USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
The Times: ალექსეი ნავალნის უნდა მისცენ ნობელის პრემია
თარიღი:  537

გავლენიანი ბრიტანული გამოცემა The Times აქვეყნებს სტატის, სადაც ალექსეი ნავალნისათვის ნობელის პრემიის მინიჭების მართებულობაზეა საუბარი.. სტატიაში რუსი პოლიტიკოსი საბჭოთა დისიდენტთან აკადემიკოს ანდრეი სახაროვთანაა შედარებული.

პუტინის ყველაზე გაბედული კრიტიკოსი-ალექსეი ნავალნი იმსახურებს ისეთსავე პატივს, როგორსაც ლეგენდარული საბჭოთა დისიდენტი, აკადემიკოსი ანდრეი სახაროვი.

1975 წელს, როცა ვლადიმერ პუტინი  კგბ-ის რიგებში  შევიდა, საბჭოთა ფიზიკოსი ანდრეი სახაროვი უკვე დაჯილდოებული იყო  ნობელის პრემიით (მშვიდობის დარგში). ერთი წლის შემდეგ კგბ-მ ყველაზე ცნობილი საბჭოთა დისიდენტი   „ნომერ პირველ შინაურ მტრად“ გამოაცხადა.

სახაროვმა შეასრულა გადამწყვეტი როლი საბჭოთა წყალბადის ბომბის შექმნაში. ამ საქმისათვის მან მიიღო ჯილდოების უპრეცედენტო რაოდენობა, მათ შორის  სამჯერ „სოციალისტური შრომის გმირის“ , ოთხჯერ ლენინის ორდენი, სტალინისა და ლენინის პრემიები.

 მაგრამ 1957 წლიდან სახაროვი  გახდა საბჭოთა კავშირის მთავარი კრიტიკოსი-გამოდიოდა რა ბირთვული იარაღის გავრცელების წინააღმდეგ, ითხოვდა დემოკრატიზაციას და წერდა განცხადებებს პოლიტიტპატიმრების დასაცავად.

„აზრის თავისუფლება  არის ერთადერთი, რაც კურნავს  მასობრივი მითებისაგან.ეს უკანასკნელი    ვერაგი მლიქვნელებისა და დემაგოგების ხელში ადვილად გადაიქცევა სისხლიან დიქტატურად“-წერდა იგი.

 ნობელის კომიტეტმა განაცხადა, რომ სახაროვი იქცა  „კაცობრიობობის სინდისად“.

სახაროვი რჩებოდა კგბ-ის მთავარ მტრად უკანასკნელი 14 წლის განმავლობაში. მას მკაცრად დევნიდნენ და 1980 წელს ბოლოსდაბოლოს დააკავეს მას შემდეგ, რაც  მან გააკრიტიკა საბჭოთა ჯარების  შეჭრა ავღანეთში-მოუსაჯეს ხუთწლიანი შინაპატიმრობა  ქალაქ გორკში( ამჟამად ნიჟნი ნოვგოროდი),  სადაც ის მიმართავდა შიმშილობებს, მაგრამ მეცნიერს ძალით აჭმევდნენ საჭმელს.

იმ ადამიანის თავისუფლებაზე ყოველი ახალი თავდასხმის  შემდეგ,   რომელიც იბრძოდა ყველას თავისუფლებისათვის, მისი რეპუტაცია მყარდებოდა.  კგბ კი უფრო და უფრო შფოთავდა. დასავლეთი სულ უფრო და უფრო უდასტურებდა  თავის  პატივისცემას ღირსეულ მეცნიერს მაშინ, როდესაც საბჭოთა ხელისუფლება ყველა ღონეს  ხმარობდა,   მის საიზოლაციოდ და დასადუმებლად .

 1977 წელს პრეზიდნტმა ჯიმი კარტერმა ანდრეი სახაროვს მისწერა გამამხნევებელი ღია წერილი,მისი სახელი უწოდეს ასტეროიდს  და მის შესახებ გადაიღეს ფილმი.

როცა „პერესტროიკამ“  და იწყო ძალის მოკრება,  1986 წელს მიხეილ გორბაჩოვმა  ბოლოსდაბოლოს  დაურეკა სახაროვს (საამისოდ საჭირო გახდა მეცნიერისათვის სპეციალურად დაედგათ ტელეფონი, რადგან იგი მთლიანად მოწყვეტილი იყო გარესამყაროს) და  შეატყობინა, რომ შეეძლო მოსკოვში დაბრუნება. იმ მომენტში მისი  პოპულარობა წარმოადგენდა განუზომელ  პოლიტიკურ საფრთხეს კრემლისათვის. ვაცლავ ჰაველი, ჩეხეთის ეროვნული გმირი და მწერალი თვლიდა, რომ სახაროვს რომ დასცლოდა,  აუცილებლად აირჩევდნენ ქვეყნის პრეზიდენტად.

1988 წელს ევროპარამენტმა დააწესა  სახაროვის სახელობის პრემია „აზრის თავისუფლებისათვის“. პრემია, რომელსაც ყოველწლიურად გადასცემენ ადამიანის უფლებების დაცვის საქმეში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისათვის. პირველმა ეს პრემია მიიღო ნელსონ მანდელამ.  ამ პრემიას ისაკუთრებდნენ დისიდენტები, ჟურნალისტები თუ აქტივისტები, რომლებმაც მაღალი პირადი ფასი გადაიხადეს თავიანთი მრწამსის ერთგულებისათვის.

სახაროვი გარდაიცვალა  1989 წელს, როცა საბჭოთა კავშირის დაშლა ახლოვდებოდა.

სახაროვმა გაიმარჯვა.

ამ მოვლენების დროს ვლადიმერ პუტინი გახლდათ დაზვერვის ახალგაზრდა ოფიცერი, რომელიც თვალს ადევნებდა სახაროვის მორალური ავტორიტეტის ზრდას და კაგებესეულ უხეშ  მანევრებს მის გასანეირტალებლად.

დღეს კი, რუსეთის პრეზიდენტს, რომელიც  დევნის   ოპოზიციურ ლიდერს-ალექსეი ნავალნის, მუდამ თან სდევს სახაროვის აჩრდილი. თავის მცდელობებში შეინარჩუნოს რეჟიმი რეჟიმის კრიტიკოსის  თავიდან მოშორების გზით, პუტინი იმეორებს  მისი წინამორბედი კგბ-ის კოლეგების შეცდომებს. იგი „ნომერ პირველ შინაურ მტერს“ გარდაქმნის წინააღმდეგობის მოძრაობის საერთაშორისო სიმბოლოდ. ნავალნისთან მიმართებაში ხდება ის, რაც ხდებოდა თავის დროზე სახაროვთან დაკავშირებით. ბევრი რუსი იცავს ნავალნის არა იმიტომ, რომ  თავს მიაკუთვნებს  ოპოზიციას, არამედ იმიტომ, რომ აღშფოთებულია   იმით, თუ როგორ ეპყრობა ხელისუფლება ამ უკანასკნელს.

მათ ერთმანეთისაგან განასხვავებთ ბევრი რამ.

მაგალითად, სახაროვი გახლდათ  ინტელექტუალი მაშინ, როცა ნავალნი არის გამჭრიახი პოლიტიკოსი, რომლის იქედნური ღიმილი განსასჯელის სკამიდან  მოწმობს იმაზე, რომ იგი არამხოლოდ მზადაა საჯარო თვითშეწირისათვის, არამედ მოწოდებულია კიდეც ამისათვის. სახაროვს არასოდეს სურდა რქმეოდა წამებული:“მე წინააღმდეგი ვარ თვითშეწირვის ნებისმიერი ფორმის“.

თუმცა მათ შორის ბევრი საერთოც მოიძებნება- სამართლიანობის გამძაფრებული გრძნობა, რომელიც მოწოდებულია ავტოკრატიის დასამხობად.

მათ, ორთავეს გვერდში უდგანან  მამაცი  და მჭერმეტყველიი ქალები.

იულია ნავალნაია იქცა თავისი მსჯავრდებული მეუღლის აზრების გამხმოვანებლად ისევე, როგორც თავის დროზე სახაროვის მეუღლე  აქტივისტი ელენა ბონერი ყველა საშუალებას მიმართავდა, რომ მისი მეუღლის ნააზრევი, მისი ნაშრომები ჩაკეტილი ქალაქიდან  სამზეოზე გამოეტანა და მთელი მსოფლიოსათვის ემცნო. შემთხვევითი არაა, რომ ზოგიერთი  მასშტაბური აქცია სწორედ სახაროვის  პროსპექტზე მიმდინარეობდა.

პუტინს ეშინია სახაროვისაც და ნავალნისაც. ნობელის პრემიის ლაურეატს  იშვიათად  იხსენიებენ ოფიციალურ საზეიმო ღონისძიებებზე, სასკოლო სახელმძღვანელოებში კი ძალზე მწირი ინფორმაციაა მის  შესახებ, მისი მემკვიდრეობისა და მისი დამსახურების შესახებ. ორგანიზაციები, რომლებსაც ევალებათ სახაროვის პრინციპების დამკვიდრებისათვის ხელშეწყობა, ხშირად ხდებიან  თავდასხმის სამიზნე, როგორც „უცხოეთის აგენტები“.

აღნიშვნის ღირსია, რომ პუტინი ნავალნის არასოდეს არ მოიხსენიებს სახელით.

ამჯერად კრემლი, ნავალნის სახით, შეეჯახა ისეთივე დილემას, როგორსაც აკადემიკოს სახაროვთან დაკავშირებით რამდენიმე ათეული წლის წინ.

თუ ის გაათავისუფლებს ნავალნის, ეს უკანასკნელი მოახერხებს, რომ თავისი მზარდი პოპულარობა პოლიტიკურ კაპიტალად აქციოს.მეორეს მხრივ, თუკი ნავალნის საპატიმროში გამოკეტავს და მის მომხრეებს კი ომონს მიუქსევს, ეს ნავალნის აქცევს რეჟიმის რეპრესიის წინააღმდეგ  ბრძოლის საერთაშორისო სიმბოლოდ. ისტორია მეორდება და  დასავლეთის ვალია მოიქცეს ისე, როგორც მოიქცა თავის დროზე სახაროვის მიმართ.

სიცოცხლის მიწურულს სახაროვს ჩამოართვეს ყველა ის სახელმწიფო ჯილდო, რომელიც მან მიიღო საბჭოთა ხელისუფლებისაგან, მაგრამ  დარჩა დასავლეთისაგან მინიჭებული არაერთი  ჯილდო: ნობელის პრემია, საერთაშორისო ლიტერატურული პრემია  და საერთაშორისო ჰუმანიტარული კავშირის ჯილდო.

ამგვარ ჯილდოებს  ზოგჯერ ნაკლები მნიშვნელობა ენიჭება, რადგან ისინი  გვერდს აუვლიან იმ ადამიანებს , ვინც ამ პრემიას იმსახურებენ. მაგ.მაჰათმა განდი ხუთჯერ იყო ნომინირებული  ნობელის პრემიაზე მშვიდობის დარგში, მაგრამ მაინც ვერ მიიღო.  სამაგიეროდ აღმაშფოებელი ის ფაქტი,  რომ  აღნიშნული ჯილდო გადასცეს იასირ არაფატს.

 მაგრამ თუ გულდასმით დავაკვირდებით  ლაურიატთა ნუსხას, მივხვდებით, რომ   ეს ჟესტი იძენს განუზომელ  მორალურ ღირებულებას და იქცევა  იმის მაუწყებელ სიგნალად, რომ იმ ადამიანის ხმა, რომელსაც  აღუკვეთეს  თავისუფლება და დაადუმეს საკუთარ სამშობლოში, მაინც გაარღვევს საზღვრებს და გადასწვდება მთელ მსოფლიოს.

სულ ერთია, ამ ხმას მაინც გაიგონებენ.

თუ 2021 წელს ნავალნის მიანიჭებენ ნობელის პრემიას მშვიდობის დარგში და აგრეთვე სახაროვის სახელობის პრემიას, ეს უკანასკნელი  ვერ შეძლებს მათ აღებას.

სწორედ ამიტომ მას უნდა მიანიჭონ ორივე ეს ჯილდო.

 

წყარო: https://www.thetimes.co.uk/

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.