სივრცითი მოწყობისა და ქალაქმშენებლობის შესახებ, კანონიდან გამომდინარე, თბილისს უნდა ჰქონდეს თბილისის „ქალაქმშენებლობითი გეგმა“, რომელიც შედგება „მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმისა“ და „განაშენიანების რეგულირების გეგმისგან“.

„მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმა “– ქალაქთმშენებლობითი დოკუმენტი, რომელიც განსაზღვრავს დასახლებათა ტერიტორიების გამოყენების (მიწათსარგებლობის) და განაშენიანების ძირითად პარამეტრებს, კეთილმოწყობის, გარემოსა და უძრავი კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სივრცით-ტერიტორიულ პირობებს, სატრანსპორტო, საინჟინრო და სოციალური ინფრასტრუქტურის, ასევე ეკონომიკური განვითარების სივრცით ასპექტებსა და განსახლების ტერიტორიულ საკითხებს (პუნქტი 2.,,მ“).

 „განაშენიანების რეგულირების გეგმა” – ქალაქთმშენებლობითი დოკუმენტი, რომელიც დასახლებათა ტერიტორიებისთვის ადგენს მიწათსარგებლობის ზონებს (ქვეზონებს) ან/და აზუსტებს ცალკეული გეგმარებითი ერთეულების, განაშენიანების არქიტექტურულ- გეგმარებით და სივრცით-მოცულობით მახასიათებლებს, შენობების განთავსებას, მათ გეგმარებით პარამეტრებს; აზუსტებს უძრავი კულტურული მემკვიდრეობის დაცვისა და განვითარების ქალაქთმშენებლობით მახასიათებლებს, რელიეფის ორგანიზებას, ტერიტორიების კეთილმოწყობასა და გამწვანებას, საინჟინრო და სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურით უზრუნველყოფას“(პუნქტი 2.,,ნ“).

ზემოხსენებული დოკუმენტების გარდა, უნდა არსებობდეს ქვეყნის ტერიტორიის სივრცითი მოწყობა – ქვეყნის სივრცითი მოწყობის გენერალური სქემა და თბილისი განვითარების სტრატეგია.

მხოლოდ ამ დოკუმენტების ერთობლიობის არსებობის შემთხვევაში, შეიძლება ვთქვათ, რომ სახეზე გვაქვს მოცემულობა, რომლის მიხედვითაც, უნდა მოხდეს ჩვენი დედაქალაქის გეგმაზომიერი და სისტემური განვითარება, ნაცვლად დღეს არსებული ანარქიისა და ქაოტური ურბანული დანაშაულებისა.

რა რეალობა გვქონდა დღემდის, რა დოკუმენტებზე დაყრდნობით ვითარდებოდა თბილისი და როგორ მივედით ახალი დოკუმენტის მიღებამდე

 თბილისის I გენგეგმა 1934 წელს დამტკიცდა, რითაც დაიწყო ახალი ეტაპი თბილისის ქალაქმშენებლობაში (ავტორები: შ. ქურდიანი, ი. მალოზომოვი, გ. გოგავა). პირველი გენგეგმა აგრძელებდა ქალაქის ხაზოვანი განვითარების ტრადიციებს: ქალაქი გეგმარდებოდა მდ. მტკვრის გასწვრივ. გენგეგმაზე მონიშნული იყო თბილისის ზღვა, განვითარებული რეკრეაციული ზონით, ქალაქის სხვა ფუნქციური ზონებით.

1954 წელს დამტკიცდა ქალაქის მე-2 გენგეგმა, რომელიც იმეორებდა წინა გენგეგმის ტრადიციებს, თუმცა კი, ნაკლები გათვითცნობიერებითა და მექანიკური ტრანსფორმაციებით. 1950-იანი წლებში, პოლიტიკური ძვრების ფონზე რადიკალურად შეიცვალა ქალაქმშენებლობის იდეოლოგია. დაიწყო საცხოვრებელი ფონდის მასობრივი მშენებლობა ტერიტორიების ინტენსიური ათვისებით, რაც ტიპური სახლების პროექტირებით ხორციელდებოდა.

1970 წელს დამთავრდა თბილისის ახალი, რიგით მე-3 გენგეგმა, რომელზეც მუშაობა 1962 წლიდან დაიწყო და გათვლილი იყო 2000 წლამდე. გენგეგმა გამოირჩეოდა ეკონომიკური და სოციალური განვითარების სტრატეგიული მიმართულებებისა და პოზიტიური მიზნების მასშტაბურობით, რომელთაგან რიგი საკითხებისა განხორციელდა, ადრეული გენგეგმებისგან განსხვავებით.

შეიცვალა ქალაქის განვითარების ტრადიციული გრძივი, ხაზოვანი მიმართულება მდინარე მტკვრის გასწვრივ. დაისახა საქალაქო ცენტრის განვითარება თბილისის ზღვის მიმართულებით, ქალაქის ხაზოვან მიმართულებასთან მართობულად .

 1972 წელს დამტკიცებულ გენერალური გეგმას ვადა 2000 წელს გაუვიდა, რის შემდგომ მოქმედების ვადა გაუგრძელდა 2003 წლის 31 დეკემბრამდე. გენგეგმის განვითარების მომდევნო ეტაპზე - ქალაქის ცენტრის დეტალური დაგეგმარების პროექტი არ იქნა მიღებული, რის საფუძველაზეც, 1988 წელს, გენგეგმის ვადის გასვლამდე 12 წლით ადრე, გამოცხადდა კონკურსი „თბილისის ურბანული განვითარების კონცეფციაზე.

 ეს უკანასკნელი მიიღეს 2000 წლამდე მოქმედების ვადით, თუმცა მან, ფაქტობრივად, 2009 წლამდე იმოქმედა.

 ქალაქ თბილისის საკრებულომ 2009 წლის 5 ივნისის № 6-17 გადაწყვეტილებით, მიიღო „დედაქალაქის პერსპექტიული განვითარების გენერალური გეგმა“. ამ დროისთვის უკვე მოქმედებდა საქართველოს კანონი „სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების შესახებ“ (მიღებული 2005 წლის 2 ივნისს ), რომელშიც არ იყო „პერსპექტიული განვითარების გენერალური გეგმის“ ცნება. ეს ცნება მოცემულია საქართველოს კანონში „საქართველოს დედაქალაქის – თბილისის შესახებ“ (მიღებული 1998 წლის 20 თებერვალს), როცა მოხდა ამ კანონის ინკორპორირება ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსში (მიღებული 2014 წლის 5 თებერვალს), ამ ფორმალური მიზეზით, დაჩქარდა ახალი „გენერალური გეგმის მიღება“.

 2014 წლის 30 დეკემბერს № 20-105 დადგენილებით, ქ. თბილისის საკრებულომ დაამტკიცა  „ დედაქალაქის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმა“.

ამ გეგმის შეცვლის შესახებ გადაწყვეტილება მიიღეს უკვე ხუთ თვეში და 2015 წლის 21 მაისს, ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის სსიპ - ქ.თბილისის მუნიციპალიტეტის არქიტექტურის სამსახურის მიერ გაკეთდა საკონკურსო განცხადება: „საპროექტო მომსახურების - დედაქალაქის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმის განახლების სახელმწიფო შესყიდვა“.

 გეგმის შეცვლა პირდაპირ კავშირში იყო თბილისის  მერის ბ-ნი დავით ნარმანიას წინასაარჩევნო პროგრამის მთავარ დაპირებასთან, რომლის „შესრულებაც“ მისი მერობის მთავარ მიზნად გადაიქცა: „დედაქალაქის ხელისუფლებაში მოსვლისთანავე, დაიწყება დედაქალაქის პერსპექტიული განვითარების მოქმედი გენერალური გეგმის თვისობირივი განახლება, რათა ის უფრო სიცოცხლისუნარიანი და თანამედროვე მიდგომების შესაბამისი გახდეს.“

 როგორ ჩატარდა კონკურსი და რა ინტერესები გამოჩნდა ამ პროცესის მიმდინარეობისას ?

 2015 წლის 21 მაისს, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის სსიპ არქიტექტურის სამსახურის მიერ, საპროექტო მომსახურების - დედაქალაქის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმის განახლების სახელმწიფო შესყიდვის მიზნით, გამოცხადდა კონკურსი. საკონკურსო წინადადებების მიღება დასრულდა 2015 წლის 1 აგვისტოს. აღნიშნული დროისთვის წარმოდგის იქნა 11 საკონკურსო წინადადება. ამავე დღიდან, საუკეთესო საკონკურსო წინადადების გამოვლენის მიზნით, მუშაობა დაიწყო საკონკურსო კომისიამ.

 2015 წლის 17 აგვისტოს საქართველოს მთავრობის #1742 განკარგულების საფუძველზე, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის სსიპ არქიტექტურის სამსახურსა და უცხოურ საწარმო - „ფრაისვოთერჰაუსკუპერს ცენტრალური აზია და კავკასია ბი.ვი.-ს ფილიალი საქართველოში“ (PricewaterhouseCoopers) შორის გაფორმდა #42030651A001/015 ხელშეკრულება, რომლის შესაბამისად, აღნიშნული ორგანიზაცია, საკონკურსო კომისიას, საკონკურსო განაცხადებზე მუშაობის პროცესში, უწევდა საკონსულტაციო მომსახურებას. 20 სამუშაო დღეში აღნიშნული მომსახურების ღირებულებამ შეადგინა 400 000 ამერიკული დოლარი, რაც საკმაოდ დიდი ციფრია აღნიშნული მომსახურებისთვის ასეთ მოკლე დროში.

 შემოსული 11 განაცხადიდან მეორე ტურში გადასვლა ექვსმა კონკურსანტმა შეძლო. საბოლოოდ, საკონკურსო კომისიამ ექვსივე პრეზენტაციის შეფასების შედეგად, 3 გამარჯვებული გამოავლინა. პირველი ადგილი შპს „თბილისი ჯგუფის”, „სითი ინსტიტუტი საქართველოს”, „Albert Speer & Partner GmbH”-ის (AS&P), ნიკოლოზ ჭეიშვილის და მამუკა სალუქვაძის მიერ წარმოდგენილმა ერთობლივმა პროექტმა დაიკავა.

2015 წლის 13 სექტემბერს, საკონკურსო კომისიამ „ფრაისვოთერჰაუსკუპერს ცენტრალური აზია და კავკასია ბი.ვი.-ს ფილიალი საქართველოში“ რეკომენდაციით (11.09.2015 წ. საკონკურსო წინადადების შეფასების ანგარიში), გამოვლინდა საუკეთესო საკონკურსო წინადადება (ოქმი #5) და გამარჯვებულად დასახელდა ა(ა)იპ „სითი ინსტიტუტი საქართველო“, რომელიც დედაქალაქის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმის დამუშავებისთვის თანამშრომლობს ისეთ იურიდიულ პირებთან, როგორებიცაა: „AS&P – Albert Speer & Partner GmbH”, Sarl “Atelier Alfred Peter Paysagiste”, Dr. Brenner Ingenieurgesellschaft MbH, სსიპ ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო,უნივერსიტეტი, ა(ა)იპ „სენი - კავკასიის გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელი“ და სხვები.

 გამარჯვებული კონკურსანტის მიერ საკონკურსო წინადადებით წარმოდგენილი სამუშაოების საერთო ღირებულებამ შეადგინა 2 800 000 (ორი მილიონ რვაასი ათასი) ლარი. პირველ ადგილზე გასულ კომპანიასთან მუნიციპალიტეტი ხელშეკრულებას გააფორმებდა, რომლის საფუძველზეც, მომსახურების ხელშეკრულების ხელმოწერიდან 18 თვეში, კომპანიას უნდა შეესრულებინა და წარმოედგინა მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმის განახლებული დოკუმენტი.

 2015 წლის 15 ოქტომბრის, საქართველოს მთავრობის #2212 განკარგულების თანახმად, ხელი მოეწერა თანხმობას ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის სსიპ არქიტექტურის სამსახურის მიერ.

 აქვე აღსანიშნავია, რომ მეწარმეთა და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების ამონაწერის თანახმად, ა(ა)იპ „სითი ინსტიტუტი საქართველო“ დაფუძნებულ იქნა 2015 წლის 30 ივნისს, დედაქალაქის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმის განახლების სახელმწიფო შესყიდვის გამოცხადებული კონკურსიდან 41-ე დღეს.

საკონკურსო წინადადებების მიღება დასრულდა 2015 წლის 1 აგვისტოს, ხოლო კონკურსის გამარჯვებული გამოვლინდა - 2015 წლის 13 სექტემბერს.

 ასეთი ფაქტობრივი გარემოება ლეგიტიმურად აჩენს ვარაუდს, სახელმწიფო შესყიდვასთან გამარჯვებული კომპანიის ან მის წარმომადგენლობაზე უფლებამოისლი პირების წინასწარ არსებული კავშირებისა და საერთო ინტერესების თაობაზე.

 კონკურსში გამარჯვებულად გამოცხადებულ „სითი-ინსტიტუტ საქართველომ“ მიიღო კონკურსის პირობებით გათვალისწინებული 50 000 ლარი.

 ლოგიკურად, აქ უნდა დამთავრებულიყო კონკურსი და დამთავრდა კიდეც, მაგრამ ამ პერიოდში, კერძოდ, 2015 წლის 24 ივლისს, „შესყიდვების შესახებ კანონში“ განხორციელდა ცვლილება და კანონს დაემატა მე-101 მუხლის შემდეგი შინაარსის 33 პუნქტი: „შემსყიდველმა ორგანიზაციამ სახელმწიფო შესყიდვის ამ მუხლის მე-3 პუნქტის, „ა“–„დ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული საფუძვლით, გამარტივებული შესყიდვით განხორციელების შესახებ მიღებული გადაწყვეტილება, შესყიდვის განხორციელებამდე, კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტით დადგენილი წესით, უნდა შეუთანხმოს სააგენტოს“. განხორციელებული ცვლილებით, სახელმწიფო შესყიდვების სააგენტოს თავმჯდომარეს დაევალა კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის გამოცემა, რომელიც დაარეგულირებდა სახელმწიფო შესყიდვის წესებსა და პირობებს.

 კანონის მოთხოვნის თანახმად, 2015 წლის 17 აგვისტოს, სახელმწიფო შესყიდვების სააგენტოს თავმჯდომარემ მიიღო #13 ბრძანება „გამარტივებული შესყიდვის კრიტერიუმების განსაზღვრისა და გამარტივებული შესყიდვის ჩატარების წესის დამტკიცების თაობაზე“, თუმცა ორგანიზაცია ყურადღებას დაუთმობს იმ მოცემულობას, რომ კანონში განხორციელებული ზ/აღნიშნული ცვლილებაც და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტი - ბრძანებაც ძალაში შევიდა 2015 წლის 1 ნოემბრიდან. რაც შეეხება თბილისის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმის საპროექტო წინადადების კონკურსში გამარჯვებულ კომპანიასთან გაფორმებულ მომსახურების ხელშეკრულებას, უნდა აღინიშნოს, რომ 2015 წლის 15 ოქტომბერს საქართველოს მთავრობას მიიღო #2212 განკარგულება ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის მიმართ გამარტივებული შესყიდვის თანხმობის თაობაზე და ამავე დღეს, ა(ა)იპ „სითი ინსტიტუტ საქართველოსთან“ ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიამ გააფორმა შესაბამისი ხელშეკრულებაც 2 800 000 ლარის მომსახურებაზე. იმ შემთხვევაში, თუკი კანონი არ გაითვალისწინებდა ცვლილებების 2015 წლის 1 ნოემბრიდან ძალაში შესვლის საკითხს, საქართველოს მთავრობა, კანონის საფუძველზე, არ იქნებოდა უფლებამოსილი, ერთპიროვნულად მიეღო გამარტივებული შესყიდვის თანხმობაზე განკარგულება და საჭიროებდა გაცილებით გართულებული, საჯარო და პროცედურულად გამართული წესით, ასეთი თანხმობის დადასტურებას.

ზემოთ თქმულიდან გამომდინარე გარკვეული საკანონმდებლო ცვლილებების შედეგად 50 000-ლარიან კონკურსში გამარჯვებული „სითი-ინსტიტუტ საქართველომ“ ავტომატურად მიიღო 2 800 000-ლარიანი კონტრაქტი.

ასევე კონკურსის პროცესს წითელ ხაზად გასდევს ქართულ-გერმანული კვალი. გარდა 20-დღიან მომსახურებაში გადახდილი  400 000 დოლარისა, ვიდრე გენგეგმაზე კონკურსი გამოცხადდებოდა, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 25%-იანი და გერმანული ორგანიზაცია KFW-ს 75%-იანი ფინანსური კონტრიბუციით უნდა განხორციელებულიყო პროექტი - „მომავლის ქალაქი“, რომელიც ათ მიმართულებას მოიცავდა. საბოლოო ჯამში, „მომავლის ქალაქის“ ეს ათივე მიმართულება „სითი ინსტიტუტი-საქართველოს“ მიერ შექმნილი გენგეგმის პროექტში აღმოჩნდა. გემრანული კომპანია „მომავლის ქალაქის“ პროექტშიც იყო ჩართული, თუმცა დღეს „მომავლის ქალაქზე“ აღარავინ ლაპარაკობს. აღნიშნულ გარემოებებს მივყავართ დასკვნამდე, რომ დედაქალაქის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმის განახლებული დოკუმენტი გერმანულ-ქართული საერთო ინტერესების პროექტია, რომლის განხორციელებასაც ეროვნულ დონეზე უზრუნველყოფს ა(ა)იპ „სითი ინსტიტუტი საქართველო“. ამასთან, ყურადსაღებია ის გარემოებაც, რომ პროექტ „მომავლის ქალაქის“ ნაწილობრივ დამფინანსებელ ორგანიზაცის KFW- სა და თბილისის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმის განახლებაში გამარჯვებულ კომპანიის პარტნიორ, ასევე გერმანულ ორგანიზაცია Dr. Brenner Ingenieurgesellschaft MbH-ს შორის, ჩამოყალიბებულია სათანამშრომლო გარემო.

გაგრძელება იქნება

გოგი ლორთქიფანიძე

საზოგადოებრივი ორგანიზაცია "სახალხო თვითმმართველობა"