USD 2.7433
EUR 2.8862
RUB 2.7214
თბილისი
«Philadelphia Inquirer» (აშშ): „უკრაინას ომში გამარჯვება შეუძლია, თუ დასავლეთი ვლადიმერ პუტინის მიმართ შიშის განცდას შეწყვეტს“ (ინტერვიუ ზელენსკისთან)
თარიღი:  

აშშ-ის გაზეთ „ფილადელფია ინკუაირერში“ (Philadelphia Inquirer) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ვოლოდიმირ ზელენსკის თქმით, უკრაინას ომში გამარჯვება შეუძლია, თუ დასავლეთი ვლადიმერ პუტინის  მიმართ შიშის განცდას შეწყვეტს“ (ავტორი - ტრუდი რუბინი), რომელშიც გადმოცემულია უკრაინის პრეზიდენტის ინტერვიუს შინაარსი.

 „როცა ვოლოდიმირ ზელენსკი პრეზიდენტის ადმინისტრაციის მდიდრულად აგებულ და მოწყობილ საკონფერენციო დარბაზში შემოვიდა, მის სახეზე ისეთი დაღლილობა იყო აღბეჭდილი, თავი დამნაშავედ ვიგრძენი, რომ მას [დასვენების] დრო წავართვი. იგი ჩემთან საუბრისათვის დილის თათბირის შემდეგ მოვიდა. ნაბიჯებს ისე დგამდა, თითქოს მხრებით მთელი მსოფლიოს ტვირთი მოჰქონდა. შესაძლოა, ეს ნამდვილად ასე იყო: დასავლური დემოკრატიის მომავალი მნიშვნელოვანწილად დამოკიდებულია იმაზე, თუ რა მოუვა უკრაინას.

(...)

ვოლოდიმირ ზელენსკის თქმით, უკრაინას ჯერ კიდევ შეუძლია რუსეთთან ომში გამარჯვება, თუ დასავლეთი რუსეთის პრეზიდენტის მიმართ შიშს შეწუვეტს და ვლადიმერ პუტინის სისუსტეს აღიარებს. უკრაინელმა ლიდერმა განმარტა, თუ რას ნიშნავს გამარჯვება, მან აღნიშნა, რომ მოსკოვთან პირდაპირი მოლაპარაკებით ომი არ შეწყდება, პირიქით - კრემლი აგრესიას უფრო მეტად გააგრძელებს როგორც უკრაინის, ასევე ევროპისა და აშშ-ის წინააღმდეგ.

„შეუძლებელია ერთი ხელით უკრაინას დაეხმარო, მეორე ხელით კი ვლადიმერ პუტინს მიესალმო და ჩამოართვა“, - ამბობს ვოლოდიმირ ზელენსკი, - ასეთი მოქმედება უნაყოფოა, არ იმუშავებს“. საქმე ისე კი არ დგას, რომ დასავლეთი იცავს უკრაინას, „არამედ ისე, რომ უკრაინა იცავს ყველა დემოკრატიულ ქვეყანას ვლადიმერ პუტინის სამომავლო თავდასხმისაგან“.

ამასთან, ვოლოდიმირ ზელენსკი ინტერვიუს დროს მაინც დათანხმდა ვლადიმერ პუტინთან მოლაპარაკების შესაძლებლობას, მაგრამ მხოლოდ ერთი პირობით: „ერთადერთი პირობა ისაა, რომ მოლაპარაკება შუამავლების მონაწილეობით უნდა გაიმართოს - ისე, როგორც მოხდა შავი ზღვის „მარცვლეულის დერეფნის“ გახსნის დროს.

ვოლოდიმირ ზელენსკის თქმით, ამოცანა ისაა, რომ უკრაინის მთლიანი დანგრევა არ იქნას დაშვებული. აუცილებელია ქვეყნის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა უკრაინელთა ამჟამინდელი და მომავალი თაობებისათვის.

(...)

მე ვკითხე ვოლოდიმირ ზელენსკის, თუ როგორ შეუძლია უკრაინას გადალახოს რუსეთის უპირატესობა ცოცხალ ძალასა და შეიარაღებაში. მისი პასუხი ოთხი კომპონენტისაგან შედგება: „უპირველესად, რუსეთს მეტი ჯარისკაცი ჰყავს, ანუ უპირატესობა აქვს ცოცხალ ძალაში. ჩვენ ვუფრთხილდებით ჩვენი ჯარისკაცების სიცოცხლეს, ერთ დაღუპულ უკრაინელზე ევქსი რუსი დაღუპული მოდის“ [ბრიტანული სადაზვერვო წყაროების მიხედვით, ამჟამად რუსეთის არმია დღეში 1200-მდე ჯარისკაცს კარგავს, რაც ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია ომის განმავლობაში, ანუ კრემლისათვის ჯარისკაცები „საზარბაზნე ხორცს“ წარმოადგენენ].

მეორე მომენტი - გასათვალისწინებელია, რომ დრევანდელი ომი ტექნოლოგიურ ომს წარმოადგენს, ანუ ვისი იარაღიც უფრო ტექნოლოგიურია, ის გამარჯვებს. დასავლეთმა რუსეტს უახლესი ტექნოლოგიებით სარგებლობის შესაძლებლობა არ უნდა მისცეს, რუსეთმა ვერ უნდა შეძლოს სანქციების დარღვევა და მათი გვერდის ავლა - ვთქვათ ელქტრონულ-ინტეგრალური სქემების მიღება ჩინეთიდან და სხვა ქვეყნებიდან.

მესამე მომენტი - უკრაინა უკვე აწარმოებს დრონებს და რაკეტებს, მაგრამ ჩვენ მეტი დაფინანსება გვჭირდება, რათა ტექნოლოგიურად რუსეთზე უფრო განვითარებულები გავხდეთ. დაგეგმილი გვაქვს, რომ დასავლურ კომპანიებთან ერთად მაღალტექნოლოგიური სამხედრო საწარმოები შევქმნათ.

და მეოთხე - უნდა გამკაცრდეს რუსული ნავთობისა და გაზის ექსპორტის წინააღმდეგ დაწესებული სანქციები: ეს ნიშნავს, რომ 2025 წლისათვის, როცა კრემლს შემოსავლები შეუმცირდება, ვლადიმერ პუტინი იძულებული გახდება გადასახადები გაადიდოს. თავის მხრივ, გადასახადების გადიდებით და ფინანსების დაზოგვით რუსეთის მოსახლეობას სოციალური დახმარებები შეუწყდება, რაც მღელვარებას გამოიწვევს. მისთვის ყველაზე საშიში რუსული საზოგადოების უკმაყოფილებაა. რუსების მღელვარება კრემლისათვის ბირთვულ საფრთხეს ნიშნავს“.

(...)

სამწუხაროდ, ნატოს საიუბილეო სამიტი, რომელიც 9-11 ივლისს ვაშინგტონში უნდა გაიმართოს, უკრაინას ნატოში გაწევრიანებას არ შესთავაზებს: „ვაცნობიერებთ, რომ დღეისთვის თეთრი სახლი ჩვენი ალიანსში მიწვევისათვის მზად არ არის“, - ამბობს ვოლოდიმირ ზელენსკი და მხრებს იჩეჩავს, - და ამ დროს დონალდ ტრამპი აცხადებს, რომ ომის დაწყებაში ნატოს ბრალიც არისო“.

„ასეთი პოლიტიკა [ლენინის გამონათქვამს] ნიშნავს - „ერთი ნაბიჯით წინ, ორი ნაბიჯით უკან“, - სინანულით აღნიშნავს ვოლოდიმირ ზელენსკი, - „ჩემი აზრით, მსოფლიოს ლიდერების პოლიტიკა ასეთი არ უნდა იყოს. ასე მხოლოდ ჩემი გამნაღმველები დადიან დანაღმულ ველზე“.

„თუ შეერთებულ შტატებს ვლადიმერ პუტინის განრისხების ეშინია - ალბათ, ეს არის იმის მიზეზი, თუ რატომ არ გვიწვევენ ნატოში - მაშინ ჩვენ ვთხოვთ ჩვენს სტრატეგიულ მოკავშირეებს მეტი თანამედროვე იარაღი მოგვცენ - მეტი „პეტრიოტები“ (Patriot), მეტი „ფალკონები“ (F-16) და ნება დაგვრთონ, რომ დასავლური შეიარაღება, ყოველგვარი შეზღუდვის გარეშე, რუსეთის ტერიტორიაზე გამოვიყენოთ. მოკლედ, თუ ნატო მზად არ არის ჩვენი წევრად მიღებისა და დაცვისათვის, მაშინ ალიანსმა ყველაფერი უნდა მოგვცეს და თავს ჩვენ თვითონ დავიცავთ“.

ამჟამად ვლადიმერ პუტინი გრძნობს აშშ-ის მდგომარეობას და იმედი აქვს, რომ დონალდ ტრამპი, თუ მას პრეზიდენტად აირჩევენ, უკრაინას ნატოსაკენ გზას მოუჭრის. ამ ყველაფერს ჩინეტიც უყურებს და უკრაინას ლაკმუსის ქაღალდად მიიჩნევს იმის გასარკვევად, შეძლებს თუ არა პეკინი ტაივანის დაპყრობას. ამიტომაც, საბოლოო ჯამში, კატასტროფა მოხდება, თუ თეთრი სახლი უკრაინას ყველაფრით არ უზრუნველყოფს ნოემბრის საპრეზიდენტო არჩევნებამდე.

(...)

ჩემთვის მტკივნეული სანახავი იყო, თუ როგორ გადიოდა მოქანცული ვოლოდიმირ ზელენსკი საკონფერენციო დარბაზიდან - იმ დახმარებას მოკლებული, რომელიც უკრაინას რუსეთზე გამარჯვებისათვის ჭირდება. მაგრამ განა ჯო ბაიდენს შეუძლია ისეთი მამაცობის გამოჩენა, როგორსაც უკრაინის პრეზიდენტი ყოველდღიურად ავლენს?

წყარო: https://www.inquirer.com/opinion/zelensky-ukraine-war-interview-trudy-rubin-20240630.html

 

ანალიტიკა
«Lauterbacher Anzeiger» (გერმანია): „საქართველო პუტინის ორბიტაზე გადადის: უშვებს თუ არა „შეცდომას“ ევროკავშირი?“

გერმანული გაზეთი „ლაუთერბახერ ანცეიგერი“ (Lauterbacher Anzeiger - იბეჭდება ჰესენის მხარეში) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „საქართველო პუტინის ორბიტაზე გადადის: უშვებს თუ არა „შეცდომას“ ევროკავშირი?“ (ავტორი - ფლორიან ნაუმანი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

საქართველოში ჩატარებული არჩევნებიდან სამ კვირაზე მეტი გავიდა, მაგრამ ევროკავშირს ჯერ კიდევ არ აქვს გამოხატული მკაფიო პოზიცია და ამ ეტაპზე მხოლოდ განმარტებებს ითხოვს. ბრიუსელს ამისათვის საკმაო მიზეზები აქვ: არცევნებში რატომღაც მოულოდნელად გაიმარჯვა სულ უფრო ავტორიტარმა და პრორუსულად განწყობილმა პარტიამ „ქართულმა ოცნებამ“, რაც ბევრ კითხვას იწვევს. ოქტომბრის ბოლოდან ოპოზიცია არჩევნების დროს მომხდარი დარღვევების ფაქტებს აგროვებს, მაგრამ მნიშვნელოვანი კანონდარღვევების რაოდენობა, როგორც ჩანს, საკმარისი არ არის.

დებატები ევროპარლამენტში: საით მიდის საქართველო?

ამ კვირაში ევროპის პარლამენტში მიმდინარე დებატების დროს ორი მომენტი აშკარად გამოიკვეთა: პარლამენტართა ერთმა ნაწილმა ევროკავშირი ორმაგი პოლიტიკის გატარებაში  და არჩევნების შედეგების მხოლოდ პოლიტიკური ნიშნით შეფასებაში დაადანაშაულა, ხოლო მეორე ნაწილმა საქართველოს მთავრობის მიმართ უფრო ხისტი ზემოქმედება მოითხოვა. გადაწყვეტილება (ალბათ, სიმბოლური მნიშვნელობის მქონე) ჯერ მიღებული არ არის.

საბოლოო ჯამში, როგორც ჩანს, ამჟამად საკითხის აქტუალობა იმაშია, გადავა თუ არა  საქართველო რუსეთის ორბიტაზე და გახდება თუ არა მისი თანამგზავრი - მიუხედავად იმისა, რომ მოსახლეობას ევროპული ორიენტაცია აქვს. ასევე მნიშვნელოვანია დადგინდეს - იყო თუ არა არჩევნები დემოკრატიული და სამართლიანი.

გერმანიის „მწვანეთა“ პარტიის წარმომადგენელი სერგეი ლაგოდინსკი და ესტონელი სოციალ-დემოკრატი მარინა კალიურანდი ჯერ კიდევ არ არიან დარწმუნებულები იმაში, რომ საქართველოში არჩევნები გაყალბდა. ყოველ შემთხვევაში, ისინი დამადასტურებელ ფაქტებს ვერ ხედავენ. ორივე პოლიტიკოსი ევროპარლამენტის დელეგაციის - „ევრონესტის“ წევრები არიან, რომელთა მოვალებაშია ურთიერთობა და აზრთა გაცვლა-გამოცვლა ჰქონდეთ ისეთ ქვეყნებთან, როგორებიცაა საქართველო, მოლდოვა, უკრაინა და სომხეთი. სერგეი ლაგოდინსკი, თავის მხრივ, „ევრონესტის“ თავმჯდომარეა.

თბილისი მოსკოვსა და ბრიუსელს შორის

„საქართველო და მოლდოვა ჭადრაკის ფიგურები არ არიან, რომ ჩვენ ისინი დაფაზე გადავაადგილოთ. ისინი სახელმწიფოებს წარმოადგენენ და მათ თავიანთი მომავალი აქვთ“, - ამბობს სერგეი ლაგოდინსკი, რომელსაც მხედველობაში აქვს ორივე ქვეყანაში ჩატარებული არჩევნები. თუმცა იგი ყურადღება ასევე ამახვილებს სავარაუდო გაყალბებაზეც და აღნიშნავს, რომ არსებობს არგუმენტები განმეორებითი არჩევნების ჩასატარებლად.

 „პირადად ჩემთვის საკითხი ასე გამოიხატება: რა უნდა ვუქნათ იმ პარტიას, რომელიც ანტიკონსტიტუციურ პოლიტიკას ატარებს? საქართველოს ძირითად კანონში ჩაწერილია, რომ ქვეყნის მიზანს ევროკავშირთან ინტეგრაცია წარმოადგენს“, - აცხადებს სერგეი ლაგოდინსკი. მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ სიტყვით ოფიციალურად ადასტურებს, რომ მისი მიზანი 2030 წლისათვის ევროკავშირში გაწევრიანებაა, მაგრამ საქმით მთავრობამ უკვე დიდი ხნის გადაუხვია ევროკავშირისაკენ მიმავალი გზიდან, როცა პრორუსული კანონები მიიღო, ბრიუსელის გაფრთხილებისა და საპროტესტო აქციების მიუხედავად. „ვფიქრობ, მართლაც გონივრული იქნებოდა არჩევნების განმეორებით ჩატარება - უბრალოდ, საზოგადოება რომ სიმართლეში დარწმუნდეს“, - ამბობს სერგეი ლაგოდინსკი, - ნებისმიერ შემთხვევაში, თუ დამტკიცდება, რომ მანიპულაციები მართლაც მოხდა, ახალი არჩევნების ჩატარება აუცილებელია, თანაც საერთაშორისო კონტროლით“.

მარინა კალიურანდსაც ასეთივე თავალსაზრისი აქვს: „უნდა დაველოდოთ განმარტებებს [და სასამართლოს გადაწყვეტილებებს], სპეკულირება არ უნდა მოხდეს... მაგრამ თუ დამტკიცდება, რომ არჩევნები იმაზე უარესად ჩატარდა, როგორც ამას ეუთოს დამკვირვებლები აღწერენ, მაშინ ჩვენ მკაფიო რეაგირება უნდა მოვახდინოთ“. აღსანიშნავია, რომ ეუთოს მისიამ დაგმო ცალკეული დარღვევები, მიუთითა მთავრობისა და ოპოზიციის არათანაბარ პირობებზე, მაგრამ არჩევნებში მასშტაბური ფალსიფიცირება არ დაუფიქსირებია.

„ეუთოს მისიამ 2020 წლის არჩევნებიც დაახასიათა როგორც კონკურენტული და კარგად ორგანიზებული“, - ამბობს მარინა კალიურანდი, რომელიც ადრე ესტონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი იყო, მანამდე კი ესტონეთის ელჩი რუსეთში, - „თუმცა ასეთი დახასიათება დემოკრატიული ქვეყნისათვის საკმარისი არ არის. ჩვენ ყველას გვსურს, რომ არჩევნები გამჭვირვალე და პატიოსნად ჩატარდეს“. მისი თქმით, საქართველოსთვის კანდიდატის სტატუსის გაუქმება ლოგიკური იქნება, თუ ქვეყანა თამაშის წესებს არ დაიცავს.

განხეთქილება ევროპარლამენტის მემარჯვენეთა ბანაკში

სერგეი ლაგოდინსკის თქმით, საქართველოს ახალგაზრდა იურისთა ასოციაცია თვლის, რომ არჩევნებში მრავალი დარღვევა მოხდა. „თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ასოციაციის წევრები ობიექტურად აფქსირებდნენ დარღვევებს მიხეილ სააკაშვილის მმართველობის დროსაც, მაშინ მათი პოზიცია პოლიტიკურად მიუკერძოებლად  უნდა ჩაითვალოს. ეს სერიოზული არგუმენტია“, - ამბობს მწვანეთა პარტიის წარმომადგენელი.

დღემდე ევროკავშირს თავისი მტკიცე პოზიცია დაფიქსირებული არ აქვს. „ალბათ, ეს იმას უკავშირდება, რომ ჯერ-ჯერობით მოსმენები კომისიებში ისევ მიმდინარეობს... საბოლოო ჯამში გადაწყვეტილების მიღება ევროკავშირის წევრი ქვეყნების ნებაზეა დამოკიდებული. ამჟამად რაიმე კონფრონტაცია არ შეიმჩნევა“, - აცხადებს სერგეი ლაგოდინსკი.

ევროპარლამენტში 13 ნოემბერს დებატების დროს აზრდტა სხვადასხვაობა დაფიქსირდა აღმოსავლეთევროპელ მემარჯვენეთა შორის. უნგრელი პოლიტიკოსის ანდრაშ ლასლოს აზრით, საქართველოს მთავრობა ევროკავშირის კურსის ერთგულია და რომ არჩევნების შედეგები ევროკავშირმა უნდა აღიაროს. პოლონელმა მალგოჟატა ჰოსევსკამ ყოფილი მმართველი პარტიიდან „კანონი და სამართლიანობა“, პირიქით, განაცხადა, რომ „საქართველოს ხელისუფლებაში არის პიროვნება, რომელსაც [რუსეთთან] გაურკვეველი კავშირები აქვს“ (იგულისხმება ბიძინა ივანიშვილი). პოლონელმა დეპუტატმა ევროკავშირს მოუწოდა, რომ „საქართველოს მმართველი რეჟიმის ირგვლივ სანიტარული კორდონი უნდა შეიქმნას“.

წყარო: https://www.lauterbacher-anzeiger.de/politik/georgien-rueckt-in-putins-umlaufbahn-begehen-die-eu-einen-error-zr-93415845.html

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.