USD 2.7084
EUR 2.9337
RUB 2.9233
თბილისი
იგნაც ზემელვაისი - ადამიანი, რომელმაც ევროპას ხელების დაბანა ასწავლა
თარიღი:  1671

იგნაც ზემელვაისი  - დაიბანეთ ხელები საპნით!

 

 

იგნაც ზემმელვაისი ადამიანი, ომელაც 160 წლის წინათ ასწავლა ევროპას ხელების დაბანა,  დაიბადა 1818 წლის ივლისში ,ქალაქ ბუდა უნგრეთში ,გარდაიცვალა ვენა ავსტრიაში.დაამთავრა უნგრეთის სამედიცინო უნივერსიტეტი სპეციალობით ქირურგი.1846-1850 მუშაობდა  ვენაში სამშობიაროში.1851 გადავიდა პეშტში,საიდანაც მართავდა წმინდა როხას საავადმყოფოს.1855 ასევე პროფესორი ბუდაპეშტის უნივერსიტეტის.

 

XIX დასაწყისში ყველა სამშობიაროში  30%-მდე ახალდაბადებულ ბავშვების  სიცოცხლე მიჰქონდა სესის .ეს დაავადება მაშინ ნორმად მიიჩნეოდა.

 

1846 წელს ზემელვაისმა დაიწყო ექიმ კლაინის ასისტირება ვენის ჰოსპიტალში (სხვათაშორის ეს ჰოსპიტალი ამჟამადაც არსებობს)…სადაც  ორი სამშობიარო სახლი ფუნქციონირებდა, ერთმანეტისაგან დამოუკიდებლად.

პირველ სახლში ბავშვთა სიკვდილიანობის 4% იყო,ხოლო მეორეში- დაახლოებით 20% და კვირის გარკვეულ  დღეებში ბავშვთა სიკვდილიანობა ნახევარსაც კი აღწევდა!

 

აქედან გამომდინარე მეორე სამშობიარო სახლს ცუდი რეპუტაცია ჰქონდა,ამიტომ ქალები იქ მოხვედრას თავს არიდებდნენ,ხანდახან ქუჩაში,ხანდახან კი სახლში მშობიარობით.

 

1847 წელს ზემელვაისის ძალიან ახლო მეგობარი იაკობ კოლეჩკა გარდაიცვალა. იგი მორგში გვამის გაკვეთის დროს სტუდენტმა შემთხვევით სკალპელით გაკაწრა.
ზემელვაისმა შეამჩნია, რომ სიკვდილის წინ კოლეჩკას ისეთივე სიმპტომები ჰქონდა, როგორიც ქალებს მშობიერობის შემდგომ ცხელებისას (მათ სეფსისი უნვითარდებოდათ).


ასევე ყურადღება მიაქცია იმასაც, რომ მეორე სამშობიარო განყოფილებაში მშობიარობას ექიმები იღებდნენ, რომლებიც მორგში ან ინფექციურ განყოფილებაშიც ატარებდნენ პროცედურებს, პირველ სამშობიარო განყოფილებაში კი ყოველთვის ბებიაქალები ამშობიარებდნენ, რომლებიც არასდროს შედიოდნენ მორგში.

ზემელვაისმა ივარაუდა, რომ ექიმებს ხელებითგარდაცვლილთა ნაწილაკებიმოჰქონდათ, რომლებიც ცხელებას და სიკვდილს იწვევდნენ.

 

მან მკაცრად მოსთხოვა ექიმებს, მშობიარესთან მისვლის წინ ხელები ქლორიანი წყლით დაებანათ. მეტიცსამშობიარო ბლოკის შესასვლელში ასეთი ხსნარით სავსე ტოლჩა და ხელსაბანი დადგა და კატეგორიული მოთხოვნა კარზეც გააკრა.

ამ თითქოს უმნიშვნელო ზომამ ქალთა სიკვდილიანობა 20%-დან 1-2%-მდე შეამცირა, რაც უკვე უფრო დაბალი მაჩვენებელი იყო, ვიდრე 1-ელ სამშობიაროში.

თუმცა მაშინ მეცნიერება ჯერ კიდევ არ იცნობდა პათოგენების თეორიას და ზემელვაისის წინააღმდეგ მთელი ევროპული მედიცინა აღდგა.


ექიმებს ვერ წარმოედგინათ, როგორ შეიძლებოდა გვამს რამე ცოცხალი ჰქონოდა, რომელიც ქალის ორგანიზმშიცუდ საქმეს ჩაიდენდადა ზემელვაისი ანტისამეცნიერო თაღლითობაში დაადანაშაულეს (სხვათა შორის, ზემელვაისის საპატივცემულოდ ფსიქოლოგიაში გაჩნდა ტერმინიზემელვაისის რეფლექსი“ – ყოველივე სიახლის მიუღებლობა).

 

ზემელვაისმა წნეხს ვერ გაუძლო და 1850 წელს ვენის საავადმყოფოდან წავიდა, 1861 წელს კი გამოსცა წიგნი, რომელშიც იცავდა საკუთარ თეორიას ხელებს დაბანის აუცილებლობაზე.

 

იგი 1865 წელს გარდაიცვალა, 47 წლის ასაკში. ხუთი წლის შემდეგ კი ინგლისელმა ქირურგმა ჯოზეფ ლისტერმა საბოლოოდ დაამტკიცა პათოგენებისდანაშაული“.
მალევე ინგლისში დაიწყო ხელების დაბანის პროპაგანდა (იმ დროისთვის ხელების დაბანა რელიგიურ რიტუალად მიიჩნეოდა, ან მაშინ იბანდნენ, როცა ძალიან გაუცხიმიანდებოდათ ან შესამჩნევად გაუჭყიანდებოდათ, სხვა შემთხვევაში ხელების დაბანა მიღებული არ იყო). პროპაგანდის მიზნით ევროპის ქალაქებში პლაკატებიც გამოჩნდა.


ზემელვაისმა ადამიანების სიცოცხლე იხსნა ორი სიტყვით: "დაიბანეთ ხელები!"

 

სამედიცინო დაწესებულებებში ჰიგიენის დაცვის მხრივ, ფასდაუდებელია იგნაზ ზემელვაისს როლი, რომელმაც ბოლომდე იბრძოლა, რომ სამშობიარო დაწესებულებებში, ექიმებს, პაციენტების მიღებამდე და სამედიცინო პროცედურების გაკეთების შემდეგ, მუდამ გაეკეთებინათ ხელების დეზინფექცია, რამაც მშობიარობის შემდეგ დაღუპული დედების რიცხვი მკვეთრად შეამცირა. მანამდე, ექიმები ხელების დეზინფექციას არ მიმართავდნენ და დაავადებები გადაჰქონდათ ერთი პაციენტიდან მეორეზე.

 

 

სპორტი
კახა კალაძე: ეს არ არის უბრალოდ გამარჯვება, ეს თარიღი საქართველოს უახლეს ისტორიაში ოქროს ასოებით იწერება

საქართველოს ფეხბურთელთა ეროვნული ნაკრების გამარჯვების შემდეგ, საქართველოს პრემიერ-მინისტრი ირაკლი კობახიძე, თბილისის მერი კახა კალაძე და ნაკრების წევრები პირველი რესპუბლიკის მოედანზე შეკრებილ გულშემატკივრებს შეუერთდნენ და გამარჯვება მათთან ერთად აღნიშნეს.

კახა კალაძემ მადლობა გადაუხადა ეროვნულ ნაკრებს და და კიდევ ერთხელ ხაზი გაუსვა პლეიოფის ფინალში გამარჯვების განსაკუთრებულ მნიშვნელობას.

„გილოცავთ! რთულია, ვისაუბრო იმაზე, თუ რამხელა გამარჯვება მოიპოვა ჩვენმა ქვეყანამ. ეს არის ის, რასაც ათეულობით წელი ველოდებოდით. ეს არ არის უბრალოდ გამარჯვება, ეს არის ისტორიის დაწერა. საქართველოს უახლეს ისტორიაში 2024 წლის 26 მარტი ოქროს ასოებით იწერება, იმიტომ, რომ ჩვენი ეროვნული ნაკრები ითამაშებს ევროპის ჩემპიონატზე“, - განაცხადა კახა კალაძემ.

დედაქალაქის მერმა მადლობა გადაუხადა ეროვნული ნაკრების გულშემატკივარსაც.

„მადლობა ყველას, ვინც მოედანზე იმყოფებოდა, ვინც სახლიდან უყურებდა ამ თამაშს. ყოველთვის, როცა ჭირდებოდა საქართველოს ეროვნულ ნაკრებს, იდექით მის გვერდში. იყო უამრავი წაგება, იყო რთული პერიოდი, მაგრამ ყოველთვის იდექით იქ, სადაც ჭირდებოდა ქართულ ფეხბურთს, ქართულ სპორტს და ამისთვის მინდა მადლობა გითხრათ თითოეულ თქვენგანს“, - მიმართა გულშემატკივრებს კახა კალაძემ.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.