,
საკონსტიტუციო სასამართლოში, სადაც „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ" კანონის გაუქმების მოთხოვნით პროცესი მიმდინარეობს, მარინა ბერიძე მიწვეულია, როგორც ენათმეცნიერი და კანონში არსებულ ტერმინებთან დაკავშირებით განმარტებებს აკეთებს.
პარლამენტის წარმომადგენელმა ქრისტინე კუპრავამ ექსპერტად მიწვეულ მეცნიერს, მარინა ბერიძეს კითხვა დავუსვა გამოუყენებია თუ არა სიტყვები „მოღალატე“, „ღალატი“? კუპრავამ ასევე წაიკითხა ის საჯარო პოსტები, რომელიც მისივე მტკიცებით, მარინა ბერიძემ საჯაროდ გამოაქვეყნა.
პარლამენტის აპარატის თანამშრომლის ამ სიტყვების წარმოთქმას, დარბაზში მოსარჩელე მხარეების მიერ არაერთგვაროვანი რეაქცია მოჰყვა, რაზეც პარლამენტის თანამშრომელმა, ქრისტინე კუპრავამ ასე უპასუხა:
„ჩვენ დღეს ვკითხავთ ექსპერტს, რომლის აზრი საზოგადოებაზე გავლენას ახდენს და გვინდა, საზოგადოებას დავანახოთ, ვისთან გვაქვს შეხება და ეს ადამიანი რამდენად შესაძლებელია ობიექტურ დასკვნას აკეთებდეს“, - აღნიშნა კუპრავამ მარინე ბერიძის მისამართით.
ამის შემდეგ, პარლამენტის წარმომადგენლებს პლენუმის მოსამართლემ მანანა კობახიძემ ჰკითხა, რა იყო ამ რეპლიკის მიზანი და სურდათ, თუ არა მარინა ბერიძის აცილება, რაზეც პარლამენტის ერთ-ერთმა წარმომადგენელმა აღნიშნა, რომ ექსპერტ ბერიძის აცილებას არ აპირებენ, თუმცა „რაც ისაუბრა ქალბატონმა მარინემ, ვერაფერი გაიგეს“.
ამასთან, სხდომაზე პარლამენტის წარმომადგენელი დაინტერესდა, ვინ აფინანსებს კვლევას, რაზეც ექსპერტმა ისაუბრა „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონზე მოხსენებისას.
„თქვენ, იცრუეთ თუ არა საზოგადოებისა და სასამართლოს წინაშე, როდესაც ამბობთ რომ სიტყვა „მოღალატე“ და “ღალატი“ არ გამოგიყენებიათ?!“ - მიმართა პარლამენტის წარმომადგენელმა ენათმეცნიერ მარინე ბერიძეს.
ვიდრე ბერიძე აღნიშნულ კითხვას უპასუხებდა, სხდომის თავმჯდომარემ მერაბ ტურავამ განმარტა, რომ სასამართლოსთვის ეს კითხვა მოხსნილია, რადგანაც სასამართლოს და საზოგადოებასაც აქვს შესაძლებლობა მოიძიოს, ნახოს, მოისმინოს და წაიკითხოს [ინფორმაცია].
მერაბ ტურავას განმარტებით, სასამართლოსთვის რელევანტურია ის, რა პოზიციაც მხარის შუამდგომლობით მოსულმა ექსპერტმა, სპეციალისტმა სასამართლოს წინაშე დააფიქსირა, ხოლო მისი სამართლებრივი მნიშვნელობა, გათვალისწინება, ტურავას თქმით, სასამართლოზეა დამოკიდებული.
„მისი წარსული გამონათქვამების გამო ჩვენ, ქალბატონი მარინას მიერ გამოხატულ პოზიციას ეჭვქვეშ და ჩრდილქვეშ არ ვაყენებთ, რომ ის ასე ფიქრობს“, - განმარტა მერაბ ტურავამ.
თავის მხრივ, პარლამენტის წარმომადგენელმა აღნიშნა, რომ კითხვები ვეღარ ექნებათ იმ ექსპერტის მიმართ, რომლის სანდოობაც მათთვის ეჭვქვეშ დგას.
„ჩვენთვის ახლა, აცილებას დავაყენებთ-არ დავაყენებთ არ არის რელევანტური. არ შეიძლება, ადამიანის პასუხები, რომელიც ობიექტურობის მინიმალურ სტანდარტსაც ვერ აკმაყოფილებს, გავითვალისწინოთ“,- აღნიშნა პარლამენტის წარმომადგენელმა.
თავის მხრივ, დასმულ შეკითხვას მარინა ბერიძემ ასე უპასუხა:
„კითხვა გავიგე, მიწოდებია თუ არა პირისპირ საუბარში ვინმესთვის „მოღალატე“ და ასეთი არ ყოფილა. „მოღალატე“ როგორ შეიძლებოდა არ გამომეყენებინა, 64 წლის ვარ, საბჭოთა კავშირში დავიბადე, როგორ შეიძლებოდა არ გამომეყენებინა სიტყვები: „მოღალატე“ და „ღალატი“ , ამიხსენით! უბრალოდ, მე ეს კითხვა გავიგე ასე - ოდესმე, მქონია, თუ არა საშუალება პირისპირ საუბარში ვინმესთვის მეთქვა „მოღალატე“ და ვთქვი, რომ, საბედნიეროდ, ღმერთმა დამიფარა იმისგან, რომ ჩემ [გარშემო] ურთიერთობაში ეს სიტყვა გამომეყენებინა. ძალიან ბევრჯერ გამომიყენებია და ეს მითქვამს და ბევრჯერ გამოვიყენებ კიდევაც, როგორც ჩანს!“ - მიმართა მეცნიერმა მარინე ბერიძემ პარლამენტის წარმომადგენელ იურისტებს, სასამართლოს სხდომაზე.
ბერიძის ამ პასუხს პროცესზე მოსარჩელე მხარეების მიერ ტაში მოჰყვა, რა დროსაც სხდომის თავმჯდომარე, მერაბ ტურავამ მათ სიმშვიდისკენ მოუწოდა, წინააღმდეგ შემთხვევაში კი აღნიშნა, რომ სხდომას ყველას დაატოვებინებდა.
„ყველას დაგატოვებინებთ დარბაზს და სხდომას გადავდებთ განუსაზღვრელი ვადით. თქვენი ტაშები და ემოციები ხელს უშლის სასამართლოს დროზე დაამთავროს სხდომა და დროზე გამოაცხადოს [გადაწყვეტილება]. ყველაფერი ეს დროში ჭიმავს საქმის განხილვის და მიმდინარეობის პროცესს. სტადიონზე ან სადღაც თეატრში კი არ ხართ რომ ტაში დაუკრათ მსახიობების გამოსვლას. ნებისმიერ აზრს, გამონათქვამს, მათ შორის, ქალბატონი მარინეს თითოეულ გამონათქვამს ჩვენ, რა თქმა უნდა, დიდი პატივისცემით და ყურადღებით ვეპყრობით“, - მიმართა დარბაზში მყოფებს მერაბ ტურავამ.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
