USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
"The Economist" (დიდი ბრიტანეთი): „თურქეთში და სირიაში მომხდარი სტიქიური უბედურების მასშტაბები: ხელისუფლება პრობლემებს შეიძლება ვერ გაუმკლავდეს“
თარიღი:  428

ბრიტანული ჟურნალი „ეკონომისტი“ (The Economist) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „თურქეთში და სირიაში მომხდარი სტიქიური უბედურების მასშტაბები: ხელისუფლება პრობლემებს შეიძლება ვერ გაუმკლავდეს“.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებული სახით:

„სიჩუმე ყველაზე ცუდია, როცა ნანგრევებში მოყოლილი ადამიანების გადარჩენა ხდება. ყოველ 15 წუთში ბულდოზერები, ავტოამწეები და ექსკავატორები, რომლებიც ნანგრევებს წმენდენ, მუშაობას წყვეტენ, რომ მაშველებმა ადამიანთა ხმა გაიგონ. სამწუხაროდ, შენობათა ნარჩენებიდან კვნესა და ხმა აღარ ისმის, ახლობლები და ნათესავები კი ტირიან... თურქეთის ქალაქ ადანაში, სადაც 1,8 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს, 14-სართულიანი საცხოვრებელი კორპუსიდან მხოლოდ დალეწილი კედლების, დამსხვრეული კარ-ფანჯრებისა და სამშენებლო ნარჩენების გროვა დარჩა. რამდენიმე ათეული მეტრის მოშორებით იგივე სურათია - აქაც მაღლივი შენობა მთლიანად მიწასთანაა გასწორებული... ისევ ტირილი, ისევ გულისგამგმირავი ყვირილი...

ჯერ-ჯერობით იმ კატასტროფული ორბიძგიანი, 7,8 მაგნიტუდიანი მიწისძვრის სრული მასშტაბი, რომელიც თურქეთში და სირიაში 6 თებერვალს, დილაადრიან მოხდა, არავინ იცის. მსხვერპლი უკვე ათასობითაა და უწყვეტად მატულობს, რომ არაფერი ვთქვათ დაჭრილ-დაშავებულებზე. როგორც ჩანს, დაღუპულთა რაოდენობა, ნანგრევების გაწმენდის კვალობაზე, თანდათან გაიზრდება. თურქეთის ოფიციალური პირების განცხადებით, მიწისძვრის შედეგად მხოლოდ ქალაქ ადანაში 6 ათასი მრავალბინიანი კორპუსი დაინგრა. სეისმოექსპერტ ოვგუნ ერჯანის თქმით, ნანგრევების ქვეშ, სავარაუდოდ, 180 ათასი ადამიანია მოყოლილი და მათი უმრავლესობა, ალბათ, უკვე დაღუპულია. პრეზიდენტმა რეჯეფ ერდოღანმა საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა ქვეყნის 10 პროვინციაში, სადაც 13 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს.

ადანიდან სამხრეთ-აღმოსავლეთით, 10 კილომეტრის მოშორებით, სიტუაცია უფრო აპოკალიპტურად გამოიყურება: ხანძარი ბობოქრობს ისკანდერუნის ნავსადგურში, ხმელთაშუა ზღვის ნაპირზე მდებარე ქალაქში, შავი კვამლი იქაურობას წამლავს, მეხანძრეები კი არსად არ ჩანან. ავტოგასამართი პუნქტები იწვის... საავადმყოფოები დანგრეულია... აქა-იქ კარვები მოჩანს, სადაც გადარჩენილ მოსახლეობას და სამედიცინო სასწრაფო დახმარების მანქანებს დაღუპულებსა და დაჭრილები მიჰყავთ... ირგვლივ ქაოსი იგრძნობა.

უფრო სამხრეთით ანთაქია მდებარეობს, 400 ათას მცხოვრებიანი ქალაქი, რომელიც უძველესი ანტიოქიის მემკვიდრეა. ქალაქის ცენტრში პრაქტიკულად ყველა შენობა დანგრეულია, გარეუბნებში დაბზარულკედლებიანი კორპუსები ავარიულ მდგომარეობაშია და თანდათან ისინიც ინგრევიან. მოხალისეები დაშავებულებს საჭმელს და ტანსაცმელს ურიგებენ. ტროტუარზე ახლობლები დაღუპულ შვილებსა და ოჯახის წევრებს დასტირიან: „ძმაო, რატომ მიმატოვე... ჩვენ ხომ ბევრი რამ ერთად უნდა გაგვეკეთებინა...“. ცაში სამხედრო ვერტმფრენები დაფრინავენ და ტვირთებს ყრიან.

მაშველები გამალებული მუშაობენ, ისინი ტექნიკას იყენებენ, მაგრამ შიშველი ხელითაც ბევრს აკეთებენ, რომ ნანგრევებში ჩამარხული და ცოცხლად დარჩენილები ფრთხილად გამოიყვანონ. ამიტომ სამაშველო სამუშაოები ჭიანურდება. ბევრს უნდა, რომ უპირველესად მათი საცხოვრებელი შენობა გაიწმინდოს და ოჯახის წევრებს უშველონ...

მეზობელ სირიაშიც თითქმის იგივე მდგომარეობაა. იქ მიწისძვრამ მოიცვა როგორც ბაშარ ასადის ხელისუფლების მიერ კონტროლირებული პროვინციები (ალეპო, ტარტუსი, ლატაკია), ასევე ოპოზიციის მიერ კონტროლირებულიც - მაგალითად, იდლიბის პროვინცია, სადაც ლტოლვილები ცხოვრობენ და ე.წ. „თეთრი ჩაფხუტები“ - სამოქალაქო თავდაცვის საერთაშორისო ჯგუფები მუშაობენ. ისინი იდლიბში დიდი ხანია იმყოფებიან და კარგად იციან თავიანთი საქმე - ომის შედეგად დანგრეული შენობებიდან დაშავებულების გამოყვანა და პირველი სამედიცინო დახმარების გაწევა, მაგრამ, სამწუხაროდ, „თეთრი ჩაფხუტები“ ცოტანი არიან - მხოლოდ 3000 მოხალისე ოთხმილიონი მოსახლეობის მქონე პროვინციაში, სადაც ყველა საავადმყოფო ჯერ კიდევ წლების წინ არის დანგრეული რუსეთისა და სირიის მთავრობის ავიაციისა და არტილერიის მიერ.

თურქეთის არმიამ, რომელსაც [რუსეთთან და ირანთან შეთანხმებით], სირიის იდლიბის პროვინციაში რამდენიმე მცირე ბაზა აქვს, რეგიონში პირველივე დრეს სამაშველო რაზმები გაგზავნა, მაგრამ სრულმასშტაბიანი დახმარების გაწევა ყოვნდება. იდლიბში აეროპორტი არ არის, უახლოესი კი, თურქულ ანთაქიაში, დახურულია, ასაფრენ-დასაფრენი ზოლის დაზიანების გამო, რკინიგზა არ მუშაობს, საავტომობილო გზები კი დანგრეულია, მოქმედებს მხოლოდ ერთი საკონტროლო-გამსვლელი პუნქტი, რომელიც მიწისძვრამ ძალიან დააზიანა. ფაქტიურად, იდლიბის მოსახლეობისათვის მაშველი რგოლის როლს თურქეთი ასრულებს, რომელსაც, სტიქიის გამო, თავისი პრობლემებიც აქვს.

გაერომ შვიდ თებერვალს განაცხადა, რომ სირიის იდლიბში ამჟამად თურქეთის მიერ ტრანსასაზღვრო დახმარების გაწევა შეწყვეტილია და ჯერ-ჯერობით, არავინ იცის, თუ როდის განახლდება. ცხადია, ასეთი სიტუაცია მიწისძვრის შედეგების ლიკვიდაციის პროცესს ძალიან შეაყოვნებს. იდლიბში მილიონობით ადამიანი განიცდის სურსათ-სანოვაგის, მედიკამენტებისა და პირველი მოხმარების საგნების მწვავე  უკმარისობას. სხვათა შორის, ბოლო დროს იდლიბელ ლტოლვილებს ისედაც ბევრი პრობლემა ჰქონდათ - გავრცელდა სხვადასხვა ინფექციები, ზაფხულში გვალვა, სასმელი წყლის დეფიციტი, ახლა კი უჩვეული სიცივე და მიწისძვრა..

სიტუაცია უკეთესი არ არის იმ ტერიტორიაზე, რომელსაც ბაშარ ასადის ხელისუფლება აკონტროლებს. ყველაზე მეტი მსხვერპლი ალეპოშია, რომელიც ისედაც ძალიან იყო დაზიანებული ომის შედეგად და ახლა მიწისძვრამ გადარჩენილი ავარიული შენობებიც დაანგრია. ლატაკიაში, ხმელთაშუა ზღვის ნაპირზე მდებარე პროვინციაშიც მნიშვნელოვანი ნგრევა შეინიშნება, რაც ბაშარ ასადის რეჟიმისათვის განსაკუთრებით საგრძნობია: ლატაკია  ასადების ოჯახის ისტორიული სამშობლოა და აქაური მოსახლეობა სამოქალაქო ომის დროს ხელისუფლებისადმი ლოილური დამოკიდებულებას გამოხატავდა.

თვითონ ბაშარ ასადს, რომელსაც საერთაშორისო სანქციები აქვს გამოცხადებული, მეგობრები თითქმის არ ჰყავს. თუმცა დამასკოს რამდენიმე ქვეყანამ დახმარება მაინც შესთავაზა - უპირველესად, რასაკვირველია, რუსეთმა - იქ მისი ჯარისკაცები არიან და ნანგრევებს წმენდენ. სირიაში დახმარება თვითმფრინავებით გაგზავნეს არაბთა გაერთიანებულმა საემიროებმა, ალჟირმა, ეგვიპტემ და ირანმა, მაგრამ ეს დახმარება ზღვაში წვეთია. როგორც ჩანს, სირიის ომით გაწამებულ მოსახლეობას ტანჯვა კიდევ უფრო გაუმწვავდება.

თურქეთში უკვე შეინიშნება მოსახლეობის იმედგაცრუების ნიშნები. ისეთი შეგრძნებაა, რომ ზოგიერთი რაიონი [ცენტრალური ხელისუფლების მიერ] თითქმის მიტოვებულია. მთავრობა აცხადებს, რომ მიწისძვრის რაიონებში 18 ათასი ჟანდარმი და 10 ათასი პოლიციელი გაგზავნა, ასევე ასობით სასწრაფო სამედიცინო დახმარების მანქანა, არმიის სატვირთო ავტომობილები, არმია აქტიურად მონაწილეობს მიწისძვრის შედეგების ლიკვიდაციაში, თუმცა, ისეთი შთაბეჭდილებაა, რომ სამაშველო სამუშაოებში ძირითადად მხოლოდ მოხალისეები მონაწილეობენ. „მაგრამ მათ შესაბამისი ტექნიკა არ აქვთ“, - ამბობს მამაკაცი, რომელიც ანთაქიაში თავისი დანგრეული სახლის წინ დგას. „მოხალისეები იმდენს ვერაფერს გააკეთებენ, თუ მათ სახელმწიფო სტრუქტურა - საგანგებო სიტუაციების სააგენტო - არ დაეხმარება“ (წყარო: https://www.economist.com/europe/2023/02/07/the-scale-of-the-disaster-in-turkey-and-syria-keeps-growing).

მოამზადა სიმონ კილაძემ

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.