USD 2.7191
EUR 3.2020
RUB 3.4463
თბილისი
გოგი ლორთქიფანიძე - ელიავას ბაზრობის ეპოპეა კვლავ გრძელდება
თარიღი:  4670

საზოგადოებრივი ორგანიზაცია „სახალხო თვითმმართველობა“ 2 წლის განმავლობაში მონიტორინგს უწევდა „დედაქალაქის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმის განახლების“ (მმგ) პროექტის ირგვლივ განვითარებულ პროცესს. ამ ხნის განმავლობაში ჩვენ ყურადღებით შევისწავლეთ არსებული დოკუმენტის შინაარსი, მისი მიღების ისტორია და იმ მხარეთა ინტერესები რომლებიც დაინტერესებული იყვნენ ამ დოკუმენტის ავკარგიანობით. მაშინ, ჩვენს მიერ ჩატარებულმა მონიტორინგმა დაგვანახა, რომ საკითხი არ იყო ერთგვაროვანი და მმგ-ს ირგვლივ აშკარად იკვეთებებოდა კონკრეტული ჯგუფების, როგორც ეკონომიკური ისე პოლიტიკური ინტერესები.

ცნობისთვის, “სითი ინსტიტუტი საქართველომ“ თბილისის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმის (მგგ) განახლებაზე მუშაობა 2015 წელს დაიწყო. სრულყოფილი გენერალური გეგმა კი, 2017 წლის 15 აპრილამდე უნდა წარედგინა.

მიუხედავდ იმისა, რომ ჯერ კიდევ თბილისის ყოფილი მერი დავით ნარმანია აცხადებდა, რომ „2017 წელს თბილისს ექნება მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმა“ , ეს პროცესი მთელი რიგი ხარვეზების და პრობლემების გამო კიდევ ორი წელი გაიწელა და თბილისის საკრებულომ დედაქალაქის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმის საბოლოო პროექტი 2019 წლის 19 მარტს დაამტკიცა.

დედაქალაქის მუნიციპალიტეტის განაშენიანების რეგულირების გეგმის განხილვის და შემდეგ მისი დამტკიცების პროცესში, გენგემის ავტორები ინტენსიურად აყენებდნენ საკითხს ე.წ. ელიავას ბაზრობის გადატანის შესახებ, თუმცა საბოლოოდ დედაქალაქის მერიაში კერძო საკუთრების პრიმატის, თვითდასაქმებული ათეულ ათასობით მოქალაქის სოციალური ინტერესების და მთელი რიგი საერთაშორისო ქარტიების დებულებების გათვალისწინებით, გადაწყდა, რომ ბაზრობა თავის ადგილზე დარჩენილიყო, თუმცა მისი იერსახე უნდა შეიცვალოს.

მიუხედავად იმისა, რომ გენგეგმის საბოლოო დოკუმენტიდან ბაზრობის სხვა ადგილზე გადატანა გამოირიცხა, ეს პრობლემა დღემდის გადაუჭრელი რჩება.

ელიავას ბაზრობის ისტორია ჯერ კიდევ 1992 წლიდან იწყება, როცა ეს ადგილი სამშენებლო ნარჩენების ნაგავსაყრელს წარმოადგენდა და ის უზარმაზარი ორმოებით იყო დაფარული. როდესაც ტერიტორიას კერძო მესაკუთრეები გამოუჩნდნენ, ნელ-ნელა დაიწყო ამ სივრცის მოწესრიგება. შემოტანილი იქნა უამრავი სამშენებლო ნარჩენი, რკინა-ბეტონის კონსტრუქციები და ღორღი, რომლითაც ამოვსებული იყო ეს ორმოები და ასე მოსწორდა მიწის ზედაპირი.

თავდაპირველად ელიავას ბაზრობა არ იგეგმებოდა, როგორც ბაზრობა ამ სიტყვის მაშინდელი (არც დღევანდელი) გაგებით. იმ პერიოდში თურქეთის ექსიმბანკს გამოცხადებული ქონდა კონკურსი საქართველოში რამოდენიმე დიდი ბიზნეს პროექტის დაფინანსებაზე და სწორედ ამ კონკურსში გაიმარჯვეს მაშინ ამ ტერიტორიის მეპატრონეებმა. აღსანიშნავია, რომ ამ კონკურსში გამარჯვებული პროექტი გახდათ „კოკა-კოლა ბოთლერს ჯორჯია“ და სწორედ ამ დაფინანსების წყალობით გახდა შესაძლებელი საქართველოში კოკა-კოლას წარმოების გახსნა. ელიავას მესვეურთა პროექტი ითვალისწინებდა ამიერკავკასიაში პირველი დიდი ჰიპერმარკეტის მშენებლობას და მის განხორციელებას თითქოსდა წინ არაფერი უდგა.

სამწუხაროდ ამ პროექტის განხორციელება მაშინ ვერ მოხერხდა, რადგან წარმატებული ბიზნეს პროექტში უკანონოდ მონაწილეობა ბევრმა, მაშინდელმა ხელისუფლების თუ „შავი სამყაროს“ წარმომადგენელმა მოინდომა და დაიწყო გაუთავებელი ბრძოლები ამ ტერიტორიის ხელში ჩასაგდებად. პროცესში ჩართული იყო კორუმპირებული ბიუროკრატიული სისტემაც, რაც ელიავას ტერიტორიის განვითარების საქმეში გადაულახავ ბარიერად იქცა და მივიღეთ ის რაც მივიღეთ.

უფრო თვალსაჩინოდ რომ წარმოიდგინოთ სიტუაცია, საკმარისია ელიავას ბაზრობის ტერიტორიის საკადასტრო მონაცემებს დახედოთ წლების მიხედვით, დაუკვირდეთ მისი დანაწევრების ხასიათს, მესაკუთრეებს, პარალელურად ქრონოლოგიურად მივყვეთ თუ ვინ იყვნენ იმ დროს ქალაქის ხელმძღვანელები და თვალნათელი გახდება თუ რატომ ვერ მოხერხდა თურქული ინვესტიციით თანამედროვე ჰიპერმარკეტების ქსელის აშენება.

ზემოთ თქმულიდან გამომდინარე ადვილი წარმოსადგენია იმ პრობლემების მასშტაბი, რომელსაც შეეჯახა „ელიავა“ წინა ხელისუფლების დროს. მაშინ როდესაც პრობლემა უკიდურესად გამწვავდა, დედაქალაქის მაშინდელი მერიის წინ რამოდენიმე ათეული ათასი ადამიანი შეიკრიბა და სოციალური პროტესტმა კინაღამ პოლიტიკურ კრიზისი გამოიწვია, რომლის განმუხტვა მხოლოდ კარდინალური საკადრო ცვლილების მეშვეობით გახდა შესაძლებელი, რაც დედაქალაქის უმაღლესი თანამდებობის პირების გადაყენებაში გამოიხატა.

2010 წლიდან მოყოლებული ელიავას ბაზრობის დიდი ნაწილის მესაკუთრეებს ქონდათ არაერთი მცდელობა, როგორმე მოეწესრიგებინათ იქაურობა და თანამედროვე სახე მიეცათ არსებული სიტუაციისათვის, მაგრამ ყველა ეს წამოწყება კვლავ ბიუროკრატიულ ბარიერს და „ვიღაცის“ სურვილს, ხელში ჩაეგდო ეს ტერიტორია, ეწირებოდა.

დღესაც არსებობს თბილისი საკრებულოს მიერ დამტკიცებული ელიავას ბაზრობის 50%-ის განვითარების გენერალური გეგმა თუმცა არც ამ პროექტის განხორციელება არ ხერხდება ზემოთ ხსენებული ბიუროკრატიული და პირადი ინტერესების გამო.

კახა კალაძის ერთ-ერთი უმთავრესი საარჩევნო დაპირება ელიავას ბაზრობის საკითხის საბოლოო გადაწყვეტასაც ითვალისწინებდა, თუმცა როგორც ჩანს მისი მერობის პირველ ვადაში (მეორე ვადით მისი ამ პოსტზე ბალატირების შესახებ ჯერ არ არის ცნობილი) ეს საქმე მაინც ვერ იქნება ბოლომდე მიყვანილი.

„რამდენიმე წელიწადში ელიავა განახლებულ სახეს მიიღებს“ - ამის შესახებ თბილისის ვიცე-მერმა ირაკლი ხმალაძემ, 2020 წლის 25 დეკემბერს მუნიციპალიტეტის საკრებულოს სხდომაზე ბიუჯეტის წარდგენისას დასმული კითხვების საპასუხოდ განაცხადა.

მისი ინფორმაციით, ელიავას ბაზრობის მესაკუთრეებთან შეთანხმდა სატენდერო პირობები და ტენდერში გამარჯვებული კომპანიის ვინაობა უკვე ცნობილია, თუმცა ირაკლი ხმალაძეს ბაზრობაზე სამშენებლო სამუშაოების დაწყების თარიღი არ დაუკონკრეტებია.

„ტენდერი დასრულდა და გვყვავს გამარჯვებული კომპანია. სატენდერო პირობებში მესაკუთრეები იმიტომ გვყვავდა ჩართული, რომ მათი და პირველ რიგში იმ მოვაჭრეების ინეტერესები, ვინც იქ ეკონომიკურ საქმიანობას ეწევიან, ყოფილიყო გათვალისწინებული. რა დოკუმენტსაც შეადგენს გამარჯვებული კომპანია და შემდგომში გადაამუშავებს თბილისის მერია დასამტკიცებლად წარმოდგენილი იქნება თქვენთან - თბილისის საკრებულოში და ერთად მოგვეცემა ამ საკითხზე მსჯელობის საშუალება. რაც იმას ნიშნავს, რომ რამდენიმე წელიწადში ელიავა მიიღებს განახლებულ სახეს, სწორედ ისეთი სცენარით როგორსაც განსაზღვრავს თბილისის მუნიციპალიტეტის საკრებულოა. ამ პროცესში ჩართულები იქნებიან მესაკუთრეები და პირველ რიგში დაცული იქნება მათი და კერძო მოვაჭრეების ინტერესები“, - განაცხადა ირაკლი ხმალაძემ.

2020 წლის 7 დეკემბერს სსიპ - თბილისის ტრანსპორტისა და ურბანული განვითარების სააგენტოს მიერ გამოცხადდა კონკურსი - „ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტში, ელიავას ბაზრობის ტერიტორიის რევიტალიზაციის კონცეფციის შემუშავების მომსახურების სახელმწიფო შესყიდვის შესახებ.“ პროექტის შესყიდვის სავარაუდო ღირებულება 600.000 ლარია.

წინადადების მიღება დასრულდა 25 დეკემბერს და აღნიშნულ კონკურსში მხოლოდ ერთმა პრეტენდეტმა მიიღო მონაწილეობა, ესაა შპს არტსტუდიო-პროექტი, რომელიც სავარაუდოდ გახდება კიდეც კონკურსის გამარჯვებული.

როგორც საკონკურსო პირობებშია მითითებული შესყიდვის მიზანია ქალაქგეგმარებითი არეალის, ელიავას ბაზრობის მიმდებარე ტერიტორიის ქალაქთმშენებლობითი კვლევებისა და საპროექტო ტერიტორიის რევიტალიზაციის კონცეფციის შემუშავების მომსახურების სახელმწიფო შესყიდვა, რომელიც უნდა ითვალისწინებდეს არეალის ეკონომიკური, ეკოლოგიური, ქალაქგეგმარებითი და შრომითი პირობების გაუმჯობესებას, ბაზრობის ძირითადი პროფილის უცვლელად. განახლებული ობიექტი უნდა გახდეს ეკონომიკური და საზოგადოებრივი მიზიდულობის კერა ქალაქის მასშტაბით. რევიტალიზაციის განხორციელებისას და მის შემდეგაც, უნდა შეიქმნას სამუშაო ადგილები იმ სფეროებში, რომელიც ქალაქის ძირითად ეკონომიკურ პროფილს წარმოადგენს.

"მოცემულ ეტაპზე გადაუდებელ ამოცანას წარმოადგენს, საკვლევი ტერიტორიის დეტალური შესწავლისა და ანალიზის საფუძველზე ე.წ ელიავას ბაზრობისა და მისი მიმდებარე ტერიტორიის რევიტალიზაციის გეგმის შემუშავება, რომელიც უზრუნველყოფს სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისათვის უსაფრთხო, ეკოლოგიურად სუფთა და ქალაქთმშენებლობითი თვალსაზრისით მოწესრიგებული გარემოს ფორმირებას. ამასთანავე, იგი თანხვედრაში იქნება ეროვნული კანონმდებლობით განსაზღვრულ რეგულაციებთან. იქცევა ეკონომიკური მიზიდულობის ცენტრად, გაალამაზებს ქალაქის იერსახეს და ფაქტიურად ახალ იდენტობას შესძინეს მათ. "-ვკითხულობთ საკონკურსო პირობებში.

რევიტალიზაციის შემოთავაზებული კონცეფცია უნდა მოიცავდეს:

  1. სავაჭრო, საწარმოო, კომერციული და სარეკრეაციო ფუნქციების გადანაწილებას, ბაზრის და კანონმდებლობის მოთხოვნების შესაბამისად;
  2. სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის მოწყობის მიზნით საკადასტრო ერთეულების რეორგანიზების გადაწყვეტებს, საჭიროების შემთხვევაში საკადასტრო ერთეულების ფართობის პროპორციული ცვლილების/შემცირების გზით;
  3. სახანძრო უსაფრთხოების ნორმებთან შესაბამის გეგმარებით გადაწყვეტებს, კანონმდებლობის მოთხოვნების შესაბამისად;
  4. გამართულ სატრანსპორტო ლოჯგისტიკურ გადაწყვეტებს, როგორც საქალაქო/საუბნო დონეზე, ასევე ბაზრობის შიდა ტერიტორიისთვის;
  5. გამართულ სატრანსპორტო და საპარკინგე ინფრასტრუქტურას; ეკოლოგიური მდგომარეობის გამოსწორების მექანიზმებს, მათ შორის გამწვანებული და სარეკრეაციო სივრცეების რაოდენობრივი ზრდისა და ბუნებრივი ვენტილაციის შესაძლებლობების გამოყენების კუთხით; გამწვანების კოეფიციენტის (კ3) დაცვის პრინციპით;
  6. ბაზრობის ერთიან სივრცით-მოცულობით/არქიტექტურულ გადაწყვეტას, განაშენიანების ინტესივობის ფაქტობრივი კოეფიციენტის (კ2) მნიშვნელოვანი ზრდის გარეშე.

პროექტის პირობები ითვალისწინებს კონსულტაციებს ბაზრობის მესაკუთრეებთან და სხვა დაინტერესებულ მხარეებთან, რათა საბოლოო დოკუმენტში შეძლებისდაგვარად გათვალისწინებული იყოს მათი პოზიციაც და მაქსიმალურად შეჯერებული იქნეს საჯარო და საზოგადო ინტერესები.

შეგახსენებთ რომ ე.წ. ელიავას ბაზრობა ქალაქის ცენტრში 15 ჰექტარ ტერიტორიას იკავებს, ამ ტერიტორიას ათეულობით დიდი და პატარა მეპატრონე ყავს და იქ 15 000-მდე ადამიანია დასაქმებული.

მიუხედავად თბილისის ვიცე-მერის განცხადებისა, რომ ქონდათ კონსულტაციები ყველა დაინტერესებულ მხარესთან, ბაზრობის მეპატრონეების გარკვეული ნაწილი აცხადებს, რომ მერიის მხრიდან, კონკურსის პირობების შემუშავების ეტაპზე მათი მოსაზრებები არ ყოფილა გაზიარებული.

საკონკურსო პირობებით პროექტი უნდა დამთავრდეს 9 თვეში, რის შემდეგაც მიღებული იქნება ე.წ. საპროექტო დავალება, რომელიც მერე უნდა დაამტკიცოს თბილისის საკრებულომ და მხოლოდ ამის შემდგომ გახდება შესაძლებელი ელიავას ბაზრობის მესაკუთრეებმა წარადგინონ თავიანთი პროექტები.

აღნიშნული პროცედურებს მინიმუმ 2-2,5 წელი მაინც დაჭირდება და თუ შემდგომი მშენებლობის ვადებსაც გავითვალისწინებთ, ელიავას ბაზრობის ტერიტორიის თანამედროვე სტანდარტებით მოწესრიგებას მინიმუმ 4 წელი მაინც დაჭირდება. ამ დროის განმავლობაში სხვა სამშენებლო-სარემონტო მასალების ჰიპერმარკეტები დიდი სისწრაფით ვითარდებიან და 4 წლის თავზე, შეიძლება ელიავას ბაზრობის დღევანდელი ბიზნეს პროფილი, უკვე აღარც კი იყოს კონკურენტუნარიანი და იქ სულ სხვა სახის განვითარება ვიხილოთ.

ელიავს ბაზრობის 28 წლიანი ეპოპეა კვლავ გრძელდება და მას ჯერ-ჯერობით დასასრული არ უჩანს.

ამის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი ის გახლავთ, რომ სამწუხაროდ საქართველოში არ არსებობს თვითმმართველობა მისი კლასიკური გაგებით. არსებული რეალობა ვერანაირად ვერ პასუხობს თანამედროვე გამოწვევებს. თვითმმართველობის და მმართველობის ფუნქციების აღრევა, სუსტი და არაფრის მომცემი კანონი თბილისის შესახებ, მოუქნელი ბიუროკრატია, მშენებლობის თუ სხვა სახის ნებართვების გაცემის ძველი საბჭოთა სისტემა, რომელიც ვერ პასუხობს მოქალაქეების და ბიზნესის მოთხოვნებს, საბოლოო ჯამში ქვეყნის დემოკრატიული განვითარების პროცესზე აისახება უარყოფითად.

ჩვენი ორგანიზაცია, კვლავ აპირებს მონიტორინგი გაუწიოს ამ პროცესს და მოვლენების განვითარების შესაბამისად პერიოდულად მოგაწვდით ინფორმაციას.

გოგი ლორთქიფანიძე

 

ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.