USD 2.7075
EUR 3.1583
RUB 3.3787
თბილისი
«Financial Times» : რა ელოდება მსოფლიოს 2024 წელს
თარიღი:  403

ბრიტანული გაზეთი „ფაინენშელ თაიმსი“ (Financial Times) უკვე რამდენიმე წელია აქვეყნებს თავისი ჟურნალისტების პროგნოზებს სხვადასხვა სფეროში სავარაუდო მოვლენების შესახებ და შემდეგ, მომდევნო წლის დასაწყისში, აკეთებს დასკვნას, თუ რამდენად ასრულდა ჟურნალისტთა წინასწარმეტყველება.

როგორც გაზეთი იუწყება სტატიაში სათაურით „რა ელოდება მსოფლიოს 2024 წელს: „ფინენშელ თაიმსის“ რედაქციის პროგნოზები“, 2023 წლის ათი წინასწარმეტყველებიდან მხოლოდ სამი გამოდგა მცდარი: პირველი - აშშ-ის საფონდო ინდექსი S&P 500 10%-ზე ნაკლებად არ დაცემულა, მეორე - ევროპაში არ მომხდარა ელექტროენერგიის გამორთვები რუსული გაზის შეწყვეტის გამო (ზამთარი თბილი გამოდგა) და მესამე - აფრიკის ქვეყნებში მასობრივი დეფოლტი არ მომხდარა (თუმცა ახლახან ეთიოპიის მთავრობამ ბანკროტობა აღიარა).

„თანამედროვე მსოფლიოში მეტ-ნაკლებად ზუსტი პროგნოზების გაკეთება სულ უფრო ძნელი ხდება. ეს ეხება განსაკუთრებით ომებს: ისრაელის კონფლიქტს „ჰამასთან“, რუსეთ-უკრაინის ომს, ჩინეთის სავარაუდო თავდასხმას ტაივანზე და ა.შ.), - ნათქვამია სტატიაში, რომელშიც რედაქციის მთავარ კითხვაზე - „დაუბრუნდება თუ არა დონალდ ტრამპი თეთრი სახლის ოვალურ კაბინეტში პრეზიდენტის სავარძელს“, ასეთი პასუხია გაცემული:

„არა, არ დაუბრუნდება. ამასთან, თუ იგი მოახერხებს და გადალახავს იურიდიულ დაბრკოლებებს, მათ შორის კოლორადოსა და მენის შტატების სასამართლოთა დადგენილებას პრაიმერიზში მისი მონაწილეობის აკრძალვის თაობაზე, მაშინ რესპუბლიკელი დონალდ ტრამპის საარჩევნო კამპანია დემოკრატ ჯო ბაიდენის წინააღმდეგ ყველაზე „ჭუჭყიანი“ იქნება აშშ-ში საპრეზიდენტო არჩევნების ისტორიაში. დაპირისპირება უმწვავესი იქნება და მეტოქეები ერთმანეთს კვალდაკვალ გაჰყვებიან. არჩევნების წინ დონალდ ტრამპს სისხლის სამართლის დამნაშავედ შერაცხავენ ოთხი სასამართო პროცესიდან ერთ-ერთში (ან ორში) მაინც. იგი ამ ვერდიქტს თავის სასარგებლოდ გამოიყენებს, როგორც პოლიტიკური დევნის მსხვეპლი „ჯო ბაიდენის დანაშაულებრივი კლანის მხრიდან“. მიუხედავად ამისა, ბებერი ჯო მაინც წინ იქნება - არა იმიტომ, რომ ამომრჩეველთა უმრავლესობას იგი მოსწონს, არამედ უფრო იმიტომ, რომ მათ დონალს ტრამპის პრეზიდენტობა არ სურთ“, - წერს თავის პროგნოზში ჟურნალისტი ედვარდ ლიუსი, რომელიც „ფაინენშელ თაიმსის“ ბიუროს ხელმძღვანელია ვაშინგტონში.

კითხვაზე - „შეინარჩუნებს თუ არა თავის პოსტს მეორე ვადით არჩევისას ევროკომისიის ხელმძღვანელი ურსულა ფონ დერ ლაიენი“ - ჟურნალისტი მარტინ სანდბი ასეთ პროგნოზს აკეთებს:

„დიახ, მაგრამ ძალიან გაუძნელდება. ურსულა ფონ დერ ლაიენმა კარგად აჩვენა თავისი უნარი და შესაძლებლობები კრიზისების დროს, ევროკავშირის ერთიანობის შენარჩუნების საკითხში, სამხედრო ხარჯებისა და ენერგეტიკულ პოლიტიკაში. მაგრამ მისი ჩვევა თავს მოახვიოს საკუთარი აზრი ევროკავშირის წევრებს, აგრეთვე ახლო კავშირები ვაშინგტონთან ბევრ ევროპელ ლიდერს აღიზიანებს. სხვათა შორის, მას სირთულეები ჯერ კიდევ 2019 წლიდან დაეწყო ევროპარლამენტში მემარჯვენეების წარმატების შედეგად. თუმცაღა მემარჯვენე ცენტრისტული ევროპის სახალხო პარტია, რომელიც მხარს ურსულა ფონ დერ ლაიენს უჭერს, შეეცდება კვლავ თავისი წარმომადგენელი გაიყვანოს ევროკომისიის ხელმძღვანელად“.

კითხვაზე - „გააგრძელებს თუ არა აშშ და ევროკავშირი უკრაინის დაფინანსებას“ - ჟურნალისტ ტონი ბერბერის პროგნოზი ასეთია:

„დიახ, გააგრძელებს. იმის გამო, რომ უკრაინის არმიის კონტრშეტევა ჩაიშალა, ატლანტის ოკეანის ორივე ნაპირზე ამით ძალიან შეშფოთებულნი არიან. რესპუბლიკელ კონგრესმენთა წინააღმდეგობის მიუხედავად, პრეზიდენტი ჯო ბაიდენი ყველანაირად შეეცდება უკრაინის დახმარების საკითხი დადებითად გადაწყდეს, თუნდაც ქვეყნის საზღვრების დაცვის სფეროში დათმობის გზით. სერიოზული პრობლემები იმ შემთხვევაში გაჩნდება, თუ თეთრ სახლში დონალდ ტრამპი დაბრუნდება. ასევე ევროკავშირელ ლიდერებს მოუწევთ როგორმე გვერდი აუაროს უნგრეთის პრემიერის ვეტოს, რომელიც ვიქტორ ორბანმა უკრაინისთვის  50 მილიარდი ევროს გამოყოფას დაადო. თუმცა ყველა შემთხვევაში, ამდენი ფულის მიცემის შემდეგაც კი, უკრაინას სამხედრო გარღვევის განხორციელება მაინც გაუჭირდება. ამიტომაც კიევზე ზეწოლა მოხდება, რომ უკრაინა მოსკოვთან მოლაპარაკების დაწყებაზე დათანხმდეს“.

„გახდება თუ არა 2024 წელი ყველაზე ცხელი მეტეოდაკვირვების მთელ ისტორიაში?’, - ამ კითხვაზე პასუხობს კლიმატური პრობლემების მცოდნე ჟურნალისტი პილიტა კლარკი:

„დიახ, გახდება. გასული 2023 წელი დაგვამახსოვრდა როგორც ნამდვილი პაპანაქება, ექსტრემალური ხვატი, რომელიც 174 წლის განმავლობაში ყველაზე ცხელი გამოდგა. მაგრამ ბევრი მეცნიერის წინასწარმეტყველებით, 2024 წელი ამ მხრივ უფრო უარესი იქნება: ჰაერის  ტემპერატურა აიწევს „ელ-ნინიოს“ ზეგავლენით, რომელიც იანვრის შემდეგაა მოსალოდნელი“.

სტატიაში გაკეთებულია აგრეთვე პროგნოზები რიგ მსოფლიო მნიშვნელობის მქონე პრობლემებთან დაკავშირებით - „გადაიზრდება თუ არა ისრაელ-„ჰამასის“ კონფლიქტი რეგიონულ ომში“ (არ გადაიზრდება), „მოახდენს თუ არა ჩინეთის დარტყმის პროვოცირებას ტაივანზე ახალი პრეზიდენტის არჩევა?“ (არ მოახდენს), ეკონომიკის სფეროში - „დაიწევს თუ არა ჩინეთის ეკონომიკური ზრდა 3%-ზე ქვემოთ?“ (არ დაიწევს), „მოახდენს თუ არა არგენტინა თავისი ეკონომიკის დოლარიზაციას?“ (არ მოახდენს), „გაკოტრდება თუ არა ილონ მასკი თავისი კომპანიებით Tesla-თი და SpaceX-ით?“ (დიახ, გაკოტრდება), „გაუსწრებს თუ არა ენერგიის განახლებადი წყაროებით სარგებლობა ქვანახშირის გამოყენებას ელენერგიის წარმოების მხრივ“ (ვერ გაუსწრებს), კულტურის სფეროში - „დაუბრუნებს თუ არა დიდი ბრიტანეთი საბერძნეთს პართენონის (ათინას ტაძრის) მარმარილოს სკულპტურებს?“ (დიახ, მაგრამ ნაწილობრივ (საიჯარო შეთანხმებით), რადგან სრული დაბრუნება შესაძლებელია მხოლოდ ბრიტანული კანონმდებლობის შეცვლით, ამას კი დიდი დრო ჭირდება. ბოლო დროს ეს საკითხი იმდენად გამწავდა, რომ პრემიერმა რიში სუნაკმა უარი თქვა თავის ბერძენ კოლეგასთან კირაკოს მიცოტაკისთან შეხვედრაზე) და ა.შ.

წყარო: https://www.ft.com/content/7eef99e6-6bd5-4e84-85c1-ec77cc0671af

 

ანალიტიკა
კრემლს ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - გიორგი კობერიძე
დღევანდელი რუსული ბეჭდური პრესა ივლისის თვეში ეკონომიკური ვითარების დამძიმებაზე საუბრობს - რაც რუსეთის დახურული სისტემის პირობებში საკმაოდ იშვიათი მოვლენაა. გაზეთები აღნიშნავენ, რომ: საშუალოდ 12%-ით მოხდა რუსეთში კომუნალურები გადასახადების ზრდა. გაძვირდა პურის ფასიც, არადა ხორბლის ფასი გაიაფდა. მშენებლობის ბიზნესი დაეცა და ქარხნები იხურება.
 
მიზეზი? მუშახელის კატასტროფული დეფიციტი ბაზარზე, რასაც ადამიანური რესურსების კლების ხარჯზე ემატება მოთხოვნის ბუნებრივი შემცირება - რუსების ნაწილი ფრონტზე კვდება, ნაწილი კი ქვეყნიდან გარბის. დარჩენილი კვალიფიციური მუშახელი კი სამხედრო ინდუსტრიაშია მობილიზებული. იაფ ხორბალს რუსეთი თავის მოკავშირეებს საბითუმო ფასებში ყიდის, ხოლო ბაზარზე შემოსავლის შესანარჩუნებლად კრემლთან დაახლოებული პურის მსხვილი მეწარმეები მის ფასს ზრდიან.
 
ამას კი ემატება სანქციები. დღეს ევროპის მხრიდან სანქციების მე-18 პაკეტი დამტკიცდა, რომელიც რუსეთის ნავთობისა და გაზის ინდუსტრიას ურტყამს. 47.6 დოლარი - ესაა ის თანხა, რომელზე ძვირადაც ნავთობს არ შეიძენს ევროკავშირი და ბრიტანეთი რუსეთისაგან, რომელსაც გათვლა 60 დოლარზე ჰქონდა. კრემლს რომ მყარი მოგება ჰქონდეს 70 დოლარად უნდა ჰყიდდეს ბარელს. სანქციების მიხედვით ნორდ სტრიმების გაზსადენები აღარ ამუშავდება. ამას ემატება რუსულ ჩრდილოვან ფლოტზე დევნაც, რომელიც სხვა ქვეყნების დროშის ქვეშ მცურავი ხომალდების დახმარებით ცდილობდა რუსული ნავთობის ევროპაში გაყიდვას და სანქციების გვერდის ავლას.
 
ამ ფონზე მნიშვნელოვანია ისიც, რომ რუსეთში ტოტალიტარული მმართველობა კიდევ უფრო უჭერს მოსახლეობას: ქვეყანაში 5500 აკრძალული საიტი, მუსიკა, საინფორმაციო საშუალება, კოდური სიტყვა, ფილმი და გამოთქმაა, რისი მოძიებაცა და ნახვაც არ შეიძლება, მათ შორის არც VPN-ის გამოყენებით. თუ ნახავ ჯერ დაგაჯარიმებენ, შემდეგ ჯერზე კი პასუხისგებაში მისცემენ შენს თავს.
 
მზარდი ინფლაციისა და ძირითადი რესურსების სამხედრო წარმოებასა თუ ფრონტზე მობილიზების ფონზე ეკონომიკური პერსპექტივა კარგად არ გამოიყურება. არსებობს ვარაუდი, რომ გვიანი შემოდგომიდან რუსეთი კიდევ უფრო მეტი ბანკნოტების დაბეჭდვას აპირებს.
 
მუშახელის დეფიციტის ფონზე ინდური პრესა საუბრობდა პოტენციურ გეგმაზე, რომლის მიხედვითაც რუსეთი წლის ბოლომდე მილიონი ინდოელი მუშახელის რეკრუტირებას აპირებს, თუმცა ამ ამბავმა რუსეთში დადებითი რეაქცია არ გამოიწვია, რის გამოც რუსეთის შრომის მინისტრმა აღნიშნული ინფორმაცია უარყო. მიუხედავად ამისა, მარტო წელს რუსეთში 71,817 ინდოეთის მოქალაქეზე გაიცა ოფიციალური სამუშაო ნებართვა. ეს რაც ლეგალურად ჩანს, და რაც არა ის კიდევ სხვაა. ინდოელების გარდა რუსეთში დიდი რაოდენობით არიან შუა აზიელები და ჩინელები.
 
ამ ვითარებაში ფრონტზე რუსეთის ვითარება არასახარბიელოა. დონეცკის მონაკვეთზე მომარაგების გზას უკვე ეწოდა "სიკვდილის ხაზი", სადაც უკრაინული დრონები ყველაფერს ბომბავენ რაც კი გადაადგილდება. მიუხედავად ამისა, რუსეთი არ წყვეტს ცოცხალი ძალის მობილიზებას და დონეცკის ოლქის დასავლეთ ნაწილში, პოკროვსკის სექტორზე დაწოლას. რუსეთის მხრიდან ყველა გათვლა ისეთი იყო, რომ პოკროვკი ჯერ 2024 წლის ბოლომდე უნდა აეღოთ, შემდეგ 2025 წლის მარტამდე, ახალი თარიღი 2025 წლის 9 მაისი იყო, შემდეგ კი ამ სექტორზე დაწყებული შეტევის ერთი წლის თავი, ანუ ივლისი. მაგრამ ერთი წლის თავზე რუსები ჯერ კიდევ არ არიან ქალაქის ფარგლებში შესულები. ზოგადად პოკროვკისაკენ გაჭრას რუსები 2024 წლის თებერვლიდან ცდილობენ, ავდიივკას დაცემის შემდეგ.
 
დასავლური მედია ამბობს, რომ რუსული ზაფხულის შეტევის მხოლოდ პირველი ფაზა ვიხილეთ ჯერ და რომ მეორე ფაზა ჯერ კიდევ წინააო. ისინი 150 ათას დამატებით რუს, კორეელ და სხვა ქვეყნებიდან დაქირავებულ სამხედროებზე საუბრობენ და ახალი მიმართულებით გაჭრას არ გამორიცხავენ, ან ძველ სექტორებზე მათ გადანაწილებასა და უკრაინულ პოზიციებზე დაწოლის გაძლიერებას.
 
კრემლი ტრამპის მიერ მიცემულ 50 დღიან ვადას მაქსიმალური შეტევისათვის გამოიყენებს და ამაში უცნაური არაფერია. მთავარია რამხელა იქნება მსხვერპლი და გამოფიტვა. როგორც ამერიკის სახელმწიფო მდივანმა აღნიშნა, მხოლოდ წელს რუსეთს 100 ათასი მოკლული ჰყავს. მან ხაზი გაუსვა ფაქტს, რომ საუბარია მოკლულ სამხედროებზე და არა დაჭრილებზე, დაშავებულებზე ან ტყვეებზე. რუსეთი წლებია იმით პოზიციონირებს, რომ თითქოს ბოლო სამხედრომდე და ბოლო საკვებამდე შეუძლია იომოს. ასეთი რამ არცერთ სახელმწიფოს არ შეუძლია, მაგრამ კრემლს რომ ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - ეს უკვე ვნახეთ. და ისიც ნათელია, რომ ახლა ომს სერიოზული გამოფიტვის სახე აქვს მიღებული, რის გამოც დამატებითი მოთამაშეებისა და სახელმწიფოების ირიბი ჩართვა კიდევ უფრო მზარდია.
 
პუტინმა ისიც კარგად იცის, რომ ომის შეწყვეტა სხვა მიზეზითაცაა საშიში - ამდენი სამხედროსა და ციხეებიდან გამოსული, თუ მობილიზებული კრიმინალის რესოციალიზაცია ძალიან რთული იქნება, მით უფრო გართულებული ეკონომიკური ვითარებიდან გამომდინარე. თუმცა ყველაფერს აქვს თავისი ზედა ზღვარი - ეკონომიკის გამძლეობასაც, მსხვერპლის რაოდენობასაც და გამარჯვების რწმენასაც.
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.