USD 2.7203
EUR 3.2029
RUB 3.4550
თბილისი
მამუკა გიორგაძე, ბესიკ ბოგველი - დავით გარეჯის კომპლექსის კუთვნილებას, სადაოდ ჩვენ თვითონ ვხდით
თარიღი:  3070

დავით გარეჯის სამონასტრო კომპლექსთან დაკავშირებით, საქართველო-აზარბაიჯანის შორის სადაო საკითხის გადაწყვეტას ჯერ-ჯერობით პერსპექტივა არ უჩანს. ამ საკითხის გადასაჭრელად, სპეციალურად შექმნილი სახელმწიფო კომისიის მუშაობის შედეგებიც უცნობია საზოგადოებისთვის.

ამასობაში კი პერიოდულად მძაფრდება სიტუაცია დავით გარეჯის ირგვლივ და სამწუხაროდ საქართველოს ხელისუფლებას არა აქვს თავისი მკაფიო პოზიცია ამ საკითხთან დაკავშირებით.

აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით, გთავაზობთ სახალხო პარტიის პოზიციას  და ავღნიშნავთ, რომ წერილში გამოთქმული მოსაზრებები ნამდვილად უნდ იმსახურებდეს საზოგადოების და სახელმწიფოს ყურადღებას.

"გარეჯის სამონასტრო კომპლექსის დაცვა ქართული სახელმწიფო ერთ-ერთი ყველაზე აქტუალური და ემოციური საკითხია. თავის დროზე ეროვნული მოძრაობის ძალისხმევით მიღწეულ იქნა საბჭოთა სამხედრო პოლიგონის გაუქმება, რითაც გარეჯის განადგურება თავიდან იქნა აცილებული, ხოლო საქართველოს ეკლესიის ღვაწლით სამონასტრო ცხოვრების აღმავლობამ იქაურობა წალკოტად აქცა.

ქართულმა საზოგადოებამ ჩათვალა, რომ გარეჯისთვის საფრთხე მოხსნილია.

თუმცა, ბოლო წლებში საქართველოს ხელისუფლებების ანტისახელმწიფოებრივი „უმოქმედობისა“ და დანაშაულებრივი უპასუხისმგებლობის გამო საკამათო გახდა გარეჯის ისტორიული წარმომავლობა და მისი ნაწილის ტერიტორიული კუთვნილება.

ქართული საზოგადოებისთვის შეშფოთების საფუძველს ამძაფრებს მის ზურგს უკან მხარეებს შორის მიმდინარე დისკუსიის არასაჯაროობა. ასევე, არ ჩანს ქვეყნებს შორის პრობლემების განხილვის კეთილმეზობლური და პარტნიორული ურთიერთობის ფორმატში გადაყვანის მცდელობა, რაც ნოყიერ ნიადაგს ქმნის სერიოზული პროვოკაციებისთვის.

საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვრის დემარკაციის პრინციპების, მთლიანად კომპლექსის თუ მისი რომელიმე შემადგენელი ნაწილის ისტორიულ-კულტურული კუთვნილების, მისი მიმდებარე ტერიტორიების განვითარების და სხვა საკითხების სახელმწიფოებრივად გააზრებული და მკაფიოდ გაცხადებული პოზიციის არქონის პირობებში შეუძლებელი ხდება პრობლემებზე ჯეროვანი რეაგირება.

აზერბაიჯანულმა მხარემ კი დიდი რესურსი მიმართა საკუთარი პოლიტიკური პოზიციის რელიგიურ-კულტურულ და სამეცნიერო კუთხით გასამყარებლად: აზერბაიჯანის ნაციონალურმა აკადემიამ და ისტორიის ინსტიტუტის სამეცნიერო საბჭომ ფართო კამპანია დაიწყო იმის სამტკიცებლად, რომ გარეჯის მონასტერი განეკუთვნება ალბანურ კულტურულ ძეგლს და განთავსებულია აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე.

2003 წელს ოფიციალურმა ბაქომ აზერბაიჯანის შუაგულში მდებარე პატარა ქრისტიანულ სოფელ ნიჟში, სადაც ძველი ალბანელების შთამომავლები ცხოვრობენ, ალბანეთის ეკლესია დააფუძნა (შეადარეთ ჩვენი ხელისუფლებების დამოკიდებულებას საქართველოს ეკლესიის მიმართ!).

2007 წელს პრეზიდენტ ალიევის ბრძანებით, დავით გარეჯის (აზერბაიჯანულად ქეშიშდაგი/ქეშიკჩიდაგი) სახელმწიფო ისტორიულ-კულტურულ ნაკრძალად გამოცხადა. პარალელურად, აზერბაიჯანულმა ხელისუფლებამ დაიწყო გარეჯის მიმართულებით თავისი საზოგადოების გააქტიურება, მონასტრების გარშემო ტერიტორიების ათვისება, სასაზღვრო ძალების გაზრდა და ა.შ.

საქართველოში საპირისპირო მოცემულობაა - იქმნება განცდა იმისა, რომ ხელისუფლებას არ ანაღვლებს გარეჯის ბედი, ხოლო მისგან მიტოვებული ეკლესია და ქართული საზოგადოების წარმომადგენლები ინდივიდუალურად თუ ჯგუფურად ცდილობს დაიცვას ქვეყნის ინტერესები. მათი აქტიურობა შედეგს ვერ აღწევს, ბუნებრივია, ვერც მიაღწევს, იმიტომ, რომ სახელმწიფო სტრუქტურების გარეშე საკითხის გადაწყვეტა შეუძლებელია.

მარტო ხმამაღალი ყვირილი - “დავით გარეჯი ჩვენია” ან პერიოდულად მისი მიმართულებით მსვლელობა საქმეს არ ყოფნის, კონკრეტული ქმედებებია საჭირო.

გარეჯის დაცვის სურვილი საქმით უნდა დავამტკიცოთ!

რადგანაც საქართველოს ხელისუფლება არ ასრულებს თავის მოვალეობას, საზოგადოების ძალისხმევა უნდა იყოს მიმართული საქართველოს ხელისუფლების იძულებისკენ დაიცვას სახელმწიფოებრივი ინტერესები. პოლიტიკური მდგენელის გარდა (რომელზეც აქ არ ვსაუბრობთ) ამ ინტერესების დაცვის ერთ-ერთი მთავარი მოედანი ისტორიაა.

ამ მიმართულებით კი პრობლემათა საფუძველი ჯავახიშვილის ჯანაშიას, ბერძენიშვილის, ინგოროყვას და სხვა მეცნიერთა ისტორიულ ნაშრომებში ასახული დადასტურებული ფაქტების საკამათოდ გამოცხადებაა.

პრობლემა კრემლის მიერ შეთითხნულ ისტორიაშია❗

იქმნება შთაბეჭდილება, რომ დღემდე მოქმედებაშია მოსკოვიდან მოსული დირექტივა, რომლის საფუძველზე საქართველოს კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის ბიუროს 1953 წლის 12 დეკემბრის სხდომის ოქმით აიკრძალა ჯავახიშვილის მე-5 ტომი და სხვა ნაშრომები.

არასასურველი ისტორიკოსები სამუშაოდან გათავისუფლდნენ. დაწესდა კონტროლი ისტორიკოსებზე, მათ აიძულებდნენ საქართველოს ისტორია განეხილათ ლენინურ-ინტერნაციონალური ხედვით.

საქ. კპ ცკ-ის 1954 წლის 16 ივნისის N21 საიდუმლო პროტოკოლით დაიწყო ახალი ზეწოლა. დადგენილებაში პირდაპირ წერია: „ყურადღება მიექცეს საქართველოს ისტორიის პერიოდიზაციას, ქართველი ხალხის წარმოშობის ხანვადობის და გარემოების სადავო საკითხებს, საქართველოს სახელმწიფოს გენეზისს (ჩასახვა და შემდგომ განვითარება)“.

პირდაპირი მოთხოვნა იყო ყველაფერი შეეთანხმებინათ საბჭოთა კავშირის მეცნიერებათა აკადემიასთან.

საქმეში ჩართეს პარტიული ნომენკლატური ისტორიკოსები. მათ დაავალეს საქართველოს ისტორიის გადაწერა და პირადი გამორჩენის სანაცვლოდ „დაამტკიცებინეს“, რომ „ჰერები ქართველთა მეზობლად მოსახლე ერთ-ერთი ალბანური ტომია, რომელმაც თანდათან, იბერიის პოლიტიკურ-კულტურული გავლენის შედეგად განიცადა ქართიზაცია“, დაიწერა, რაც მანამდე არ დაწერილა, რომ სავარაუდოდ, გარეჯი აზერბაიჯანული მიწაა, აზერბაიჯანელი ხალხი არის ძველი ალბანური მოსახელობის შთამომავალი, წმ. ასურელი მამები მონოფიზიტები იყვნენ და რომ თბილისი ალბანური ქალაქია და ა.შ.

განსაკუთრებით საგანგაშოა ის, რომ დამოუკიდებელ საქართველოშიც გრძელდება კრემლის მიერ გადაკეთებული საქართველოს ისტორიის მოხმარება.

ამჯერად ამ „წარმატებულ ისტორიკოსთა“ გვარებისა და გამოცემების დასახელებისგან თავს ვიკავებთ, მხოლოდ აღვნიშნავთ, რომ სამწუხაროდ, მსგავსი ნაშრომები დღესაც დიდი ტირაჟით იბეჭდება და რაც შემაშფოთებელია - დიდი პიარით.

სწორედ ასეთ „შეკვეთილ“ ისტორიას იყენებენ საფუძვლად და ასე გადაკეთებულ ისტორიაზე გვესაუბრებიან აზერბაიჯანელი პოლიტიკოსები და ჩვენგანვე მიწოდებულ „საჩუქარს“ წარმატებით იყენებენ მათი ისტორიკოსები, რომელთაც ამბიციები თანდათან ეზრდება.

სწორედ ასეთ გადაკეთებულ ისტორიაზე აპელირებს რუსეთი საქართველოს სხვა რეგიონებშიც❗

ვისი ბრალია?! რა თქმა უნდა ჩვენი!

ვერ „მოვიცალეთ“ ისტორიისთვის მაშინ, როდესაც ჩვენს წინააღმდეგ მაქსიმალურად იყენებენ ფალსიფიცირებულ ისტორიას როგორც გარეჯის კომპლექსზე დავისას, ასევე საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციის გასამართლებლად.

ამდენად, სანამ გარეჯში კიდევ წამოვეგებით პროვოკაციებს იქნებ ახლა მაინც ვიფიქროთ, რომ ციხე შიგნიდანაა გატეხილი და ისტორიაში დავას, სამწუხაროდ ვაგებთ. ორი სხვადასხვა ისტორიის პირობებში გარეჯის (ვერც სხვა) პრობლემები ვერ გადაწყდება. ჯერ ისტორიაში გვაქვს პოზიციები დასაბრუნებელი.

ჩვენ მოუწოდებთ ხელისუფლებას, მეცნიერებათა აკადემიას, ისტორიკოსებს, პოლიტიკურ ძალებს, ყველას ვისაც გული შეგტკივათ გარეჯზე აქტიურად ჩაერთოთ ამ საკითხების მოგვარებააში.

ისტორია ერის მეხსიერებაა. ამნეზირებული და მეხსიერებადაკარგულ ხალხი კი ვერ შექმნის ვერაფერს ღირსეულს.

„სახალხო პარტია“ მიიჩნევს, რომ ჯავახიშვილის, ჯანაშიას, ბერძენიშვილის, ინგოროყვას ისტორია უნდა დაბრუნდეს. საქართველოს ისტორია უნდა განთავისუფლდეს კრემლის ჩარევის შედეგად დაწერილი დებულებებისგან და განხორციელდეს ობიექტური ისტორიის მსოფლიო მასშტაბით ტირაჟირება❗

„სახალხო პარტია“ მოუწოდებს ხელისუფლებას შეიქმნას საქართველოს რეალური ისტორიის დამდგენი სახელმწიფო კომისია საქართველოს ეკლესიისა და შესაბამისი დარგების მაღალკვალიფიცირებული სპეციალისტების შემადგენლობით. განსაკუთრებით საშურია პროვოცირების მაღალი რისკის ქვეშ არსებული საკითხებში ჩამოყალიბება.

„სახალხო პარტია“ მიმართავს პოლიტიკურ ძალებსა და საზოგადოებას - ერთობლივი ძალისხმევით ვაიძულოთ ხელისუფლება სახელმწიფოებრივად სასიცოცხლო აუცილებელი ნაბიჯების გადადგმისკენ.

ამუკა გიორგაძე

ბესიკ ბოგველი

4.06.2020. "

ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.