USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
The Washington Post: „ემანუელ მაკრონი უკრაინის მიმართ სარისკო გეგმას განიხილავს. რა მოხდება, როცა ვლადიმერ პუტინი ფრანგ კოლეგას ბლეფს მიუხვდება?“
თარიღი:  256

ამერიკულ გაზეთ „ვაშინგტონ პოსტში“ (The Washington Post) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ემანუელ მაკრონი უკრაინის მიმართ სარისკო გეგმას განიხილავს. რა მოხდება, როცა ვლადიმერ პუტინი ფრანგ კოლეგას ბლეფს მიუხვდება?“ (ავტორი - ლი ჰოქსთედერი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

ე.წ. „წითელი ხაზები“, რომლებიც ზღუდავენ უკრაინისადმი სამხედრო დახმარებას დასავლეთის მხრიდან, თანდათან იშლება და ამ ეტაპზე სულ უფრო მეტად ემსგავსება ფერმკრთალ ვარდისფერ პუნქტირს.

ბოლო მაგალითი - პრეზიდენტ ჯო ბაიდენის მიერ გაცემული ნებართვა კიევისადმი ამერიკული იარაღის გამოყენებაზე უშუალოდ რუსეთის ტერიტორიისათვის დარტყმების მისაყენებლად, მართალია, მკაცრი პირობებით, მაგრამ მაინც. რამდენადაც დასავლეთმა გააუქმა ოდესღაც ხისტი შეზღუდვები, რომ ომის ესკალაცია არ მომხდარიყო (თვითონ უკრაინის გადასარჩენად), დღეს-დღეობით, ყველაზე მტკიცე აკრძალვად მხოლოდ დასავლეთის ჯარების განლაგება რჩება. მაგრამ ახლა ესეც საკმაოდ მყიფედ გამოიყურება, რადგან საფრანგეთი უკვე ფიქრობს უკრაინაში სამხედრო ინტრუქტორების ქვედანაყოფი გაგზავნოს. თუ საქმე მართლაც მათ გაგზავნამდე მივა, მაშინ შედეგები უფრო სერიოზული და ნაკლებპროგნოზირებადი  აღმოჩნდება, ვიდრე კიევისათვის რომელიმე სისტემის შეიარაღების გადაცემა.

პარიზის ამ ჩანაფიქრის რეალიზებისათვის ნატოს ქვეყნებში შემდგომი ნაბიჯების გადადგმის საკითხში ერთიანობა არ არსებობს. არავინ დარწმუნებული არ არის, თუ რა მოჰყვება საფრანგეთისა და მისი მიმბაძველ-მომხრეების („წვრილფეხების“ - ესტონეთისა და ლიეტუვის ჩათვლით) მოქმედებას, რომლებიც ბოლომდე გაცნობიერებული და გათვლილი არ არის.

ვაშინგტონმა, ბერლინმა და უკრაინის სხვა მსხვილმა პარტნიორებმა გამორიცხეს თავიანთი ჯარების გადასროლა ორი ძირითადი მიზეზის გამო:

პირველი - ეს იქნება ესკალაციური ნახტომი: უკრაინის დასახმარებლად გადასროლილი იქნება არამარტო სამხედრო ტექნიკა, არამედ ცოცხალი ძალაც, რაც დანაკარგებს გამოიწვევს უკვე თვითონ დასავლურ ჯარშიც;

მეორე - ეს იქნება პოლიტიკური სარგებლის დასასრული: დღემდე დასავლური მთავრობები ხომ საზოგადოებას შთააგონებენ, რომ დანაკარგებს ომში მხოლოდ უკრაინელები განიცდიან და თავიანთი ბრძოლით ევროპას რუსეთის აგრესიისაგან იცავენ.

ჯო ბაიდენის გადაწყვეტილებამ - მხარი დაეჭირა უკრაინისათვის და იმავდროულად თავიდან აეცილებინა მესამე მსოფლიო ომი - საქმე თვითშეკავებამდე მიიყვანა: გაჩნდა პრობლემები შორი მოქმედების რაკეტების, ავიაგამანადგურებლების და ჰაერსაწინააღმდეგო სისტემების მიწოდებასთან დაკავშირებით. ბუნებრივია, უკრაინის არმიას რომ ჩამოთვლილი შეიარაღება დროულად გადაცემოდა, ბევრი სიცოცხლე გადარჩებოდა და ნგრევა შემცირდებოდა. თუმცა ჯო ბაიდენის „გაუბედავმა“ და თანდათანობითმა მიდგომამ ერთი დადებითი შედეგი მაინც გამოიღო: უფრო ძლიერი დასავლური იარაღის გადაცემის კვალობაზე გამომჟღავნდა მოსკოვის ფუჭი ბირთვული მუქარები.

ბოლო ორი წლის განმავლობაში დასავლელმა მოკავშირეებმა უკრაინის ტერიტორიაზე რამდენიმე შეზღუდული სასწავლო მისია-პროგრამები განახორციელეს. ფრანგი პრეზიდენტის ჩანაფიქრი უფრო თამამი, ხმამაღალი და შესაბამისად, უფრო სარისკო ჩანს - იმ შემთხვევაშიც კი, თუ უკრაინაში გაგზავნილი სამხედრო ინსტრუქტორები ფრონტის ხაზიდან მოშორებით იქნებიან.

ემანუელ მაკრონის აზრით, დასავლეთმა კრემლი ისეთ დღეში უნდა ჩააგდოს, რომ მოსკოვმა ვერ გამოიცნოს მისი ჭეშმარიტი ზრახვები. მოსკოვი სულ მუდამ „მკითხაობაში“ უნდა იყოს და ზუსტად არ უნდა იცოდეს დასავლეთის მომდევნო სვლა. დადგებიან რა „სტრატეგიული ორაზროვნების“ პოზიციაზე, უკრაინის მოკავშირეები გადალახავენ თვითშეკავების ჩარჩოებს და ესკალაციის რისკების გამოთვლის ტვირთს ვლადიმერ პუტინს დააკისრებენ, - თვლის ემანუელ მაკრონი.

„ჩემთვის ძალიან ძნელია იმის წარმოდგენა, რომ ვლადიმერ პუტინი შეგნებულად მოისურვებს პირდაპირ საბრძოლო შეტაკებას ნატოს ქვეყნებთან, თუ ისინი კონფლიქტში არ იქნებიან ჩაბმულნი“, - ამბობს ფრანსუა ეისბორი, ცნობილი ფრანგი ანალიტიკოსი, რომელიც მხარდ უწერს ემანუელ მაკრონის მიდგომას.

მაგრამ რა მოხდება, თუ ვლადიმერ პუტინი ემანუელ მაკრონის ბლეფს გამოიცნობს? განსაკუთრებით იმის გათვალისწინებით, რომ ფრანგ ლიდერს თითქმის არაფერი არ გაუკეთებია ფრანგული საზოგადოების წინასწარ მოსამზადებლად, იმ შემთხვევისათვის, როცა უკრაინიდან საფრანგეთისაკენ „გრუზ-200“-ების (კუბოების) მდინარე დაიძვრება. არაფერს ვამბობთ საფრანგეთის ნატოელ მოკავშირეთა უმრავლესობაზე, რომლებიც ძველებურად კატეგორიულ უარს აცხადებენ ჯარების გადასროლაზე და რომლებიც პარიზის მიერ გადადგმული ნაბიჯის გამო, დიდი ალბათობით, მოსკოვთან პირდაპირ კონფრონტაციაზე არ წავლენ.

თუ რუსეთის არმია ფრანგი სამხედრო ინსტრუქტორების ქვედანაყოფის დისლოცირების ადგილს იპოვის, ვლადიმერ პუტინი მათ აუცილებლად დაარტყამს - იმიტომ, რომ ამით პარიზის ნატოელ მოკავშირეებსაც ნიშნს მოუგებს და დაამცირებს პირადად ემანუელ მაკრონსაც, რომელიც ამჟამად ყველაზე ანტირუსულად განწყობილი დიდი „ქორების“ კომპანიაში აღმოჩნდა.

„ჩვენ მხარს ვუჭერთ უკრაინას. მე ვემხრობი ემანუელ მაკრონის გეგმას, - მეუბნება ფრანსუა ეისბორი, - შეიცავს თუ არა რისკის ელემენტს? დიახ, უეჭველად“.

საფრანგეთს მრავალრიცხოვანი შეიარაღებული ძალები ჰყავს და იარაღის წარმოებით მსოფლიოს ლიდერების რიცხვში შედის.

მაგრამ გაუგებარია, რა სარგებლობას მოუტანენ ორწლიან გააფთრებულ ბრძოლებში გამოწრთობილ უკრაინელ ჯარისკაცებს ფრანგი სამხედრო ინსტრუქტურები? ამ მომენტისათვის ეს თვითონ ფრანგებმაც კარგად არ იციან.

ამჟამად ცნობილი მხოლოდ ისაა, რომ ემანუელ მაკრონის ხმამაღალი პროუკრაინული რიტორიკის უკან მაინცდამაინც ბევრი რეალურად გაკეთებული საქმე არ ჩანს. პარიზი ბევრად ჩამორჩება თავის ნატოელ მოკავშირეებს ყველაზე მთავარში: უკრაინას სათანადო რაოდენობით არ აწოდებს შეიარაღების სისტემებს და საბრძოლო მასალებს.

მართალია, შორსმოქმედმა ფრანგულმა რაკეტამ „სკალპმა“ (Scalp) მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა შავ ზღვის აკვატორიაში უკრაინისთვის რუსეთის ბლოკადის გარღვევაში, მაგრამ სამხედრო დახმარების საერთო მოცულობით ბირთვული ძლიერი საფრანგეთი ბევრად ჩამორჩება პატარა ნიდერლანდებს, დანიას და პოლონეთს, არაფერი რომ არ ვთქვათ ისეთ მსხვილ დონორებზე, როგორებიც არიან აშშ, გერმანია და დიდი ბრიტანეთი.

ვრცელდება ხმები, რომ სამხედრო ინსტრუქტორების უკრაინაში გაგზავნის თაობაზე ემანუელ მაკრონმა შეიძლება ოთხშაბათს განაცხადოს - მეორე მსოფლიო ომის დროს ნორმანდიაში მოკავშირეთა ჯარების გადმოსხმის მე-80 წლისთავზე, ჯო ბაიდენისა და სხვა დასავლელი ლიდერების კომპანიაში ყოფნისას. თუმცა იმ ცერემონიის ფონზე, რომელმაც მოკავშირეთა ერთიანობა უნდა დაადასტუროს, ფრანგი ლიდერი უთანხმოების რისკზე მიდის - იგი უკრაინაში სამხედროების გაგზავნით მხოლოდ ხაზს გაუსვამს თავის იზოლაციას, რომლითაც ძალზე მოკრძალებულ სარგებელს მიიღებს.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/opinions/2024/06/03/macron-ukraine-trainers-red-line/

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.