,
გერმანიის ეკონომიკა, რომელიც ორიოდე წლის წინათ ევროკავშირში ლოკომოტივად ითვლებოდა, დღეს მნიშვნელოვნად ჩამორჩება დანარჩენ „მდიდარ მსოფლიოს“. ქვეყანა უკვე ევროპისათვის მუხრუჭად გადაიქცა, - ნათქვამია ბრიტანული ჟურნალის „ეკონომისტის“ (The Economist) მიერ გამოქვეყნებულ სტატიაში სათაურით „გერმანიის ეკონომიკური მდგომარეობა სულ უფრო უარესდება“. პუბლიკაციაში გაანალიზებულია ის მიზეზები და გარემოებები, რომლებმაც ქვეყნის განვითარებას პრობლემები შეუქმნა.
როგორი იქნება გერმანიაში ეკონომიკური სიტუაცია უახლოეს წლებში? ექსპერტები თვლიან, რომ ამ კითხვაზე პასუხი რთულია: შესაძლოა გაისად გერმანელებმა ცოტა სული მოითქვან, მაგრამ გამოცოცხლების პროცესი დიდხანს არ გაგრძელდება.
გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:
გერმანიის ეკონომიკის მინისტრმა რობერტ ჰაბეკმა, ახლახან ტელევიზიით გამოსვლისას - მას შემდეგ, რაც ეკონომიკური ზრდის პროგნოზი 1,3%-დან 0,2%-მდე გადაიხედა - ტევტონური თავშეკავებით აღიარა, რომ ქვეყნის ეკონომიკური პირობები „არადამაკმაყოფილებელია“. გერმანიას წინ ეკონომიკური დაქვეითება ელოდება, რაც ორი ათეული წლის განმავლობაში პირველ ორწლიან რეცესიას უქადის.
მართლაცდა, ევროპის უდიდესი ეკონომიკა ძლივს გამოვიდა კოვიდური შოკიდან და ახლა მსოფლიოს მდიდრებს უკან ჩანჩალით მისდევს. როგორც ევროპის ცენტრალური ბანკის წარმომადგენელი იზაბელ შნაბელი აცხადებს, 2021 წელს ეროპაში საკმაოდ კარგად მიდიოდა საქმე, რასაც ვერ ვიტყვით გერმანიაზეო, მაგრამ ევროზონის ეკონომიკაზე საუბრისას ისევე არ შეიძლება გერმანიის გარეშე ლაპარაკი, როგორც აშშ-ის ეკონომიკაზე - კალიფორნიისა და ტეხასის გარეშე.
რა თქმა უნდა, გერმანიის ეკონომიკურ სიძნელეებს თავისი მიზეზები აქვს. ბერლინი 2022 წლამდე რუსული იაფი ენერგონედლეულით - ნავთობითა და გაზით - საზრდოობდა, მთელი მრეწველობა მასზე იყო მიბმული, რუსეთ-უკრაინის ომმა და სანქციებმა კი ზარალი გერმანიასაც მიაყენა, მოიმატა ფასებმა ენერგომატარებლებზე. თავის მხრივ, ჩინეთის ეკონომიკურმა ძლიერებამაც ევროპაში ქაოსი დათესა. თუმცა, რა თქმა უნდა, მხოლოდ გარე ფაქტორების დადანაშაულება სწორი არ იქნება - გერმანიის ეკონომიკური პრობლემები უფრო ღრმად დევს და ვეცრს მხოლოდ საშინაო მიზეზები აქვს. ამას ისიც ემატება, რომ მთავრობა კოალიციურია და ყოველ პარტიას თავისი განსხვავებული ხედვები აქვს.
ბოლო წლებში გერმანიის მრეწველობა რიფ პრობლემებს წააწყდა, განსაკუთრებით ზალიან დაზარალდა ენერგოტევადი დარგებ: ქიმიური, ლითონდამმუშავებელი და ქაღალდის წარმოება. მართალია, ამ სექტორების წილი ქვეყნის წარმოების მხოლოდ 16%-ს შეადგენს, მაგრამ ისინი სამრეწველო ენერგიის თითქმის 80%-ს მოიხმარენ. ბევრმა კომპანიამ ენერგიის გაძვირების კვალობაზე თავისი მუშაობა შეწყვიტა.
კიდევ უფრო სერიოზული პრობლემა გახდა კომპანიების უმრავლესობისათვის ის, რომ მსოფლიო მოთხოვნილებებში ცვლილებები მოხდა. გერმანიის ეკონომიკური ურთიერთობა ჩინეთთან ისეთი აღარაა, როგორც ადრე იყო. 2010-იან წლებში ორი ქვეყნის ეკონომიკურ ზრდას ურთიერთდამატებული ხასიათი ჰქონდა: გერმანია ჩინეთს ავტომობილებს აწვდიდა, ქიმიური მრეწველობის პროდუქციას და სხვადასხვა მოწყობიობებს, თვითონ კი ჩინეთისაგან იძენდა სამომხმარებლო საქონელს, შუალედურ რესურსებს და ნახევარფაბრიკატებს - მაგალითად, აკუმულატორებს და ელექტრონულ კვანძებს (ინტეგრალურ სქემებს). ახლა ჩინეთი თვითონ აწარმოებს იმას, რის იმპორტირებასაც ადრე ახდენდა, ხოლო რიგ შემთხვევებში გერმანიის კონკურენტად იქცა, განსაკუთრებით ავტომრწველობაში, რომელიც გერმანიის ეკონომიკის საფუძველს წარმოადგენს.
თუმცა, ექსპერტთა აზრით, გერმანიის მრეწველობის დასანანი ჩამორჩენა შეიძლება გადაჭარბებულიც კი იყოს. ყოველ შემთხვევაში არის იმის იმედები, რომ გაისად წარმოების მოცულობა გაიზრდება. მაგრამ თავის დამშვიდების შესაძლებლობა ნამდვილად არ იქნება. გერმანიაზე ისევ ნეგატიურ გავლენას მოახდენს ის გარემოება, რომ ქვეყანას ენერგოდეფიციტი აქვს. ელექტროენერგეტიკა, ატომური ელექტროსადგურების გაჩერების შემდეგ, ძირითადად რუსულ გაზზე მუშაობდა (თბოლექტროსადგურები), ახლა კი არც რუსული იაფი გაზი აღარ არის, მას უფრო ძვირი ამერიკული გაზი და ქვანახშირი ჩაენაცვლა. ელექტროენერგიის გაძვირებამ პროდუქციის გაძვირებაც გამოიწვია - გერმანულმა საქონელმა კონკურენტუნარიანობა დაკარგა, ევროზონის სხვა ქვეყნების პროდუქციასთან შედარებით.
კონკურენტუნარიანობის დაკარგვის გარდა, გერმანიას ბრძოლა უწევს დემოგრაფიული რყევების ნეგატიურ შედეგებთანაც. ბოლო წლებში ძირძველი გერმანული მოსახლეობა დაბალანსებული იყო იმიგრაციის მაღალი დონით, მაგრამ მიგრანტები უკვე იმდენი აღარ არის, რამდენიც ადრე იყო - კომპანიებს მუშახელი არ ჰქოფნით. როგორც ექსპერტები თვლიან, შრომისუნარიანი გერმანული მოსახლეობის რიცხოვნება მომავალი ხუთი წლის განმავლობაში ყოველწლიურად 0,5%-ით შემცირდება, რაც ყველაზე სერიოზული ვარდნა იქნება მსოფლიოს მსხვილ ეკონომიკებს შორის.
საერთაშორისო სავალუტო ფონდის ჩინოვნიკების გაფრთხილებით, თუ მწარმოებლობა მკვეთრად არ გაიზრდება, გერმანიის ეკონომიკური ზრდა ალბათ, წელიწადში 0,7%-იანი დონით დარჩება, რაც პანდემიამდელი დონის დაახლოებით ნახევარია. ფონდის ანალიტიკოსები პროგნოზით, ქვეყნის ეკონომიკაში სერიოზული პოზიტიური ცვლილებები, სამომავლო 2025 წლის ფედერალური არჩევნებამდე, მოსალოდნელი არ არის.
გერმანიაში რეცესია მტკივნეულია როგორც თვითონ გერმანელებისათვის, ასევე მთლიანად ევროზონისათვის. დროებითი ეკონომიკური აღორძინება მომავალ წელს, რომელიც გამოწვეული იქნება ინფლაციის სესუსტებიტა და ენერგომატარებლებზე მეტ-ნაკლებად შემცირებული ფასებით - სტრუქტურულ პრობლემებ ვერ გადაწყვეტს. გერმანიის ეკონომიკაში პრობლემებისა და დაძაბულობის სიმპტომები ჯერ კიდევ კორონავირუსის პანდემიამდე გაჩნდა - პრობლემები გროვდებოდა მაშინაც, სანამ რუსეთ-უკრაინის ომი დაიწყებოდა და სანამ ჩინეთი პრობლემურ დარგებს ფულით ამოავსებდა. და, რა თქმა უნდა, გარკვეული დროის განმავლობაში დაძაბულობის მიშნები შენარჩუნდება.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
