,
უკვე მრავალი წელია გიორგი ჯაჯანიძე ქართულ ტელე-სივრცეში გამორჩეული სახეა. ხშირად ეპატაჟური, ხშირად არაორდინალური, საინტერესო ისტორიებით და ადამიანებისადმი და ცხოვრებისადმი საკუთარი “ წესებით”, რასაც როგორც თავად ამბობს, თითქმის არასდროს ღალატობს.
როგორია 61 წლის ტელე-წამყვანის ცხოვრება კადრს მიღმა და ვინ არიან ადამიანები, ვინც მისი მთავარი გზა განსაზღვრა - გიორგი ჯაჯანიძის “სხვა რაკურსი” “თბილისი პოსტისთვის”.
გიორგი ჯაჯანიძე: 43 წელია ტელევიზიაში ვმუშაობ, ვიმუშავე გამნათებლად, ოპერატორად, მემონტაჟედ, რეჟისორად, ჟურნალისტად. თუ კი ტელევიზიაში რაიმე არსებობს ყველაფერი ვიცი, ყველაფერი გავიარე. ახლახან ათი წელი გახდა, რაც “სხვა რაკურსის” წამყვანი ვარ, თუმცა იქამდე მქონდა სხვა ტელე-პროექტებიც. პროფესიით კინო-რეჟისორი ვარ, სადიპლომო დავიცავი დოკუმენტური ფილმით “მე ქართველი ვარ”, რომელიც თურქეთში გადავიღე, მაგრამ ჩემი ცხოვრება ისე აეწყო, რომ ტელევიზია მაინც ჩემი მთავარი სიყვარული აღმოჩნდა. ბავშვობიდან კინოზე, მსახიობობაზე ვოცნებობდი. ჭიათურაში ძალიან კარგი თეატრი გვქონდა, რომელიც ჩემი სახლიდან შორს იყო. რკინიგზის ლიანდაგებით, დიდი გზა უნდა გაგევლო, თეატრში მისასავლელად. მივდიოდი და ვოცნებობდი ხოლმე, თუ როგორ ვდგავარ ამ თეატრის სცენაზე. ყველა ბავშვის ცხოვრებაში ხომ არსებობს კეთილი ზღაპარი, ეს იყო ჩემი ზღაპარი და ავისრულე. სკოლის მოსწავლე ვიყავი, როდესაც ჭიათურის თეატრის სცენაზე მოვხვდი. მთელი ცხოვრება მეგონა, რომ კამერა “მიყურებდა” და მე ვიყავი ფილმის გმირი. ეს დღემდე გამომყვა, ისე მიყვარს კამერა, როცა ირთვება შემიძლია ყველაფერი ჩავიდინო.
- როგორ გქონდათ წარმოდგენილი, თქვენი მომავალი ცხოვრება?
- ჩემი ცხოვრება წინასწარ მაქვს ნანახი, ჭიათურაში ერთი ადგილია, კლდე. ამ კლდესთან ხშირად მივდიოდი. ერთ დღეს უცბად, რაღაც ძალამ გამაჩერა, წამიერად გამიელვა ყველაფერმა, რაც წინ მელოდა.
ჩემი წარმატება დგას დიდ შრომაზე, გადაცემისთვის გამიკეთებია ისეთი რაღაცეები, რასაც ვერასდროს წარმოვიდგენდი. გადმოვხტი მაღალი ხიდიდან, ვიფრინე პარაპლანით, გადმოვხტი პარაშუტიდან, ჩავხტი ზღვაში, ისე, რომ ცურვა არ ვიცოდი, ველოსიპედით გავიარე თოკზე, წალკაში ისეთი ატრაქციონები “დავიპყარი”, მერე რომ ვუყურე, საკუთარი თავის გამიკვირდა. სიმღერა არ ვიცოდი და ვიმღერე, ცეკვა არ ვიცოდი და ავცეკვდი. ხვამლის მთაზე ისეთ გამოქვაბულში ჩავედი, შემთხვევით მიწა რომ ჩამოყრილიყო, იქ დავიმარხებოდი. ძლივს გამოვედი გარეთ.ამ ყველაფერს ისე ვაკეთებ, შიშის ნატამალი არ გამაჩნია.მე მიყვარს ჩემი მაყურებელი და ყველაფერს მისთვის ვაკეთებ. ამაში ძალიან გულწრფელი ვარ. სიყვარული საქმის მიმართ, მაინც მაყურებლის სიყვარულიდან მოდის. ვფიქრობ, რომ თუ ადამიანების სიყვარული არ გაქვს, ვერც ერთ საქმეს ვერ გააკეთებ. მე მიყვარს ადამიანები, ესაა ჩემი წარმატების გასაღები.
- იღბალი რამდენად მნიშვნელოვანი იყო თქვენს წარმატებაში?
- იღბალიც იყო, რა თქმა უნდა,იმდენად მიმართლებდა ადამიანებში, იღბალზე როგორ უნდა დავიწუწუნო? როდესაც ჭიათურიდან თბილისში ჩამოვედი, ბევრ კარგ ადამიანს შევხვდი, ბევრი მათგანის როლი გადამწყვეტი იყო ჩემს ცხოვრებაში, მაგრამ ყველაფერი მაინც შრომისმოყვარეობას, პასუხისმგებლობას მოაქვს. ბაბუაჩემი ჯართის პუნქტის დარაჯი იყო. ბაბუამ ტრაგიკული შემთხვევის შედეგად დაკარგა ხელი, მხოლოდ ერთი ხელი ჰქონდა, ამის მიუხედავად, ძალიან შრომისმოყვარე ადამიანი იყო, რასაც მეც შემაჩვია მასთან ხშირად მივდიოდი. მეც მავალებდა რაღაცეებს. 11 წლის ვიყავი, ლიმონათის ყუთებს ვჭედავდი საამქროში, სადაც აკვნები და კუბოებიც მზადდებოდა. საამქროს უფროსი სულ მეუბნებოდა, შენგან კარგი დურგალი დადგებაო, მე ვარწმუნებდი საკუთარ თავს, რომ ამ საქმეს ფულის გამო ვაკეთებდი და დურგალი არ გავხდებოდი. ჩემი ოცნება იყო, გავქცეულიყავი ამ საამქროდან, მტანჯავდა მეკუბოვე კაცის წინასწარმეტყველება, თუმცა ამ პერიოდიდან ერთი კარგი გამოცდილება მაინც მივიღე. კუბოების და აკვნების საამქროში, ძალიან პატარა ასაკში მივხვდი, რომ სიკვდილი და სიცოცხლე ერთად, გვერდიგვერდ არიან. ეს არის ჩემი ცხოვრების მთავარი ფილოსოფია.
- ადრეულ ასაკში მიღებული კიდევ რა გამოცდილება დაგეხმარათ მომავალში?
- იმის მიუხედავად, რომ სკოლაში ცუდად ვსწავლობდი, ჭკვიანი ვიყავი. როცა ჩემი ტოლები თამაშობდნენ, მე ან ვკითხულობდი, ან ტელევიზორს ვუყურებდი მეზობელთან, რადგან ჩვენ ტელევიზორი არ გვქონდა. დიდი ოცნებები არ მქონია არასდროს, არც მაშინ, პატარობისას - არც ვიცოდი, რა ხდებოდა ჭიათურის იქით. მახსოვს, პირველად ქუთაისში რომ მივდიოდით, ღამე არ მეძინა. ქუთაისი მეგონა სხვა სამყარო. ამის მიუხედავად, მაინც ბედნიერი ვიყავი. ბედნიერება ჩემი თანმდევი მდგომარეობა იყო. ბედნიერი ვიყავი მაშინაც, როცა საჭმელი არ მქონდა და მაშინაც, როდესაც მქონდა. ხომ არის ადამიანი, რომელიც იბადება დაბალი, მაღალი, ქერა, შავგგვრემანი, მე ბედნიერი დავიბადე. ბედნიერების იმდენი მიზეზი მაქვს, რატომ ვიფიქრო წარსულზე, რომელიც არ იყო მარტივი ცოცხალი რომ ვარ, სახლი მაქვს, არ ვარ ავად, მყავს დედა, შვილები, შვილიშვილები, მეტი რა ჭირდება ადამიანს ბედნიერებისთვის?!
- როგორია თქვენი ცხოვრების მთავარი ისტორია?
- ეს არის ჩემი დაბადება. ჩემი ცხოვრების მთავარი ადამიანები არიან დედაჩემი და მამაჩემი. არასდროს მავიწყდება, რომ მათ გამაჩინეს, მათ მაჩუქეს სიცოცხლე. რაც ვარ, რა თვისებებიც მაქვს, პირველ რიგში, მათი დამსახურებაა. წარმატების ფორმულა ჰგავს აგურით აშენებულ კედელს, რომლის შემადგენელი აგურები ადამიანის ხასიათი და თვისებებია, რაც მე ჩემი მშობლებისგან მაქვს. ჩემს გონებაში არასდროს დამიშვია, თუ როგორი იქნებოდა მათ გარეშე ჩემი ცხოვრება. მამა ვერ მოესწრო ჩემს წარმატებებს. მახსოვს, როდესაც მამა გარდაიცვალა, ბებიამ ჩემს მეგობართან დარეკა და შეატყობინა, თან სია დამიტოვა, რა უნდა წამეღო თბილისიდან. მაშინ ყველგან დიდი გაჭირვება იყო, მით უმეტეს ჭიათურაში. ჩემი მეგობრის დახმარებით მაინც შევძელი ყველაფრის ყიდვა, რაც ბებიამ მთხოვა.ისეთი თოვლი იყო ტრაქტორით ძლივს გადავედი ჩემს სახლამდე, თუმცა ჩემი ვალი მაინც მოვიხადე.
დედაჩემი საოცარი ქალია.იმიტომ კი არა, რომ დედაჩემია, მაგრამ მართლაც არ შევხვედრილვარ, მის მსგავს წესიერ და სათნო ადამიანს. არ მახსოვს, ვინმესთან რაიმე პატარა კონფლიქტი მოსვლოდა. სკოლაში ცუდად ვსწავლობდი, რის გამოც დედა ხშირად იღებდა ჩემ გამო საყვედურებს, სახლის გზაზე, რომელიც ძალიან გრძელი იყო, ჩუმად მომყვებოდა ხოლმე. ერთი საყვედური არ დაცდებოდა. მუნჯებივით მოვდიოდით. დღემდე მახსოვს ის მტანჯველი განცდა. მის დუმილს მერჩია, გაველანძღე, მაგრამ დედა არასდროს არაფერს ამბობდა. მახსოვს გზაში ჩემს თავს ვეუბნებოდი, დედა ყველაფერს გავაკეთებ, რომ შენი გული გახარებული იყოს თქო.
- გამოგივიდათ? როგორც ამბობენ, მზრუნველი შვილი ხართ.
- კი, მეც და ჩემი და-ძმაც ყველაფერს ვაკეთებთ, რომ დედამ ბედნიერად იგრძნოს თავი. მე და დედა წლები ვცხოვრობდით კორპუსის პატარა ბინაში. ვიცოდი, დედას როგორ ენატრებოდა ეზო, რადგან მთელი ცხოვრება ეზოში ჰქონდა გატარებული. მერე, როდესაც საკუთარ სახლში გადმოვედით, რომელსაც დიდი ეზო აქვს, დედამ გამიმხილა: იმ სახლში დიდხანს ვერ ვიცოცხლებდი, აქ ცხოვრება გამიხანგძლივეო. ერთი წელი ისე მქონდა ეს სახლი, არავინ იცოდა, მათ შორის არც დედამ. მინდოდა ეზო მომეწყო და ისე მომეყვანა. ერთ დღეს ვუთხარი, დედა მეგობარმა მთხოვა, უცხოეთში მივდივარ და ჩემს სახლს დახედე ხოლმეო. მოტყუებით შემოვიყვანე ამ სახლში, როცა ვუთხარი: დედა ეს ჩვენი სახლია, ამის შემდეგ აქ უნდა ვიცხოვროთ-მეთქი, დედას ცრემლები მოერია. ვიდქით ცარიელ სახლში და ვტიროდით. თავიდან შეჩვევა გამიჭირდა. პირველი ღამე ამ სახლში თეთრად გავათენე. მე და დედაჩემი ერთმანეთს შეცბუნებულები ვუყურებდით. ისე ვიყავით შეჩვეული ჩვენს ძველ, პატარა სახლს, რამდენიმე დღე ერთმანეთს ვეძებდით სართულებს შორის (იცინის) ცხოვრება ასეთი უცნაურია. როცა თბილისში ჩამოვედი, ჩემი ოცნება პატარა ოთახი იყო, სადაც თავს შევაფარებდი. უამრავი ადგილის შეცვლა მომიწია, ერთხანს კინოსტუდიის საერთო საცხოვრებელში ვცხოვრობდი. მერე მე და ჩემმს ცოლმა მუხიანში მივიღეთ პატარა ბინა. მე ხშირად ფეხით მიწევდა მუხიანიდან ცენტრში გამოსვლა. როცა კორპუსებში გაჩახჩახებულ შუქს ვხედავდი და მახსენდებოდა, რომ მე ფეხით უნდა გავსულიყავი მუხიანში, იმ ბედნიერი ადამიანების ადგილზე ყოფნას ვნატრობდი, ვინც ცენტრში ცხოვრობდა. .
ჩემი ძმის დახმარებით ეზოში წალკოტი გვაქვს. წლებია, არც მწვანილი გვიყიდია და არც ბოსტნეული. დედაჩემმა გული იჯერა, ყველაფერი დარგო და დათესა, რისი დარგვაც შეიძლებოდა. ამ ბოსტნით ისეთი ბედნიერია, ყველაფერი მოჰყავს: კიტრი, პომიდორი, მწვანილი, ბოლოკი, ბადრიჯანი, ბულგარული წიწაკა, ათასნაირი ხილი. ყოველ დილას ამოაქვს ჩემთვის თავისი ხელით მოკრეფილი ბოსტნეული, ვაშლი. წლებია ჩვენ ნატურალური, ჩვენი მოყვანილი პროდუქტით ვიკვებებით.
დედა ამბობს, რომ მზრუნველი შვილი ვარ. არ ვიცი ალბათ ასეა, საოცარი და-ძმა მყავს, მე არ ვიცი, რა გააკეთა დედაჩემმა იმისთვის, რომ ჩვენ რომ ასეთი სიყვარული გვქონოდა. მართალია მე და დედა მარტო ვცხოვრობთ, მაგრამ ჩვენთან ხშირად არიან ჩემი ძმა, ჩემი და, მათი შვილები.
- რატომ გადაწყვიტეთ მარტო ცხოვრება?
-მომწონს ასე, მაქვს თავისუფლება, რაც ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. აღარ მინდა რია- რია. ახლა ჩემს სახლში რომ ქალმა სირბილი დაიწყოს, ხომ გადავირევი?! სახლში მყავს დედა,რომელიც ბავშვით დამდევს და ზრუნავს ჩემზე, ასე რომ ცოლის გარეშეც კარგად ვარ (იცინის) იყო ჩემს ცხოვრებაში გრძნობები, მყავდა სამი ცოლი, მათთან დღემდე კარგი ურთიერთობა მაქვს. ისინი კარგი ადამიანები არიან, მაგრამ მაინც მარტო აღმოვჩნდი - იმდენ რამეში გამიმართლა, ალბათ, ამ საკითხში ასე უნდა ყოფილიყო. მყავს ძალიან კარგი შვილები, გამიმართლა სიძეებშიც. ბედნიერი ადამიანი ვარ, ჩემმა შვილებმა მიმიღეს ისეთი, როგორიც ვარ. თვითონ მეუბნებიან, რომ კარგი მამა და კარგი ბაბუა ვარ, არ მახსოვს შენიშვნა ან საყვედური მეთქვას მათთვის ოდესმე. ხშირად ვერ ვხვდებით ერთმანეთს, რადგან ჩემი შვილებიც ძალიან დაკავებულები არიან. აქვთ ოჯახები, სამსახურები. თვითონ ყურადღებიანი შვილები არიან, მე “ხუთწუთას” მეძახიან. იციან, რომ ხუთი წუთი მყოფნის მათი და მათი შვილების მოსაფერებელად, საჩუქრების მისაცემად, მერე იციან, რომ მარტო უნდა დამტოვონ (იცინის)
- რა არის თქვენი გამორჩეული თვისება, რაც ყველაზე მეტად დაგეხმარათ ცხოვრებაში?
- ეს არის მოთმინება, იოგის მოთმინება მაქვს, უსასრულოდ შემიძლია ლოდინი. არასდროს ვჩქარობ, არასდროს გადამიდგამს ნაჩქარევი ნაბიჯი. არასდროს მიბრძოლია წარმატებისთვის, ყოველთვის ველოდებოდი ჩემს დროს. ჩემი აზრით, მოთმინება და ნებისყოფა წარმატების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია ცხოვრებაში. როდესაც პირველ არხზე მივედი, რომელ ოთახშიც პირველად შევედი, წლების შემდეგ იმ კაბინეტში დამაწინაურეს. ზუსტად იქ მომიწია მუშაობა, ასეა, რაც შენია, შენია. არ არის საჭირო ბრძოლები. მრავალი წელია, ადამიანებს ვასწავლი, როგორ გააკონტროლონ ემოციები, თუ ამას აკეთებ, ყოველთვის გაიმარჯვებ და წარმატებული იქნები.
ადამიანების მიმართ ტოლერანტული ვარ, იოლად ვპატიობ შეცდომებს, არ მახსოვს წყენები. ვღელავ, როდესაც ვხედავ, როგორ ჩაგრავენ ადამიანები როგორ ერთმანეთს. ეს ჩემზე ძალიან მოქმედებს, ეს არის ჩემი მთავარი სევდა. მე არავის მიმართ არ მაქვს მტრობა, შური, ბოღმა. გააზრებული მაქვს, რომ სხვისი ნიჭი, გარეგნობა, ქონება თუ სილამაზე, ვერასდროს გახდება ჩემი და არც მინდა, შურით როგორ დავინგრევ ჯანმრთელობას? თუ ბოლომდე გააცნობიერებ, რომ ყველას თავისი მისია აქვს ამ ცხოვრებაში და რაც შენია, ის შენთან მოდის, შურიც გაქრება. მე ჯანმრთელი ფსიქიკა მაქვს. არ მეშინია არც ასაკის, არც სიბერის, არც ფულის, არც უფლობის (იცინის)
- ფულთან როგორია თქვენი დამოკიდებულება?
- მე ვარ ძალიან პრაქტიკული, რაციონალური ადამიანი, არ მიყვარს ფულის უთავბოლოდ ხარჯვა. მთელი ცხოვრება ხელფასზე ვმუშაობ, არასდროს მქონია ბიზნესი, ან სხვა შემოსავალი, ამიტომაც ფულს ყოველთვის ეკონომიურად ვხარჯავდი. ახლაც ასე ვარ. თვეში ერთხელ მივდივარ საბითუმო ბაზრობაზე სადაც იაფად ვყიდულობ ყველაფერს, რაც ოჯახს სჭირდება. არ ვიცი ეს გაჭირვებამ მასწავლა თუ ოჯახიდან მომყვება, ალბათ, უფრო ოჯახისგან. 90 -იან წლებში, როცა დიდი გაჭირვება იყო, ჩვენ ხშირად ვჭამდით რუხ პურს, რადგან უფრო იაფი იყო, თეთრი პური მხოლოდ დღესასწაულებზე გვქონდა, თუმცა იმის მიუხედავად, რომ ხელმოკლედ ვცხოვრობდით, ძალიან სტუმართმოყვარე ოჯახი გვქონდა. გვიყვარდა სტუმრები, მაშინაც როცა გვიჭირდა და მერეც, დედაჩემს ხშირად სტუმრობენ ნათესავები, რაც მას ყველაზე მეტად ახარებს.
- დღეს როგორი დამოკიდებულება გაქვთ დღესასწაულებთან დაკავშირებით?
- დღესასწაულების დიდი სიყვარულით არ გამოვირჩევი, ბოლო წლებია, ახალ წელს სახლში არ ვხვდები, რადგან საახალწლო საღამოები მიმყავს, იქამდე ყველამ იცის როგორი იყო ჩემი ახალი წლები.სახლში მომქონდა ბევრი მზესუმზირა და ახალ წელს პიჟამოებით, მზესუმზირის ჭამაში, ტელევიზორთან ვხვდებოდი. ვინც ახლოს მიცნობს, იცის ჩემი დამოკიდებულება დღესასწაულების მიმართ - შემიძლია საკუთარი დაბადების დღე მარტომ სახლში გავატარო. მრავალი წელია მივხვდი, რომ ჩემთვის ყოველი დილა დღესასწაულია და ამ განწყობისთვის განსაკუთრებული დღეები არ მჭირდება. თუ გააცნობიერებ, რომ ყოველდღე თავიდან იბადები, თუ გიყვარს სიცოცხლე, მაგრამ გახსოვს სიკვდილი, ცხოვრების ყოველი დღე დღესასწაული ხდება.
თამუნა ნიჟარაძე
ბრიტანული გაზეთის „გარდიანის“ (The Guardian) 20 ივნისის ნომერში დაბეჭდილია სტატია სათაურით „ქვეყნის შიგნიდან აფეთქება, კოლაფსი თუ გარდამავალი პერიოდი: როგორ შეიძლება ხელისუფლების შეცვლა ირანში“ (ავტორი - პატრის ვინტური). პუბლიკაციაში გაანალიზებულია ირანის ხელისუფლების სავარაუდო შეცვლის გზები და განხილულია ქვეყნის ხელმძღვანელთა სხვადასხვა კანდიდატები.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
კანადაში „დიდი შვიდეულის“ სამიტის დროს განსაკუთრებით გამოიკვეთა უთანხმოება ირანში რეჟიმის ცვლილების საკითხის მიმართ. საფრანგეთის პრეზიდენტმა ემანუელ მაკრონმა „შვიდეულის“ წევრებს სიფრთხილისაკენ მოუწოდა, როცა საკითხი მთავრობის დამხობას ეხება: „ჩვენ აზრზე არ ვართ, რა მოჰყვება ამას და რა იქნება შემდეგ“. მან აღნიშნა, რომ ირანის მთავრობის სავარაუდო შექმნისათვის დრო არ აქვს და საერთოდ, თავიანთი მთავრობა ირანელებმა თვითონვე უნდა შექმნან. „ირანის რეჟიმის შეცვლა სამხედრო საშუალებებით დღეს ყველაზე დიდი შეცდომა იქნებოდა, რაც ქვეყანას ქაოსში ჩაძირავს. ვინმე თვლის, რომ 2003 წელს ერაყში სადამ ჰუსეინის რეჟიმის დამხობა კარგი იდეა იყო? ვინმე თვლის, რომ ის, რაც ლიბიაში გაკეთდა - მუამარ კადაფის დამხობა - კარგი იდეა იყო? რეჟიმის შეცვლა გეგმის გარეშე - სტრატეგიული შეცდომა იქნება“, - ხაზი გაუსვა ემანუელ მაკრონმა.
გერმანიის კანცლერმა ფრიდრიხ მერცმა კი, პირიქით, განაცხადა, რომ „ირანის რეჟიმი ტერორისტულია და კარგი იქნება, რომ ის ახლავე დაემხოს“. მართალია, კანცლერმა აღიარა, რომ რეჟიმის ცვლილებას ყოველთვის არ მოაქვს სასურველი შედეგები, მაგრამ არსებობს დადებითი პრეცედენტიც, მაგალითად, სირიაში, სადაც ბაშარ ასადის რეჟიმის კრახის შემდეგ ახალი ხელისუფლება ქვეყანაში სტაბილურობის დამყარებას ცდილობს. ამასთან, ფრიდრიხ მერცს არაფერი უთქვამს იმაზე, რომ სირიაში მთავრობის ცვლილებას წინ 9-წლიანი სამოქალაქო ომი უძღვოდა და რომ ხელისუფლების ამგვარ შეცვლას ძალიან ძნელი იქნება დემოკრატიული გადასვლა ვუწოდოთ.
ხშირად ხდება, როცა ავტორიტარული ხელისუფლების დამხობის შემდეგ არენაზე გამოდიან უპროგნოზო პოლიტიკური ძალები, ქვეყანაში არასტაბილური სიტუაცია ყალიბდება და უკონტროლო პროცესები იწყება. დიახ, თავის დროზე აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტს ჰქონდა გეგმები ერაყის ომისშემდგომი მოწყობის საკითხში (სადამ ჰუსეინის რეჟიმის დამხობის შემდეგ, „მომდევნო დღიასათვის“), მაგრამ საბოლოო ჯამში თვით აშშ-მაც კი ვერ აიცილა თავიდან დესტაბილიზაციური პროცესები.
ირანის შემთხვევა კი უფრო უარესია - ირანში მრავალი ეთნიკური ჯგუფი ცხოვრობს, ირანი თეოკრატიული სახელმწიფოა, ენერგეტიკული რესურსებით მდიდარი, რომლის შემოსავლების გადანაწილება კონფლიქტს გამოიწვევს. დასავლეთს ბოლო დროს ირანის რეჟიმის დამხობა საერთოდ დაგეგმილი არ ჰქონია. არ არის გამორიცხული, რომ ქვეყნის ბალკანიზაცია რეალურად მოხდეს. მართალია, ირანი ხელოვნურად შეკოწიწებულ სახელმწიფოს არ წარმოადგენს, ის საუკუნეების განმავლობაში არსებობდა ამჟამინდელ საზღვრებით, მაგრამ საყურადღებოა, რომ ქვეყნის ძირითადი მოსახლეობა - სპარსელები მხოლოდ 50%-ს შეადგენს, დანარჩენი კი სხვა ხალხებია: დაახლოებით 25% - აზერბაიჯანელები, უფრო ნაკლები - თურქები, ქურთები, ბელუჯები, არაბები, ასირიელები, სომხები, ებრაელები... ანუ როგორც კი ცენტრალური ხელისუფლება დაემხობა, თავს იჩენს სეპარატიზმი.
როგორც კი ეთნიკური სეპარატიზმის აფეთქება მოხდება, ბაქოს რეჟიმი აზერბაიჯანში და ბევრი ქურთული სამხედრო მოძრაობა თავის უფლებებს გამოაცხადებს რომელიმე ანკლავის სახით ირანის ტერიტორიაზე. ისრაელის გაზეთმა Jerusalem Post-მა ბენიამინ ნეთანიაჰუს მოუწოდა, რომ რადგან ირანის რეფორმირება შეუძლებელი იქნება, მაშინ უმჯობესია ქვეყნის ფედერალიზება მოხდესო.
ირანში ორგანიზებული ოპოზიცია არ არსებობს, პოლიტიკური პარტიები აკრძალულია, ყველა მეტ-ნაკლებად ცნობილი ოპოზიციონერი და რეჟიმის მოწინააღმდეგე საპყრობილეში - ზოგი უშუალოდ საკანში, ზოგიც - იშვიათად - შინაპატიმრობაში. ყოველგვარი დისიდენტობა და სხვაგვარად აზროვნება მკაცრად იდევნება.
ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის მაღალჩინოსნები განადგურდნენ, მაგრამ აიათოლების ხელისუფლებას მაინც აქვს თავდაცვის პოტენციალი. მათგან ყველაზე საშიშია უმაღლესი ლიდერი, აიათოლა ალი ჰამენეი. მისი ლიკვიდაცია შეიძლება ქუჩის საპროტესტო გამოსვლებით ან არმიის დახმარებით. შესაძლოა გუშაგთა კორპუსში მოიძებნონ საშუალო და უმცროსი დონის უკმაყოფილო ოფიცრები, რომლებიც რეჟიმით უკმაყოფილონ არიან და რომლებიც შეძლებენ გადატრიალების მოწყობას. ამით თავიდან აცილებული იქნება ახალი რევოლუცია და დამყარდება შედარებით ლიბერალური საერო ხელისუფლება.
ერთ-ერთი ადამიანი, რომელიც ირანის თეოკრატიული მთავრობის დამხობას ელოდება, რეზა ფეჰლევია - აწ გარდაცვლილი ირანის ბოლო შაჰის - მოჰამედ რეზა ფეჰლევის ვაჟი. იგი 1979 წლიდან დევნილობაში ცხოვრობს. სხვათა შორის, დღეს მონრქისტულ პერიოდს ბევრი ირანელი, განსაკუთრებით უფროსი თაობა, „ვარდისფერი სათვალით“ იხსენებს - სასმელ-საჭმელი იყო, ქალებს თავისუფლება ჰქონდათ, ქვეყანა ჩაკეტილი და იზოლირებული არ იყო და ა.შ. რეზა ფეჰლევი ამჟამად აშშ-ის ტელეარხებით გამოდის და აცხადებს, რომ აიათოლების რეჟიმი კრახის პირზეა და დასავლეთს საკუთარ თავს დემოკრატიისაკენ გადასვლის გარდამავალ ეპოქაში ქვეყნის ხელმძღვანელად სთავაზობს. „ირანელი ხალხი ხედავს, რომ მათი უმაღლესი ლიდერი მხდალია და ბუნკერში ვირთხასავით იმალება. მაღალჩინოსნები ირანიდან უკვე გარბიან. მე მაქვს ირანის სამომავლო მმართველობისა და მისი აღდგენის გეგმა“, - აცხადებს შაჰის ვაჟი.
მაგრამ არის ეჭვები, რომ მას არ ესმის ირანის საზოგადოების დღევანდელი ინტერესები, არ იცნობს ქვეყნის შიდა მდგომარეობას, რადგან ირანიდან მამამისის გაქცევის დროს, იგი მხოლოდ 17 წლისა იყო. ყველამ იცის, რომ რეზა ფეჰლევი ახლოს არის ისრაელის მთავრობასთან და ეს გარემოება მისთვის ერთგვარ ლაქას წარმოადგენს. ირანელებში ნეგატიურ ემოციებს იწვევს მისი საზეიმო [პროისრაელური] განცხადებები იმ დროს, როცა ისრაელი მშვიდობიან მოსახლეობას ბომბავს და ხოცავს.
ხმები გავრცელდა, რომ თითქოსდა საგანგებო მთავრობის ჩამოყალიბება იგეგმება და თითქოსდა ამ საკითხის ორგანიზატორები არიან ირანის ორი ყოფილი ლიდერი - ექს-პრეზიდენტი ჰასან რუჰანი (2013-2021 წლებში) და საგარეო საქმეთა ყოფილი მინისტრი ჯავად ზარიფი. მათ ტანდემს შეიძლება შეუერთდეს ალი ლარიჯანი - პარლამენტის ყოფილი სპიკერი.
ზოგიერთები თვლიან, რომ სამომავლო პოლიტიკურ ფიგურებდ შეიძლება დასახელდეს ამჟამად შინაპატიმრობაში მყოფი - 2011 წლიდან - მირ ჰუსეინ მოსავი (ირანის ექს-პრემიერ-მინისტრი 1981-1989 წლებში) და მისი ცოლი ზაჰრა რაჰნავარდი. ცოლ-ქმარი ისრაელის ლიდერს ბენიამინ ნეთანიაჰუს დამნაშავედ და აგრესორად თვლის, რომელიც „უხეშად არღვევს საერთაშორისო სამართლს“, მაგრამ იმავდროულად აკრიტიკებენ ირანის დღევანდელ ხელისუფლებას. საყურადღებო ფიგურას წარმოადგენს აგრეთვე თეირანის ემინის საპყრობილეში მყოფი მუსტაფა ტაჯზადე, ირანის შინაგან საქმეთა ექს-მინისტრი და პრეზიდენტ სეიდ მუჰამედ ჰათამის ადმინისტრაციის ყოფილი უფროსი (1997-2005 წლებში), რომელიც დაპატიმრებამდე ხშირად აკრიტიკებდა აიათოლა ალი ჰამენეის: „იგი თვალს ხუჭავს ქვეყნის კატასტროფულ მდგომარეობაზე“. ციხიდან გამოგზავნილ წერილში მუსტაფა ტაჯზადე წერს: „მე ვიცი, რომ ჩვენი ქვეყნის მოსახლეობის ნაწილი ისრაელის დაბომბვებს მხარს უჭერს იმ იმედით, რომ როგორმე კლერიკალური მმართველობა დაემხოს. მაგრამ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ასე მოხდება, ირანისაგან ნანგრევები დარჩება, გაბატონდება უკანონობა და ქაოსი, არ არის გამორიცხული ქვეყნის დაშლა-დანაწილებაც“.
ირანის მასწავლებელთა პროფკავშირული ასოციაციის საკოორდინაციო საბჭო ალტერნატიული ხელისუფლების კიდევ ერთ პოტენციურ წყაროს წარმოადგენს. მისი განცხადებით, „ჩვენ უარვყოფთ ყოველგვარ პოლიტიკას, რომელიც ომის გაჩაღებისაკენ არის მიმართული - ვინც არ უნდა ატარებდეს მას, ირანის მთავრობა იქნება ეს თუ ისრაელის მთავრობა. ომი სიკეთის მთესველი და მომავლის მშენებლობის საშუალება კი არ არის, არამედ უბედურების მომტანია“.
ომის წინააღმდეგ განცხადებები ემინის საპყრობილეში ჩამწყვდეული ქალი ტუსაღების მხრიდანაც ისმის: ნარგეს მოჰამადი, 2022 წლის ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეატი, დასავლეთსაც აკრიტიკებს და ირანის რეჟიმსაც: „ომი არავისთვის სასურველი არ არის. ომის გამჩაღებლებმა უნდა იცოდნენ, რომ მათ სინდისზე იქნება უამრავი ადამიანის სიკვდილი, ათასობით ირანელი მოქალაქის უსახლკაროდ დარჩენა... მე ღრმად ვარ დარწმუნებული, რომ დემოკრატია, ადამიანის უფლებები და თავისუფლება ომისა და ძალადობის გზით ვერ იქნება მიღწეული“.
მოკლედ, ირანულ საზოგადოებაში აზრთა სხვადასხვაობაა. საბოლოოდ, როცა რეპრესიული სტრუქტურები დასუსტდებიან, ქვეყნის სამომავლო არჩევანი თვითონ ირანელებზე იქნება დამოკიდებული. ვიმეორებთ: ბევრ ირანელს თავიანთი რეპრესიული რეჟიმი სძულს, მაგრამ ასევე სძულთ ისრაელიც და მას ქვეყნის ნგრევაში ადანაშაულებენ. ბევრ ირანელს თავისი მთავრობის მოქმედების მწარე გამოცდილება აქვს, მაგრამ მათ ასევე იციან, თუ რა გაუკეთა ღაზას მოსახლეობას ისრაელმა. ირანელებს არ სურთ, რომ თეირანიც იგივე დღეში აღმოჩნდეს.
