USD 2.7433
EUR 2.8862
RUB 2.7214
თბილისი
«The Daily Telegraph» : „კამალა ჰარისმა აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები „ააფეთქა“: მან შეიძლება გაიმარჯვოს, ჩვენ ვფიქრობდით, რომ პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი გახდებოდა, მაგრამ ის ახლა ჩრდილშია მოქცეული“
თარიღი:  477

ბრიტანულ გაზეთ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) დაბეჭდილია სტატია-კომენტარი სათაურით „კამალა ჰარისმა აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები „ააფეთქა“: მან შეიძლება გაიმარჯვოს // ჩვენ ვფიქრობდით, რომ პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი გახდებოდა, მაგრამ ის ახლა ჩრდილშია მოქცეული“ (ავტორი - ჯანეთ დეილი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

პოლიტიკა აქტიურ ბიზნესს ჰგავს. დონალდ ტრამპზე განხორციელებული ტერაქტის მცდელობის შემდეგ პრაქტიკულად ყველა ეთანხმებოდა იმ აზრს, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგად ქვეყნის მეთაურის პოსტს, დიდი ალბათობით, რესპუბლიკელი კანდიდატი დაიკავებდა. ეს ის დროა, როცა ჯო ბაიდენი ჯერ კიდევ უარზე იყო თავისი კანდიდატურა მოეხსნა. ერთადერთი, რისი იმედიც დემოკრატებს ჰქონდათ, იყო ის, რომ როგორმე კონგრესის ორივე პალატაში არსებულ მდგომარეობას შეინარჩუნებდნენ და საკანონმდებლო ორგანოში თავიანთ ადგილებს არ დაკარგავდნენ, ანუ მარცხი მეტ-ნაკლებად დასაშვები ისტორიული პარამეტრების ფარგლებში მოთავსდებოდა.

და რა მოხდა შემდეგ? დონალდ ტრამპის მაღლა აწეულმა მუშტმა დემოკრატების ყველაზე მინიმალურ იმედებსაც კი ბოლო მოუღო. ვისაც კი ვკითხე ჩემი მეგობრებიდან, რომლებიც დემოკრატების მხარდამჭერები იყვნენ, ყველა სასოწარკვეთით მპასუხობდა: „მორჩა. ტრამპი და რესპუბლიკელები იმარჯვებენ“.

მაგრამ ჩვენ „პოლიტიკური სასწაულის“ მოწმენი გავხდით: დემოკრატიულამ პარტიამ თავი ხელში აიყვანა, „მძინარე“ ჯო უპერსპექტივობაში დაარწმუნა და იძულებული გახადა პრეზიდენტობის რბოლიდან გასულიყო. პრეზიდენტის უუნარობით გამოწვეული საყოველთაო იმედგაცრუების ფონზე, დემოკრატებმა მზერა კამალა ჰარისს მიაპყრეს, რადგან სხვა გზა აღარ რჩებოდა - პარტიას ფატალური ზიანი მიადგებოდა. ასე რომ, „საწყალი“ ვიცე-პრეზიდენტი, რომელიც მანამდეც თავისივე პარტიაში ღია ირონიისა და დაცინვის ობიექტი იყო, უეცრად ახალ პოტენციურ პრეზიდენტად იქნა შერაცხული.

მოვლენები სწრაფად განვითარდა: მუდმივად მომცინარი „არასერიოზული“ კამალა ჰარისი ისეთი სიტყვით გამოვიდა, რომ ყველა მსმენელზე ფურორი მოახდინა. „მე როცა პროფესიონალ პროკურორად ვმუშაობდი, ყველა ჯურის მტაცებლებთან მქონდა საქმე - ისეთებთან, რომლებიც ქალებს ჩაგრავდნენ... ვიჭერდი აფერისტებს, გაიძვერებს, თაღლითებს, რომლებიც წესებს და კანონებს საკუთარი ინტერესებისათვის არღვევდნენ... ასე რომ, მე კარგად ვიცნობ დონალდ ტრამპის მსგავს ტიპებს“. აი, ამ ერთი ფრაზით კამალა ჰარისმა წინასაარჩევნო კამპანიის მსვლელობა დემოკრატების სასარგებლოდ შეცვალა. ახლა იგი უნებისყოფო ვიცე-პრეზიდენტი კი არ იყო, არამედ მრისხანე პროკურორი, რომელიც კანონის უზენაესობას იცავდა იმ დამნაშავედ აღიარებული კანდიდატისაგან, რომელიც ამერიკულ თემიდას დასცინოდა.

დონალდ ტრამპი და მისი გუნდი პირდაპირ „ჭკუიდან გადავიდა“: ყველა მათი მოლოდინი, იმედი და რწმენა ერთ წამში საფრთხის ქვეშ დადგა. რაღაც მომენტში დონალდ ტრამპიც კი შიშმა შეიპყრო - მან მოითხოვა, რომ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს ჯო ბაიდენთან პაექრობაში დახარჯული თანხები ანაზღაურებილყო (იმ მოტივით, რომ რადგან დემოკრატები კანდიდატს ცვლიან, მას ისევ ხელახლა მოუწევს თანხების დახარჯვა, ახლა უკვე კამალას წინააღმდეგ). ყველაზე კატასტროფული კი ჯეიმს დევიდ ვენსის ვიცე-პრეზიდენტად წამოყენების ფაქტი გამოდგა: მისმა გამონათქვამებმა და რიტორიკამ ფერადკანიანი ქალების მიმართ რესპუბლიკელ კანდიდატს მხარდამჭერები დაუფრთხო - ისინიც კი, რომლებიც ექს-პრეზიდენტის მიმართ ერთგულებას მტკიცედ გამოხატავდნენ.

ამ მხრივ უფრო მეტად საკუთარი თავი თვითონ დონალდ ტრამპმა დაიზიანა: რასობრივ პრობლემაზე (ანუ კამალა ჰარისზე) აქცენტის გადასატანად მან ორი ფერადკანიანი ჟურნალისტი დაიქირავა, რომლებმაც დემოკრატების რჩეულ ქალზე იერიში მიიტანეს და შეურაცხმყოფელი  ფრაზები გამოიყენეს. მათი თქმით, კამალა ჰარისი თავის თავს მუდამ „ინდური წარმომავლობის მქონედ პიროვნებას“ წარმოსახავდა და მხოლოდ მაშინ დაიწყო სიტყვა „ფერადკანიანის“ ხმარება, როცა ჯო ბაიდენმა მას კანდიდატის სტატუსი მიანიჭა. ანუ იმიჯის გაზრდის მიზნით, რათა არჩევნების დროს ფერადკანიანების თვალში უპირატესობა მიეღო. რასაკვირველია, ეს აშკარად ცილისწამებას წარმოადგენს.

რა გამოდის? ვხედავთ თუ არა ჩვენ დღეს ნამდვილ კამალა ჰარისს, იმ მარგინალიზებული ადამიანის ნაცვლად, რომელსაც პრეზიდენტის ოჯახთან დაახლოებულ პიროვნებად თვლიდნენ? თუ მას გამოსვლის ტექსტი „კარგმა სპიჩრაიტერმა“ დაუწერა? ვინ იცის...

რაც უეჭველია, არის ის, რომ ამერიკულ პოლიტიკას სახიფათო მდგომარეობიდან გამოსვლის შესაძლებლობა მიეცა, რომლის დროსაც დიდი ალბათობა იყო უკვე ჩასახული სიძულვილი და განხეთქილება გაღვივებულიყო. ახლა უკვე არის რეალური შანსი იმისა, რაც ერთი თვის წინათ ყველას წარმოუდგენლად ეჩვენებოდა: დემოკრატები კვლავ მოიპოვებენ თეთრ სახლში ყოფნის უფლებას და ისტორიაში იმით შევლენ, რომ პრეზიდენტად, პირველად აშშ-ის ისტორიაში, მათი კანდიდატი - ქალი იქნება არჩეული, თანაც ფერადკანიანი - ორი ეთნიკური ჯგუფის (ინდოელების და იამაიკელი აფრიკელების) წარმომადგენელი. რა თქმა უნდა, ეს კონცეფცია დონალდ ტრამპისათვის გაუგებარია.

სხვათა შორის, მსგავსი ტენდენცია შეინიშნება დიდ ბრიტანეთშიც: რომ არაფერი ვთქვათ აწ უკვე ყოფილ პრემიერ რიში სუნაკზე (წარმოშობით ინდოელზე), მინისტრებად ჩვენ ხშირად ვხედავთ აფრიკული წარმოშობის პოლიტიკოსებს - შინაგან საქმეთა ექს-მინისტრს სუელა ბრავერმანს (კენიელი და მავრიკიელი მშობლებით), განსაკუთრებით კი ვაჭრობის ექს-მინისტრს კემი ბეიდენოკს (ნიგერიელი დედ-მამით), რომელიც მთავრობის წევრის თანამდებობაზე ყოფნისას ხისტი ხასიათით და უკომპრომისობით გამოირჩეოდა.

რასაკვირველია, ჩემი მხრიდან შესაძლოა რასისტობა იყოს კამალა ჰარისს და კემი ბეიდენოკს შორის პარალელების გავლება მხოლოდ ეთნიკური წარმომავლობის ნიშნით, მაგრამ გამორიცხული არ არის, რომ ფერადკანიანმა ქალებმა უფრო კარგად იციან გადაულახავი პრობლემების დაძლევა, ანუ ის, რაც თეთრკანიანმა მამაკაცებს არ შეუძლიათ.

წყარო: https://www.telegraph.co.uk/news/2024/08/03/kamala-harris-has-blown-this-presidential-election-wide-ope/

 

ანალიტიკა
«Lauterbacher Anzeiger» (გერმანია): „საქართველო პუტინის ორბიტაზე გადადის: უშვებს თუ არა „შეცდომას“ ევროკავშირი?“

გერმანული გაზეთი „ლაუთერბახერ ანცეიგერი“ (Lauterbacher Anzeiger - იბეჭდება ჰესენის მხარეში) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „საქართველო პუტინის ორბიტაზე გადადის: უშვებს თუ არა „შეცდომას“ ევროკავშირი?“ (ავტორი - ფლორიან ნაუმანი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

საქართველოში ჩატარებული არჩევნებიდან სამ კვირაზე მეტი გავიდა, მაგრამ ევროკავშირს ჯერ კიდევ არ აქვს გამოხატული მკაფიო პოზიცია და ამ ეტაპზე მხოლოდ განმარტებებს ითხოვს. ბრიუსელს ამისათვის საკმაო მიზეზები აქვ: არცევნებში რატომღაც მოულოდნელად გაიმარჯვა სულ უფრო ავტორიტარმა და პრორუსულად განწყობილმა პარტიამ „ქართულმა ოცნებამ“, რაც ბევრ კითხვას იწვევს. ოქტომბრის ბოლოდან ოპოზიცია არჩევნების დროს მომხდარი დარღვევების ფაქტებს აგროვებს, მაგრამ მნიშვნელოვანი კანონდარღვევების რაოდენობა, როგორც ჩანს, საკმარისი არ არის.

დებატები ევროპარლამენტში: საით მიდის საქართველო?

ამ კვირაში ევროპის პარლამენტში მიმდინარე დებატების დროს ორი მომენტი აშკარად გამოიკვეთა: პარლამენტართა ერთმა ნაწილმა ევროკავშირი ორმაგი პოლიტიკის გატარებაში  და არჩევნების შედეგების მხოლოდ პოლიტიკური ნიშნით შეფასებაში დაადანაშაულა, ხოლო მეორე ნაწილმა საქართველოს მთავრობის მიმართ უფრო ხისტი ზემოქმედება მოითხოვა. გადაწყვეტილება (ალბათ, სიმბოლური მნიშვნელობის მქონე) ჯერ მიღებული არ არის.

საბოლოო ჯამში, როგორც ჩანს, ამჟამად საკითხის აქტუალობა იმაშია, გადავა თუ არა  საქართველო რუსეთის ორბიტაზე და გახდება თუ არა მისი თანამგზავრი - მიუხედავად იმისა, რომ მოსახლეობას ევროპული ორიენტაცია აქვს. ასევე მნიშვნელოვანია დადგინდეს - იყო თუ არა არჩევნები დემოკრატიული და სამართლიანი.

გერმანიის „მწვანეთა“ პარტიის წარმომადგენელი სერგეი ლაგოდინსკი და ესტონელი სოციალ-დემოკრატი მარინა კალიურანდი ჯერ კიდევ არ არიან დარწმუნებულები იმაში, რომ საქართველოში არჩევნები გაყალბდა. ყოველ შემთხვევაში, ისინი დამადასტურებელ ფაქტებს ვერ ხედავენ. ორივე პოლიტიკოსი ევროპარლამენტის დელეგაციის - „ევრონესტის“ წევრები არიან, რომელთა მოვალებაშია ურთიერთობა და აზრთა გაცვლა-გამოცვლა ჰქონდეთ ისეთ ქვეყნებთან, როგორებიცაა საქართველო, მოლდოვა, უკრაინა და სომხეთი. სერგეი ლაგოდინსკი, თავის მხრივ, „ევრონესტის“ თავმჯდომარეა.

თბილისი მოსკოვსა და ბრიუსელს შორის

„საქართველო და მოლდოვა ჭადრაკის ფიგურები არ არიან, რომ ჩვენ ისინი დაფაზე გადავაადგილოთ. ისინი სახელმწიფოებს წარმოადგენენ და მათ თავიანთი მომავალი აქვთ“, - ამბობს სერგეი ლაგოდინსკი, რომელსაც მხედველობაში აქვს ორივე ქვეყანაში ჩატარებული არჩევნები. თუმცა იგი ყურადღება ასევე ამახვილებს სავარაუდო გაყალბებაზეც და აღნიშნავს, რომ არსებობს არგუმენტები განმეორებითი არჩევნების ჩასატარებლად.

 „პირადად ჩემთვის საკითხი ასე გამოიხატება: რა უნდა ვუქნათ იმ პარტიას, რომელიც ანტიკონსტიტუციურ პოლიტიკას ატარებს? საქართველოს ძირითად კანონში ჩაწერილია, რომ ქვეყნის მიზანს ევროკავშირთან ინტეგრაცია წარმოადგენს“, - აცხადებს სერგეი ლაგოდინსკი. მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ სიტყვით ოფიციალურად ადასტურებს, რომ მისი მიზანი 2030 წლისათვის ევროკავშირში გაწევრიანებაა, მაგრამ საქმით მთავრობამ უკვე დიდი ხნის გადაუხვია ევროკავშირისაკენ მიმავალი გზიდან, როცა პრორუსული კანონები მიიღო, ბრიუსელის გაფრთხილებისა და საპროტესტო აქციების მიუხედავად. „ვფიქრობ, მართლაც გონივრული იქნებოდა არჩევნების განმეორებით ჩატარება - უბრალოდ, საზოგადოება რომ სიმართლეში დარწმუნდეს“, - ამბობს სერგეი ლაგოდინსკი, - ნებისმიერ შემთხვევაში, თუ დამტკიცდება, რომ მანიპულაციები მართლაც მოხდა, ახალი არჩევნების ჩატარება აუცილებელია, თანაც საერთაშორისო კონტროლით“.

მარინა კალიურანდსაც ასეთივე თავალსაზრისი აქვს: „უნდა დაველოდოთ განმარტებებს [და სასამართლოს გადაწყვეტილებებს], სპეკულირება არ უნდა მოხდეს... მაგრამ თუ დამტკიცდება, რომ არჩევნები იმაზე უარესად ჩატარდა, როგორც ამას ეუთოს დამკვირვებლები აღწერენ, მაშინ ჩვენ მკაფიო რეაგირება უნდა მოვახდინოთ“. აღსანიშნავია, რომ ეუთოს მისიამ დაგმო ცალკეული დარღვევები, მიუთითა მთავრობისა და ოპოზიციის არათანაბარ პირობებზე, მაგრამ არჩევნებში მასშტაბური ფალსიფიცირება არ დაუფიქსირებია.

„ეუთოს მისიამ 2020 წლის არჩევნებიც დაახასიათა როგორც კონკურენტული და კარგად ორგანიზებული“, - ამბობს მარინა კალიურანდი, რომელიც ადრე ესტონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი იყო, მანამდე კი ესტონეთის ელჩი რუსეთში, - „თუმცა ასეთი დახასიათება დემოკრატიული ქვეყნისათვის საკმარისი არ არის. ჩვენ ყველას გვსურს, რომ არჩევნები გამჭვირვალე და პატიოსნად ჩატარდეს“. მისი თქმით, საქართველოსთვის კანდიდატის სტატუსის გაუქმება ლოგიკური იქნება, თუ ქვეყანა თამაშის წესებს არ დაიცავს.

განხეთქილება ევროპარლამენტის მემარჯვენეთა ბანაკში

სერგეი ლაგოდინსკის თქმით, საქართველოს ახალგაზრდა იურისთა ასოციაცია თვლის, რომ არჩევნებში მრავალი დარღვევა მოხდა. „თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ასოციაციის წევრები ობიექტურად აფქსირებდნენ დარღვევებს მიხეილ სააკაშვილის მმართველობის დროსაც, მაშინ მათი პოზიცია პოლიტიკურად მიუკერძოებლად  უნდა ჩაითვალოს. ეს სერიოზული არგუმენტია“, - ამბობს მწვანეთა პარტიის წარმომადგენელი.

დღემდე ევროკავშირს თავისი მტკიცე პოზიცია დაფიქსირებული არ აქვს. „ალბათ, ეს იმას უკავშირდება, რომ ჯერ-ჯერობით მოსმენები კომისიებში ისევ მიმდინარეობს... საბოლოო ჯამში გადაწყვეტილების მიღება ევროკავშირის წევრი ქვეყნების ნებაზეა დამოკიდებული. ამჟამად რაიმე კონფრონტაცია არ შეიმჩნევა“, - აცხადებს სერგეი ლაგოდინსკი.

ევროპარლამენტში 13 ნოემბერს დებატების დროს აზრდტა სხვადასხვაობა დაფიქსირდა აღმოსავლეთევროპელ მემარჯვენეთა შორის. უნგრელი პოლიტიკოსის ანდრაშ ლასლოს აზრით, საქართველოს მთავრობა ევროკავშირის კურსის ერთგულია და რომ არჩევნების შედეგები ევროკავშირმა უნდა აღიაროს. პოლონელმა მალგოჟატა ჰოსევსკამ ყოფილი მმართველი პარტიიდან „კანონი და სამართლიანობა“, პირიქით, განაცხადა, რომ „საქართველოს ხელისუფლებაში არის პიროვნება, რომელსაც [რუსეთთან] გაურკვეველი კავშირები აქვს“ (იგულისხმება ბიძინა ივანიშვილი). პოლონელმა დეპუტატმა ევროკავშირს მოუწოდა, რომ „საქართველოს მმართველი რეჟიმის ირგვლივ სანიტარული კორდონი უნდა შეიქმნას“.

წყარო: https://www.lauterbacher-anzeiger.de/politik/georgien-rueckt-in-putins-umlaufbahn-begehen-die-eu-einen-error-zr-93415845.html

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.