USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
«The Daily Telegraph»: „ისლამური ანტისემიტიზმი - ყველაზე მძიმე მომენტი ისრაელისთვის, „განკითხვის დღის“ ომის შემდეგ“
თარიღი:  321

ბრიტანული გაზეთი „დეილი ტელეგრაფი“ (The Daily Telegraph) ეხმაურება ახლო აღმოსავლეთში დაწყებულ მწვავე კრიზისს და აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ისლამური ანტისემიტიზმი - ყველაზე მძიმე მომენტი ისრაელისთვის, „განკითხვის დღის“ ომის შემდეგ“ (ავტორი - ჯეიკ საიმონსი);

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

ისრაელში დღეს რაც ხდება, შეიძლება 50 წლის წინ მომხდარ ფაქტს - იომ-ქიფურის („განკითხვის დღის“) ომს შევადაროთ. 1973 წელს, ისრაელის დაზვერვის წარუმატებლობა გაუგონარი ხელის მოცარვის ტოლფასი იყო. როცა მოსახლეობა რელიგიური დღესასწაულის აღნიშვნას აპირებდა, ადამიანები გაოგნებულნი იყვნენ მასირებული მოულოდნელი თავდასხმით. ეს იყო ერთ-ერთი დამანგრეველი დილა ებრაული სახელმწიფოს ისტორიაში. იმ ომის შედეგად მსხვერპლი ერთ სულ მოსახლეზე სამჯერ მეტი იყო, ვიდრე აშშ-ის დანაკარგები ვიეტნამის ომში. რა თქმა უნდა, იომ-ქიფურის ომი უკვე ისტორიის კუთვნილებაა, მაგრამ დღევანდელ და იმდროინდელ სიტუაციას შორის გარკვეული პარალელი შეიძლება გატარდეს - 1973 წელს რაც მოხდა, დღესაც თითქმის იგივე კატასტროფას წარმოადგენს ებრაელებისათვის.

ისრაელის უსაფრთხოების სისტემაში მომხდარმა შეცდომებმა საქმე იქამდე მიიყვანა, რომ შეიარაღებული ტერორისტები ღაზას სექტორიდან ისრაელის ქალაქებში შეიჭრნენ და არავის არ ინდობდნენ. ეს ფაქტი ახსნა-განმარტებას მოითხოვს. 1973 წელს ისრაელის სამხედრო და პოლიტიკური ისტებლიშმენტი შეცდომით ფიქრობდა, რომ არაბული არმიები მათ არ შეუტევდა - ყველა დარწმუნებული იყო, რომ ისინი დამარცხდებოდნენ და ამიტომ ეგვიპტე და სირია თვითმკვლელობაზე არ წავიდოდნენ. იყო თუ არა მსგავსი სასირცხვილო ქედმაღლობა გამოვლენილი ამ დღეებშიც, როცა ებრაელები სუკოტის (კარვების) დღესასწაულის დასასრულს აღნიშნავდნენ?

ვიდეოკადრებში ჩანს, რომ არაბი მებრძოლები ისრაელის ქალაქების საცხოვრებელ კვარტლებს ესვრიან. გაურკვეველი რაოდენობის ებრაელები ტყვედ იქნენ ხელში ჩაგდებულნი. საზოგადოება ისრაელის სადაზვერვო სამსახურებს მძაფრად აკრიტიკებს. ბევრს იმის დანახვა, თუ როგორ ზეიმობენ და ცეკვავენ არაბები პალესტინის ქალაქებში, თუ როგორ ეპყრობიან ტყვედ აყვანილ ებრაელ ქალებს და ბავშვებს, ებრაელ ტანკისტებს, გულისრევის შეგრძნებას იწვევს. მათ შორის ჩემშიც.

ასე დაიწყო ჩვენს თვალწინ სამხედრო-პოლიტიკური ხანძარი, რომლის მსგავსი ცხოვრებაში არ მინახავს. ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა ბენიამინ ნეთანიაჰუმ ომი გამოაცხადა. ეს ნიშნავს, რომ ღაზას სექტორის უზრუნველყოფა ელექტროენერგიითა და გაზით შეწყდა. ეს ნიშნავს, რომ ისრაელის არმია უდიდესი ძალის საპასუხო დარტყმას მიაყენებს არაბი ტერორისტების საყრდენ პუნქტებს, კავშირგაბმულობისა სისტემას და ინფრასტრუქტურას. ომი არ დასრულდება მანამ, სანამ არაბები უკანასკნელ ებრაელ ტყვეს ან მოკლულთა ცხედრებს არ დააბრუნებს. ასე რომ, ტრაგედია ტრაგედიაზე აეწყობა. უნდა ვემზადოთ ხანგრძლივი საომარი პერსპექტივისათვის.

სხვათა შორის, არსებობს იმის საფრთხეც, რომ „ჰეზბოლა“ (არაბ ტერორისტთა დაჯგუფება ლიბანში), რომელსაც რაკეტების რეზერვი ზოგიერთ სახელმწიფოზე მეტი აქვს, ისრაელის ჩრდილოეთში მეორე ფრონტს გახსნის და ებრაელთა თავდაცვის ძალებს ორად გაჰყოფს - ანუ 1973 წლის მოვლენები განმეორდება. და ყველასათვის გასაგებია, ამ ყველაფრის უკან ირანი დგას, რომელიც აიარაღებს როგორც „ჰამასს“, ასევე „ჰეზბოლასაც“. თეირანს დიდი ხანია სურს ისრაელზე თავდასხმა ამ ორი ტერორისტული დაჯგუფების მონაწილეობით.

ძნელია არაფერი არ ვთქვათ და არ გავაკრიტიკოთ დასავლეთის ე.წ. „დამწყნარებელი“ პოლიტიკა, რომელმაც ირანი და მისი საცეცები, მათ შორის, „ჰამასი“ გაათამამა. შორს რომ არ წავიდეთ, გავიხსენოთ, თუ როგორ გამოვიდა დიდი ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრო იმ წინადადების წინააღმდეგ, რომ „ისლამური რევოლუციის გუშაგების კორპუსი“ „შავ სიაში“ შეტანილიყო, მიუხედავად იმისა, რომ MI-5-ის გენდირექტორმა თავის მოხსენებაში ირანელ „გუშაგთა“ ანტიბრიტანული ტერორისტული ქმედების დამადასტურებელი ფაქტები წარადგინა.

ამასობაში კი ჯო ბაიდენის ადმინისტრაცია ირანის მმართველ რეჟიმს ჩუმად ეხმარება: ნავთობის ექსპორტის აკრძალვას აუქმებს და თეირანს ნებას აძლევს მილიონობით დოლარის შემოსავლები მიიღოს და ამ ფულით საზღვარგარეთ ტერორისტულ ორგანიზაციებს არსებობა გაუგრძელოს, ასევე გააგრძელოს ბირთვული იარაღის შექმნის პროგრამა.

სამწუხაროდ, ჩვენ ახლაც მოწმენი იმისა, რაც ხშირად ხოლმე ხდება ისრაელის მიმართ: როცა ერთი ომი რეალურად მიმდინარეობს, მეორე ომი ონლაინ რეჟიმით ინტერნეტში ხდება: ტროლები არმია ცდილობს ეჭვქვეშ დააყენოს ებრაული სახელმწიფოს თავდაცვითი ნაბიჯები. იმ დროსაც კი, როცა „ჰამასის“ ტერორისტები ისრაელის მშვიდობიან მოსახლეობას კლავენ, ჩვენ გვესმის, რომ „ებრაელები თურმე სიკვდილს იმსახურებენ“. როცა ისრაელის არმია „ჰამასს“ საპასუხო დარტყმას აყენებს, ჩვენ გვეუბნებიან, არაპროპორციული მოქმედებთო. მაჰმუდ აბასმა, პალესტინელმა ე.წ. „ზომიერმა“ ლიდერმა, რომელიც უკვე 18 წელია პრეზიდენტის როლს ასრულებს, თანამემამულეთა მიერ ჩადენილი მხეცობა გაამართლა და თქვა, რომ ეს ყველაფერი გამოწვეულია ისრაელის საოკუპაციო ჯარის მოქმედებით და არაბების მიწაზე ებრაელთა ახალმა დასახლებებით.

დასავლელი „სასარგებლო იდიოტები“ სოციალისტური მიდგომით აცხადებენ, რომ „ჰამასის“ ორგანიზაცია „წინააღმდეგობის მებრძოლთა ჯგუფს“ წარმოადგენს და რომ ისინი, როცა ებრაელებს ხოცავენ, უბრალოდ, კოლონიურ სახელმწიფოს ებრძვიან. საღად მოაზროვნე ადამიანების პასუხი ამ მართლაც იდიოტების მიმართ ასეთია: ეს არის ანტისემიტური თავდასხმა. მსგავსი რამ ადრეც ხდებოდა, მაგრამ ახლა შეიძლება პირდაპირი პარალელის გავლება „ჰამასსა“ და ადოლფ ჰიტლერს შორის: მეორე მსოფლიო ომის დროს  ექსტრემისტული პალესტინელი ლიდერი ამინ ალ-ჰუსეინი, რომელიც ებრაელობას ინფექციურ ავადმყოფობად მიიჩნევდა, ხოლო უშუალოდ ებრაელს - მიკრობად და ბაცილად თვლიდა, მესამე რეიხის იდეოლოგიის გამტარებლად მუშაობდა ახლო აღმოსავლეთში: ხელს უწყობდა ფაშიზმის პროპაგანდას რადიოს, პრესის და პროკლამაციების მეშვეობით.

წაიკითხეთ „ჰამასის“ წესდება: 32-ე მუხლში ნათქვამია, რომ „ჰამასი“ იბრძვის სიონისტთა შეთქმულების წინააღმდეგ, რომლებსაც სურთ ნილოსსა და ევფრატს შორის არსებული ტერიტორიის დაპყრობა. ეს გეგმა „სიონელი ბრძენების ოქმებშია“ გამოხატული“. არასაკმარისი იქნებოდა იმის თქმა, რომ „ჰამასი“ ნაცისტური პროპაგანდის გავლენის ქვეშაა მოქცეული. ეს პირდაპირ ნაცისტურ პროპაგანდას წარმოადგენს.

ის ფაქტი, რომ ზოგიერთი დასავლელი ლიბერალი ორაზროვნად ლაპარაკობს და ირიბად მხარს უჭერს არაბებს, ისინი თავიანთი ასეთი ქცევით ფაქტიურად მხარს ისლამისტ ფაშისტებს უჭერენ. ასეთ „გულუბრყვილობას“ ვერაფრით  გამართლებ. ეს არის მორალური კრახი. დასავლეთი წინ უნდა აღუდგეს მსგავს პოლიტიკოსებს და ისრაელის გვერდით დადგეს.

წყარო: https://www.telegraph.co.uk/news/2023/10/07/islamist-anti-semitism-israels-darkest-since-yom-kippur-war/

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.