,
გერმანულ გაზეთ „ბერლინერ ცაითუნგში“ (Berliner Zeitung) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „უკრაინა დეზერტირობას ებრძვის: რატომ ბრუნდება ფრონტის წინა ხაზზე ჯარისკაცების მხოლოდ მცირე რაოდენობა?“ (ავტორი - ნიკოლას ბუტილინი). „კანონის თანახმად, თუ დეზერტირები სამხედრო ნაწილებში დაბრუნდებიან, მათ ჩადენილი დანაშაული ეპატიებათ, მაგრამ ფრონტზე დაბრუნებულთა რაოდენობა ძალიან მცირეა“, - აღნიშნულია მასალაში.
გთავაზობთ პუბლიკაციის შემცირებულ ვერსიას:
უკრაინის არმია სულ უფრო მეტად აწყდება მასშტაბურ პრობლემას: რაც უფრო ხშირად ლაპარაკობენ ცეცხლის შეწყვეტასა და სამშვიდობო მოლაპარაკებების დაწყებაზე, 1200 კილომეტრიან ფრონტის ხაზიდან ჯარისკაცები მით უფრო მზარდი ტემპით გარბიან - ანუ დეზერტირების რაოდენობა სწრაფად მატულობს. კრიზისის გასამკლავებლად უკრაინის პარლამენტი განიხილავს ჯარისკაცების მიერ ჩადენილი დანაშაულის (დეზერტირობის) პატიების ვადის გაგრძელებას, რათა მათ დაუსჯელად შეეძლოთ სამხედრო ნაწილში დაბრუნება. მაგრამ სამხედო ხელმძღვანელობისათვის საკვანძო საკითხად რჩება ის, თუ რატომ ბრუნდება უკან ჯარისკაცთა მხოლოდ მცირე ნაწილი.
უკრაინის პარლამენტმა ჯერ კიდევ 2024 წლის სექტემბერში მიიღო კანონი, რომლის თანახმად, გაქცეულ დეზერტირებს უკან ნებაყოფლობით დაბრუნებისას დანაშაული არ ეთვლებოდათ, მაგრამ კანონი კანონად დარჩა, დეზერტირები კი უკან არ ბრუნდებოდნენ. როგორც რომან კოსტენკო, პარლამენტის თავდაცვისა და უსაფრტხოების საქმეტა კომიტეტის მდივანი ამბობს, „ამნისტიის შედეგები უფრო უარესია, ვიდრე მოსალოდნელი იყო“.
რატომ გარბიან ჯარისკაცები ფრონტიდან?
უკრაინის ხელისუფლება დეზერტირების ზუსტ სტატისტიკას არ აქვეყნებს, მაგრამ გენერალური პროკურატურის მონაცემებით, საგანგაშო სურათი იხატება: თუ 2024 წლის ოქტომბერში დეზერტირობის 1196 საქმე იქნა შეწყვეტილი (ამნისტიის საფუძველზე), დეკემბერში მხოლოდ 638, ანუ სამხედრო ნაწილებში უკან დაბრუნების ფაქტები შემცირდა, თანაც ამნისტიის ვადების გაგრძელების მიუხედავად. პარალელურად მკვეთრად გაიზარდა გამოძიების რაოდენობა დეზერტორობის ახალ ფაქტებზე: 7621-დან ოქტომბერში 15 500-მდე დეკემბერში. უფლებადამცველი ორგანიზაციების მონაცემებით, ომის დაწყებიდან თავიანთი ნაწილები თვითნებურად დატოვა 100 ათასზე მეტმა ჯარისკაცმა. მართალია, მათგან გარკვეული რაოდენობა უკან დაბრუნდა, მაგრამ სიტუაცია მაინც მძიმეა. ოფიციალური მონაცემებით, უკრაინის სასამართლო ორგანოები ამჟამად იხილავენ „სამხედრო ნაწილის თვითნებურად დატოვების“ 80 ათასზე მეტ ფაქტს.
მიზეზები სხვადასხვანაირია: დეზერტირებს, რომლებსაც „ბერლინერ ცაიტუნგის“ ჟურნალისტები ესაუბრნენ, ძირითად მიზეზად უკრაინის არმიაში როტაციის არარსებობას ასახელებენ. მათი თქმით, ბევრი ჯარისკაცი თვეობით განუწყვეტლად იბრძვის ფრონტის წინა ხაზზე და ამ დროს მცირევადიანი შვებულების მიღების არანაირი პერსპექტივა არ აქვთ.
გარდა ამისა, უკრაინელ სამხედრო მოსამსახურეებს შორის ძლიერი ფსიქოლოგიური სტრესის ატოსფეროა გაბატონებული. როგორც 68-ე ბრიგადის ერთ-ერთმა ოფიცერმა გაზეთის ჟურნალისტებს კონფიდენციალურად განუცხადა, „მიჯობს ექვსი წელი ციხეში გავატარო, ვიდრე წინა ხაზზე მოვკვდე“. ჯარისკაცებს შორის იმედგაცრუებას იწვევს არმიაში განეფებული უყაირათობა და კორუფცია. კიდევ ერთი მაგალითი: „ბერლინერ ცაიტუნგისათვის“ მიცემულ ინტერვიუში უკრაინის არმიის სამხედრო მოსამსახურე, მწერალი სტანისლავ ასეევი ღრმად აანალიზებს სოციალურ კონტრაქტს და მისი პირობების უსამართლობას აკრიტიკებს.
დეზერტირები: ზელენსკის მთავრობა გამოსავალს ეძებს
პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკის მთავრობს ჯერ კიდევ აქვს იმედი, რომ ჯარიდან გაქცეული სამხედრო მოსამსახურეები ისევ თავის ნაწილებს დაუბრუნდებიან, მაგრამ ექსპერტები სიფრთხილისაკენ მოუწოდებენ: გადაჭარბებულმა თავდაჯერებამ ვაითუ მანკიერი წრის შექმნა გამოიწვიოს. ვერხოვნა რადის (პარლამენტის) აპარატის მთავარმა სამეცნიერო-საექსპერტო სამმართველომ დეპუტატები უკვე გააფრთხილა, რომ იმ არათანმიმდევრულმა ზომებმა, რომლებსაც სამართალდამცველი ორგანოები იღებენ, შეიძლება სამხედრო დისციპლინა კიდევ უფრო მეტად დააქვეითონ. კიდევ ერთი მომენტი: უკან დაბრუნებული დეზერტირები უკვე ნაკლები ნდობით სარგებლობენ როგორც თანამებრძოლებს, ასევე მეთაურ ოფიცრებს შორის, ამიტომ მათ ფრონტის ხაზზე კი არ გზავნიან, არამედ სარეზერვო ნაწილებში გადაჰყავთ.
პირველად უკრაინის ისტორიაში დეზერტირობა ყველაზე გავრცელებულ დანაშაულად იქცა, რომელმაც რაოდენობით ქურდობა და თაღლითობა უკან ჩამოიტოვა. არაოფიციალური მონაცემებით, 2024 წელს დარეგისტრირებული იქნა თითქმის 89,5 ათასი შემთხვევა, რაც სამჯერ მეტია წინა წელთან შედარებით. რა თქმა უნდა, არარეგისტრირებული შემთხვევების რაოდენობა ბევრად მეტი იქნება.
ამასობაში უკრაინის პარლამენტი შექმნილი მდგომარეობიდან გამოსავალს ეძებს. უსაფრტხოების ექსპერტი ვადიმ კოსტენკოს თქმით, იმ ახალი კანონპროექტის მიხედვით, რომელზედაც თავდაცვის სამინისტრო და გენერალური შტაბი მუშაობენ, ივნისამდე დეზერტირებულ ჯარისკაცებს შეუძლიათ სამხედრო ნაწილებში დაუსჯელად დაბრუნდნენ, თუმცა კანონპროექტზე მუშაობა ჭიანურდება და სანამ ის პარლამენტში მოხვდება, საკმაო დრო გაივლის.
უკრაინის არმია ძალიან ზარალდება პირადი შემადგენლობის არასაკმარისი რაოდენობით, მობილიზაცია კი ნელი ტემპით მიმდინარეობს. ვადიმ კოსტენკო მწარე სინამდვილეს აღიარებს: „წინა ამნისტიას დეზერტირების რაოდენობა არ შეუმცირებია, ყველაფერი პირიქით მოხდა - ჯარიდან გაქცევების რაოდენობა მკვეთრად გაიზარდა“.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
