USD 2.7264
EUR 2.9595
RUB 2.7843
თბილისი
«Reuters» (დიდი ბრიტანეთი): „რა დევს სასწორზე მოლდოვის 20 ოქტომბრის საპრეზიდენტო არჩევნებისა და რეფერენდუმის დროს“
თარიღი:  268

ბრიტანული საინფორმაციო სააგენტო „როიტერი“ (Reuters) აქვეყნებს ანალიტიკურ სტატიას სათაურით „რა დევს სასწორზე მოლდოვის 20 ოქტომბრის საპრეზიდენტო არჩევნებისა და რეფერენდუმის დროს“ (ავტორი - ალექსანდრე თანასი), რომელშიც განხილულია მოლდოვაში შექმნილი წინასაარჩევნო სიტუაცია: როგორია პროგნოზები, როგორ შეიძლება განვითარდეს მოვლენები და არის თუ არა რუსეთის გავლენის პერსპექტივა.

გთავაზობთ პუბლიკაციას:

მოლდოვაში 20 ოქტომბერს საპრეზიდენტო არჩევნები იმართება, რომელშიც კენჭს კვლავ იყრის პროდასავლელი მოქმედი პრეზიდენტი მაია სანდუ. ამასთან, ამავე დღეს, ჩატარდება რეფერენდუმი ქვეყნის ევროკავშირში გაწევრიანების თაობაზე.

მოლდოვის მოსახლეობა დაახლოებით 2.5 მილიონი ადამიანია. ქვეყანაში დიდი რუსულად მოსაუბრე უმცირესობაა. საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ პრორუს და პროდასავლელ ძალებს შორის განხეთქილება დროდადრო მწვავდებოდა.

2020 წლიდან დღემდე ხელისუფლებაში დასავლეთთან ინტეგრაციის მხარდამჭერი გუნდია, პრეზიდენტ სანდუს ლიდერობით. მისმა პარტიამ საპარლამენტო უმრავლესობა 2021 წლის არჩევნებში მოიპოვა. მთავრობა მხარს უჭერს დასავლეთთან მეტ ინტეგრაციას და ევროკავშირში გაწევრიანებას 2030 წლამდე. მაია სანდუ მკაცრად გმობს უკრაინაში რუსეთის სრულმასშტაბიან შეჭრას და რუსეთს მისი ხელისუფლების გადატრიალების მცდელობაში სდებს ბრალს. მოსკოვი ბრალდებებს უარყოფს.

სრულმასშტაბიანი ომის განმავლობაში რუსეთიდან ბუნებრივი გაზის იმპორტი მნიშვნელოვნად შემცირდა. ამან ინფლაცია გაზარდა და ხელისუფლებას ენერგიის ალტერნატიული წყაროების მოძებნა აიძულა.

რუსეთს მოლდოვის ტერიტორიაზე, დნესტრისპირეთის რეგიონში, რომელსაც 1990-იანი წლებიდან მოსკოვის მიერ მხარდაჭერილი პრორუსი სეპარატისტები აკონტროლებენ, 1 500-მდე ჯარისკაცი ჰყავს განლაგებული.

რას უყრიან კენჭს მოლდოვაში?

მოლდოვაში 20 ოქტომბერს საპრეზიდენტო არჩევნები იმართება. თუკი 11-იდან ვერცერთი კანდიდატი ვერ მოახერხებს ხმათა 50%-ზე მეტის მიღებას, 3 ნოემბერს არჩევნების მეორე ტური დაინიშნება.

ამას გარდა, 20 ოქტომბერსვე მოლდოველები შეძლებენ რეფერენდუმში მონაწილეობასაც. მათ უნდა გამოხატონ, ეთანხმებიან თუ არა იმას, რომ ევროკავშირში გაწევრიანების სურვილი კონსტიტუციაში ქვეყნის სტრატეგიულ მიზნად ჩაიწეროს.

როგორია გამოკითხვების შედეგები?

CBS-AXA-ს გამოკითხვის თანახმად, მაია სანდუ თავის 10 სხვა მეტოქეს დამაჯერებლად უსწრებს და 36.1% -იანი მხარდაჭერა აქვს. ამ გამოკითხვის თანახმად, მეორე ადგილზეა ალექსანდრ სტოიანოგლო, ყოფილი პროკურორი, რომელსაც ტრადიციულად პრორუსული "სოციალისტების პარტია" უჭერს მხარს და მოსახლეობის დაახლოებით 10%-იანი მხარდაჭერა აქვს. მესამე ადგილზე კი გამოკითხვებში რენატო უსატიია, ქალაქ ბალტის ყოფილი მერი - 7.5%-იანი მხარდაჭერით.

CBS-AXA-ს გამოკითხვის მიხედვით, მოლდოველთა 63% მხარს უჭერს ევროკავშირში გაწევრიანებას.

რა დევს სასწორზე?

მართალია, არჩევნებში შესაძლოა მეორე რაუნდი გახდეს საჭირო, მაგრამ გამოკითხვების მიხედვით, დიდი ალბათობით, სანდუ პოსტს შეინარჩუნებს და პროდასავლურ კურსს გააგრძელებს. თუმცა, მოსალოდნელზე ნაკლები შედეგის ჩვენებამ მისი მემარჯვენე-ცენტრისტული "მოქმედებისა და სოლიდარობის პარტია" შესაძლოა მომავალი წლის საპარლამენტო არჩევნებისთვის უფრო სუსტ პოზიციაში ჩააყენოს და მისი უმრავლესობაც კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგეს.

ქვეყანაში ოპოზიცია რეფერენდუმის ჩატარების იდეას ეწინააღმდეგება და ამბობს, რომ ეს მხოლოდ სანდუს წინასაარჩევნო კამპანიის სასიკეთოდ გადადგმული ნაბიჯია. ზოგიერთი ის კანდიდატიც, ვინც ამბობს, რომ ემხრობა ევროკავშირში გაწევრიანებას, მოსახლეობას მოუწოდებს, ან ბოიკოტი გამოუცხადოს რეფერენდუმს, ან ბიულეტენზე უარი დააფიქსიროს. თუკი ამომრჩეველი მართლაც ასე მოიქცევა, ეს ცხადია სანდუს კამპანიისა და პოლიტიკისთვის დარტყმა იქნება. მაგრამ, რეფერენდუმს სავალდებულო ძალა არ აქვს.

რუსეთის ჩარევის შესახებ ბრალდებები

ხელისუფლება ბოლო წლებში ხშირად საუბრობს რუსეთის მიერ მოლდოვის შიდა პოლიტიკურ საკითხებში ჩარევის მცდელობებზე და გმობს ამ ძალისხმევას. მოსკოვი კი სანდუს "რუსოფობიაში" სდებს ბრალს.

4 ოქტომბერს მოლდოვის პოლიციამ განაცხადა, რომ რუსეთის მხარდაჭერით გარკვეული კრიმინალური ჯგუფები კენჭისყრისთვის ხელის შეშლას აპირებდნენ. და ეს უფრო ფართო, სახელმწიფო ინსტიტუტებზე კონტროლის მოპოვების ძალისხმევის ნაწილი იყო.

ამავე თვეში, ეროვნულმა პოლიციამ მოსკოვი დაადანაშაულა, რომ მან სექტემბერში ქვეყანაში $15 მილიონი პრორუსი ბიზნესმენის ილან შორის მეშვეობით გადმორიცხა და ის 130 000 მოლდოველის მოსასყიდად იყო განკუთვნილი. ამ განცხადების თანახმად, მოსყიდულ ამომრჩეველს რეფერენდუმზე დასმული კითხვის წინააღმდეგ და პრორუსი კანდიდატების მხარდასაჭერად უნდა მიეცა ხმა. შორი, რომელმაც თქვა, რომ ფულს გადაუხდის ყველას, ვინც ევროპული ინტეგრაციის წინააღმდეგ მისცემს ხმას, განაცხადა, რომ რეალური თანხები 15 მილიონ დოლარს აჭარბებს და ეს მისი ბიზნესიდან მიღებული შემოსავალია და არა - რუსეთისგან. მისი თქმით, ეს არ არის მოქრთამვის თუ მოსყიდვის მცდელობა.

8 ოქტომბერს, ევროპარლამენტმა შეიმუშავა რეზოლუციის პროექტი, რომელშიც ის აფრთხილებს რუსეთს, შეწყვიტოს მოლდოვაში „პროვოკაციები და დესტაბილიზაციის მცდელობები“, გადამწყვეტი საპრეზიდენტო არჩევნებისა და რეფერენდუმის წინ. რეზოლუცია მოუწოდებს ევროკავშირის წევრ ქვეყნებს, მიაწოდონ კიშინიოვს „ყველა ის საჭირო დახმარება“, რომელიც მოლდოვას მოსკოვის დეზინფორმაციასთან საბრძოლველად გამოადგება.

რეზოლუცია ასევე მოუწოდებს ევროკავშირს, დააწესოს დამატებითი სანქციები ფიზიკურ პირებსა და იურიდიულ ერთეულებზე, რომლებიც მოლდოვის არჩევნებში ჩარევაზე არიან პასუხისმგებელნი, ან მხარს უჭერენ ისეთ ქმედებებს, რაც ძირს უთხრის ან საფრთხეს უქმნის მოლდოვის რესპუბლიკის სუვერენიტეტსა და დამოუკიდებლობას. რეზოლუციის პროექტში ევროპარლამენტი „მტკიცედ გმობს რუსეთის ფედერაციის, პრორუსი ოლიგარქების და რუსეთის მიერ დაფინანსებული ადგილობრივი აქტორების მზარდ მავნე ქმედებებს, ჩარევას და ჰიბრიდულ ოპერაციებს, რომლებიც არჩევნებისთვის ძირის გამოთხრას ისახავს მიზნად".

წყარო: https://www.reuters.com/world/europe/whats-stake-moldovas-election-referendum-oct-20-2024-10-08/

 

ანალიტიკა
აშშ-ს საპრეზიდენტო არჩევენები და მისი შედეგების სავარაუდო ზეგავლენა საქართველოზე

5 ნოემბერს აშშ-ში საპრეზიდენტო არჩევნები იმართება.

აშშ-ის 2024 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში კანდიდატები კამალა ჰარისი, რომელიც დემოკრატიულ პარტიას წარმოადგენს, და რესპუბლიკელი დონალდ ტრამპი არიან. ეს არჩევნები მსოფლიო ყურადღების ცენტრშია, რადგან მისი შედეგი გავლენას მოახდენს როგორც აშშ-ის შიდა პოლიტიკაზე, ასევე საერთაშორისო ურთიერთობებზე და გლობალურ ეკონომიკაზე.

საარჩევნო გარემო და გამოკითხვების შედეგები

ჰარისი და ტრამპი გამოკითხვებში თითქმის თანაბრად არიან, თუმცა ზოგიერთი კვლევა ჰარისს მცირედ უპირატესობას ანიჭებს. ეროვნული გამოკითხვები მხოლოდ ზოგად სურათს ქმნის, რადგან აშშ-ის პრეზიდენტი პირდაპირი ხმის მიცემით არ ირჩევა – გამარჯვებას საბოლოოდ ელექტორალური კოლეგია განსაზღვრავს. საარჩევნო რუკაზე გადამწყვეტი „მერყევი“ შტატებია, როგორიცაა პენსილვანია, მიჩიგანი და ჯორჯია. მათი პოზიციები კვლავ გაურკვეველია, რაც საბოლოო შედეგებს გაურკვევლობას მატებს

არჩევნების შესაძლო შედეგები და მათი გავლენა აშშ-სა და მსოფლიოზე

კამალა ჰარისის გამარჯვების გავლენა: ჰარისის ადმინისტრაცია, დიდი ალბათობით, ბაიდენის კურსის გაგრძელებას შეეცდება. საგარეო პოლიტიკის კუთხით ეს გულისხმობს მჭიდრო თანამშრომლობას ნატო-სთან და ევროპასთან, რაც ხელს შეუწყობს უსაფრთხოების გაძლიერებას ევროპაში, განსაკუთრებით რუსეთის გავლენის გათვალისწინებით. ჰარისი ასევე გააგრძელებს უკრაინის მხარდაჭერას, რაც დიდი სტრატეგიული მნიშვნელობის საკითხია ნატო-სთვის.

ჰარისი ასევე დაიცავს გარემოსდაცვით ინიციატივებს, რაც განახლებადი ენერგიის სექტორში ინვესტიციებს გაზრდის და კლიმატურ ცვლილებებთან ბრძოლას შეუწყობს ხელს. ეს შეიძლება არა მხოლოდ აშშ-ის ეკონომიკურ ტრანსფორმაციას დაასახელოს პრიორიტეტად, არამედ მსოფლიოს წამყვანი ქვეყნების გარემოსდაცვითი რეგულაციებისა და პრიორიტეტების ჩამოყალიბებაზე გავლენა იქონიოს. მისი მიდგომები, სავარაუდოდ, გაამარტივებს გლობალურ სავაჭრო პარტნიორობას და საერთაშორისო ურთიერთობებს.

დონალდ ტრამპის გამარჯვების გავლენა: ტრამპის პოლიტიკა კვლავ "ამერიკა პირველია" პრინციპზე იქნება დაფუძნებული. მისი გამარჯვების შემთხვევაში შესაძლოა შემცირდეს აშშ-ის ჩართულობა საერთაშორისო ალიანსებში, განსაკუთრებით ნატო-სა და უკრაინის მხარდაჭერაში. ეს მიდგომა ევროპისთვის უფრო რთულ გარემოს შექმნის, რადგან აშშ-ის როლი შესუსტდება უსაფრთხოების საკითხებში.

კლიმატის ცვლილების პოლიტიკა ტრამპის ადმინისტრაციის პირობებში განსხვავებული იქნებოდა – სავარაუდოდ, შემცირდება გარემოსდაცვითი რეგულაციები და შეზღუდვები, რაც ამერიკის ინდუსტრიას საშუალებას მისცემს მოკლე პერიოდში გაძლიერდეს. თუმცა, გრძელვადიანი პერსპექტივით ეს გადაწყვეტილებები გარემოსდაცვით პრობლემებს კიდევ უფრო გაამწვავებს, რაც შეიძლება გლობალურ გარემოსდაცვით გეგმებზე გავლენას მოახდინოს.

აშშ-ის 2024 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში ჰარისისა და ტრამპის გამარჯვებას საქართველოსთვის განსხვავებული შედეგები ექნება, განსაკუთრებით საგარეო პოლიტიკისა და უსაფრთხოების კუთხით.

კამალა ჰარისის გამარჯვება

ჰარისის პოლიტიკა, დიდი ალბათობით, ბაიდენის კურსს გააგრძელებს, რაც საქართველოსთვის დადებითი სიახლე იქნება, რადგან ბაიდენის ადმინისტრაცია მხარს უჭერს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობასა და დემოკრატიულ განვითარებას. აშშ-სა და ევროპასთან ჰარისის გაძლიერებული თანამშრომლობა ხელს შეუწყობს ნატო-ს და აღმოსავლეთ ევროპაში უსაფრთხოების გაძლიერებას, რაც საქართველოსთვის დამატებითი მხარდაჭერისა და უსაფრთხოების გარანტიას შექმნის. ჰარისის ადმინისტრაცია, სავარაუდოდ, გააგრძელებს რუსეთის წინააღმდეგ მკაცრი სანქციების პოლიტიკას, რაც რუსეთის ზეწოლის შესუსტებას შეიძლება შეუწყოს ხელს სამხრეთ კავკასიაში, მათ შორის საქართველოზე.

ეკონომიკური და პოლიტიკური მიმართულებით, ჰარისის კლიმატური ინიციატივები და დემოკრატიული რეფორმების მხარდაჭერა საქართველოსთვის დამატებითი თანამშრომლობისა და ინვესტიციების შესაძლებლობებს შექმნის. ასევე, ჰარისის კურსი მხარს დაუჭერს საქართველოს ევროკავშირთან და ნატო-სთან დაახლოების პროცესს, რაც ქვეყნის დასავლურ ინტეგრაციას განამტკიცებს.

დონალდ ტრამპის გამარჯვება

თუ ტრამპი გაიმარჯვებს, სავარაუდოდ, აშშ-ის ინტერესები საერთაშორისო ურთიერთობებში ნაკლებად აქცენტირებული იქნება, რაც საქართველოსთვის ნატო-ს მხარდაჭერის შემცირებას ნიშნავს. ტრამპის მიდგომა ნატო-სადმი უფრო კრიტიკულია, და შესაძლოა მან შეამციროს დახმარება აღმოსავლეთ ევროპისა და კავკასიის ქვეყნების უსაფრთხოებისთვის, მათ შორის საქართველოსთვის.

ტრამპის „ამერიკა პირველია“ პოლიტიკა შესაძლოა, საქართველოსთვის დასავლეთისკენ ინტეგრაციის პროცესის შენელებას გამოიწვიოს, რაც მეტ სირთულეს შექმნის როგორც პოლიტიკური, ისე ეკონომიკური მიმართულებით. მისი ადმინისტრაცია ნაკლებად არის დაინტერესებული დემოკრატიული რეფორმებისა და კლიმატის ინიციატივებით, რაც საქართველოსთვის ინვესტიციების შემცირებასა და საერთაშორისო მხარდაჭერის ნაკლებობას ნიშნავს.

დასკვნა

აშშ-ის 2024 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები, გარდა ქვეყნის შიდა პოლიტიკისა, დიდ გავლენას მოახდენს გლობალურ პოლიტიკურ ურთიერთობებზე, ეკონომიკურ ბაზრებზე და ეკოლოგიურ სტაბილურობაზე. კამალა ჰარისის და დონალდ ტრამპის განსხვავებული ხედვები აშშ-ის როლს განსაზღვრავს მსოფლიოს სხვადასხვა სფეროში, იქნება ეს საერთაშორისო ურთიერთობები, კლიმატური პოლიტიკა თუ უსაფრთხოების საკითხები.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.