,
ქართული ღვინის მსოფლიო ბაზარზე გატანა ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ამოცანაა, რომელიც საქართველოს ეკონომიკურ მდგომარეობას გააძლიერებს. რა ხდება მაშინ, როდესაც ქართული ღვინის პოპულარიზაციასა და ექსპორტში ტექნოლოგიები, კერძოდ — ბლოკჩეინი და ტოკენიზაცია ერთვება?
ლევან ბოძაშვილი ღვინის ბლოკჩეინ კონსორციუმის დამფუძნებელი და ბლოკჩეინ ბიზნესის კონსულტანტია. ის dev.ge-სთან ქართული ღვინის ტოკენიზაციის მომავალზე საუბრობს.
ღვინის ტოკენიზაცია გულისხმობს მის გაყიდვას ბლოკჩეინ პლატფორმებზე — ვაჭრობას კრიპტოვალუტით. ასევე — NFT-ის გამოშვებას და ფიზიკური აქტივისთვის ციფრული აქტივის მინიჭებას.
ხარისხის ბლოკჩეინზე დაყვანა უზრუნველყოფს ბლოკჩეინის მიერ კონტროლს, დაცულობის, ხარისხის, დოკუმენტების უზრუნველყოფას და ა.შ
ლევან ბოძაშვილი ხაზს უსვამს, რომ ქართული ღვინის წინაშე ყოველთვის იდგა ხარისხის პრობლემა. ამასთან შევხვდებით გაყალბების პრობლემებსაც.
მისი თქმით, პრობლემაა ღვინის ძალიან დაბალი ფასიც, რაც მისი ხარისხიდან და საექსპორტო ქვეყნებიდან გამომდინარეობს. დღეს ქართული ღვინის ექსპორტის 65% ძირითადად რუსეთზე, ყაზახეთსა და სხვა ყოფილ საბჭოთა ქვეყნებზე გადის.
ლევან ბოძაშვილის თქმით, ბლოკჩეინი საშუალებას გვაძლევს, მომდევნო 3-4 წლის განმავლობაში ქართული ღვინის ხარისხი და ფასი გავზარდოთ.
«ახლა ქართული ღვინის მთლიანი ექსპორტის მხოლოდ 30%-ია პრემიუმ ხარისხი. ჩვენ ვაკეთებთ ამ პრემიუმ ხარისხის ტოკენიზაციას».
იქიდან გამომდინარე, რომ საქართველო პატარა ქვეყანაა, ის ვერ უწევს კონკურენციას ისეთ დიდ ქვეყნებს, როგორიცაა საფრანგეთი, იტალია, ესპანეთი, ჩილე — ისინი მილიარდებს ხარჯავენ ქვეყნის ღვინის რეკლამირებაში.
ლევან ბოძაშვილის თქმით, საქართველოს ამის საშუალება არ აქვს, ამიტომ ღვინის ექსპორტიორი ქვეყნების ოცეულში მუდმივად მე-17, მე-18 ადგილებს იკავებს. ბლოკჩეინი კი ამ პრობლემის დაძლევის საშუალებას მოგვცემს.
«იმიტომ შეიქმნა ბლოკჩეინ კონსორციუმი, რომ, ყველა მეღვინეს შეეძლოს, მიიღოს ისეთი ტექნოლოგიური საშუალებები, რომლებიც მათ პრობლემებს გადაუწყვეტთ. ეს არის ექსპორტსა და ბაზრებზე წვდომა დანახარჯების გარეშე. მარკეტინგი, ხარისიხის დადასტურება ბლოკჩეინზე, გადაწყვეტილებების მიღების უზრუნველყოფა ერთ სისტემაში, ერთი ქუდის ქვეშ, დემოკრატიულად. სარგებლის მიღების ძალიან მარტივი გზა კრიპტოვალუტების მეშვეობით». — ამბობს ლევან ბოძაშვილი.
ბლოკჩეინი მეღვინეობას აძლევს საშუალებას, რომ ღვინის გაყიდვის დროს ამ ღვინის ფასი მიიღოს მანამ, სანამ პროდუქტი ფიზიკურად ტრანსპორტირდება. ასევე, იძლევა საშუალებას, მოხდეს ღვინის ექსპორტი და წვდომა მსოფლიოს ყველა ქვეყნის ყველა ბაზარზე.
«ჩვენ ყველა ეს სქემა უკვე შევქმენით, შესაბამისი პარტნიორობები უკვე დადასტურებულია, ერთადერთი, რაც ახლა დარჩა არის მეღვინეობების ჩართვა და კონსორციუმში შემოყვანა, რაც ნებაყოფლობითი და უფასო პროცესია.» — ამბობს ლევან ბოძაშვილი.
მეღვინეობებს შეეძლებათ ალგორითმული წევრობა, რაც გულისხმობს კონსორციუმის ტოკენების შესყიდვას სიმბოლურ ფასად, ანუ მეწილეობას კონსორციუმში.
«რაც მეტს შეისყიდი, მით მეტი წილი გაქვს მოგებიდან». — ამბობს ლევან ბოძაშვილი.
მისივე თქმით, მომავალში კრიპტოსესხების გაცემა იგეგმება.
«ეს არის ძალიან იაფი სესხები, დეცენტრალიზებული ფინანსები მეღვინეობისთვის 0.5-1%-ით. მისი გადახდაც რეალიზებული ღვინიდან ხდება. პრაქტიკულად, მეღვინეობები არაფერს არ იხდიან და არც კარგავენ. პირიქით, იგებენ და ამავე დროს, ხდება მათი ღვინის ხარისხის ამაღლების დადასტურება ბლოკჩეინით».
ღვინის ხარისხის ამაღლებაში არა ფიზიკური ღვინის ხარისხის გაუმჯობესება, არამედ მსოფლიო ბაზარზე მისი ცნობადობის გაზრდა იგულისხმება.
«ფიზიკურად შეუძლებელია ბლოკჩეინის გაყალბება. დღეს ყველა ენდობა ბლოკჩეინს, როგორც ბიზნესის გადატანის ერთ-ერთ საუკეთესო საშუალებას. მომდევნო 2-4 წელიწადში პრაქტიკულად აღარ დარჩება რეალური აქტივები, რომლებიც არ იქნება ტოკენიზებული. ინვესტიციები განხორციელდება ტოკენიზაციაში. 2023 წელი ტოკენიზაციის წლადაა გამოცხადებული, რაც ნიშნავს იმას, რომ ხდება ყველაფრის მასიური ტოკენიზაცია». — ამბობს ლევან ბოძაშვილი.
ტოკენიზაცია არის მატერიალური ან არამატერიალური მნიშვნელობის მქონე ნივთების ციფრულ ტოკენებად გადაქცევის პროცესი. მატერიალური აქტივები, როგორიცაა უძრავი ქონება, აქციები ან ხელოვნების ნიმუშები, შეიძლება იყოს ტოკენიზებული. ანალოგიურად, არამატერიალური აქტივები, როგორიცაა ხმის მიცემის უფლება და ლოიალობის ქულები, ასევე შეიძლება იყოს ტოკენიზებული.
ღვინის ბლოკჩეინ კონსორციუმის საქართველოში შექმნის მიზეზი საქართველოს «ღვინის სამშობლოს» ტიტულია. საქართველო ბლოკჩეინზე დატანილი «ოქროს სტანდარტი» უნდა გახდეს.
«ჩვენ ამისთვის დავიქირავეთ სპეციალურად იტალიელი, ფრანგი და ესპანელი სომელიეები, რომლებმაც თავიანთი ქვეყნების მაგალითზე შესაბამისი სტანდარტები შეადგინეს. საუკეთესო პრაქტიკა და გამოცდილება ჩვენ უკვე ავიღეთ და გადავიტანეთ ჩვენს კონსორციუმში». — აცხადებს ლევან ბოძაშვილი.
ამ გლობალური ქსელის ნაწილია Wiva ტოკენი, ხოლო საქართველოსთვის იგეგმება გლობალური «ქვევრი ტოკენის» შექმნა.
«ქვევრის ღვინო არის ქართული ღვინის ნიშა. ამიტომ, სწორედ ეს ნიშა უნდა იყოს ასახული ტოკენში თავისი შესაბამისი დასახელებით. საავტორო უფლებები, სამარკო ნიშნები — უკვე ყველაფერი დარეგისტრირებული გვაქვს. როგორც კი მეღვინეობები გამოთქვამენ მზადყოფნას და უკვე არაერთმა გამოთქვა სურვილი, რომ შემოუერთდეს ამ ყველაფერს, მაშინვე ჩვენ ერთ კონკრეტულ დღეს გამოვცემთ ამ ტოკენებს». — ამბობს ლევან ბოძაშვილი.
ტოკენების შესყიდვა ნებისმიერ შეეძლება. არ აქვს მნიშვნელობა მეღვინე არის, თუ არა. შესაბამისად, ტოკენები საზოგადოებას საშუალებას მისცემს, ქართული ღვინის ინდუსტრიის მეწილეებად იქცნენ.
«ტოკენი ნიშნავს იმას, რომ თქვენ მიიღებთ შესაბამის მოგებიან დივიდენდს. მაგალითად, თუ საქართველოს მოსახლეობის ნაწილი, რომელსაც უყვარს ღვინო, შეისყიდის ტოკენს, მას შეეძლება, რომ მუდმივად, ყოველთვიურად ან ყოველწლიურად, მიიღოს შესაბამისი დივიდენდი. რეალურად, ტოკენიზაცია საშუალებას გვაძლევს, მთლიანი ღვინის ინდუსტრიაში ჩვენვე, ინდივიდუალურად გავხდეთ ინვესტორები, განვავითაროთ ინდუსტრია და ექსპორტის ზრდასთან ერთად მივიღოთ დივიდენდი».
ლევან ბოძაშვილის პროგნოზით, იმ მოდელით და გეგმებით, რომლებიც მათ აქვთ და რომლებმაც გაიარა ისეთი დიდი კომპანიების აუდიტი, როგორიცაა დელოიტი და სხვა. ქართული ღვინის ექსპორტის გაზრდა 320 მილიონ აშშ დოლარამდეა შესაძლებელი. ამჟამად ღვინის ექსპორტის წლიური მაჩვენებელი 107 მილიონ აშშ დოლარს შეადგენს.
«აქ მხოლოდ კრიპტობაზარზეა საუბარი და არა არსებულ ბაზარზე. მეღვინეობები, რომლებიც ახლა ყიდიან ღვინოს, ისევ ჩვეულებრივად გაყიდიან, ჩვენ მათ დამატებით ბაზრებს ვუხსნით, მეორადი კაპიტალის ბაზრებს. როდესაც NFT იყიდება, რეალური ღვინის ფასს ორმაგდება. ეს არის ძალიან მომგებიანი როგორც მეურნეობებისთვის, ასევე თვითონ მყიდველისთვისაც, რომელსაც შეუძლია NFT გადაყიდვის საშუალებად გამოიყენოს. ერთი NFT რამდენჯერმე გაყიდოს და მიიღოს მოგება. ეს თვით ინვესტირებადი აქტივია».
ამჟამად ღვინის ინდუსტრია ნახევარ ტრილიონადაა შეფასებული, მსოფლიოში 450 მილიარდ აჭარბებს. ეს მაჩვენებელი გასული წლიდან $100-მილიარდიან ზრდას გვიჩვენებს.
«საკმაოდ მომგებიანია და საქართველო, როგორც ღვინის სამშობლო არ უნდა ჩამორჩეს ამას, როგორც ბაზრების ათვისებაში, ასევე ღვინის ხარისხსა და ფასში». — გვეუბნება ლევან ბოძაშვილი.
პროექტის გარშემო ტექნიკური სამუშაოები 2022 წლის განმავლობაში მიმდინარეობდა. ლევან ბოძაშვილის თქმით, ფაქტობრივად მზადაა საქართველოსთვის შექმნილი ღვინის ბაზარი. ამჟამად მეღვინეობებთან მოლაპარაკება და მათი კონსორციუმში ჩართვის პროცესი მიმდინარეობს.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
