USD 2.6935
EUR 2.9925
RUB 2.9961
Тбилиси
გენიალური ქართველი კინომსახიობის, დოდო აბაშიძის, დაბადებიდან 100 წელი გავიდა
дата:  2850
დოდო აბაშიძე დაიბადა ქ. თბილისში 1924 წლის 1 მაისს ქართული სცენის ცნობილი ოსტატების - ნინო ანდრონიკაშვილისა და ვანო აბაშიძის ოჯახში. დაამთავრა შოთა რუსთაველის სახელობის თეატრალური ინსტიტუტის სამსახიობო ფაკულტეტი.
1949-1956 წლებში მუშაობდა რუსთაველის თეატრში, სადაც 20-ზე მეტ სპექტაკლში ითამაშა. განასახიერა გოდუნის (ბორის ლავრენიოვის „რღვევა“), გიორგის (ილია ჭავჭავაძის „ოთარაანთ ქვრივი“), როლერის (ფრიდრიხ შილერის „ყაჩაღები“) და სხვა როლები, თუმცა მალე თეატრალური სცენა კინოს გამო სამუდამოდ მიატოვა.
დოდო აბაშიძის კინოდებიუტი შედგა ფილმში „ჭრიჭინა“ (ს. დოლიძე, ლ. ხოტივარი, 1954), რომელშიც დამაჯერებლად განასახიერა ბავშვურად გულუბრყვილო მძღოლი ბიჭიკო. საყოველთაო პოპულარობა მსახიობს მოუტანა აბდუშაჰილის ბრწყინვალედ შესრულებულმა როლმა ფილმში „ბაში-აჩუკი“ (ლ. ესაკია, 1956).
დ. აბაშიძის თამაშის ბუნებრივი, თავისუფალი, შეუზღუდავი მანერა ეფექტურად ეთვისებოდა, როგორც მკაცრად დოკუმენტურ, ისე ბუფონადურ-პაროდიულ სტილს. შემოქმედებითი კარიერის განმავლობაში მონაწილეობა მიიღო 50-ზე მეტ ფილმში, მუშაობდა სრულიად განსხვავებული ხელწერის რეჟისორებთან.
დიდი დიაპაზონის გენიალური მსახიობი ერთნაირი წარმატებით ასრულებდა კომედიურ თუ დრამატულ როლებს. საოცარი არტისტული ბუნება, მდიდარი გამომსახველობითი ხერხები, საოცარი პლასტიკა, შთამბეჭდავი მიმიკები და ზუსტი ნიუანსები საშუალებას აძლევდა, ცოცხალი, დამაჯერებელი და დასამახსოვრებელი გაეხადა ეკრანული პარსონაჟები: მწყემსი ბდღვირა („თეთრი ქარავანი“, თ. ელიავა, ე. შენგელაია, 1963), ხევსური ალუდა („ხევსურული ბალადა“, შ. მანაგაძე, 1965), მეღვინე რეზო („გიორგობისთვე“, ო. იოსელიანი, 1966), სოსანა („დიდი მწვანე ველი“, მ. კოკოჩაშვილი, 1967), პროვინციული თეატრის მსახიობი შავლეგი („არაჩვეულებრივი გამოფენა“, ე. შენგელაია, 1968), თავადი ვამეხ ვახვარი („არ დაიდარდო!“, გ. დანელია, 1969), მამაზე ერისთავი („დიდოსტატის მარჯვენა“, ვ. ტაბლიაშვილი, დ. აბაშიძე, 1970), პოლიცმეისტერი („ვერის უბნის მელოდიები“, გ. შენგელაია, 1973), ნესტორ კალანდარიშვილი („ციმბირელი პაპა“, გ. კალატოზიშვილი, 1973) და სხვა.
გულღია, საკუთარი ბუნების ერთგული ადამიანის თემა ყველაზე ახლობელი გახდა აბაშიძის შემოქმედებაში. განსაკუთრებულია მის მიერ განსახიერებული მწყემსი სოსანა („დიდი მწვანე ველი“; ამიერკავკასიის რესპუბლიკების კინოფესტივალისა (ერევანი) და უკრაინის მეორე კინოფესტივალის პრიზები მამაკაცის როლის საუკეთესო შესრულებისათვის, 1968). დოდო აბაშიძემ უდიდესი ოსტატობითა და ფსიქოლოგიური სიბრძნით გადმოსცა წინაპართა ადათ-წესებისა და ბუნებასთან ჰარმონიის რღვევით შეშფოთებული ადამიანის დრამა.
მსახიობის მიერ განსახიერებულ მნიშვნელოვან როლებს შორის არის: ალექსანდრე („სინათლე ჩვენს ფანჯრებში“, ყ. მგელაძე; 1969 წელს მინსკის საკავშირო კინოფესტივალის პრიზი მამაკაცის საუკეთესო როლისთვის, 1970), იასონი („პირველი მერცხალი“, ნ. მჭედლიძე; პრიზები მამაკაცის საუკეთესო როლისთვის თეირანის IV საერთაშორისო კინოფესტივალზე (1975), მინსკის სპორტული ფილმებისა და ფრუნზეს საკავშირო კინოფესტივალებზე, 1976), ნიკო („როცა აყვავდა ნუში“, ლ. ღოღობერიძე, 1976), სეთური („დათა თუთაშხია“, გ. ლორთქიფანიძე, გ. გაბესკირია, 1978), ყვარყვარე („ყვარყვარე“, დ. აბაშიძე, 1978), გიორგი („ფესვები“, ყ. მგელაძე, 1987).
დოდო აბაშიძე ასევე მონაწილეობს ფილმებში: „მაგდანას ლურჯა“ (თ. აბულაძე, რ. ჩხეიძე, 1955, გაბო), „ეთერის სიმღერა“ (ს. დოლიძე, 1956, ვეფხია), „ბურთი და მოედანი“ (ყ. მგელაძე, 1961, გერონტი), „მივლინება“ (ი. ეგოროვი, 1961, რუსეთი, ქარხნის დირექტორი), „უდიპლომო სასიძო“ (ლ. ხოტივარი, 1961, გენიოსა), „ჭიაკოკონა“ (ი. ქავთარაძე, 1961, ბოჩა მორჩაძე), „ბოდიში, თქვენ გელით სიკვდილი“ (ყ. მგელაძე, 1965, აფრასიონი), „პიერი - მილიციის თანამშრომელი“ (დ. რონდელი, 1965, თენგიზ გომართელი), „მაცი ხვიტია“ (გ. შენგელაია, 1966, ოთარ მარღანია), „ტარიელ გოლუა“ (ლ. ხოტივარი, 1968, ბაჩუა), „ფიროსმანი“ (გ. შენგელაია, 1968, შავუა), „არ დაიჯერო, რომ აღარა ვარ“ (ყ. მგელაძე, 1975, მიხო), „საქმე გადაეცემა სასამართლოს“ (ვ. კვაჭაძე, 1975, პროკურორი), „სიმღერა“ ( გ.ბეჟანოვი, 1975, რუსეთი, ვარლამი), „მწვერვალი“ (მ. კოკოჩაშვილი, 1976, გაბრიელი), „რაჭა, ჩემი სიყვარული“ (თ. ფალავანდიშვილი, 1977, ვარლამი), „გამოაღეთ ფანჯრები“ (დ. აბაშიძე, 1980) და სხვა.
დოდო აბაშიძე ახმოვანებს ერთ-ერთ პერსონაჟს ანიმაციური ფილმისა „გულუბრყვილო ბატი ტასიკოს თავგადასავალი“ (რეჟ. დავით (თეიმურაზ) სიხარულიძე, 1984).
განსაკუთრებით აღსანიშნავია მისი, როგორც რეჟისორის ნამუშევრები. დოდო აბაშიძემ 1980-იან წლებში სერგო ფარაჯანოვთან ერთად გადაიღო ფილმები „ამბავი სურამის ციხისა“ (1984; შეასრულა ოსმან აღასა და მესტვირის როლები; ფილმი დაჯილდოებულია საფრანგეთის, ესპანეთის, ბრაზილიის, პორტუგალიისა და ნიდერლანდების კინოფესტივალების პრიზებით) და „აშუღ-ყარიბი“ (1988).
დოდო აბაშიძე იყო საქართველოს სახალხო არტისტი (1967); საქართველოს კინემატოგრაფისტთა შემოქმედებითი კავშირის წევრი.
გარდაიცვალა 1990 წლის 26 იანვარს. დაკრძალულია მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა დიდუბის პანთეონში. თბილისში არის მისი სახელობის ქუჩა.
სიკვდილის შემდეგ, 1992 წელს, ყ. მგელაძის ფილმში „ფესვები” (1987) შესრულებული მთავარი როლისა და გამორჩეული შემოქმედებისთვის მიენიჭა შოთა რუსთაველის სახელმწიფო პრემია.
საქართველოს კულტურისა და სპორტის სამინისტრო პატივს მიაგებს დოდო აბაშიძის ნათელ ხსოვნასა და განუზომელ ღვაწლს, რომელიც მან დასდო ქართულ კულტურას.
Неизвестный Известный
რუსთავიდან ლოს-ანჯელესისკენ ლონდონის გავლით - ქართველი ქორეოგრაფის ჰოლივუდური ისტორია

მოცეკვავე და ქორეოგრაფი ლაშა მძინარაშვილი 2022 წელს "ტაურუსის" მფლობელი გახდა. საბრძოლო სცენა, რომელმაც მას კასკადიორთა მსოფლიო აკადემიის უმაღლესი ჯილდო მოუტანა, ლაშამ რეჟისორ მეთიუ ვონის ფილმ “The King’s Man-ისთვის” დადგა.

თავად ლაშას ამბავიც ფილმის სიუჟეტს ჰგავს:

– დამიკავშირდა რეჟისორი დავით ხუბუა, რომელთანაც თორმეტი წლის წინ ერთ საინტერესო პროექტზე ვმუშაობდი კასკადიორად და მითხრა, რომ ჰოლივუდში საბრძოლო სცენებისთვის ხალხური ცეკვების მცოდნე მსახიობებს ეძებდნენ. კარგად მახსოვს შენი მუშაობის სტილი და თუ შენც მოისურვებ, კასტინგზე წარგადგენო.

ისეთი ადამიანი ვარ, ერთ ადგილზე დიდხანს ვერ ვჩერდები, ახალ-ახალ გამოწვევებს ვეძებ. ამ კონკურსშიც გამოწვევა დავინახე და, რა თქმა უნდა, ჩავერთე. მონაწილეები თხუთმეტი ქვეყნიდან იყვნენ ჩამოსული. ლონდონში გამოსაცდელი ვადით, ერთი კვირით მიმიწვიეს და საბოლოოდ ოთხი თვით დამტოვეს. ცნობილ მსახიობს ჯეკი ჩანს ჰყავს რამდენიმე ჯგუფი, რომლებშიც საუკეთესო მებრძოლები და კასკადიორები არიან თავმოყრილი. ეს ჯგუფები თანამშრომლობენ კინოსტუდიებთან მთელი მსოფლიოს მასშტაბით და მსახიობებს შესაბამისი სცენების მომზადებაში ეხმარებიან. მე მოვხვდი ჯგუფში, რომელსაც ბრედ ალენი ხელმძღვანელობდა და პროფესიონალთა ამ გუნდთან მუშაობა კარგი გამოცდილება იყო ჩემთვის.

საბრძოლო სცენისთვის ლაშა მძინარაშვილმა ქართული ცეკვებიდან აღებული ილეთები გამოიყენა. ფილმის პროდიუსერმა სწორედ ამ ორიგინალურ სანახაობაზე შეაჩერა არჩევანი.

– ასეთ წარმატებაზე არც მიოცნებია. "ტაურუსზე" წარდგენა ჩემთვის უკვე წარმოუდგენლად დიდი გამარჯვება იყო. დაუჯერებელი მეჩვენებოდა, რომ მივიღებდი ჯილდოს, რომლის მფლობელებიც არიან არნოლდ შვარცენეგერი, სილვესტერ სტალონე, ჰარისონ ფორდი, კიანუ რივზი...

“ტაურუსი” 2001 წლიდან გაიცემა. დაჯილდოების ყოველწლიურ ცერემონიას ამერიკული კინოს მექა – ლოს-ანჯელესი მასპინძლობს.

ყველა კასკადიორისთვის საოცნებო ფრთოსანი ხარი ლაშას 2022 წლის 17 სექტემბერს “პარამაუნტ ფიქჩერსის” დარბაზში გადაეცა. როგორც თავად ამბობს, ემოციებისგან რამდენიმე დღე აკანკალებდა.

ქართული ცეკვა

ჰოლივუდში ხელჩართული ბრძოლის სცენები უმეტესად აზიური საბრძოლო ხელოვნების ელემენტებზეა დაფუძნებული. პოპულარულია ასევე ორთაბრძოლის ბრაზილიური სისტემა – კაპუეირა. ქართული ხალხური ცეკვის ილეთებით გამდიდრებული საბრძოლო სცენა, რომელიც, ამასთანავე, მწვანე ეკრანის, თოკებისა და ციფრული ეფექტების გარეშე გადაიღეს, ჰოლივუდისთვის აღმოჩენად იქცა. ფილმში მონაწილე მსახიობებს მეთიუ გუდს, რის ივანსს და რეიფ ფაინსს არაერთ ინტერვიუში აღუნიშნავთ, რომ ქართული ფოლკლორის ელემენტებმა ბრძოლის სცენებს ცეცხლი შემატა.

– მსოფლიო კინოში ქართული ცეკვის ელემენტები პირველად გამოჩნდა და ვამაყობ, რომ ამაში მეც შევიტანე წვლილი, – ამბობს ლაშა, – “სუხიშვილების", "ერისიონის", "რუსთავის" დამსახურებით ქართულ ცეკვას მთელ მსოფლიოში იცნობენ, თუმცა კინოს გაცილებით ფართო აუდიტორია ჰყავს და ქართული ქორეოგრაფიის ფარული რესურსის წარმოჩენის შესაძლებლობაც მეტია.

წელს კი ლაშა მძინარაშვილი თვითონვეა "ტაურუსის" ჟიურის წევრი. დაჯილდოება 11 მაისს გაიმართება:

– ამ პოზიციიდან მეტი შესაძლებლობა მაქვს, ჩემს თანამემამულეებს რეკომენდაცია გავუწიო. მჯერა, რომ არც ისე შორს არის დრო, როდესაც ქართველი კასკადიორები მსოფლიო კინოინდუსტრიაში დამსახურებულ ადგილს დავიკავებთ.

ჰოლივუდამდე

ლონდონში ვარჯიშის დროს მაგიდა გადაუყირავდა და ხერხემალი დაიზიანა. მთავარი სცენები ტკივილგამაყუჩებლების ზემოქმედების ქვეშ გადაიღო. ნებაზე მიშვებულმა ტრავმამ სრული პარალიზების საშიშროება წარმოშვა. ოპერაცია გარდაუვალი გახდა. კისრის მალებში ხელოვნური დისკები ჩაუსვეს. ურთულესი პერიოდი გამოიარა, მაგრამ ყველაფერი გააკეთა სცენაზე დასაბრუნებლად.

როგორც თავად ამბობს, სიზმარშიც კი ცეკვავს. ისეთ გარემოში გავიზარდე, ცეკვის გარეშე ჩემი ცხოვრება წარმოუდგენელიც იყოო, აღიარებს. მამა სიმღერისა და ცეკვის ნაციონალურ ანსამბლის, ახლანდელი "ერისიონის" წევრი გახლდათ. მათ ოჯახში ხშირად იკრიბებოდნენ მოცეკვავეები, მომღერლები, მსახიობები. თავად ექვსი წლისამ ნუგზარ ჯიქურის ქორეოგრაფიულ ანსამბლ "თერგში" აიდგა ფეხი. არის შოთა რუსთაველის სახელობის თეატრისა და კინოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბაკალავრი ქორეოგრაფიის მიმართულებით და აქვს "სუხიშვილებში" ცეკვის ხუთწლიანი გამოცდილება. ამჟამად ქართული ხალხური სიმღერისა და ცეკვის სახელმწიფო აკადემიური ანსამბლის – “რუსთავის” წევრია და თავისივე დაარსებულ მოზარდთა ქორეოგრაფიულ ანსამბლ "შუშპარს" ხელმძღვანელობს:

–  საზოგადოების ნაწილს მიაჩნია, რომ ექსპერიმენტულმა სიახლეებმა ქართული ქორეოგრაფია ფოლკლორის რელსებიდან გადაიყვანა, მე კი ვფიქრობ, რომ რაც არ ვითარდება, კვდება. შესაძლოა, შეცდომებიც დაუშვა, მაგრამ დრო ყველაფერს საცერში გაატარებს და ის, რაც დარჩება, იქნება მარგალიტი.

ქართული ცეკვა ტექნიკურადაც დაიხვეწა და განვითარდა. ადრე თუ მოცეკვავე ორ ბრუნს ასრულებდა, ახლა ერთ ჯერზე ოთხი-ხუთი ბრუნის შესრულებაც შეუძლია. ტრადიციებს არავინ გვართმევს, მაგრამ ყველა სფერო თანამედროვეობას უნდა ესადაგებოდეს.

ოჯახი

მეუღლე, გვანცა, თეატრალურ უნივერსიტეტში გაიცნო. "სუხიშვილებში" ერთად ცეკვავდნენ. "შუშპარსაც" ერთად ხელმძღვანელობენ.

– სტუდენტობიდან დღემდე ბევრი სირთულე გადავლახეთ. შეიძლება ითქვას, რომ ერთად გავიზარდეთ. ახლა უკვე სამ შვილს ვზრდით. უფროსი გოგონები ცეკვავენ. ნაბოლარა ბიჭუნა ჯერ მხოლოდ ერთი წლისაა. მშობლები ბავშვების აღზრდაში გვეხმარებიან, ხელს გვიწყობენ, რომ პროფესიული განვითარებისთვის პირობები გვქონდეს. ოჯახის მხარდაჭერა რომ არა, ამის ნახევარსაც ვერ მივაღწევდი.

არ გვჭირდება ერთმანეთისთვის იმის ახსნა, რა შრომის, რა ძალისხმევის ფასად მოდის წარმატება. არ არის იოლი თვეების განმავლობაში ოჯახისგან შორს ყოფნა, მაგრამ  რაღაც კომპრომისები გარდაუვალია.

მიუხედავად ტრავმისა, წუთითაც არ ისვენებს. პანტომიმის თეატრის მსახიობებს ავარჯიშებს, თანამშრომლობს კასკადიორთა ასოციაციასთან და ვიდეორგოლებსა და ფილმებში ექსტრემალურ ილეთებს ასრულებს. თებერვალში კი ტოკიოში იყო მიწვეული, სადაც სუმოს ქართველი ფალავნის, ტოჩინოშინის, კარიერის დასრულებასთან დაკავშირებულ ღონისძიებაზე მაყურებლის წინაშე საკონცერტო პროგრამით წარდგა.

თამარ ციბალაშვილი

ჟურნალი "ავერსი"

более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати