USD 2.7136
EUR 3.0211
RUB 2.9547
თბილისი
მამუკა გიორგაძე - შაჰ-აბასმა გაითვალისწინა ქართველი ბერების თხოვნა და ზიარებამდე არ დახოცა ისინი
თარიღი:  3110

წინასააღდგომო დღეებში თანდათან გამძაფრდა პოლემიკა საზოგადოებაში - უნდა ჩატარდეს თუ არა სააღდგომო ლიტურგია, უნდა დაესწროს თუ არა მას მრევლი, სახიფათოა თუ არა ერთი კოვზით ზიარება და ა.შ. არ მთავრდება თავდასხმა და პირდაპირი შეურაცყოფა იმ ადამიანებზე ვინც აპირებს, მიუხედავდ ყველაფრისა წავიდეს და დაესწროს სააღდგომო ლიტურგიას ეკლესიაში. ბევრი მორწმუნე დადგა არჩევანის წინაშე, რა არის ქრისტიანის მოვალეობა კორონავირუსის პანდემიის ფონზე - იზრუნოს სხვა ადამიანზე, ანუ ბიბლიურად რომ ვთქვათ, იზრუნოს მოყვასზე, თუ მხოლოდ საკუთარი სულის გადარჩენისთვის გარისკოს ეკლესიაში წასვლა და ზიარება?! უნდა დაირღვეს თუ არა კომენდანტის საათი აღდგომის ღამეს? 

მედიაში და სოციალურ ქსელებში გავრცელებულ უამრავ პუბლიკაციებს თუ ინტერვიუებს შორის, უდავოდ საინტერესოა „სახალხო პარტიის“ ლიდერს მამუკა გიორგაძეს  მოსაზრებაც ამ საკითხზე, რომელიც მან სააგენტო For.ge-თან საუბრისას გამოთქვა. უცვლელად გთავაზობთ ამ საუბრის ჩანაწერს.

"შესაძლოა, მორწმუნე ადამიანს უნდოდეს კიდეც თვითშეწირვა, მაგრამ სხვას არ უნდა გადასდოს ვირუსი და, უნებურად, ქრისტიანი ადამიანი არ უნდა გადაიქცეს მოყვასის მტრად. ზოგიერთი სასულიერო პირი თვლის, რომ დღევანდელი ვითარება 9 აპრილის ღამეს უტოლდება და საფრთხე ახლოსაა. როგორ ფიქრობთ, როგორ უნდა შევხვდეთ აღდგომის ღამეს?

- ჩვენ ამოვდივართ საქართველოს კონსტიტუციიდან და მასზე დაყრდნობით ვიღებთ გადაწყვეტილებას. კონსტიტუციაში ცალსახად გვაქვს რწმენის თავისუფლება. შესაბამისად, ყველა ვითარებაში მორწმუნე შეზღუდული არ არის, მით უმეტეს, თუ გავითვალისწინებთ იმ გარემოებას, რომ მთავრობის, პრეზიდენტის, პარლამენტის მიერ მიღებულ დეკრეტში არაფერია ნათქვამი ამ მუხლის შეჩერებაზე. სხვა მუხლები შეჩერებულია, მათ შორის, შეჩერებულია გადაადგილების თავისუფლება, პირადი ქონების თავისუფლება და სხვა, მაგრამ აღმსარებლობის თავისუფლება არ არის შეჩერებული. ეს იმას ნიშნავს, რომ მორწმუნე საზოგადოებას დღეს კანონით აქვს უფლება, ილოცოს ეკლესიაში და ეს რეგულაცია მხოლოდ და მხოლოდ ეკლესიის შიდა განსასაზღვრელია. ამიტომ აჟიოტაჟი, ფსიქოზი, სიძულვილის ენა ამაზრზენია. მაშინ მივმართოთ მთავრობას, კეთილი ინებოს, შეაჩეროს მთლიანად კონსტიტუციის მუშაობა და, აქედან გამომდინარე, მერე ექნებათ კანონის ძალით რაღაცის მოთხოვნის უფლება. დღეს ამის უფლება არ აქვთ. ჯერ ერთი, სამი კაცის შეკრებაზე რომ ლაპარაკობენ, საინტერესოა, ეს სამი კაცი რომელ ტერიტორიაზე, რომელ ლოკაციაზე შეიძლება შეიკრიბოს? ჩემს ოჯახში 12 ადამიანი ვცხოვრობთ, ამით ვარღვევ კანონს? მაშინ, მოვიდნენ, დამაჯარიმონ, ან რატომ უნდა დამაჯარიმონ? ეს ხომ გაუგებარია.

თქვენი აზრით, საგანგებო მდგომარეობა არ ნიშნავს, ეკლესიებშიც შეიზღუდოს რიტუალების ჩატარება?

- არ ნიშნავს ამას. აქ ჩანს ჩვენი ხელისუფლების ზოგიერთი წარმომადგენლის მზაკვრობა. კანონმდებლობა ისეთია, რომ ქოთანს საითაც გინდა, იქით მიაბამ ყურს. ანტიეკლესიური ძალები, რომლებიც აქამდე გაჩუმებულები იყვნენ, გამოვიდნენ და ლანძღავენ პატრიარქს და ეკლესიას. თუ ასეთი საფრთხე იცის ხელისუფლებამ და პაატა იმნაძემ, კეთილი ინებონ და ხელისუფლებას მოსთხოვონ, აღმსარებლობის თავისუფლების მუხლი შეაჩეროს და საერთოდ გააჩერონ ქვეყანა. გააჩერონ ის დაწესებულებებიც, სადაც ყოველდღიურად უამრავ ადამიანს ვხედავთ.

არის მოსაზრება, რომ ხელისუფლება ვერ უბედავს მხცოვან პატრიარქს ეკლესიებში შეზღუდვების დაწესებას, რადგან აქ არჩევნების ინტერესია.

- რას ვერ უბედავენ? ლანძღვა-გინებას ხომ უბედავენ მავანნი ჩვენს ეკლესიას? ხელისუფლებამ დატოვა ეს საგინებელი ფანჯარა ღია. ვის დაუტოვა ეს საგინებელი ფანჯარა? დღეს რომ ლაპარაკობს პაატა იმნაძე კუბოებზე, როგორ, აქამდე ტესტირება გაკეთებული იყო და პრობლემა არ იყო? აღდგომაზე გახდა პრობლემა? მადლობა ექიმებს მათი პროფესიონალური მოვალეობის შესრულებისთვის, მაგრამ ჩვენ ხომ არ დაგვიწყია კითხვები ჯანმრთელობის სამინისტროსთან მიმართებით, ჩვენ ხომ არ გვიკითხავს, რა მოხდა ნიღბებთან დაკავშირებით, რატომ არ ჩამოვიდა ტესტები? მორწმუნე მრევლი ამას გაგებით მოეკიდა, ვიცით, რომ უჭირს სახელმწიფოს, ობიექტური პრობლემებია.

რელიგიურ რიტუალებთან დაკავშირებით კითხვები თუნდაც იმიტომ ჩნდება, რომ მსოფლიოში უამრავი სასულიერო პირი კორონავირუსით დაავადდა.

- დავანებოთ მსოფლიოს თავი, ჩვენს თავზე ვილაპარაკოთ. ჩვენმა ეკლესიამ შეასრულა ტექნიკური ხასიათის ყველა მოთხოვნა-დისტანცირება, დეზინფექცია, პირბადეების გაკეთება, სიტკბოების ერთჯერადი ჭიქებით მიღება. ანუ რისი შეცვლაც შეიძლებოდა, შეცვალა, მაგრამ არის ეკლესიისთვის შეუცვლელი ზიარების წესი და მღვდელმსახურება. რატომ აქვთ ათეისტებს სიძულვილის ენა, რომ გამოდიან და აყენებენ შეურაცხყოფას ბარძიმს, კოვზს, სიწმინდეებს? ეს ჯანსაღი ლიბერალური პროცესია? ეკლესიის ფუნქცია წირვა-ლოცვა და უფლის მადლის მოპოვებაა. ეკლესიამ ეს დაადასტურა საქართველოს ისტორიის განმავლობაში, სწორედ ამ მადლის მოპოვებით ეკლესია სახელმწიფო ინტერესებს იცავდა. ეკლესიური მადლი განაპირობებდა იმას, რასაც ჩვენი სახელმწიფოსთვის წარმატება მოჰქონდა. არ ხდება ასე, ბატონებო, რომ შევწყვიტოთ ღვთის დიდება ორი საათით.

რას იტყვით იმ მოსაზრების შესახებ, რომ სანთლებით ხელში აივნებიდან მიულოცოს ხალხმა აღდგომის დღესასწაული ერთმანეთს იმისთვის, რომ დაინფიცირებას ავცდეთ?

- საყვარელო ადამიანებო, 6 ათასი ბერი ერთ დღეს აღდგომა ღამეს რომ არ გაქცეულა, ერთი-ორის გამოკლებით და მერე ის გაქცეულებიც დაბრუნდნენ, ეს არაფერს ნიშნავს? ირანის ჯარი რომ დაადგათ თავზე, წირვა არ შეწყვეტილა დავით გარეჯის მონასტერში. დღეს ერთ-ერთი ყველაზე აქტუალური თემა დავით გარეჯია, დავით გარეჯს დღესაც ბერები იცავენ და რას ვეუბნებით დღევანდელ ბერებს, სამღვდელოებას, არ ჩაატარონ წირვა? სხვათა შორის, შაჰ-აბასმა გაითვალისწინა ქართველი ბერების თხოვნა და ზიარებამდე არ დახოცა, ზიარების შემდეგ კი დახოცა და რა გახდა ასეთი ეს პანდემია, ზიარება არ აცალონ ხალხს?!

სასულიერო პირებს არავინ უკრძალავს სააღდგომო რიტუალის ჩატარებას, ბერებმაც შეიძლება ერთმანეთს გადასდონ ვირუსი და, თუ ცუდი რამ მოხდება, ეს ბერებისთვის ქრისტესთან შეხვედრა იქნება, მაგრამ, თუ არის პასუხი იმ კითხვაზე, რატომ უნდა გადასდონ მორწმუნეებმა ეს ვირუსი სხვა ადამიანებს, მათ შორის, მოხუცებს, იმუნიტეტდაქვეითებულებს?

- ეს უკვე სხვა თემაა. ჩვენ აპრიორი უნდა შევთანხმდეთ იმაში და ყველამ გააცნობიეროს, რომ ეკლესია წირვა-ლოცვას ვერ შეწყვეტს და ეკლესია იმიტომ ლოცულობს, რომ უფალმა საქართველო დაიფაროს კორონავირუსისგანაც და სხვა პრობლემისგანაც. ანუ სასულიერო პირები ამას აკეთებენ და თვითშეწირვაზე მიდიან. ჩვენ რომ ვუყურებთ ჩვენი სახელმწიფოს ცხოვრებას, უფლის მადლი აქ უფრო მეტია, ვიდრე სხვადასხვა ხელისუფლების შრომის შედეგი. ახლა ვისაუბროთ, როგორ შეიძლება აღვნიშნოთ აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაული ისე, რომ მინიმუმამდე დავიცვათ სიფრთხილე. აქ საჭიროა ხელისუფლების აქტიურობა, აქ არის საჭირო შეთანხმებაზე წასვლა და არა ის, რომ ფსიქოზს შეუწყონ ხელი. ამ ექიმებმა და პოლიტიკურმა ჯგუფებმა, ასევე, არასამთავრობოებმა ფსიქოზს არ უნდა შეუწყონ ხელი. ცალკე საკითხავია კიდევ, ფსიქოზი უფრო დიდი დაავადებაა თუ ვირუსი. ამ ფსიქოზის შედეგები ცოტა ხანში დაგვიდგება.

როგორ ფიქრობთ, აღდგომის ღამეს ხელისუფლებამ ღამის 12-დან 3 საათამდე უნდა მისცეს მრევლს ეკლესიაში მისვლის უფლება?

- ეს ელემენტარული ტექნიკური საკითხია. სამებაში სააღდგომო წირვა ცოტა დიდხანს გაგრძელდება, მაგრამ სხვა ეკლესიებში ყველგან 2-3 საათზე დასრულდება წირვა. აქედან გამომდინარე, ღამის 3 საათიდან 6 საათამდე ეკლესიის ეზოებში შეკრებილმა მრევლმა რა უნდა გააკეთოს? ჯინაზე დავუდგეთ ჩვენს მრევლს? პატივმოყვარეობამ გვძლიოს და, როგორც ეგვიპტის ფარაონები ეწინააღმდეგებოდნენ ეგვიპტეში ებრაელებს მსხვერპლთშეწირვის უფლებას, ისე მოვიქცეთ? ეს სწორედ მისტიური თემაა და როგორ დაამთავრეს ფარაონებმა, ჩვენ ხომ ვიცით? როგორ დაამთავრეს ეკლესიასთან მებრძოლმა ხალხმა, ესეც ხომ ვიცით? ამიტომ ზიარების შემდგომ მრევლს მიეცეს საშუალება, ცალ-ცაკლე წავიდნენ სახლებში, თორემ, თუ მრევლი ეკლესიაში ისევ დარჩა, მაშინ დამატებითი 3 საათის განმავლობაში ეს მრევლი ერთმანეთს მიულოცავს აღდგომას, ვიღაც ერთ ჭიქა ღვინოს დალევს, ვიღაც პასქას გაჭრის და ეს უფრო პრობლემური იქნება. ამით დაკმაყოფილდება ხელისუფლების პატივმოყვარეობა, რომელიც 3 საათი კიდევ გაამწარებს ადამიანებს, მაგრამ ეს ხომ შედეგს არ მოიტანს? თვითონ ეკლესია მაქსიმუმს აკეთებს, რომ რისკ-ჯგუფში მყოფი ადამიანები არ მივიდნენ ტაძრებში, ხალხმრავლობა არ იყოს. ხომ შეიძლება, ამ პერიოდის განმავლობაში დავურიგოთ თითოეულ ეკლესიას, როგორც თვითონ ტაძრის, ასევე, ეზოს შესაბამისი საშვები, რამდენი ადამიანი შეიძლება დისტანციაზე იყოს და სასულიერო პირებმა თვითონ დაარეგულირონ ეს საკითხი. მე თუ ჩემი მოძღვარი მეტყვის, მამუკა, შენზე უფრო მეტად მრევლის სხვა წევრს სჭირდება დღეს აღდგომაზე ყოფნა, მე მაქვს 20 საშვი და შენ შეიკავე თავი, ან სხვა ტაძარში წადიო, მე დავემორჩილები ჩემი მოძღვრის გადაწყვეტილებას. არის ეკლესიები, სადაც ერთი მღვდელი მსახურობს, მაგრამ არის ეკლესიები, სადაც რამდენიმე მღვდელი მსახურობს, ხომ შეიძლება, მრევლის ნაწილი ღამის წირვაზე მივიდეს, ნაწილი დღის წირვაზე, ანუ ხალხის კონცენტრაცია შევამციროთ ერთ ტერიტორიაზე. გამოსავალი შეიძლება მოვიფიქროთ იმისთვის, რომ საფრთხე მინიმუმამდე დავიყვანოთ. ამის მაგივრად ფსიქოზი და აჟიოტაჟია ატეხილი, რისი გამოყენებაც უნდათ იმისთვის, რომ ეკლესია თურმე უპასუხისმგებლოა და პოლიტიკოსები და პარტიები არიან თურმე პასუხისმგებლიანები.

მორწმუნე ადამიანებს აქვთ განცდა, რომ ზიარება განმაკურნებელია, მაგრამ რა ვუყოთ იმ მრევლს, რომელიც ეზიარება, თვითონ გადარჩება, მაგრამ მივა სახლში და მიიტანს ვირუსს?

- როდესაც ადამიანი იღებს ზიარებას საკურნებლად და საცხოვნებლად, მას ამის სწამს და 2-ათასწლოვანი ისტორიის განმავლობაში არ ყოფილა შემთხვევები, დაავადება გადადებულიყოს. თეორიულად დასაშვებია, ყოფილა ისტორიაში, რომ ვიღაცას რაღაც საშუალება ხელოვნურად, შეგნებულად გამოეყენებინოს, მაგრამ არც ერთ შემთხვევაში ბუნებრივი გზით არ მომხდარა დაავადების გადადება. მაგალითად, არის მოსაზრება, რომ დავით კურაპალატი ზუსტად ასე მოიწამლა, დიდ ხუთშაბათს სასიკვდილო წამალი შეურიეს, შეასვეს და დაახრჩვეს, მაგრამ მასთან ერთად სხვა არ მოწამლულა. ანუ ეს მოწამლვა უშუალოდ საერთო ბარძიმიდან და საერთო კოვზიდან არ მომხდარა, რადგან სხვები არ დასნეულებულან. ჰიგიენაზე ყურადღების გამახვილება კი დაახლოებით იგივეა, მაცხოვრის მოწაფეებს ბრალს რომ სდებდნენ, თქვენ ხელდაუბანლად ჭამთო. ეს სახარებისეული ეპიზოდია, არაფერი ახალი არ ხდება, ყველაფერი გავლილია. ეს ყველაფერი მოგვარებადია, როდესაც არის ჯანსაღი განწყობა, როდესაც გვინდა, ერთმანეთს ხელი შევუწყოთ.

ნდობის ფაქტორი რომ იყოს, ელემენტარულად, დავემორჩილები ხელისუფლების გადაწყვეტილებას, მაგრამ, როდესაც ვხედავ, რომ ამის მიღმა კიდევ ქვეტექსტებია, აქ დგება პრობლემა. ხელისუფლება ვალდებულია, მომხრეებსა და მოწინააღმდეგეებს შორის არჩევანი არ გააკეთოს და ყველას ხელისუფლება იყოს. ხელისუფლების მაღალი პასუხისმგებლობა სწორედ ამას ნიშნავს, შენ შეიძლება რაღაც არ მოგწონდეს, მაგრამ შენ ხარ ხელისუფლება და გევალება, მრევლზეც იზრუნო. ამიტომ, მოდით, ამ ზრუნვის ფორმებზე ვისაუბროთ.

რაც შეეხება 9 აპრილის საფრთხესთან კორონავირუსის შედარებას, აქ ერთი უზუსტობაა, პაატა იმნაძის მოწოდება და მისი უწმინდესობის მოწოდება უნდა გავარჩიოთ ერთმანეთისგან. 9 აპრილის ბრძოლამ შედეგი მოიტანა. შესაბამისად, დღეს ჩვენი ამოცანაა და, საერთოდ, ქართველების ამოცანა მუდმივად იყო, ხვალინდელი დღე გამხდარიყო უკეთესი. ვინმემ ამიხსნას, მარაბდაში რატომ წავიდნენ საბრძოლველად ქართველები? ან სხვა ბრძოლებში რატომ მივიღეთ მონაწილეობა? ან ასი ათასი მოწამე რატომ შეეწირა ერთ დღეს სარწმუნოებას? უფლის დიდებას მოაქვს გამართლება. თუ ჩვენივე ხელით ამ დიდებას დავამსხვრევთ, შედეგი არ იქნება.

კიდევ ერთხელ მინდა აღვნიშნო, პასუხისმგებლობა ხელისუფლებაზეა, ამ საკითხში მაინც არავინ ხელისუფლების საწინააღმდეგოდ არ გამოდის, უბრალოდ, შესაძლებელია, მოლაპარაკებით, ნდობის ფაქტორის გათვალისწინებით შედგეს შეთანხმება. ისე კი არა, მე ვთქვი და უნდა გააკეთო. ერთმანეთის ხათრით არ უნდა დავამძიმოთ სიტუაცია და, ამავდროულად, უნდა ვადიდოთ უფალი. ვინმეს რომ ეთქვა მარაბდაში მიმავალი ქართველისთვის, სად მიდიხარ, მაინც ხომ იცი, რაც მოხდებაო, დაუჯერებდა? ამის ძალიან კარგი მაგალითია მეფე ერეკლეს დასაფლავება. იმ დროს შავი ჭირი მძვინვარებდა ქვეყანაში, მაგრამ მეფე ერეკლე დასაფლავდა დიდებით, როგორც ეკუთვნოდა ღვაწლმოსილ მეფეს, პლუს მაქსიმალურად იყო დაცული, დღეს რომ ვუძახით, სოციალური დისტანცია. კახელებმა წამოასვენეს მეფე ლოჭინამდე, ლოჭინიდან არაგველებმა-მცხეთამდე, მცხეთაში მცხეთელებმა დაასვენეს. თუკი ამას ვახერხებდით მაშინ, დღეს რა გვჭირს? ხომ შეიძლება, დიდებით შევხვდეთ უფლის აღდგომას, თან ისე, რომ არ შევქმნათ პრობლემები.

კიდევ ერთი საინტერესო თემა, ჩვენ ვამბობთ, შესაძლებელია, ეკლესიაში სააღდგომოდ მისული მრევლი დასნებოვნდესო. იქ თუ დასნებოვნებული არ მივიდა მრევლი, სხვას როგორ გადასდებს? ანუ მარტივი ლოგიკაა, ხალხი უკვე დასნებოვნებული ყოფილა. ამაზე აგონ ექიმებმა და სახელმწიფომ პასუხი, დასნებოვნებული ხალხი რატომაა ქუჩაში. რატომ არ ვიცით, თუ დასნებოვნებულები ვართ? აქ ვისი ბრალეულობა იკვეთება? ანუ ხელისუფლება რას გვეუბნება, ან ვითომ ოპოზიცია რომ არის და დღეს სახელისუფლებო ნარატივში რომ არიან ჩართულები, რას გვეუბნებიან? ხალხო, თქვენ რომ პატივს გვცემდით და გვაქებდით, რომ კარგად მოვუარეთ კორონავირუსის პრობლემას, ეს თურმე ფიქცია ყოფილა, თურმე დაინფიცირებული ადამიანები მრავლად დადიან ქალაქში და ერთად თუ შეიყრებით, შეიძლება გადაგედოთო. დღესდღეობით მხარს ვუჭერ ხელისუფლებას, რადგან ხელისუფლებას აქვს პასუხისმგებლობა, ვალდებულება და უფლება, გამოიყვანოს ქართველი ხალხი პანდემიის შემოტევის მდგომარეობიდან. არც ეკლესია და არც მრევლი არ არის ხელისუფლების წინააღმდეგ, მაგრამ რატომ არის ხელისუფლება ჩვენს წინააღმდეგ, ეს არ ვიცი."

წყარო:https://for.ge/

უცნობი ნაცნობი
მიხეილ რამიშვილი: მამას სიმღერები აკრძალული იყო, მახსოვს, როგორ ჩამოხსნეს მისი კონცერტის აფიშები

ადვოკატ  მიხეილ რამიშვილს საზოგადოება გახმაურებული საქმეებით იცნობს,  რომელთა  შორის განსაკუთრებით რეზონანსული სანდრო გირგვლიანის, თამარ ბაჩალეიშვილის და ე.წ, ცინიდის საქმეები იყო. ყველა ამ საქმემი მიხეილ რამიშვილი, როგორც ადვოკატი, დაზარალებულთა ინტერესებს იცავდა, თუმცა მის მიერ გაკეთებული თამამი სამოქალაქო განცხადებებით, მისი გზა  ადვოკატობიდან პოლიტიკამდე მივიდა. ახლახან ის პოლიტიკური პარტიის „ჩვენ“ წევრი გახდა და  საკუთარ ძალებს უკვე  პოლიტიკურ ასპარეზზე მოსინჯავს.  

მიხეილ რამიშვილი ცნობილი ქართველი მომღერლის ოთარ რამიშვილის შვილია. მუსიკა მის ცხოვრებაშიც მთავარი ისტორია  იყო, თუმცა ადვოკატის საქმემ, რომელიც 25 წლის ასაკში დაიწყო, პროფესიულ მუსიკას მაინც ჩამოაშორა. დღეს   რამიშვილების დინასტიას აგრძელებს მიხეილ რამიშვილის შვილი ლიზა რამიშვილი, რომელიც ძალიან ცნობილი ჩელისტია და წარმატებული მუსიკალური კარიერა აქვს.  

საყვარელი საქმის, მუსიკის და ოჯახური ისტორიებით მიხეილ რამიშვილი  „თბილისი პოსტის“ სტუმარია.    

მიხეილ რამიშვილი: გარემო, რომელშიც გავიზარდე, იყო ძალიან ტრადიციული. ეს ტრადიციები  მოგვყვებოდა ჩემი ბებია -ბაბუადან,  რომელთაც გამორჩეული ოჯახი ჰქონდათ. ბაბუა მიხეილ რამიშვილი იყო კარგი პოეტი, ბებია იყო მარი მაისურაძე. დიდი ბებია მაშო მაყაშვილი და ქაქუცა ჩოლოყაშვილი ალალი ბიძაშვილ-მამიდაშვილი იყვნენ. ბებია ულამაზესი ქალი იყო, ძალიან დახვეწილი, ჩვენს ოჯახში იმ პერიოდიდან არსებობდა სიმღერა, პოეზია. ბაბუა კომუნისტებმა 17 წლის ასაკში გადაასახლეს, მან გადასახლებაში შეისწავლა ვოკალი, როცა თბილისში დაბრუნდა, ისეთი მონაცემები ჰქონდა ოპერის მომღერლობა შესთავაზეს, თუმცა ბაბუა ამაზე არ დათანხმდათ. ის წლები იყო მთავარი ბანკის რევიზორი.  კავსაძეზე, სახლში  სადაც დაიბადნენ მამა და მამიდა, ყოველდღე იმართებოდა პოეზიის, მუსიკის საღამოები.  მათთან იკრიბებოდნენ ინტელიგენციის წარმომადგენლები, რომლებიც ქალაქში ურთიერთობების, გემოვნების, ქცევის წესებს ამკვიდრებდნენ.   ეს ყველაფერი ძალიან აისახა მამაჩემზე და მამიდაჩემზე. მამა ძალიან ცელქი ყოფილა, პატარა იყო,  დაავლებდა თურმე ხელს მამამისის გიტარას და ვაკის ქუჩებში, ეზოდან ეზოში გიტარით დადიოდა, მთელი უბანი მას ეძებდა თურმე.  როდესაც  სამამულო ომი  დაიწყო,  ძმებმა მამაჩემი  და ბაბუას ერთ-ერთი ძმისშვილი გურიაში გაუშვეს, თითო -თითო შვილი კი  აქ, თბილისში დაიტოვეს. მამა ჩოხატაურის რაიონის სოფელ ზემო ფარცხმაში იზრდებოდა. იქ დაწერა თავისი პირველი სიმღერა“ მითხარ რად ხარ მოწყენილი“, სიმღერა მიუძღვნა გოგოს, რომელიც იქ ძალიან შეჰყვარებია. ომის დასრულების შემდეგ  ბიჭები დაბრუნდნენ თბილისში, მამამ, ცელქი ხასიათის გამო გურიიდან წამოიღო მეტსახელი „კვაჭიჭო“ ასე დააარქვა ბიოლოგიის მასწავლებელმა, რომელიც თურმე ვერ აჩერებდა გაკვეთილებზე (იცინის)

- რა გავლენა მოახდინა მამამ თქვენს ცხოვრებაზე და რა განსაზღვრა იმან, რომ პოპულარული მომღერლის შვილი იყავით?

- ყველაზე მძაფრად რაც მახსოვს ადრეული ბავშვობიდან, არის სტუმრები ჩვენს ოჯახში. დღე-ღამის რა დროც არ უნდა ყოფილიყო, ჩვენთან სულ იყო სტუმარი, სიმღერა, ქეიფი. მამასთან  მოდიოდნენ საოცარი ადამიანები. მათგან ვსწავლობდი, როგორ უნდა გყვარებოდა ქვეყანა, როგორ  უნდა მოქცეულიყავი ქალთან, როგორი უნდა ყოფილიყავი მტერთან, როგორ უნდა გეცხოვრა თბილისში, როგორი უნდა ყოფილიყავი  რაიონში, თუ სტუმრად ჩახვიდოდი, როგორ უნდა გამოგეხატა პატივისცემა ადამიანების მიმართ. ეს იყო  ნამდვილი აკადემია, შესაძლებლობა  - მესწავლა  ყველაფერი, რაც აუცილებელი იყო ცხოვრებაში. იმის მიუხედავად, რომ მამა აკრძალული იყო ანტისაბჭოური  სიმღერების გამო, ჩვენთან  სახლში  იკრიბებოდნენ სხვადასხვა რანგის ადამიანები, ცეკას მდივნები, კანონიერი ქურდები, მეცნიერები, ხელოვანები, ზოგი არც იცნობდნენ ერთმანეთს,   ყველას ერთმანეთი პროფესორი ეგონათ (იცინის) კაგებეს ერთ-ერთი პოლკოვნიკი მოგვიანებით თავის მოგონებებში წერდა, რომ უშიშროების თანამშრომელს ინაურისთვის შეუტანია მამას სიმღერების კასეტა, რომელიც  არალეგალურად ვრცელდებოდა. უკითხავს ინაურისთვის, რა მოვუხერხოთ ამ კაცსო. ინაურს მოუსმენია კასეტა, მერე მაგიდის უჯრაში ჩაუდია და უთქვამს: რას ერჩით ამ კაცს, დაანებეთ თავიო. მამას სიმღერები დიდხანს იყო აკრძალული. პირველად კონცერტზე იმღერა 1982 წელს, როდესაც გიზო ნიშნიანიძის საღამო  „პაემანი ვერაზე“  გაიმართა, რაზედაც ძალიან იბრძოლეს თავად გიზო ნიშნიანიძემ და დორიან კიტიამ. კომუნისტების ლიდერები, თურმე თავს იკლავდნენ, ოთარის ასე საჯაროდ სცენაზე გამოყვანა  არ შეიძლებაო. მაგრამ მათ მაინც თავისი გაიტანეს.  მამას მაინც იცნობდა მთელი ქვეყანა. მამიდაჩემი მღეროდა ტრიოში, სადაც მათ გიტარით აკომპანიმენტს მამა უწევდათ, დადიოდნენ გასტროლებზე საბჭოთა კავშირის მასშტაბით.  1985 წელს დაგეგმილი იყო მამას სოლო კონცერტი, მაგრამ არც ეს კონცერტი არ შედგა. ჩემი თვალით მაქვს ნანახი, როგორ ჩამოხსნეს მამას კონცერტის  აფიშები.   

იმ დროს მე და ჩემი ორივე  ძმა პატარები ვიყავით, მაგრამ მაინც  ვგრძნობდით, რომ მამა განსხვავებული იყო, ხანდახან საუბრებსაც მოვკრავდით ხოლმე ყურს. მამას ცხოვრების გამო ყველასთვის მისაღებები არ ვიყავით, მაგრამ ეს არ იყო ჩვენთვის პრობლემა. ჩვენ ვაკეში გავიზარდეთ, სადაც მძიმე 90 იან წლებშიც კი, რომელიც გავიარეთ, სრულიად სხვა წესები იყო. ერთმანეთზე მტრად გადაკიდებული ადამიანებიც კი მარტივ წესებს იცადნენ, არ გაუსწორდებოდნენ დაპირისპირებულ ადამიანს, თუ ის ქალთან,  ბავშვთან, ოჯახთან  ერთად იყო. ეს არაა ლეგენდა. ეს იყო ცხოვრების წესი, რომელსაც ქმნიდნენ ქართლოს კასრაძე, ნიაზ დიასამიძე, სხვები და სხვები. მამაც დიდი დამცველი იყო ამ წესების, რომელიც მაშინ ახასიათებდა თბილისს, მაგრამ სამწუხაროდ, დღეს აღარ არსებობს. მაშინ არ არსებობდა ჭორაობა, არ უნდა დაგეჩაგრა ადამიანი, არ უნდა გაგეყიდა მეგობარი. ადამიანებს არ ჰქონდათ დაუსჯელობის სინდრომი, ყველამ იცოდა, რომ თუ არასწორად მოიქცეოდა და რამეს დააშავებდა,  ჯერ ერთი მარტო რჩებოდა და მეორეც, აუცილებლად მიიღებდა  პასუხს  ადამიანებისგან, რომელთაც სიტყვაც ეთქმოდათ და ავტორიტეტი ჰქონდათ. ყველამ იცოდა, რომ თავისი ქცევით იყო პასუხისმგებელი  თავის  ღირსებაზე და  მომავალზე.  

ოთარი პედაგოგიურ საქმიანობასაც ეწეოდა, მოდიოდნენ  ბავშვები ჩვენთან  მამებთან ერთად, თუმცა შემდეგ გაირკვეოდა ხოლმე  რომ ეს „ყურადღებიანი“  მამები ჩვენს სახლში მამაჩემის ცხოვრების შესასწავლად დადიოდნენ კაგებეს დავალებით, ზოგი თვითონაც კაგებეს თანამშრომელი იყო. მიდიოდა შესწავლა, თუ როგორ ვცხოვრობდით, როგორები ვიყავით, რაზე ველაპარაკებოდით ბავშვებს. წლები რომ გადიოდა ალალად გვიყვებოდნენ  რაც ხდებოდა. მამას ეს წინააღმდეგობები ვერ აჩერებდა. ვერ იტანდა უსამართლობას და სასტიკად ებრძოდა, უსამართლოდ დაჩაგრული ადამიანის დასაცავად ცხრა მთას გადაივლიდა, ყველაფერს გააკეთებდა, ყველას შეაწუხებდა და მაინც დაეხმარებოდა. პირდაპირ შემიძლია ვთქვა, რომ უსამართლობასთან შეუგუებლობა და ბრძოლა მამაჩემისგან გადმომეცა „მემკვიდრეობით“  

228083213_4639187999447956_8272943878168240914_n

- როდესაც პროფესიული არჩევანი იურისტის პროფესიაზე გააკეთეთ, მამას როგორი რეაქცია ჰქონდა?   

- მე თავიდან  ნიჭიერთა ათწლედში ვსწავლობდი. ეს რა თქმა უნდა მამის გავლენაც იყო. ვიცოდი, რომ უნდა ვყოფილიყავი მუსიკოსი და შინაგანად დღესაც მუსიკოსი ვარ. ვწერ სიმღერებს, ლექსებსაც. 5 წლის ვიყავი, როდესაც უკვე გიტარაზე ვუკრავდი,  ფილარმონიაში გამიყვანეს კონცერტზე, რომელშიც მონაწილეობდნენ გიტარისტები საბჭოთა კავშირის სხვადასხვა რესპუბლიკებიდან.  შემდეგ ჩავაბარე კონსერვატორიაში, საკმაოდ კარგი პოტენციალი მქონდა, ალტისტი ვიყავი. 90 იან წლებში კონსერვატორიაში  გამოცდაზე ჩელოს ფუტლიარით რომ მივდიოდი, პოლიცია  მაჩერებდა და იწყებდა გამოკითხვას, რა მედო ჩელოს ფუტლიარში. ვეუბნებოდი, კაცო ალტი დევს, გამოცდაზე მივდივარ, რა ალტი,  სად შენ და სად  კონსერვატორია, ავტომატი ხომ არ გიდევსო, არ მანებებდნენ თავს (იცინის)   ცუდი დრო იყო. პირადად მეც მეგობრებთან მიმართებაში ბევრ უსამართლობას წავაწყდი, იყო უკანონო დაკავებები და ადამიანის უფლებების  დარღვევები.  იმის მიუხედავად, რომ სულ ვმალავდი ჩემს სახელ-გვარს და არ მინდოდა, რომ მამაჩემის სახელით მესარგებლა,  ხან რას ვიგონებდი, ხან -რას, რომ ჩემი  ვინაობა არ გამემჟრავნებინა, დადგა დრო, რომ უნდა მეთქვა ვინ ვიყავი. ვიფიქრე, რომ  უსამართლობასთან ბრძოლა უფრო კარგად შემეძლო, თუ გავხდებოდი იურისტი. ჩავაბარე უნივერსიტეტში, იურდიულზე. იქამდე  ვუკრავდი ვასო გოძიაშვილის  სახელობის გალა - ორკესტრში, ტელევიზიის ორკესტრში, კვარტეტში, მაგრამ დავანებე ყველაფერს თავი და გავხდი იურისტი. მამა მიხვდა, რატომ მივიღე ასეთი  გადაწყვეტილება და  რატომ გავაკეთე ეს არჩევანი. 2000 წლიდან დავიწყე მუშაობა ადვოკატად. მამას მოწონდა ჩემი საქმიანობა, ხშირად მეუბნებოდა ხოლმე ხუმრობით, დათესე თხილი ამოვა თხილი, რაც მამა არის, ის არის შვილიო, თუმცა მამაჩემი ბევრად მაგარი კაცი იყო, მე მისნაირი ვერასდროს ვერ ვიქნები (იცინის)

-კარიერის განმავლობაში რამდენიმე გახმაურებულ საქმეზე მოგიწიათ მუშაობა, პროფესიულად რას ნიშნავდა თქვენთვის სანდრო გირგვლიანის და თამარ ბაჩალეიშვილის საქმეებზე, ასევე ე.წ. ციანიდის საქმეზე მუშაობა? 

- ყველა ეს საქმე იყო უმძიმესი,  როგორც პირადად  ჩემთვის, ასევე - საზოგადოებისთვის. პირველი იყო, სანდრო გირგვლიანის საქმე,  მე პირველი ადვოკატი ვიყავი, ვინც ამ საქმეზე მუშაობა დაიწყო, ვიცავდი ირინა ენუქიძის ინტერესებს. როდესაც სტრასბურგიდან ჩამოვიდა გადაწყვეტილება, რომელმაც მთელი სისტემა ამხილა სანდრო გირგვლიანის სიკვდილის ჩაფარცხვაში, ეს აღმოჩნდა წინა ხელისუფლების დასასრული. ამ საქმის გამო აღმოვჩნდი დაპირისპირებული ხელისუფლებასთან, რომელმაც 2011 წელს დამაკავა, პროვოკაცია მომიწყვეს და გამიშვეს ციხეში. მამაჩემი ისე გარდაიცვალა და ისე  დაკრძალეს, პანაშვიდზეც კი არ გამომიყვანეს, რომ  მამას დავმშვიდობებოდი. დიდი ბრძოლის შემდეგ გამოვედი ციხიდან. მოვიდა ახალი ხელისუფლება, მერე იყო ციანიდის საქმე, რომლის გამოც  დავუპირისპირდი სუსს, გოგაშვილს. მთელი სისტემა იყო ჩართული ამ საქმეში, მათ შორის საპატრიარქო. დეკანოზს უსამართლოდ მიუსაჯეს  ცხრა წელი და დააინვალიდეს. ამის შემდეგ იყო თამარ ბაჩალეიშვილის ამბავი, ყოველთვის ვამბობ,  რომ  ის მოკლეს და ყველაფერი გააკეთეს, რომ  საქმე  არ გახსნილიყო. სტატისტიკურად იმხელა რესურსი ჩადეს ამ საქმის არგახსნაში, რომ არც ერთ საქმეში არ ყოფილა ჩადებული ამხელა რესურსი, რაც კი საქართველოში საგამოძიებო სისტემა არსებობს. ერთხელ ვუთხარი ირაკლი შოთაძეს, მე არ გელაპარაკებით როგორც ადვოკატი, გელაპარაკებით, როგორც მამობილი, რომელსაც შვილობილი მოუკალით-მეთქი. მართლაც ამ საქმის მიმართ განსაკუთრებული ემოციები მქონდა. მე არ ვიცნობდი ამ ოჯახს, როგორც კი მშობლებმა  მოაწყვეს აქცია, სადაც განაცხადეს, რომ  დაკარგულ შვილს ეძებდნენ, წავედი  აქციაზე, როგორც 27 წლის გოგოს და 18 წლის ბიჭის მშობელი. ბაჩალეიშვილებმა მთხოვეს დახმარება, როგორც კი მოხდა ამ საქმეში ჩემი ჩართვა, მეორე დღესვე  მიიყვანეს მანქანა იმ ადგილზე. თამარ ბაჩალეიშვილის საქმე იმდენად რეზონანსული გახდა, ხელისუფლება ყველაფერს აკეთებდა, რომ ჩემი დისკრედიტაცია მომხდარიყო. თვალთვალს და მიყურადებას მარტო ჩემზე კი არა, ჩემი ოჯახის წევრებზე, მეუღლეზე, შვილებზე, ძმებზეც კი  ახორციელებდნენ. ერთხელ ჩემმა შვილმა, ლიზიკომ მითხრა: მამა თეთრი „შკოდა“ მომაშორე, 5 დღეა დამდევსო, თუმცა არც ერთ ჩემი ოჯახის წევრს  თვალთვალის არ შეშინებია, ერთი საყვედური არ უთქვამთ ჩემთვის, პირიქით, ლიზა სულ მეუბნებოდა, მიდი მამა მიაწექიო (იცინის) საბოლოდ ისე გამოვიდა, არც ერთი ხელისუფლებისთვის არ აღმოვჩნდი  მისაღები ჩემი პოზიციის გამო.   

435211472_7782050445140472_7456057324438343252_n

- ცოტა ხნის წინ პოლიტიკური პარტიის წევრი გახდით. საბოლოოდ გადაწყვიტეთ პოლიტიკაში ჩართვა? როგორც მახსოვს, წლების წინ   თბილისის მერის არჩევნებშიც აპირებდით კენჭისყრას.

- 2017 წელს, როდესაც თბილისის მერის არჩევნები ტარდებოდა, მე შევხვდი შალვა ნათელაშვილს, სადაც  ოპოზიციური სპექტრიც იყო შეკრებილი. მითხრეს, რომ თუ  ჩემი სურვილიც იქნებოდა, ოპოზიცია  წამოაყენებდა ჩემს  კანდიდატურას და მე  მექნებოდა მათი მხარდაჭერა თბილისის მერის არჩევნებში. მაშინ „ციანიდის საქმეში“ ისე  ვიყავი ჩართული, საქმეს ვერ მივატოვებდი და უარი ვთქვი. ძალიან კარგად ვიცი ქართული პოლიტიკის კულისები. სულ ვამბობ,  რა ღირსებითაც ვცხოვრობ საჯარო სივრცეში, იგივენაირად ვიცხოვრებდი, პოლიტიკაში რომ ვიყო. ვერაფერი შემიცვლიდა ღირებულებებს. არის წესები, რომელსაც მე არ ვემორჩილები. რომ ამბობენ, პოლიტიკა ბინძურიაო, სიბინძურე ყველგან შეიძლება იყოს, მათ შორის პოლიტიკაშიც, მაგრამ პოლიტიკაც შეიძლება აკეთო სიბინძურის გარეშე. გააჩნია, შენ როგორ უდგები შენს  ცხოვრებას და შენს საქმეს. მამაჩემს ჰქონდა ერთი კარგი ნათქვამი, სანამ ქართველები მარტო საკუთარ თავზე ფიქრს და ზრუნვას  და თხასავით „ მეე მეეს“ ძახილს არ გადავეჩვევით, მანამდე  ჩვენი საშველი არ იქნებაო. მართლაც ასეა.

პარტიაში „ჩვენ“ რომლის წევრიც ცოტა ხნის წინ გავხდი პატიოსანი, წესიერი, ქვეყნის მოყვარული  ადამიანები შედიან. მრავალი  წელია,  დავით ქაცარავა დიდ საქვეყნო საქმეს აკეთებს  საოკუპაციო ხაზთან. ამისი არდანახვა  შეუძლებელია.  მინდა ჩემი მსოფლმხედველობა, გამოცდილება გამოვიყენო  ჩემი ქვეყანის სასიკეთოდ. ძალიან მინდა, რომ ჩემი ქვეყანა იყო  ძლიერი, მდიდარი, სამართლიანი,  ვხედავდე  ისეთ საქართველოს,  როგორიც იყო  წარსულში, როცა ადამიანებს ჰქონდათ ბედნიერი, გაღიმებული  სახეები, უხაროდათ სახლში სტუმარი და არ ეშინოდათ მასპინძლობის. მე ასეთი საქართველო მინდა და არა გაღორებული, კორუმპირებული ადამიანების მიერ გაღატაკებული ქვეყანა,  რომლებსაც მხოლოდ    საკუთარი  ოჯახები აინტერესებთ და ატყუებენ  საკუთარ ხალხს. ცდილობენ, დაამონონ, „დააჩმორონ“ ადამიანები,  წაართვან  ღირსება და თავმოყვარეობა. მათ არ იციან, რომ ყველაფერი არ იყიდება, მით უმეტეს სამშობლო არ იყიდება. დღეს არჩევანი დგას ასე - ან თავისუფლება, ან 1921 წელი. რომ გაიძახის ხელისუფლება ომი, ომიო, ვის უნდა ომი?  ომი არავის არ უნდა. ომი მხოლოდ იარაღით ხომ არ ხდება, ავტობანიდან რამდენ მეტრით არის დაშორებული ოკუპანტი, ხელისუფლების რომელიმე წევრი ჩასულა იქ და  უნახავს როგორ ცხოვრობს ხალხი საოკუპაციო ხალხთან?!  სამწუხაროდ, ასეთ მძიმე სიტუაციაში ვართ. არის წითელი ხაზები, რომელიც არ უნდა გადალახო - არც საქმეში და არც ცხოვრებაში, ეს წითელი ხაზები, სამწუხაროდ  ჩვენს ქვეყანაში ბევრმა გადალახა.

-  ოჯახზე მინდა გკითხოთ, თქვენი ქალიშვილი ლიზა რამიშვილი, რომელიც თქვენი ოჯახური ტრადიციის გამგრძელებელია.  

- როდესაც ოთარმა პატარა ლიზას მოუსმინა, მითხრა, დაიმახსოვრე, ლიზა ისეთი მუსიკოსი  დადგება, ყველა რამიშვილს გადაგვიჯოკრავსო. მაშინ ლიზას ახალი დაწყებული ჰქონდა ჩელოზე დაკვრა.15 წლის იყო ლიზა როდესაც გავუშვით  კრონბერგის  აკადემიაში და დამოუკიდებლად ავიდა იმ მწვერვალებზე. გერმანიიდან შვეიცარიაში გადავიდა, როდესაც ჟენევის კონსერვატორიიდან მიიღო მოწვევა. წლები იყო ესპანეთში, დღეს საქართველოში ცხოვრობს, აქედან დადის მოწვევით  კონცერტებზე და ფესტივალებზე  მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნებში. ლიზას  ისე უყვარს თავისი სამშობლო, სხვაგან  დიდხანს ცხოვრება,  ალბათ  გაუჭირდება. ჩვენი ოჯახის ყველა სიკეთე ლიზაზე  გადავიდა. ერთხელ გამომიცხადა, შენ აღარ ჩაერიო, ბაბუას შემოქმედებას მე მივხედავო და ყველაფერი გადაიბარა. მამაჩემის  90 წლისთავის გადახდას ვაპირებდით, მაგრამ როგორც ხდება ხოლმე, ვერ მოვიძიეთ კონცერტისთვის საჭირო რესურსები. დარწმუნებული ვარ, ლიზა მაინც მოაწყობს საოცარ საღამოს,  ეს არ იქნება მხოლოდ კონცერტი, ეს  იქნება ოთარის  საღამო და გახსენება, თუ  როგორ უნდა იცხოვრო სწორად და ღირსებით.   

თამუნა ნიჟარაძე   

1488687_770856473007661_3753533640783965303_n

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.