USD 2.7215
EUR 3.2155
RUB 3.4658
თბილისი
კირილო ბუდანოვი: „ვისაც რა უნდა ის თქვას, მაგრამ დასავლეთის სამხედრო საწყობები ჯერ არ დაცარიელებულა“
თარიღი:  

ბრიტანული ჟურნალის „ეკონომისტის“ (The Economist) ვებ-გვერდზე სათაურით „ვისაც რა უნდა ის თქვას, მაგრამ დასავლეთის სამხედრო საწყობები ჯერ არ დაცარიელებულა“, გამოქვეყნებულია ინტერვიუს შინაარსი უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს დაზვერვის სამმართველოს უფროსთან კირილო ბუდანოვთან, რომელშიც იგი საუბრობს მისდამი დაქვემდებარებული უწყების მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მომზადებულ და განხორციელებულ ოპერაციებზე, დასავლეთის ქვეყნების სამხედრო დახმარებაზე, რუსეთის დაზვერვის განეიტრალებაზე, ომის სავარაუდო შედეგებით დასრულებაზე და ა.შ.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

კირილო ბუდანოვი არ არის იმ განწყობაზე, რომ თავისი ქვეყნის არმიის კონტრშეტევის შესახებ ისაუბროს. „მხოლოდ ფაქტები და არა დისკუსია“ - ამბობს გენერალ-ლეიტენანტი. შეტევის ნელი ტემპი კარგად მომზადებული და ჩასანგრებული მტრის წინააღმდეგ - ეს რეალობის არეკვლას წარმოადგენს. მას არ ესმის იმ ადამიანებისა, ვინც რუსეთის თავდაცვითი ხაზების კრახს წინასწარმეტყველებდა. „საიდან მიხვდებით, ფანქარი რბილია თუ მაგარი, სანამ თვითონ არ შეამოწმებთ?“. კონტრშეტევა გრძელდება, უკრაინას კიდევ აქვს დრო დარჩენილი - წვიმებისა და ტალახის სეზონამდე ჯერ კიდევ დაახლოებით ერთი თვე რჩება. „სხვათა შორის, ესეც რეალური ფაქტია“, - ამბობს გენერალი.

სამხედრო დაზვერვის სამმართველოს 37 წლის ხელმძღვანელი, რომელსაც სამხედრო წოდება პრეზიდენტმა ამას წინათ სამვარსკვლავიან რანგამდე მოუმატა, მშვიდად და დასვენებულად გამოიყურება. მისი თქმით, სწორედ რუსეთს აქვს მღელვარების მიზეზები და არა უკრაინას. მოსკოვის თავდაცვითი ხაზი ზაპოროჟიეს ფრონტზე უკვე რამდენიმე ადგილზე არის გარღვეული, რაც იმას ნიშნავს, რომ ყირიმ-დონბასის ერთმანეთთან დამაკავშირებელი სახმელეთო დერეფანი შეიძლება ზამთრის დადგომამდე იქნას გადაჭრილი, ამის შემდეგ კი უკრაინის ჯარებს წინ ვერაფერი დაუდგება და ისინი აზოვის ზღვის ნაპირებზე გავლენ.

დიახ, უკრაინა უკვე ბოლომდე იყენებს თავის შეზღუდულ რეზერვებს, მაგრამ რუსეთი უფრო ცუდ დღეშია ჩავარდნილი - მოსკოვის არმია განწირულ მდგომარეობაშია: „რასაც კრემლი აცხადებს, სრული სიცრუეა. რუსეთს აბსოლუტურად აღარ ჰყავს სტრატეგიული რეზერვი’, - ამბობს გენერალი. მისი თქმით, რუსეთის 25-ე არმიას, რომელიც ამჟამად ჩრდილოეთის ფრონტზე, ლიმანთან და კუპიანსკთან არის დისლოცირებული, ცოცხალი ძალის მხოლოდ 90% აქვს შენარჩუნებული და ტექნიკის - მხოლოდ 55%, ანუ რაც უნდა ჰქონდეს, იმის თითქმის ნახევარი აღარ აქვს.

იმ შეტყობინებების ფონზე, რომ რუსეთი აპირებს კვლავ მობილიზაცია გამოაცხადოსო, გენერალი კირილო ბუდანოვი ამბობს, რომ ჯარში გასაწვევი პერსონალის რაოდენობა რუსეთის ერთადერთ აშკარა უპირატესობას წარმოადგენს უკრაინასთან შედარებით. „რუსეთის ადამიანური რესურსები, პრაქტიკულად, უსაზღვროა. მართალია, მათი საბრძოლო მომზადების დონე დაბალია, მაგრამ რაოდენობა საკმარისი ჰყავს“. რაც შეეხება რუსეთის ძალისხმევის სხვა კომპონენტებს, გენერლის აზრით, მოსკოვის რესურსები იფიტება და მას კრახი ელოდება: „ვფიქრობ, რომ რუსეთის ეკონომიკა ომს მხოლოდ 2025 წლამდე გაუძლებს, ხოლო იარაღის მარაგი - ან 2026 წლამდე გამოელევა, ან უფრო ადრე“, - დამარწმუნებლად აცხადებს კირილო ბუდანოვი, - ამის დადასტურებაა ვლადიმერ პუტინისა და კიმ ჩენ ინის მოლაპარაკება: „თუ რუსეთს ყველაფერი წესრიგში აქვს,მაშინ რატომ ეძებენ იარაღს მთელ მსოფლიოში. პასუხი აშკარაა: თავისი უკვე ყველაფერი ამოღებული და გამოყენებული აქვს“.

დაზვერვის უფროსი აღიარებს, რომ უკრაინაც ძალიან რისკავს საკუთარი რესურსების გამოფიტვის თვალსაზრისით: „ჩვენ გარეშე მოთამაშეებზე ვართ დამოკიდებულნი, ხოლო რუსეთი - ძირითადად საკუთარ თავს ეყრდნობა. აქედან გამომდინარე, ხანგრძლივი ომი უკრაინისათვის სახიფათოა იმდენად, რამდენადაც იფიტება არამარტო უკრაინის, არამედ მისი დასავლელი მფარველების რესურსებიც. უკრაინის ოფიციალური პირები უკვე ამჩნევენ პარტნიორების გარკვეულ ყოყმანს და გადახრებს მათ მზადყოფნაში, რომ მხარდაჭერა ძველებურად გააგრძელონ. ზოგიერთები იმასაც კი ვარაუდობენ, რომ შესაძლოა საბრძოლო მასალებით უზრუნველყოფა დასავლეთიდან ან ძალიან შემცირდეს, ან საერთოდ შეწყდეს (მოკავშირე ქვეყნებში პოლიტიკური სიტუაციის მიხედვით), რაც კონტრშეტევის შეჩერებას გამოიწვევს. გენერალი კირილო ბუდანოვი ორივე ვერსიას უარყოფს და ამბობს, რომ მას სანდო სადაზვერვო მონაცემები აქვს დასავლეთის ქვეყნებში შექმნილი პოლიტიკური რეალიების შესახებ. „ყველაფერი ჯერ კიდევ აბსოლუტურად ცნობილი არ არის. არავინ არ იცის ზუსტად, ვინ მოვა ამა თუ იმ ქვეყნის სათავეში... დასავლეთის ქვეყნების სამხედრო საწყობებში ჯერ კიდევ ბევრი იარაღია. არ აქვს მნიშვნელობა, თუ ვინ რას ლაპარაკობს. მერწმუნეთ, რომ ჩვენ, სადაზვერვო სამსახური, ამ მომენტებს ძალიან კარგად ვხედავთ და ვიცით“.

უკრაინის სამხედრო მრეწველობა ათწლეულების განმავლობაში განიცდიდა მნიშვნელოვანი ინვესტიციების ნაკლებობას. დარგში გამეფებული იყო კორუფცია და საბოტაჟი. ამიტომაც საკუთარი იარაღის წარმოება ნელი ტემპით იზრდება. ერთ-ერთი მიმართულებაა უპილოტო საფრენი აპარატების (დრონების) და შორი მოქმედების რაკეტების წარმოება, რომლებსაც მტრისთვის ფრონტი ხაზის მიღმა, ღრმა ზურგში ზიანის მიყენება შეუძლიათ. გასულ კვირას მსოფლიო მოწმე გახდა უკრაინის ახალი ძლიერი შესაძლებლობებისა, როცა კიევმა რაკეტებისა და დრონების სერიით დარტყმა მიაყენა ყირიმში რუსეთის სამხედრო საზღვაო ბაზაში (სევასტოპოლში) დისლოცირებულ ხომალდებს, წყალქვეშა ნავებს, მშრალ გემთსაშენს და ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვის საშუალებებს. გენერალ კირილო ბუდანოვის სადაზვერვო სამსახურს ამგვარი ოპერციების დაგეგმავაში და მათ რეალიზებაში დიდი წვლილი მიუძღვის. როგორც იგი  აღნიშნავს, ასეთ შემთხვევაში დრონებს ძალიან დიდი მნიშვნელობა ენიჭებათ.

რუსეთის წინააღმდეგ მიმართულ უკრაინულ დრონებს ძირითადად სამი მიზანი აქვთ: ა) დააზიანონ და „მოქანცონ“ რუსეთის ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვის სისტემები; ბ) გამოიყვანონ მწყობრიდან რუსული ტრანსპორტი და ბომბდამშენები; გ) მიაყენონ დარტყმები სამხედრო მრეწველობის ობიექტებს. მაგალითად, ამას წინათ უკრაინულმა დრონებმა ტვერის ოლქში რუსეთის სარაკეტო საწვავის ქარხანა გაანადგურეს: „ჩვენ გვინდა, რომ რუსული ზურგის ობიექტები კომფორტის მდგომარეობიდან გამოვიყვანოთ - დაე, მათაც იგრძნონ ომის სიმწვავე“. არის კიდევ შედარებით მეორეხარისხოვანი მიზანიც - ფსიქოლოგიური ზეწოლა, მოსახლეობაში შიშის გრძნობის დანერგვა და რუსეთის სოციალურ-ეკონომიკური სიტუაციის დარღვევა. მოსკოვისა და სანქტ-პეტერბურგის აეროპორტების ნორმალური მუშაობისათვის ხელის შეშლა და მათი დახურვის ფაქტები სულ უფრო ხშირად ხდება და თითქმის ყოველდღიურ მოვლენად იქცა.

გენერალი კირილო ბუდანოვი უარყოფს იმ ვარაუდებს, რომ ახალი დამრტყმელი პოტენციალის შეძენა (იგულისხმება მძლავრი დასავლური იარაღით აღჭურვა) ვითომდა ომის ესკალაციას გამოიწვევს და უკრაინას აგრესორად წარმოსახავს. მისი თქმით, უკრაინის არმია ომის წარმოების წესებს არ არღვევს: „რუსეთში თითქმის ნულოვანი დონეა უკრაინის გამო სამოქალაქო მოსახლეობის სიკვდილიანობის თვალსაზრისით. ეს ნიშნავს, რომ კიევი [ჟენევის კონვენციების] მოთხოვნებს იცავს. განა დიდი ბრიტანეთი და ამერიკის შეერთებული შტატები, როცა მეორე მსოფლიო ომის დროს გერმანიის ტერიტორიას ბომბავდნენ, აგრესორები იყვნენ? ამას ხომ არავინ არ დაიჯერებს“. რაც შეეხება ბირთვულ საფრთხეს, კირილ ბუდანოვის თქმით, ეს არგუმენტი იმათი მოგონილია, ვინც რუსეთის ლობისტია და კრემლის მიმართ სიმპათიებს გამოხატავს: „ეს ომი აბსოლუტურად ჩვეულებრივი ომია, წყალქვეშა ნავებისა და სტრატეგიული ავიაციის გამოყენებით, მაგრამ ბირთვული პოტენციალის გარეშე“.

უკრაინის დაზვერვის შეფის თქმით, მისი უწყება მუშაობს, რომ რუსეთმა, შარშანდელი ზამთრის კამპანიის მსგავსად, ახლაც, მოახლოებულ ზამთარში „შურისგების“ ოპერაციები არ განახორციელოს (იგულისხმება ენეროობიექტების დაბომბვები - ს.კ.). „ჩვენ თავს შევიკავებთ. დაე, თვითონ დაიწყონ და ყველა დაინახავს, ჩვენგან როგორ პასუხს მიიღებენ“.

კირილო ბუდანოვი არ ელოდება, რომ უკრაინას რუსეთი ოდესმე საკუთარი არჩევანით დანებდება. მისი თქმით, ომები რუსეთის ისტორიაში მისი არსებობის თანმდევ მოვლენას წარმოადგენს. „ჩვენ ვაცნობიერებთ, რომ უკრაინის არმია ომს მოსკოვის წითელ მოედანზე რუსეთზე გამარჯვების აღსანიშნავად ჩატარებული აღლუმით არ დაასრულებს... მაგრამ მოსკოვს არასოდეს არ უნდა ჰქონდეს იმის იმედი, რომ რუსეთი უკრაინაზე გამარჯვების აღსანიშნავ აღლუმს კიევში გამართავს“.

წყარო: https://www.economist.com/europe/2023/09/17/an-interview-with-the-head-of-ukraines-defence-intelligence

 

ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.