USD 2.6935
EUR 2.9925
RUB 2.9961
Тбилиси
იოსებ არჩვაძე: „როგორ გვკვებამდნენ შვედეთის ციხეში“ - „უწყინარი“ სტატია, როგორც თვითმფრინავების მასობრივი გატაცების ტრიგერი
дата:  
„უწყინარი“ სტატია, როგორც თვითმფრინავების მასობრივი გატაცების ტრიგერი
1990 გაზაფხულზე სსრკ მწერალთა კავშირის ყოველკვირეულ გაზეთში „ლიტერატურნაია გაზეტა“ გამოქვეყნდა სტატია უაღრესად დამაინტრიგებელი სათაურით: „როგორ გვკვებამდნენ შვედეთის ციხეში“ («Как нас кормили в шведской тюрьме»), რომელშიც აღწერილი იყო შვედური ციხის ბინადართა პირობები: ორადგილიანი ოთახები, კონდიცირებით, ტელევიზორით, სასადილო (- სტატიის ავტორის შეხედულებით, საშუალო რესტორნის დონეზე), მენიუს ფართო არჩევანით, რომელშიც, სხვათა შორის, შედიოდა ის თევზეულიც, რომელსაც ციხის პატიმრები.... თავად იჭერდნენ ციხის ტერიტორიაზე არსებულ ხელოვნურ ტბორში...
ეს ის დროა, როდესაც საბჭოთა სისტემა სულს ღაფავს, ქვეყნის მოქალაქენი გათანგულნი არიან ყველაფრის და ყველაფერზე დეფიციტით, ტალონური სისტემით და რიგებში დგომით. ამ დროს კი მაშინდელი საბჭოთა კავშირის ყველაზე არალიტერატურულ და თითქმის ცენზურაგაუვლელ გაზეთს „ყოფნის თავხედობა“ და აქვეყნებს სტატიას საბჭოთა კავშირიდან „ერთი ხელის გაწვდენაზე“ მყოფი ქვეყნის არა თუ რიგით მოქალაქეთა, არამედ ციხის რიგით პატიმართა მდგომარეობაზე, რომელიც საბჭოთა ადამიანთა უმრავლესობისათვის ყოფითი კომფორტის მიუღწეველ მწვერვალს წარმოადგენს.
ამიტომაც ეს სტატია ფაქტობრივად გახდა ინფორმაციული დეტონატორი, ტრიგერი პროცესისა, რომელიც ისტორიაში შევიდა როგორც საბჭოთა კავშირის შიდა რეისების „თვითმფრინავების მასობრივი გატაცება... შვედეთის ციხეში მოხვედრის მიზნით“. - სულ რაღაც ხუთი კვირის მანძილზე ადგილი ჰქონდა საბჭოეთიდან შვედეთში გატაცების 7 მცდელობას, საიდანაც 6 „წარმატებით“ დასრულდა.
დიახ, საბჭოთა ადამიანები ყველა გზითა და საშუალებით, მათ შორის ასეთი რადიკალური ფორმებით, ცდილობდნენ მათთვის დედინაცვლად ქცეული ქვეყნის დატოვებას. და რაც უფრო მძიმდებოდა ეკონომიკური სიტუაცია საბჭოეთში, მით უფრო ხშირდებოდა თვითმფრინავების გატაცებათა მცდელობებიც: 1986 წ. -1, 1987 წ. - 2, 1988 წ. – 3, 1989 წ. – 4, 1990 წ. -34 შემთხვევა!
თუმცა, ეს ისტორიის მხოლოდ პირველი ნახევარია...
გავიდა წლები. საბჭოთა კავშირმა, რომ იტყვიან, ჩაილურის წყალი დალია. 1990-იანი წლების მიწურულია. თბილისში იმყოფება შვედეთის SIDA-ს (შვედეთის საერთაშორისო თანამშრომლობის სააგენტო) დელეგაცია.
დელეგაციის წევრებს, ოფიციალური მოლაპარაკებების შემდეგ ვუყვები ზემოხსენებული სტატიის რეზონანსზე, თუ რა როლი შეასრულა ამ ერთმა სტატიამ საბჭოთა თვითმფრინავების შვედეთში მასობრივ გატაცებაში, ბოლოს კი ვეკითხები:
- ხომ ვერ მეტყვით, რა ჯდება ერთი პატიმრის შენახვა შვედეთის ციხეში?
დელეგაციის ხელმძღვანელი მთელი პასუხისმგებლობით მოეკიდა ჩემს თხოვნას, გადარეკა სტოკჰოლმში კომპეტენტურ პირებთან, მეორე დღეს კი, დავალების პირნათლად შემსრულებლის სახით, „მიპატაკა“:
- შვედეთში ხარჯები ერთი პატიმრის შენახვაზე 3-ჯერ აღემატება საშუალო ხელფასის სიდიდეს!
ანუ მსოფლიოში სამუშაო ძალის სიძვირით გამორჩეულ და ანაზღაურების სიდიდით მოწინავე პოზიციებზე მყოფ ქვეყანაში პატიმრის შენახვის ხარჯები სამჯერ აღემატება დაქირავებული პირის ხელფასს!
ძალაუნებურად გიჩნდება კითხვა: რა მდგომარეობაა ამ მხრივ საქართველოში?
თუ პენიტენციურ სისტემაზე გამოყოფილ სახსრების მოცულობას პატიმართა რაოდენობაზე გავყოფთ, დავინახავთ, რომ ერთი პატიმრის „შენახვის“ ხარჯები საშუალო ხელფასის სიდიდეს ჩვენთან დაახლოებით 1.3-ჯერ აღემატება.
ამჟამად საშუალო ხელფასი შვედეთში 5.7-ჯერ უფრო მაღალია საქართველოსთან შედარებით, ხოლო თუ პატიმრის შენახვაზე ხარჯების თანაფარდობა საშუალო ხელფასთან ზემოხსენებული პროპორცია ისევ ძალაშია, მაშინ გამოდის, რომ ევროკავშირისა და აწ უკვე ნატოს წევრ შვედეთში ერთი პატიმრის შენახვისთვის საჭირო ხარჯები, ევროკავშირის წევრობის კანდიდატისა და „მაპზე უკეთესი“ სტატუსის მქონე საქართველოს ანალოგიურ ხარჯებს, სულ ცოტა, 13-ჯერ აღემატება.
დიდია განსხვავება? - რა თქმა უნდა. მაგრამ ეს განსხვავება თქვენ 2012 წლამდე „უნდა გენახათ“, როდესაც იგი - პატიმრების სიმრავლისა და დაფინანსების ჯერადად დაბალი დონის გამო - თითქმის ხუთჯერ უფრო მაღალი - 63-ჯერადი იყო...
არც ის უნდა დაგვავიწყდეს, რომ შვედეთი საკმაოდ ძვირი ქვეყანაა - იქ ფასების დონე ჩვენსას თითქმის 2.3-ჯერ აღემატება...
Неизвестный Известный
რუსთავიდან ლოს-ანჯელესისკენ ლონდონის გავლით - ქართველი ქორეოგრაფის ჰოლივუდური ისტორია

მოცეკვავე და ქორეოგრაფი ლაშა მძინარაშვილი 2022 წელს "ტაურუსის" მფლობელი გახდა. საბრძოლო სცენა, რომელმაც მას კასკადიორთა მსოფლიო აკადემიის უმაღლესი ჯილდო მოუტანა, ლაშამ რეჟისორ მეთიუ ვონის ფილმ “The King’s Man-ისთვის” დადგა.

თავად ლაშას ამბავიც ფილმის სიუჟეტს ჰგავს:

– დამიკავშირდა რეჟისორი დავით ხუბუა, რომელთანაც თორმეტი წლის წინ ერთ საინტერესო პროექტზე ვმუშაობდი კასკადიორად და მითხრა, რომ ჰოლივუდში საბრძოლო სცენებისთვის ხალხური ცეკვების მცოდნე მსახიობებს ეძებდნენ. კარგად მახსოვს შენი მუშაობის სტილი და თუ შენც მოისურვებ, კასტინგზე წარგადგენო.

ისეთი ადამიანი ვარ, ერთ ადგილზე დიდხანს ვერ ვჩერდები, ახალ-ახალ გამოწვევებს ვეძებ. ამ კონკურსშიც გამოწვევა დავინახე და, რა თქმა უნდა, ჩავერთე. მონაწილეები თხუთმეტი ქვეყნიდან იყვნენ ჩამოსული. ლონდონში გამოსაცდელი ვადით, ერთი კვირით მიმიწვიეს და საბოლოოდ ოთხი თვით დამტოვეს. ცნობილ მსახიობს ჯეკი ჩანს ჰყავს რამდენიმე ჯგუფი, რომლებშიც საუკეთესო მებრძოლები და კასკადიორები არიან თავმოყრილი. ეს ჯგუფები თანამშრომლობენ კინოსტუდიებთან მთელი მსოფლიოს მასშტაბით და მსახიობებს შესაბამისი სცენების მომზადებაში ეხმარებიან. მე მოვხვდი ჯგუფში, რომელსაც ბრედ ალენი ხელმძღვანელობდა და პროფესიონალთა ამ გუნდთან მუშაობა კარგი გამოცდილება იყო ჩემთვის.

საბრძოლო სცენისთვის ლაშა მძინარაშვილმა ქართული ცეკვებიდან აღებული ილეთები გამოიყენა. ფილმის პროდიუსერმა სწორედ ამ ორიგინალურ სანახაობაზე შეაჩერა არჩევანი.

– ასეთ წარმატებაზე არც მიოცნებია. "ტაურუსზე" წარდგენა ჩემთვის უკვე წარმოუდგენლად დიდი გამარჯვება იყო. დაუჯერებელი მეჩვენებოდა, რომ მივიღებდი ჯილდოს, რომლის მფლობელებიც არიან არნოლდ შვარცენეგერი, სილვესტერ სტალონე, ჰარისონ ფორდი, კიანუ რივზი...

“ტაურუსი” 2001 წლიდან გაიცემა. დაჯილდოების ყოველწლიურ ცერემონიას ამერიკული კინოს მექა – ლოს-ანჯელესი მასპინძლობს.

ყველა კასკადიორისთვის საოცნებო ფრთოსანი ხარი ლაშას 2022 წლის 17 სექტემბერს “პარამაუნტ ფიქჩერსის” დარბაზში გადაეცა. როგორც თავად ამბობს, ემოციებისგან რამდენიმე დღე აკანკალებდა.

ქართული ცეკვა

ჰოლივუდში ხელჩართული ბრძოლის სცენები უმეტესად აზიური საბრძოლო ხელოვნების ელემენტებზეა დაფუძნებული. პოპულარულია ასევე ორთაბრძოლის ბრაზილიური სისტემა – კაპუეირა. ქართული ხალხური ცეკვის ილეთებით გამდიდრებული საბრძოლო სცენა, რომელიც, ამასთანავე, მწვანე ეკრანის, თოკებისა და ციფრული ეფექტების გარეშე გადაიღეს, ჰოლივუდისთვის აღმოჩენად იქცა. ფილმში მონაწილე მსახიობებს მეთიუ გუდს, რის ივანსს და რეიფ ფაინსს არაერთ ინტერვიუში აღუნიშნავთ, რომ ქართული ფოლკლორის ელემენტებმა ბრძოლის სცენებს ცეცხლი შემატა.

– მსოფლიო კინოში ქართული ცეკვის ელემენტები პირველად გამოჩნდა და ვამაყობ, რომ ამაში მეც შევიტანე წვლილი, – ამბობს ლაშა, – “სუხიშვილების", "ერისიონის", "რუსთავის" დამსახურებით ქართულ ცეკვას მთელ მსოფლიოში იცნობენ, თუმცა კინოს გაცილებით ფართო აუდიტორია ჰყავს და ქართული ქორეოგრაფიის ფარული რესურსის წარმოჩენის შესაძლებლობაც მეტია.

წელს კი ლაშა მძინარაშვილი თვითონვეა "ტაურუსის" ჟიურის წევრი. დაჯილდოება 11 მაისს გაიმართება:

– ამ პოზიციიდან მეტი შესაძლებლობა მაქვს, ჩემს თანამემამულეებს რეკომენდაცია გავუწიო. მჯერა, რომ არც ისე შორს არის დრო, როდესაც ქართველი კასკადიორები მსოფლიო კინოინდუსტრიაში დამსახურებულ ადგილს დავიკავებთ.

ჰოლივუდამდე

ლონდონში ვარჯიშის დროს მაგიდა გადაუყირავდა და ხერხემალი დაიზიანა. მთავარი სცენები ტკივილგამაყუჩებლების ზემოქმედების ქვეშ გადაიღო. ნებაზე მიშვებულმა ტრავმამ სრული პარალიზების საშიშროება წარმოშვა. ოპერაცია გარდაუვალი გახდა. კისრის მალებში ხელოვნური დისკები ჩაუსვეს. ურთულესი პერიოდი გამოიარა, მაგრამ ყველაფერი გააკეთა სცენაზე დასაბრუნებლად.

როგორც თავად ამბობს, სიზმარშიც კი ცეკვავს. ისეთ გარემოში გავიზარდე, ცეკვის გარეშე ჩემი ცხოვრება წარმოუდგენელიც იყოო, აღიარებს. მამა სიმღერისა და ცეკვის ნაციონალურ ანსამბლის, ახლანდელი "ერისიონის" წევრი გახლდათ. მათ ოჯახში ხშირად იკრიბებოდნენ მოცეკვავეები, მომღერლები, მსახიობები. თავად ექვსი წლისამ ნუგზარ ჯიქურის ქორეოგრაფიულ ანსამბლ "თერგში" აიდგა ფეხი. არის შოთა რუსთაველის სახელობის თეატრისა და კინოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბაკალავრი ქორეოგრაფიის მიმართულებით და აქვს "სუხიშვილებში" ცეკვის ხუთწლიანი გამოცდილება. ამჟამად ქართული ხალხური სიმღერისა და ცეკვის სახელმწიფო აკადემიური ანსამბლის – “რუსთავის” წევრია და თავისივე დაარსებულ მოზარდთა ქორეოგრაფიულ ანსამბლ "შუშპარს" ხელმძღვანელობს:

–  საზოგადოების ნაწილს მიაჩნია, რომ ექსპერიმენტულმა სიახლეებმა ქართული ქორეოგრაფია ფოლკლორის რელსებიდან გადაიყვანა, მე კი ვფიქრობ, რომ რაც არ ვითარდება, კვდება. შესაძლოა, შეცდომებიც დაუშვა, მაგრამ დრო ყველაფერს საცერში გაატარებს და ის, რაც დარჩება, იქნება მარგალიტი.

ქართული ცეკვა ტექნიკურადაც დაიხვეწა და განვითარდა. ადრე თუ მოცეკვავე ორ ბრუნს ასრულებდა, ახლა ერთ ჯერზე ოთხი-ხუთი ბრუნის შესრულებაც შეუძლია. ტრადიციებს არავინ გვართმევს, მაგრამ ყველა სფერო თანამედროვეობას უნდა ესადაგებოდეს.

ოჯახი

მეუღლე, გვანცა, თეატრალურ უნივერსიტეტში გაიცნო. "სუხიშვილებში" ერთად ცეკვავდნენ. "შუშპარსაც" ერთად ხელმძღვანელობენ.

– სტუდენტობიდან დღემდე ბევრი სირთულე გადავლახეთ. შეიძლება ითქვას, რომ ერთად გავიზარდეთ. ახლა უკვე სამ შვილს ვზრდით. უფროსი გოგონები ცეკვავენ. ნაბოლარა ბიჭუნა ჯერ მხოლოდ ერთი წლისაა. მშობლები ბავშვების აღზრდაში გვეხმარებიან, ხელს გვიწყობენ, რომ პროფესიული განვითარებისთვის პირობები გვქონდეს. ოჯახის მხარდაჭერა რომ არა, ამის ნახევარსაც ვერ მივაღწევდი.

არ გვჭირდება ერთმანეთისთვის იმის ახსნა, რა შრომის, რა ძალისხმევის ფასად მოდის წარმატება. არ არის იოლი თვეების განმავლობაში ოჯახისგან შორს ყოფნა, მაგრამ  რაღაც კომპრომისები გარდაუვალია.

მიუხედავად ტრავმისა, წუთითაც არ ისვენებს. პანტომიმის თეატრის მსახიობებს ავარჯიშებს, თანამშრომლობს კასკადიორთა ასოციაციასთან და ვიდეორგოლებსა და ფილმებში ექსტრემალურ ილეთებს ასრულებს. თებერვალში კი ტოკიოში იყო მიწვეული, სადაც სუმოს ქართველი ფალავნის, ტოჩინოშინის, კარიერის დასრულებასთან დაკავშირებულ ღონისძიებაზე მაყურებლის წინაშე საკონცერტო პროგრამით წარდგა.

თამარ ციბალაშვილი

ჟურნალი "ავერსი"

более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати