ჰენრი მორგანი (1635-1688) ინგლისელი მეზღვაური “მეკობრეთა ადმირალი” შემდგომში კუნძულ იამაიკის ვიცე-გუბერნატორი, რომელიც აქტიურად ატარებდა ინგლისის კოლონიალურ პოლიტიკას.

ის ცნობილია უპირველეს ყოვლისა არა როგორც მეკობრე, არამედ უფრო როგორც მთავარსარდალი და პოლიტიკოსი. მისი მთავარ დამსახურება ის არის რომ, ინგლისელებს საშუალება მისცა მთელ კარიბის ზღვაზე მოეპოვებინა კონტროლი.  მორგანის მთელი ცხოვრება აღსავსე იყო მეკობრის ფათერაკებით და თავგადასავლებით მაგრამ სიბერეში კი ძველი მეკობრე უკვე ის აღარ იყო. ის ცეროზისაგან გარდაიცვალა და დაკრძალული იყო როგორც აზნაური. სასაფლაო სადაც მორგანი იყო დასაფლავებული ტალღებმა ჩარეცხეს.

მხიარული როჯერი - მითები და ლეგენდები

ის დაიბადა ინგლისში, მიწათმფლობელის ოჯახში, მაგრამ არავითარი მიდრეკილება არ ქონდა ოჯახის საქმის გასაგრძელებლად. ბავშვობიდანვე ჰენრიში თითქოს ჭინკა იყო ჩასახლებული, რომელმაც თავი 20 წლისთვის იჩინა. რამოდენიმე წელიწადში მან მოახერხა მონობაში ყოფნა, საკუთარი ბანდის შეკრება და საკუთარი გემის შოვნა, რა თქმა უნდა უამრავი ადამიანის გაძარცვის ხარჯზე.

 ლეგენდის თანახმად ის იუნგად მოეწყო ბარბადოსზე მიმავალ გემზე. სადაც ის მონად გაყიდეს სამი წლით ატლანტიკის გადაცურვის საფასურად. ენერგულმა და ხელმომჭირნემ მან სამი-ოთხი ლაშქრობის შემდეგ მცირე კაპიტალი დააგროვა და რამოდენიმე ამხანაგთან ერთად გემი იყიდა. მორგანი კაპიტნად აირჩიეს. პირველივე დამოუკიდებელმა ცურვამ ესპანეთის ამერიკისკენ მას წარმატებული წინამძღოლის სახელი მოუტანა და ამის შემდეგ მას უკვე სხვა მეკობრეთა გემებიც უერთდებოდნენ. ამან საშუალება მისცა ღია ზღვაში ცალკეული გემების ძარცვიდან უფრო სარფიან ოპერაციებზე გადასულიყო. ქალაქების ძარცვა მოგების ბევრად გაზრდის საუკეთესო საშუალება იყო.

 პატარა ქალაქებზე რამოდენიმე წარმატებული თავდასხმის შემდეგ, რომელმაც ცოტა გაზარდა მეკობრეთა

საძმოს შემოსავლები მორგანმა გადაწყვიტა მდიდარი ქალაქი მარაკაიბო აეღო. ეს მოვლენები დაედო საფუძვლად რაფაელ საბატინის წიგნის “კაპიტან ბლადის ოდისეა”-ს ერთ-ერთ თავს. გამცემის მიერ გაფრთხილებულმა მოსახლეობამ ქალაქი დატოვა და მთელი ქონება გადამალა. ქალაქის აღების შემდეგ მეკობრეებმა ახლომდებარე ტყეს მეასურეს, რადგან დარწმუნებული იყვნენ რომ მოქალაქეები შორს ვერსად წავიდოდნენ. მათ ტყვედ აიყვანეს მოქალაქეები დასასტიკად აწამეს ისინი. ხუთი კვირის შემდეგ მეკობრეებმა გადაწყვიტეს ქალაქის დატოვება, მაგრამ აღმოჩნდა რომ ლაგუნიდან გასასვლელში მათ სამი ესპანური სამხედრო გემი ელოდებოდა, ხოლო ციხესიმაგრე მარაკაიბუ გამაგრებული იყო და კარგად შეიარაღებული გარნიზონი ყავდა.

თავის დასაღწევად მეკობრეებმა ეშმაკობას მიმართეს. მათ ცეცხლმოკიდებული გემი გაუშვეს რომელიც ესკადრის მთავარ გემს დაჯახა და მასთან ერთად აფეთქდა. ამის შემხედვარე მეორე გემის კაპიტანმა გემი თავშესაფარისაკენ წაიყვანა და მეჩეჩს დაეჯახა, ხოლო მესამე გემი მეკობრეებმა აბორდაჟით აიღეს. ამის შემდეგ მორგანმა ფორტის ხმელეთიდან იერიშის სცენა გაითამაშა და ესპანელები აიძულა ზარბაზნები სანაპირო ხაზიდან გადაეზიდათ, ხოლო ღამით კი ღუზა ასწია და ზურგის ქარის დახმარებით თითქმის უდანაკარგოდ დატოვა ფორტი.

 მეკობრეებმა მალე გაანიავეს ნაძარცვი, და მორგანმა ახალი ლაშქრობის მომზადება გადაწყვიტა. 1671 წლის 18 იანვარს მან პანამისკენ გასწია. მორგანს ოცდათექვსნეტი გემი და ოცდათექვსმეტი კანოე ყავდა რომელშიც ათას ორასი კაცი იყო. ამჯერად მათ თან არ წაუღიათ საგზალი, რადგან მის მომარაგებას გზასი აპირებდნენ. მეკობრეების ნაწილის ხმელეთზე გადასმის შემდეგ მორგანმა მიზანმიმართული შეტევა დაიწყო ზღვიდან და ხმელეთიდან ერთდროულად. მეათე დღეს ისინი პანამას მიუახლოვდნენ. და ქალაქის სტურმს შეუდგნენ. ბრძოლა სასტიკი იტო და მეკობრეებმა დიდი დანაკარგი განიცადეს, მაგრამ ამის მიუხედავად საღამოსთვის ქალაქი მაინც აიღეს და ყველა გაანადგურეს ვინც კი წინააღმდეგობას

უწევდა. მორგანის ბრძანებით მეკობრეებმა გადაწვეს გაძარცული ქალაქი. და რადგან ორი ათასი სახლიდან უმრავლესობა ხის იყო პანამა ერთ დიდ კოცონად გადაიქცა. მორგანმა მეკობრეები კვლავ ორად გაყო, ერთი ნაწილი ტყეში ქალაქის მაცხოვრებლებს დასდევდა დასაჭერად მეორე ნაწილი კი გემებით და კანოებით ზღვაში გავიდნენ პანამისკენ მომავალი დატვირთული გემების შესახვედრად.

ორივე ჯგუფი გულმოდგინედ შეუდგა საქმის შესრულებას, რამოდენიმე დღის განმავლობაში ტყვედ იქნა აყვანილი რამოდენიმე ასეული მოქალაქე და ასევე აბორდაჟით აყვანილი ოქროთი, ვერცხლით, სურსათით და სხვადასხვა საქონლით დატვირთული მრავალი გემი.

 პანამაში სამი კვირის ყოფნის შემდეგ და ყველაფრის, რისი გაძარცვაც შეიძლებოდა ზღვაზე და ხმელეთზე

პირწმინდად გაძარცვის შემდეგ 1671 წლის 24 თებერვალს მორგანმა და მისმა ჯარმა ქალაქი დატოვა, მას თან მიყავდა ვერცხლით დატვირთული ორმოცდაათი ჯორი და მრავალი ტყვე მონათა ბაზრებზე გასაყიდად.

ყველა ისტორიული ქრონიკა მოგვითხრობს რომ პანამაში ყოფნისას მორგანი გუბერნატორის სასახლეში ცხოვრობდა და რა თქმა უნდა ქალთა საზოგადოებასაც არ იყო მოკლებული. მაგრამ ერთ-ერთმა ქლაბატონმა (რომლის სახელსახ არავინ არ ასახელებს) რომელიც მორგანს მძევლად ყავდა უარყო იგი. არც დაპირებები და არც მუქარა მასზე არ მოქმედებდა, ყველა გაოცებული ადევნებდა თვალს იმ დროისათვის წარმოუდგენელ სანახაობას, რომ მორგანი მის ძალით დამორჩილებას ვერ ბედავდა. უკანა გზაზე კი ჩარგასისკენ მიმავალმა მორგანმა კი მას თავისუფლება უბოძა ყოველგვარი გამოსასყიდის გარეშე და დაცვაც კი გააყოლა რომ ქალბატონი სახლამდე მიეცილებინათ.

 ფლიბუსტიერების იმ ბნელ ეპოქაში ეს რაინდული საქციელი რომანტიზმის ნათელ გამოვლინებად

ჩაითვლება. იამაიკაზე დაბრუნების შემდეგ მორგანი დააპატიმრეს. საქმე იმაშია რომ პანამას ექსპედიციაში გამგზავრებამდე ცოტა ხნით ადრე ევროპაში ხელი მოეწერა მადრიდის ხელშეკრულებას ინგლისსა და ესპანეთს შორის. გუბერნატორმა თომას მოდიფორდმა მორგანთან კურიერი აფრინა ამ ხელსეკრულებით და ექსპედიციის გაუქმების ბრძანებით. მაგრამ კურიერმა დააგვიანა: 1670 წლის 16 დეკემბერს მორგანი ჰაიტის ნაპირებიდან თავის ყველაზე ცნობილ ლაშქრობაში გაემგზავრა. ამის შესახებ მოდიფორდმა თავის პატრონს ლორდ არლინგტონს აცნობა – ასევე აცნობა რომ მორგანის მოსაძებნად სხვა გემი გააგზავნა და იმედი გამოთქვა რომ მეორე კურიერი შეძლებს მორგანის შეჩერებას და არ მისცემს მის ფლიბუსტიერებს ესპანელების წინააღმდეგ მტრული მოქმედებების განხორციელების საშუალებას.

მორგანი, გადაყენებულ გუბერნატორ თომას მოდიფორდთან ერთად რომელიც აქტიურად უწყობდა ხელს მის მძარცველურ საქმიანობას ინგლისში გააგზავნეს სასამართლო პროცესზე მორგანის მოადგილემ ჯონ პიკმა ფიცის ქვეშ განაცხადა რომ კურიერი გუბერნატორის წერილით მორგანთან პანამის შტურმამდე სამი დღით ადრე ჩავიდა და ამგვარად, მორგანმა კარგად იცოდა რასაც აკეთებდა და სრულიად შეგნებულად დაესხა ქაალაქს.

 ყველას ეგონა რომ სამეფო სასამართლო ყველა ცოდვისათვის სახრჩობელაზე ჩამოკიდებდა მეკობრეს მაგრამ მეფის კარმა ვერ დაივიწყა მისი სამსახური. პატიოსან სიტყვაზე გათავისუფლებული მორგანი სამ წელიწადს ინგლისის დედაქალაქში ატარებს, სადაც ადგილობრივი ღირსშესანიშნაობა ხდება და დიდი წარმატებით სარგებლობს როგორც მამაკაცებს ასევე ქალბატონებს შორის. ინსცენირებული სასამართლო პროცესის შემდეგ გამოტანილი იქნა განაჩენი “ბრალეულობა დამტკიცებული არ არის” მორგანი იამაიკაზე დააბრუნეს ვიცე გუბერნატორის თანამდებობით.

ლორდი ბოენი იამაიკის ახალი გუბერნატორი 1676 წლის მაისში წერდა ლონდონში რომ სერ ჰენრი მორგანი თავისი ვალდებულებების საწინააღმდეგოდ “ადიდებს მეკობრეობას და ეწინააღმდეგება ყველა ჩემ გეგმას და წამოწყებას შევამცირო მათი რიცხვი ვინც ეს ცხოვრებისეული გზა აირჩია” გუბერნატორი ითხოვდა მორგანი გაეწვიათ იამაიკის საბჭოს შემადგენლობიდან , მაგრამ მდივანმა ჯორჯ უილიანსონმა დაარწმუნა ეს საქმე ჩაეფარცხა.

 1678 წლის მარტში ვერ შეძლო რა იამაიკაზე ფლიბუსტიერების განადგურება ლორდ ბოენმა თავის უფლებამოსილება მორგანს გადაულოცა და ინგლისში დაბრუნდა.

 ოთხი თვის განმავლობაში სერ ჰენრი მორგანი იამაიკის გუბერნატორის მოვალეობას ასრულებდა (გრაფ კარლაილის ჩამოსვლამდე 1678 წელს) ახალ გუბერენატორთან მან მალე გამონახა საერთო, ასე რომ იამაიკელი ფლიბუსტიერები თავს კვლავ შესანიშნავად გრძნობდნენ კუნძულზე. როცა 1682 წლის მაისში იამაიკაზე კვლავ ჩამოვიდა თომას ლინჩი, რომელმაც გუბერნატორის თანამდებობაზე გრაფი კარლაილი შეცვალა.

მან მორგანი ვიცე-პრემიერის პოსტიდან გაანთავისუფლა, შემდეგ კი იამაიკის საბჭოს შემადგენლობიდანაც გამოიყვანა. მისი ბიძაშვილი ჩარლზ მორგანი ფორტ პორტ-როიალის მეთაურობას ჩამოაშორეს, ხოლო მორგანის მეგობარი როჯერ ელეტსონი მოსამართლის თანამდებობიდან გაანთავისუფლეს. საქმეს ჩამოშორებულმა მორგანმა სმა დაიწყო და დროებით პორტ-როიალიდან საკუთარ პლანტაციებში გადავიდა საცხობრებლად. 

ლინჩი 1684 წელს გარდაიცვალა, მან საიდუმლო განკარგულება დაუტოვა გუბერნატორის მოვალეობის შემსრულებლის პოლკოვნიკ ჰენდერ მოლზუორტს, რითიც მორგანის იმედებს, კვლავ მიეღო გუბერნატორის პოსტი, ხაზი გადაუსვა.

იამაიკის ახალი გუბერნატორი სერ კრისტოფერ მონკი ალბერმარლის მეორე ჰერცოგი (1687-1688) დაახლოებული იყო პლანტატორების და კორსარების პარტიასთან. მან იამაიკის საბჭოდან გამოიყვანა მოლზუორტის მომხრეები და თავისი ხალხით ჩაანაცვლა ისინი, მათ შორის იყვნენ მორგანი და ელიტსონი.

იამაიკაზე ფლიბუსტიერებისთვის კვლავ ოქროს ხანა დადგა. მაგრამ ვიცე-გუბერნატორ ჰენრი მორგანის დღეები უკვე დათვლილი იყო. საბოლოოდ გალოთებული და ადამიანი სახე დაკარგული, სიმსუქნით და ციროზით დაავადებული ის პორტროიალში 1688 წლის 25 აგვისტოს გარდაიცვალა.

ის საზეიმოდ, მისი წოდების შესაფერისი ცერემონიით დაკრძალეს პორტ-როიალის წმ. ეკატერინეს ეკლესიაში. მაგრამ გარდაცვალების შემდეგაც კი მისმა სხეულმა სიმშვიდე ვერ პოვა. ოთხი წლის შემდეგ ძლიერი მიწისძვრა მოხდა, უზარმაზარმა ტალღებმა ქალაქს გადაუარეს, გაანგრიეს და გაანადგურეს სასაფლაო და ბევრი შენობა. ინგლისის ერთ-ერთი ცნობილი ფლიბუსტირეის ნაშთები კვლავ ზღვამ შთანთქა.