ბრიტანული გაზეთი „დეილი ტელეგრაფი“ (The Daily Telegraph) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „დასავლეთი მე-5 თაობის მხოლოდ ერთ ავიაგამანადგურებელს F-35-ს აწარმოებს, მაგრამ ისიც კრიზისულ მდგომარეობაშია, რუსეთს და ჩინეთს კი თავიანთი მე-5 თაობის თვითმფრინავები უკვე მწყობრში ჰყავთ“ (ავტორი - დევიდ ექსი), რომელშიც განხილულია ამერიკული F-35 Lightning II-ის წარმოებასთან დაკავშირებული პრობლემები. „დასავლეთს ჯერ კიდევ საკმაო დრო ჭირდება ვლადიმერ პუტინისეულ და სი ძინპინისეულ ავიაციასთან გასაჯიბრებლად“, - ასეთია პუბლიკაციის დედააზრი.
გთავაზობთ სტატიის შემოკლებულ ვესრიას:
ამერიკულმა „ლოქჰიდმა“ (Lockheed Martin), როგორც იქნა, თითქმის ერთწლიანი შეფერხებით, ისევ დაიწყო ახალი, მეხუთე თაობის უჩინარი ავიაგამანადგურებელის მიწოდება არმიისათვის, მაგრამ ამერიკული ავიაციის გულშემატკივრების სიხარული ნაადრევია - ახალ F-35-ებს მინიმუმ ნახევარი წელიწადი მაინც მოუწევთ სასწავლო ფრენების შესრულება და მხოლოდ მათი დასრულების შემდეგ დაიწყებენ სავარაუდო საბრძოლო დავალებების შესრულებას. თანაც ეს პრობლემა შეეხება როგორც აშშ-ის სამხედრო-საჰაერო ძალებს და საზღვაო ავიაციას, ასევე მოკავშირეებსაც. ეს ფაქტი საკმაოდ მნიშვნელოვან უარყოფით ფონს ქმნის ნატოს არმიებისათვის.
არადა, ამერიკული სამხედრო-საჰაერო ძალები იმედოვნებდნენ, რომ ზებგერითი უჩინარი ავიაგამანადგურებელი F-35 Lightning II („ელვა II”, ფასი - 80 მილიონი დოლარი) შეცვლიდა ამჟამად არსებული ავიაპარკის ძირითად ნაწილს - დაახლოებით ათას ცალ მოძველებულ A-10 Warthog-ებს („მეჭეჭიანებს“), F-15 Eagle-ებს („არწივებს“) და ყველასათვის ცნობილ F-16 Falcon-ებს („შევარდნებს“).
გამორიცხული არ არის, რომ საკმაოდ გაჭიანურებული, მაგრამ ბოლომდე მიყვანილი F-35-ების პროექტი ჩაანაცვლებს ასევე გაჭიანურებულ F-22 Raptor („მტაცებელი“), რომელიც „ელვების“ მსგავსად, რადარებისათვის შეუმჩნეველია. თუ კიდევ რაიმე შეფერხება არ მოხდება, F-35 Lightning-ები დასავლეთისთვის ერთადერთი მე-5 თაობის თანამედროვე გამანადგურებელი იქნება. მაგრამ საქმე ისაა, რომ სამწუხაროდ, შეფერხებები, სავარაუდოდ, კიდევ იქნება - F-35-ების [კომპიუტერული] პროგრამული უზრუნველყოფა არასახარბილოდ მუშაობს. არადა, თანამედროვე თვითმფრინავებისათვის პროგრამული უზრუნველყოფა ერთ-ერთ მთავარ როლს ასრულებს.
ისმება კითხვა: რატომ ვერ მოაბა თავი „ლოკჰიდმა“ F-35-ების ნორმალურ წარმოებას? გავიხსენოთ, რომ კომპანიამ ერთადგილიანი F-35 ჯერ კიდევ 1990-იან წლებში შეიმუშავა, საცდელი ნიმუში ჰაერში 2000 წელს აფრინდა, ხოლო საბრძოლო ვერსია - 2006 წელს. იმავე ხანებში პენტაგონი იმედიანად იყო განწყობილი, რომ პროექტი სწრაფად რეალიზდებოდა, მაგრამ... „ლოკჰიდმა“ სასწარფოს განაახლა საბორტო პროგრამა Technology Refresh 3 და ერთ-ერთ საცდელ „ელვას“ დაუყენა, თუმცა 2023 წლის იანვარში ჩატარებული გამოცდის შედეგებმა აშშ-ის სამხედრო-საჰაერო ძალები ვერ დააკმაყოფილა და უარი განაცხადა თვითმფრინავების მიღებაზე. სხვათა შორის, F-35-ები ჰაერივით ჭირდება ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის მეორე მთავარ წევრს - დიდ ბრიტანეთსაც, მაგრამ პროექტის სრული რეალიზება გვიანდება.
ამ დროს კი, რუსეთს და ჩინეთს უკვე ფაქტიურად მწყობრში (ექსპლოატაციაში) ჰყავთ თავიანთი მეხუთე თაობის ავიაგამანადგურებლები - SU-57 („სუხოი“) და Chengdu J-20 („ჩენდუ“ – „შავი არწივი“), დასავლეთი კი მხოლოდ ბოლომდე დაუმთავრებელი F-35-ის ამარა რჩება. აშშ-მა და მისმა მოკავშირეებმა თუნდაც დაცქარებული წესით რომ დაიწყონ ბრიტანულ-იტალიურ-იაპონური ავიაგამანადგურებლის Tempest-ის („ქარიშხალი“) პროექტის რეალიზება, მათ ათი წელი მაინც დაჭირდებათ ვლადიმერ პუტინისეულ და სი ძინპინისეულ ავიაციასთან გასაჯიბრებლად.
გულახდილად და ობიექტურად თუ ვიტყვით, დასავლური ავიაცია არასახარბიელო მდგომარეობაშია - ფსონების თამასა წარმოუდგენლად მაღლაა აწეული.
წყარო: https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/30/f-35-lightning-stealth-5th-gen-fighter-software-problems/