USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
«Financial Times» : „არის თუ არა რუსეთ-უკრაინის მოლაპარაკების რაიმე პერსპექტივა? “
თარიღი:  352

ბრიტანული გაზეთის „ფაინენშელ თაიმსის“ (Financial Times) დღევანდელ, 18 აგვისტოს ნომერში გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „არის თუ არა რუსეთ-უკრაინის მოლაპარაკების რაიმე პერსპექტივა? // მოსკოვისათვის ზელენსკის სამშვიდობო გეგმაზე თანხმობა უსიტყვო კაპიტულაციას ნიშნავს“, რომლის ავტორია დომიტილა საგრამოსო - ლონდონის სამეფო კოლეჯის უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი, რუსეთ-უკრაინის ურთიერთობის სპეციალისტი.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

ჯიდაში (საუდის არაბეთში) ამას წინათ ჩატარებული კონფერენცია, რომელზეც უკრაინის პრეზიდენტის ვოლოდიმირ ზელენსკის მიერ შედგენილი ათპუნქტიანი სამშვიდობო გეგმა განიხილეს, საერთაშორისო საზოგადოების კიდევ ერთ მცდელობას წარმოადგენდა რუსეთ-უკრაინის დამანგრეველი ომის დასრულების მიზნით, მოლაპარაკების საფუძველზე. როგორც ცნობილია, კიევის წინადადება გულისხმობს რუსეთის ჯარების სრულ გაყვანას უკრაინის მთელი ტერიტორიიდან და უკრაინის კონტროლის აღდგენას. ეს ფორმულა მოწონებული უნდა იქნეს მსოფლიოს ლიდერების მიერ და ბოლოს, განხორციელდება ძლიერი ზეწოლა რუსეთზე, რათა კრემლი იძულებული გახდეს ომის შეწყვიტოს. სხვათა შორის, ჯიდაში ჩატარებულ შეხვედრაზე რუსეთი მიწვეული არ ყოფილა.

ზოგიერთი მკვლევარი ფიქრობს, რომ უკრაინისა და მისი მოკავშირეების ამ ახალ მიდგომასაც იგივე ბედი შეიძლება ელოდებოდეს, რომელიც მანამდე ჩინურ, ბრაზილიურ და სამხრეთაფრიკულ პროექტებს ჰქონდა. თუმცა, რადგანაც, ჯიდაში ჩატარებულ შეხვედრაში ინდოეთისა და ჩინეთის წარმომადგენლებიც მონაწილეობდნენ (ორივე რუსეთის უდიდეს სტრატეგიულ სავაჭრო პარტნიორებს წარმოადგენენ), უნდა ვივარაუდოთ, რომ საბოლოოდ იქმნება და ყალიბდება გარკვეული გლობალური კონსენსუსი იმ პრინციპების ირგვლივ, რომლებიც კონფლიქტის მოგვარებისათვის არის აუცილებელი.

ჩინეთის ჯიდაში ყოფნა შესაძლოა იმის ნიშანი იყოს, რომ კრემლის ყველაზე მნიშვნელოვანმა ეკონომიკურმა მოკავშირემ, როგორც იქნა, გადაწყვიტა, რომ ომის შეწყვეტისათვის საჭიროა მოსკოვზე ზეწოლა განახორციელოს. მაგრამ უფრო მეტად ის უნდა ვივარაუდოთ, რომ პეკინი მოქმედებს საკუთარი როლის განმტკიცებისათვის სამომავლო მოლაპარაკებების დროს. იმიტომ, რომ რუსეთზე ზეწოლა ომისადმი მიდგომის შეცვლის მიზნით ძალიან სახიფათო თამაშს წარმოადგენს: თუ ვლადიმერ პუტინი უკან დაიხევს (რაც მისი ხელისუფლების სისუსტე იქნება), ჩინეთი სტრატეგიულ პარტნიორს დაკარგავს. უფრო მეტიც: უკრაინის ომის ნებისმიერი დარეგულირება პეკინზე მოსკოვის ეკონომიკური და დიპლომატიური დამოკიდებულების შესუსტების ტოლფასი იქნება, რაც დიდ რისკებთანაა დაკავშირებული. ფსონის დადება იმაზე, რომ ჩინელები მიზნებს შეცვლიან და დასავლეთს შეუთანხმდებიან, არაგონივრული იქნება. პეკინს თავისი მუდმივი ინტერესები აქვს.   

უფრო მნიშვნელოვანია საკითხი - დათანხმდება თუ არა კრემლი (რომელიც ჯიდაში მიწვეული არ იყო და ეს მისთვის დამამცირებელია) „მნიშვნელოვან“ დათმობებზე? კრემლის ოფიციალური დუმილის მიუხედავად, არის ვარაუდი, რომ ვაშინგტონი, როგორც ჩანს, მოსკოვთან საიდუმლო მოლაპარაკებებს აწარმოებს. არ არის გამორიცხული, რომ ვლადიმერ პუტინი გარკვეულ კომპრომისებზე წავიდეს, თუმცა, თუ გავითვალისწინებთ, რომ კრემლმა სამხედრო ხარჯები მომავალი წლისათვის გააორმაგა და ჯარში გაწვევის ასაკი მაქსიმალურად მოამატა, რამდენად გამართლდება პუტინის მხრიდან კომპრომისის მომლოდინეთა იმედი, ძნელი სათქმელია.

ძირითადი პრობლემა იმაშია, თუ რას ნიშნავს და რით უნდა იყოს გამოხატული „მნიშვნელოვანი დათმობები“. კრემლის მხრიდან ვოლოდიმირ ზელენსკის გეგმაზე თანხმობა აღიქმება როგორც „უსიტყვო კაპიტულაცია“ - იმის მიუხედავად, რომ რუსეთი კი არ იქნა ოკუპირებული უკრაინის არმიის მიერ, არამედ პირიქით - რუსეთის არმია შეიჭრა უკრაინის ტერიტორიაზე და მისი ოკუპირება განახორციელა.  ანუ ამ შემთხვევაში დასავლეთი და უკრაინა  რუსული ოდინდელი ტერიტორიის მიერთებას („წართმევას“) ან დემარკაციული ხაზის გავლებას კი არ ითხოვს, არამედ უკრაინის 1991 წლის საერთაშორისო საზღვრების აღდგენას (რაც, სხვათა შორის, მოსკოვსაც ჰქონდა აღიარებული ომამდე).

უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობის სრული აღდგენა და მოსახლეობის უსაფრთხოების დაცვა კიევის მიერ განიხილება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან აუცილებელ ფაქტორებად - როგორც მორალური თვალსაზრისით, ასევე პრაგმატული მოსაზრებით. და მაინც, რუსეთისათვის იმ ტერიტორიების ნაწილობრივი ან სრული დატოვება, რომელიც კრემლს 2022 წლის თებერვლიდან აქვს დაკავებული, განსაკუთრებით ყირიმი, უმძიმესი დანაკარგი იქნება და რუსეთის კრახს ნიშნავს.

იმიტომ, რომ ის ომი, რომელიც დაიწყო აღნიშნული ტერიტორიების „რუსული სამყაროსადმი“ მიკუთვნებით, დღეს ეგზისტენციურ ბრძოლად გადაიქცა არამარტო ვლადიმერ პუტინისათვის, არამედ თვით რუსეთისთვისაც, რუსული სახელმწიფოსათვის. კრემლმა ნატოს აღმოსავლეთით გაფართოება უკრაინაში თავისი შეჭრის გამამართლებლად გამოიყენა, თუმცა არანაირი კონკრეტული გეგმა არ არსებობდა, რომ უკრაინა ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსში მართლაც გაწევრიანდებოდა. უკრაინაში შეჭრამ კრემლისათვის უკუეფექტი გამოიღო: რუსეთისთვის დღეს დასავლეთის მიერ შეიარაღებული და აღჭურვილი უკრაინის არმია რეალურ საფრთხეს წარმოადგენს. მართლაცდა, უკრაინელი ჯარისკაცები თავიანთ ეფექტურობას ბრძოლის ველზე აჩვენებენ და ამით მოსკოვი შეშფოთებულია - ვაითუ კიევმა რუსეთის მიერ კონტროლირებული ტერიტორიის სიღრმეში შეაღწიოს, მაგალითად, ყირიმში - და იქიდან მისი ჯარები გააძევოს.

გარდა ამისა, ნატო გეგმავს 300 ათასი ჯარისკაცი იყოლიოს სრულ მზადყოფნაში - აღმოსავლეთის ფლანგზე სწრაფი განთავსებისათვის, საჭიროების შემთხვევაში. ალბათ, ამის გათვალისწინებით, რუსეთი უკვე აღარ მიიჩნევს 2022 წლის თებერვლის შემდეგ დაკავებულ ტერიტორიებს „რუსული სამყაროს“ ნაწილებად, არამედ მათ თვლის როგორც ბუფერულ ზონად, მაგრამ უკრაინისა და ნატოს წინააღმდეგ.

კრემლი სულ უფრო ურიგდება იმ ფაქტს, რომ უკრაინა არ იქნება „დენაციფირებული“ (კიევში არ იქნება პრორუსული მარიონეტული მთავრობა), არც მისი დემილიტარიზება არ მოხდება და არც ნეიტრალური სახელმწიფო არ იქნება. დღეს მოსკოვისათვის ნათელია, რომ უკრაინა, დიდი ალბათობით, ევროკავშირის წევრი გახდება და მიბმული იქნება ევროატლანტიკური უსართხოების სტრუქტურებზე. კაცმა რომ თქვას, ამ რეალობების აღიარება კრემლის მხრიდან უკვე კომპრომისად ითვლება. ამჟამად მოსკოვის პრიორიტეტებს წარმოადგენს უკრაინისაგან (ნატოსაგან) თავდაცვა და იმ მიწების შენარჩუნება (ნაწილობრივ მაინც), რომელსაც კრემლი 2014 წლიდან აკონტროლებს (განსაკუთრებით ყირიმი და ალბათ, დონბასიც). ასევე მოსკოვის პრიორიტეტია ისიც, რომ ვლადიმერ პუტინმა სავარაუდო კომპრომისის შემდეგ თავისი პოლიტიკური სახე შეინარჩუნოს.

და მაინც, რუსეთის პირობების მიღება დასავლეთის მიერ, რომელთა თანახმად, კრემლი დაკავებული ტერიტორიების ნაწილს შეინარჩუნებს, ომის შეწყვეტის სანაცვლოდ და დუმილით დაეთანხმება უკრაინის ევროატლანტიკურ ინტეგრირებას, უკრაინისათვის უკიდურესად სარისკო იქნება. ეს არა მარტო დაარღვევს კიევის პოზიციებს, არამედ გაამართლებს რუსეთის აგრესიას და შეიძლება ახალი თავდასხმის პროვიცირებაც კი გამოიწვიოს. არანაირი გარანტია არ არის იმისა, რომ რუსეთი არ გადააჯგუფებს თავის ძალებს ამგვარი სამშვიდობო შეთანხმების შემდეგ და უკრაინას ისევ საფრთხეს არ შეუქმნის.

ამრიგად, ჯიდაში შეთანხმებული შედეგი შეუსრულებელი იქნება. იმდენად, რამდენადაც მეომარი მხარეების ძალების გამოცდა-შემოწმება ბრძოლის ველზე ხდება, მათი პოზიციები ერთმანეთისაგან ძალიან დაშორებული რჩება. სიტუაცია შეიძლება მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიცვალოს, თუ ვერცერთი მხარე ვერ მოიპოვებს სამხედრო უპირატესობას და ზამთრის ცივი პატური მდგომარეობა დადგება.

წყარო: https://www.ft.com/content/d7ba0831-eed3-49d2-a017-b324a1122970

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.