«The Economist» (დიდი ბრიტანეთი): „რუსეთის შიშით, ბალტიის ქვეყნები თავიანთ თავდაცვისუნარიანობას აუმჯობესებენ: ფორტიფიკაციის მიმართ ინტერესი ძლიერდება“

дата:

ბრიტანული ჟურნალი „ეკონომისტი“ (The Economist) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „რუსეთის შიშით, ბალტიის ქვეყნები თავიანთ თავდაცვისუნარიანობას აუმჯობესებენ: ფორტიფიკაციის მიმართ ინტერესი ძლიერდება“, რომელშიც, უკრაინის ფრონტის ხაზებზე აგებული რუსეთის თავდაცვითი ზღუდეების გათვალისწინებით, განხილულია ბალტიის სახელმწიფოების გეგმები თავდაცვის საკითხებში.

გთავაზობთ პუბლიკაციის შინაარსს:

„სამხედრო ფორტები ისევ მოდაში შემოდიან. გასუ წელს უკრაინის არმიის კონტრშეტევის წარუმატებლობა დიდწილად „სუროვიკინის ხაზმა“ განაპირობა - რუსეთის არმიის მიერ დანაღმულმა ველებმა, ტრანშეებმა და ღრმა თხრილებმა, ბეტონის საცეცხლე წერტილებმა, ტანკსაწინააღმდეგო „დრაკონის კბილებმა“, ძველმოდურმა მავთულხლართებმა. და სხვა დაბრკოლებებმა. როცა უკრაინის ჯარისკაცებმა შეტევა შეანელეს, რათა დანაღმული გზები და ველები განენაღმათ, ღრმა თხრილები ამოევსოთ და ტანკების გასავლელი ადგილები „დრაკონის კბილებისაგან“ გაეწმინდათ, ისინი რუსულმა „კამიკაძე“-დრონებმა შეამჩნიეს, ზემოდან ბომბები დააყარეს და ტანკსაწინააღმდეგო რაკეტები ესროლეს. რუსული თავდაცვითი ზღუდეები უკრაინელებისათვის იმდენად მოულოდნელი და შეუსწავლელი აღმოჩნდა, რომ იმდროინდელმა სარდალმა ვალერი ზალუჟნიმ თავის თანამშრომლებს დაავალა მოეძებნათ 1941 წელს გამოცემული საბჭოთა გენერლის პავლე სმირნოვის წიგნი სახელწოდებით „გამაგრებული ხაზის გარღვევა“, - ნათქვამია სტატიის დასაწყისში.

რუსული „სუროვიკინის ხაზის“ ეფექტურობით ბალტიის ქვეყნების - ესტონეთის, ლატვიისა და ლიეტუვის თავდაცვის მინისტრებიც დაინტერესდნენ. ერთი თვის წინ გამართულ თათბირზე მათ განაცხადეს, რომ რუსეთთან თავიანთი საზღვრების გასწვრივ მსგავს თავდაცვით ნაგებობების კომპლექსს ააგებენ სახელწოდებით „ბალტიის თავდაცვითი ზონა“ - გათვალისწინებულს რუსული ჯავშანსატანკო ჯარების შესაჩერებლად, კრემლის თავდასხმის შემთხვევაში.

ესტონელი სამხედრო ჩინოვნიკების შეფასებით, რუსეთთან საზღვრის მონაკვეთის გამაგრებისათვის დაახლოებით 600 ბეტონის ბუნკერის აგება იქნება საჭირო, თითოეულის ფართობით 35 კვადრატული მეტრი, საერთო ღირებულებით 60 მილიონი დოლარი, რომლებიც მსხვილკალიბრიანი ჭურვის პირდაპირ მოხვედრას გაუძლებენ. მათი მშენებლობა მომავალ წელს დაიწყება. რასაკვირველია, მათი მიზანი არ არის და არც იქნება რუსეთის არმიის შეჩერება, არამედ მოწინააღმდეგის არმიის წინსვლის შენელება და წინააღმდეგობის გაწევა, დამხმარე ძალების მოსვლამდე.

ამასთან, ექსპერტების შეფასებით, თუ ლატვია და ლიეტუვა მსგავს გამაგრებულ ობიექტებს ააგებენ, მათ შესაბამისად,1116 და 2758 ბუნკერი დაჭირდებათ (საზღვრის სიგრძის გათვალისწინებით).

რა თქმა უნდა, პრობლემები ბევრია. მაგალითად, როგორც გაირკვა, საზღვრისპირა ტერიტორია ბალტიისპირეთის ქვეყნებში პრივატიზებულია, შესაბამისად, სახელმწიფო ორგანოებს კერძო მესაკუთრეებთან მოლაპარაკება და, როგორც ჩანს, გარკვეული კომპენსაციის გადახდაც მოუწევთ.

სტატიის მიხედვით, ფორტიფიკაციების შექმნით დაინტერესებულია პოლონეთიც, რომელსაც საერთო საზღვარი რუსეთთან კალინინგრადის ოლქში აქვს, აგრეთვე ბელარუსთანაც, სადაც რუსეთის ჯარები არიან დისლოცირებულები.

თუმცა გამაგრებული ხაზის პოპულარობა ნატოს გარკვეული დილენის წინაშეც აყენებს: დრემდე ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის ქვეყნებში მოქმედი სამხედრო დოქტრინა ეშელენისებურ თავდაცვის სისტემას ითვალისწინებს, რომლის ჩარჩოებში არმიას შეეძლო ცეცხლის ხაზიდან უკან დაეხია და მეორე სათადარიგო თავდაცვის ზღუდეზე გადასულიყო, ხოლო თუ ნატო პოზიციურ ბრძოლაზე გადავა, მაშინ მას დაჭირდება დარტყმების განხორციელება მტრის ღრმა ზურგში - სამეთაურო პუნქტების, საწყობების, კომუნიკაციებისა და სამხედრო ობიექტების განადგურება და ა.შ. მოკლედ რომ ვთქვათ, რუსეთის ტერიტორიის მასიური დაბომბვა. „მაგრამ ეყოფათ კი პოლიტიკური ნება დასავლელ ლიდერებს მსგავსი ნაბიჯის გადასადგმელად?“, - ასეთი რიტორიკული კითხვაა დასმული სტატიის დასასრულს.

წყარო: https://www.economist.com/europe/2024/02/10/fearing-russia-the-baltic-states-improve-their-defences

როგორ გახდა გვანჯი მანია თბილისობის დღესასწაულის იდეის ავტორი და რატომ მიანიჭეს მას საპატიო თბილისელის წოდება 48 წლის შემდეგ

დამსახურებული ჟურნალისტი, ეკოლოგი, მოგზაური, მხარეთმცოდნე, კარტოგრაფი, საქართველოს მსოფლიო მიღწევათა და მოგზაურობათა ხელშეწყობის კავშირის „გიორგის“ დამუძნებელი და თავმჯდომარე, ფაზისის აკადემიის გამგეობის და გეოგრაფიული საზოგადოების სამეცნიერო საბჭოს წევრი, ქეთევან დედოფლის საზოგადოების საპატიო თავმჯდომარე - ეს 85 წლის გვანჯი მანიას პროფესიული ტიტულების არასრული ჩამონათვალია და მკაფიოდ ასახავს იმ ადამიანის ცხოვრებას, რომელიც მრავალმხრივი ინტერესებით იყო გამორჩეული. 1998 წელს გვანჯი მანია ღირსების ორდენით დააჯილდოვეს, ცოტა ხნის წინ კი თბილისის საპატიო მოქალაქედ აირჩიეს, რასაც მისთვის განსაკუთრებული დატვირთვა აქვს - სწორედ გვანჯი მანიას ეკუთვნის თბილისობის დღესასწაულის დაწესების იდეა, რაც მმართველმა კომუნისტურმა პარტიამ ისე „მიითვისა“, რომ მისი სახელი და გვარი არასდროს არსად გამოჩენილა. ბატონი გვანჯი ბევრი საინტერესო იდეის და ინიციატივის ავტორია, რასაც ის ჩვენთან ინტერვიუშიც იხსენებს.

- ბატონო გვანჯი, მოგვიანებით გილოცავთ თბილისის საპატიო მოქალაქედ არჩევას. უცნაურია, რომ ადამიანს, ვინც იყავით თბილისობის დღესასწაულის დაარსების იდეის ავტორი, აქამდე არ გქონდათ ეს წოდება.

- ძალიან გამიხარდა, რომ ამდენი წლის შემდეგ მაინც გავახსენდი ადამიანებს თბილისობის, როგორც დიდი სახალხო დღესასწაულის იდეის ავტორი და თბილისის საპატიო მოქალაქედ ამირჩიეს. სიმართლე გითხრათ, გაკვირვებული დავრჩი, რადგან უკვე 48 წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც პირველი თბილისობა გაიმართა. მაშინდელმა ხელისუფლებამ, პარტიამ, მთავრობამ მიიწერა თბილისობის დღესასწაული, არ უნდა გამოჩენილიყო კონკრეტული ადამიანის, პირადად ჩემი ვინაობა, ვისი თაოსნობითაც დაიწყო თბილისობის ისტორია. წლებთან ერთად თითქოს დავიწყებას მიეცა ეს ამბავი, თუმცა მაშინაც ბევრმა იცოდა, რომ თბილისობის დღის დაწესების იდეის ავტორი მე გახლდით.

1976 წლის 5 ნოემბერს გაზეთ „თბილისში“ გამოვაქვეყნე პუბლიკაცია სათაურით „დაწესდეს ახალი დღესასწაული“, სადაც მიმოვიხილე თბილისის წარსული და აწმყო, ყოფა, ტრადიციები. გამოვთქვი ჩემი აზრი, რომ 1958 წლის შემდეგ, როდესაც გაიმართა თბილისის დაარსების 1500 წლისთვის საზეიმო ღონისძიებები, მსგავსი დღესასწაული არ გამართულა და ხომ არ დაველოდებით 2058 წელს, როცა ავღნიშნავთ თბილისის დაარსების 1600 წელიწადს?! იქნებ დავაწესოთ თბილისობის დღესასწაული, რომელიც გაიმართება ყოველი წლის ოქტომბერში, ხოხობზე ნადირობის ჟამს. ეს დღესასწაული გამოავლენდა შემოქმედებით ნიჭს და ფანტაზიებს, გააერთიანებდა თბილისელებს და თბილისის ყველა გულშემატკივარს. ამ წერილს საზოგადოებაში მოჰყვა დიდი გამოხმაურება და დისკუსია, ყველა მიესალმა ამ წინადადებას, რომელიც ძალიან მისაღები იყო თბილისელებისთვის.

ყველა მხარს უჭერდა ამ საერთო სახალხო ზეიმის დაარსების წინადადებას. სამი წლის შემდეგ ჩემი იდეა - პროექტი წარმატებით განახორციელა მაშინდელმა ხელისუფლებამ, საქალაქო საბჭომ, პირველი დღესასწაული გაიმართა 1979 წელს. მაშინ ცეკას მდივანი იყო ედუარდ შევარდნაძე, საქალაქო საბჭოს თავმჯდომარე - თენგიზ მენთეშაშვილი, გამოყვეს მხატვრები, რეჟისორები. პირველი თბილისობის რეჟისორად არჩეული იყო ლერი პაქსაშვილი. პირველი თბილისობის საპატიო მოქალაქეები გახდნენ ლადო გუდიაშვილი, კონსტანტინე ილურიძე, აკაკი შანიძე და შუშანა ჩიქოვანი. მას შემდეგ ამდენი დრო გავიდა და თბილისობა იმ წლების გარდა, როდესაც თბილისში იყო არეულობა, დაპირისპირება და ომი, ყოველ წელს იმართება და თბილისელებისთვის საყვარელი დღესასწაულია. მე თბილისში არ დავბადებულვარ, ჯვარში ვარ დაბადებული და გაზრდილი. კარგი ოჯახი გვქონდა. მამაჩემი მეტივე იყო, დედა მეაბრეშუმე და სახალხო მკურნალი. თბილისში მაშინ ჩამოვედი, როდესაც 21 წლის ასაკში უნივერსიტეტში ჟურნალისტიკის ფაკულტეტზე ჩავაბარე. მთელი ცხოვრებით თბილისთან ვარ დაკავშირებული, თუმცა ღა მშობლიურ მხარესთან და ჯვართან კავშირი არასდროს გამიწყვეტია.

- ძალიან საინტერესო ცხოვრება გაიარეთ, მრავალფეროვანია თქვენი ბიოგრაფია. თავად, როგორ ფიქრობთ, რა იყო ყველაზე მნიშვნელოვანი მიმართულება თქვენს პროფესიულ ცხოვრებაში?

- ეს იმას ჰგავს, ადამიანს ჰკითხო, რომელი შვილი მეტად გიყვარსო. მე მიყვარდა ყველა საქმე, რომელსაც ვაკეთებდი. ჯერ კიდევ სკოლის ასაკში დავინტერესდი მშობლიური კუთხის შესწავლით. სათავგადასავლო მოგზაურობა პატარა ასაკიდან დავიწყე, როდესაც შევქმენი ჯგუფი და მოვიარე მაგანას და ინწრას ხეობა. წლების შემდეგ ორგანიზება გავუკეთე ბევრ ექსპედიციას: 1962 წელს თბილისის რკალს, 1963 წელს ექსპედიციას იალბუზის გარშემო, იყო ასეთი ექსპედიცია რუსთაველის კვალდაკვალ, რომელიც 1966 წელს განხორციელდა აჭარაში, სამცხე - ჯავახეთში. 24 წლის ვიყავი, სამ მეგობართან ერთად ველოსიპედით დავფარეთ რვაათასკილომეტრიანი დისტანცია საბჭოთა კავშირის რვა რესპუბლიკაში. ველოსიპედები უნივერსიტეტმა გვიყიდა, სტიპენდიებიც წინასწარ მოგვცეს. გზაზე ბევრი დაბრკოლება შეგხვდა, მაგრამ ამ მოგზაურობამ დიდი გამოცდილება და ცოდნა მომცა, რაც მერე ძალიან გამომადგა.

gvanji_mania-066 გვანჯი მანია და ტიმ სევრერინი 1984 წელი

მქონდა აქტიური ჟურნალისტური ცხოვრება. ჟურნალისტიკის ფაკულტეტი დავამთავრე, მაგრამ პარალელურად ვსწავლობდი ეკოლოგიას, სოციოლოგიას, ხელოვნებას. წლები ვიმუშავე საქინფორმში, გაზეთებში „კომუნისტი“, „ახალგაზრდა ივერიელი“, მიღებული მაქვს ჟურნალისტური პრემიები. ძალიან მაინტერესებდა ბუნება, ადამიანები, კავკასიის ხალხთა ცხოვრება, კულტურა, ისტორია. ვმუშაობდი საქართველოს ბუნების დაცვის სახელმწიფო კომიტეტში, სამეცნიერო - ტექნიკური ინფორმაციის განყოფილებისა და ბუნების დაცვის საზოგადოების ეკოლოგიური განათლების განყოფილების უფროსად. მოგვიანებით ჩემი ინიციატივით მოხდა „ ბუნების ქომაგის“ საპატიო წოდების დაწესება, რომელსაც გადავცემდით ბუნების დამცველებს.

ახალგაზრდობიდან აქტიური და შეუპოვარი ხასიათი მქონდა, ალბათ ამიტომაც ჯერ კიდევ სტუდენტობისას, როგორც არასაიმედო პერსონა, უშიშროებას აღრიცხვაზე ვყავდი აყვანილი. არ ვერიდებოდი საზოგადოებაში იმის მხილებას და კრიტიკას, რაც მაწუხებდა და არასწორად მიმაჩნდა. ბევრ რამეში მიშლიდნენ ხელს, მაგრამ მე მაინც ჯიუტად ვაკეთებდი ჩემს საქმეს. საბჭოთა რეჟიმის პირობებში, როდესაც ხელისუფლება გეორგიევსკის ტრაქტატის 200 წლის აღნიშვნისთვის ემზადებოდა, მოვაწყვეთ სამდინარო -საზღვაო ექსპედიცია „ ოქროს საწმისი“, რომელიც უპრეცედენტო ამბავი აღმოჩნდა. ავაგეთ ძველკოლხური ნიმუშის ხომალდი, რომელსაც ვუწოდეთ „ოქროს საწმისი“. ვიმოგზაურეთ ისტორიულ კოლხეთში, ექსპედიციის მესამე წელს გერმანიაში იმართებოდა ოლიმპიური თამაშები, გვინდოდა დუნაის გავლით ქართული დროშით შევსულიყავით მიუნხენში, მაგრამ უფლება არ მოგვცეს უშიშროების სამსახურებმა. ვიცოდი, რომ არგონავტების მარშუტის გამეორება და კოლხური კულტურის პოპულარიზაცია საბჭოთა ხელისუფლებას დიდად არ მოეწონებოდა, ამიტომ ისე შევფუთეთ, თითქოს ექსპედიცია გასაბჭოების 50 წლისთავს ეძღვნებოდა. ასეთივე თამამი განაცხადი იყო, საცხენოსნო ექსპედიცია, რომელიც მოვაწყვეთ კასპის რაიონში, დიდგორის ბრძოლის ადგილებში. რუსეთის მიერ დიდგორის თემაზე საუბარი აკრძალული იყო, რუსების დახმარების გარეშე, როგორ გაიმარჯვეთო, ჩვენ კი დიდგორის ბრძოლის ადგილებში მოვაწყვეთ ექსპედიცია, რომელშიც 16 ცხენოსანი მონაწილეობდა. ეს საკითხი წამოჭრა ლევან გოთუამ, რომელმაც მიგვანიშნა ამის შესახებ ლიტერატურულ გაზეთში. მე ეს ლაშქრობა მივუძღვენი მის ხსოვნას, დავით აღმაშენებლის, გიორგი სააკაძის და თევდორე მღვდლის მოღვაწეობას.

- თქვენი ხელშეწყობით საქართველოში დამყარებული არაერთი რეკორდი მოხვდა გინესების რეკორდების წიგნში, როგორ დაუკავშირდით გინესების რეკორდებს?

- გინესების რეკორდების საქმესთან დამაკავშირა ჯუმბერ ლეჟავამ, რომელთანაც როგორც ჟურნალისტს მქონდა ურთიერთობა იმ პერიოდიდან, როდესაც ვმუშაობდი საქინფორმის რედაქციაში. ჯუმბერ ლეჟავა არის ერთ-ერთი პირველი ქართველი, ვინც დაიმკვიდრა ადგილი გინესის რეკორდების წიგნში. მან ჯერ დაამყარა რეკორდი ჰორიზონტალური მდგომარეობიდან მკლავებზე აზიდვებში, შემდეგ კი - 3333 დღის განმავლობაში იმოგზაურა მსოფლიოს გარშემო ველოსიპედით. გადალახა აზიის, ავსტრალია - ოკეანეთის, ჩრდილოეთ და სამხრეთ ამერიკის, ევროპის და აფრიკის ქვეყნები, ორჯერ ეწვია ანტარქტიდას.

გინესის რეკორდების წიგნში პიროვნებები ავტომატურადაც ხვდებიან. მაგალითად, წიგნში მაია ჩიბურდანიძე შეტანილია, როგორც ყველაზე ახალგაზრდა მსოფლიო ჩემპიონი ჭადრაკში ქალთა შორის. მე გინესების რეკორდების წიგნის მიმართ ინტერესი მქონდა, როგორც ჟურნალისტს, მაგრამ მოგვიანებით, 1993 წელს როდესაც დავაარსე მსოფლიო მიღწევათა და მოგზაურობათა ხელშემწყობი კავშირი „გიორგი,“ უკვე აქტიურად ჩავერთე საგინესო მოძრაობაში. ჩემი დახმარებით და ხელშეწყობით საქართველოდან ბევრი რეკორდი აისახა გინესის რეკორდების წიგნში, მაგრამ არის რეკორდები, რომლებიც სხვადასხვა მიზეზების გამო ვერ აისახა.

ჩემი ინიციატივა იყო, იუნესკოსა და მსოფლიო ოლიმპიურ კომიტეტში ქართული ცურვის სამი სახეობის მოხვედრა. ესაა ფეხური ცურვა, ხელფეხშეკრული ცურვა და მენჩურუა. ფეხური ცურვა ძველ კოლხეთში ოდითგან იყო ცნობილი. მენჩურუა წყალში ორთაბრძოლის ხალხური სახეობაა. რაც შეეხება ხელფეხშეკრულ ცურვას, ძალიან დიდი გამოხმაურება მოჰყვა ჰენრი კუპრაშვილის მარათონს, როდესაც მან ხელფეხშეკრულმა გადაცურა 12 კილომეტრიანი დისტანცია, დარდანელის სრუტე. სამწუხაროდ ის ვერ მოხვდა გინესის რეკორდებში, სიცოცხლისათვის დიდი რისკის გამო.

მე ძალიან საინტერესო ცხოვრება მქონდა. გული იმაზე მწყდება, რომ ჩაკეტილ ქვეყანაში ვცხოვრობდით და არსად არ გვიშვებდნენ, კი ბატონო, საბჭოთა კავშირის რესპუბლიკები პრობლემა არ იყო, მაგრამ საზღვრებს გარეთ ვერ გახვიდოდი. მინდოდა რამდენიმე ექსპედიციის მოწყობა და საქართელოსთვის თავდადებული, დამსახურებული ადამიანების ისტორიების წარმოჩენა, რაფიელ დანიბეგაშვილის, სულხან საბა ორბელიანის მოგზაურობების, ასევე ქართული თემატიკის საკითხების მოძიება, მაგრამ არ გამიშვეს. მაშინ უცხოეთში მხოლოდ იმ ხალხს უშვებდნენ, ვისაც უშიშროების კომიტეტისგან ჰქონდა ამისი უფლება, ან მათთან იყვნენ შეთანხმებულები, როგორც ჩანს, ისინი კომპრომისზე მიდიოდნენ. ჰყავდათ მათ „რჩეულები,“ მე მათ რიცხვში არ ვიყავი. უარი მითხრეს რუმინეთში, ბულგარეთში გასვლაზე, ჩაკეტილი ვიყავი. საბჭოთა უშიშროებას ჩემი ნდობა არ ჰქონდა, ამას ყველა ფეხის ნაბიჯზე ვგრძნობდი. ჩემი ჯიუტი ხასიათით ვცდილობდი ხოლმე ჩაკეტილი წრის გარღვევას, რასაც ზოგჯერ ვახერხებდი, ზოგჯერ - არ გამომდიოდა.

თამუნა ნიჟარაძე