითის გზის ერთგულებაში.
კიდევ ერთხელ გილოცავთ დღევანდელ დღესასწაულს. შეგვეწიოს წმინდა დავით აღმაშენებლის ლოცვა; წმინდა კეთილმსახურ მეფე დავით აღმაშენებლის ლოცვით ღმერთმა დალოცოს, გაამთლიანოს და გადაარჩინოს სრულიად საქართველო. ამინ!“,- განაცხადა მეუფე შიომ.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
