USD 2.7109
EUR 3.1197
RUB 3.3417
თბილისი
«Der Standard» (ავსტრია): „თურქეთი რეჯეფ ერდოღანის მმართველობის დროს; ისლამური, ავტორიტარული და ექსპანსიონისტური“.
თარიღი:  411

როგორც ცნობილია, თურქეთის რესპუბლიკად დაარსებიდან ასი წელი შესრულდა - 1923 წლის 29 ოქტომბერს მუსტაფა ქემალმა „ახალი თურქული სახელმწიფოს“ შექმნა გამოაცხადა. საიუბილეო თარიღთან დაკავშირებით ამ დღეებში უცხოურ პრესაში ბევრი მასალა გამოქვეყნდა. გთავაზობთ ერთ-ერთს - ავსტრიულ გაზეთ „დერ სტანდარდში“ (Der Standard) გამოქვეყნებულს სათაურით „თურქეთი რეჯეფ ერდოღანის მმართველობის დროს; ისლამური, ავტორიტარული და ექსპანსიონისტური“ (ავტორი - იოზეფ კირხენგასტი).

„თურქეთი - ეს მხოლოდ თურქეთი არ არის“, - განაცხადა თურქეთის პრეზიდენტმა რეჯეფ ერდოღანმა 2016 წელს ერთ-ერთი გამოსვლის დროს. მისი აზრით, ქვეყანა, როგორც ოსმალეთის სამართალმემკვიდრე, პასუხისმგებელია ყველა იმ მიწებზე, რომლებიც ოდესღაც იმპერიის შემადგენლობაში შედიოდა. პრეზიდენტი კონკრეტულად ასახელებს: ერაყი, სირია, ლიბია, ყირიმი, ჩერნოგორია და ბოსნია. თურქი ისტორიკოსები, რომლებიც ხელისუფლებასთან ახლოს არიან, ამ სიას ამატებენ ერაყის ჩრდილოეთში მდებარე ქალაქებს - მოსულს, კირკუკს და ერბილს, საქართველოს შემადგენლობაში არსებულ ბათუმს, ბერძნულ სალონიკს, ბულგარულ ყირჯალს და ვარნას, კვიპროსს და ბერძნულ კუნძულებს ეგეოსის ზღვაში.

რეჯეფ ერდოღანის დოქტრინა

მართალია, რეჯეფ ერდოღანი ახალ საზღვრების დაწესებას ჯერ არ ცდილობს, მაგრამ მას აშკარად სურს თურქული უმცირესობებისა და ოსმანების კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა. ასეთი მიდგომა ზალია ჰგავს რუსულ „ახლო საზღვარგარეთის“ დოქტრინას, რომელიც მეზობლებზე პირდაპირ გავლენასა და ზეწოლას გულისხმობს. ეს დასტურდება რუსეთ-უკრაინის ომითაც. სხვათა შორის, რეჯეფ ერდორანი დღემდე კატეგორიულ უარს აცხადებს კრემლის აგრესიული მოქმედების დაგმობაზე. მისი პოლიტიკური კურსი „ერდოღანის დოქტრინით“ არის ცნობილი, ხოლო კონცეფცია „ლურჯი მამული“ პრეტენზიულია და ითვალისწინებს ხმელთაშუა ზღვაში (აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთში) თურქეთის ეკონომიკურ ინტერესებს.

2018 წელს, რეფერენდუმიდან ერთი წლის შემდეგ, როცა თურქეთში ავტორიტარული საპრეზიდენტო მმართველობის სისტემა იქნა შემოღებული, იმ დროიდან რეჯეფ ერდოღანი ერთპიროვნულად იღებს გადაწყვეტილებებს საშინაო და საგარეო პოლიტიკის მნიშვნელოვან საკიტხებში. ოპოზიცია დასუსტებულია, მთავრობის კრიტიკოსებს და ოპონენტებს „პირს უკრავენ“ და მათ წინააღმდეგ რეპრესიებს აწყობენ, მასმედია შევიწროვებულია. ისლამური ფასეულობები განსაზღვრავს სოციალურ და კულტურულ ორიენტირებს.

გარდაქმნა ერდოღანისებურად

თურქეთის პრეზიდენტის მიერ გატარებული საგარეო პოლიტიკა ხშირად ანტინატოურ ნიშნებს შეიცავს (ქვეყანა ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსში 1952 წელს გაწევრიანდა). ანკარა ხშირად მოსკოვის საამებელ განცხადებებს აკეთებს, თუმცა რუსეთისაგან გარკვეულ დისტანციას ინარჩუნებს. თურქეთი პირდაპირ სამხედრო ინტერვენციებს ახორციელებს სირიაში, ლიბიაში, დიპლომატიურად „აწვება“ აფრიკის ქვეყნებს, ოკუპირებული აქვს კვიპროსის ნახევარი.

იმავდროულად ქვეყანაში ბოლო წლების განმავლობაში ინფლაცია ბატონობს, ეკონომიკა კრიზისში იმყოფება.  და ამ დროს, ყველასათვის საკმაოდ მოულოდნელად, რეჯეფ ერდოღანმა გასული წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში გაიმარჯვა - მართალია, მცირე უპირატესობით, მაგრამ მაინც. შეიძლება ითქვას, რომ იმ თურქეთისაგან, რომელზეც მუსტაფა ქემალ ათა-თურქი ოცნებობდა - საერო სახელმწიფოზე, დემოკრატიულზე და დასავლურზე - მხოლოდ გარე სიმბოლოებიღა დარჩა.  

ამას წინათ გერმანელმა ექსპერტებმა გიუნტერ ზეფერტმა და ქრისტოფერ კუბასეკმა გამოსცეს წიგნი „დამშვიდობება ათა-თურქთან: ერდოღანისეული ახალი თურქეთის კრიზისები და კონფლიქტები“, რომელშიც ვრცლად არის აღწერილი და გაანალიზებული თურქეთის რესპუბლიკის მეტამორფოზები, თუმცა იმავდროულად ავტორები თავს იკავებენ საბოლოო დასკვნებისაგან.

ღრმა განხეთქილება

ავტორების აზრით, თურქული საზოგადოება დღეს ორადაა გაყოფილი - სეკულიარულ-დემოკრატიულად და ისლამისტურ-კონსერვატიულ ბანაკებად. სამხედროები, რომლებიც ოდესღაც ქვეყანაში გადამწყვეტ პოლიტიკურ ფაქტორს წარმოადგენდნენ და თურქეთის კურსს განსაზღვრავდნენ - ქემალისტების მემკვიდრეობას იცავდნენ, დღეს პოლიტიკოსების მკაცრ კონტროლქვეშ იმყოფებიან. ეს ტენდენცია განსაკუთრებით გაძლიერდა 2016 წელს მომხდარი წარუმატებელი სამხედრო გადატრიალების მცდელობის შემდეგ (მისი ჭეშმარიტი მიზნები დღემდე გაურკვეველი რჩება). თურქეთში ამჟამად დასავლეთისადმი გაღიზიანება და მტრობაც იგრძნობა. ასეთი ანტაგონისტური დამოკიდებულება განსაკუთრებით ბოლო დღეებში გაღრმავდა ისრაელ-პალესტინის დაპირისპირების გამო. თურქეთს რეგიონში პრეტენზიები აქვს და ამ ყველაფერს პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი ხელს უწყობს - მისთვის ახლო აღმოსავლეთში შექმნილი სიტუაცია ხელსაყრელია.

ევროკავშირისათვის თურქული პოლიტიკა გადაუჭრელი დილემის წინაშე ყოფნას ნიშნავს: როგორ ქვეყნად ჩათვალოს თურქეთი - ისეთად, რომელიც ახლოაღმოსავლელ ლტოლვილებს აკავებს, რომ ისინი ევროკავშირში არ შევიდნენ თუ ისეთად, რომელიც შეიძლება უკვე პოტენციურ მოწინააღმდეგედ იქნას განხილული?

ევროკავშირმა, უპირველეს ყოვლისა, თურქეთის მიმართ ერთი საერთო პოლიტიკური ხაზი უნდა იპოვოს. თუ ეს ასე არ მოხდება, მაშინ ევროპელთა ცნობილი ტრადიციული აზრთა სხვადასხვაობა თურქების მიმართ კიდევ ერთი კოზირია დღევანდელი სულთნის ხელში, რომლის პოლიტიკას თანამედროვეობასთან არავითარი საერთო არ აქვს.

წყარო: https://www.derstandard.de/story/3000000192863/blaues-vaterland-8211-wohin

 

საზოგადოება
მეუფე შიო - განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება

მხოლოდ გულმოწყალე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი, - ამის შესახებ საპატრიარქო ტახტის მოსაყდრემ, სენაკისა და ჩხოროწყუს მიტროპოლიტმა შიომ (მუჯირი)სულთმოფენობიდან ოცდამეერთე კვირას, ღირსი გაბრიელ აღმსარებლისა და სალოსის ხსენების დღეს ქადაგების დროს განაცხადა.

მიტროპოლიტის თქმით, ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს...

მისივე განცხადებით, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება“.

„სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმინდისათა.

ძვირფასო მამებო, დედებო, ძმებო და დებო, გილოცავთ დღევანდელ კვირა დღეს, რომელიც დაემთხვა ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენებას. შეგვეწიოს მისი მადლი და ლოცვა ჩვენ და სრულიად საქართველოს.

გადმოგცემთ მისი უწმინდესობის და უნეტარესობის, კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ის მოლოცვას და კურთხევას.

დღეს წაკითხული იყო იგავი სახარებიდან მდიდარსა და ლაზარეზე. ეს ორი ადამიანია, ორი სახეა წარმოდგენილი ჩვენ წინაშე. მდიდარს საერთოდ არ ენაღვლებოდა, რომ მის კართან იწვა მძიმე ავადმყოფი და გლახაკი, სრულიად გულგრილი იყო მისი ბედისადმი. ლაზარე კი ძალიან მოკრძალებული იყო. მას ის კი არ უნდოდა, რომ მდიდრის სუფრიდან ლანგრით მიეტანათ მისთვის საჭმელი, არამედ იმას ნატრობდა, რომ ძირს დაცვენილი ნამცეცი მაინც შეხვედროდა. იმდენად ავად იყო, რომ სიარულიც კი არ შეეძლო. ამ მდიდარს ეს ამბავი სრულიად არ აღელვებდა, ის იმდენად გართული იყო თავისი ნადიმებით და ფუფუნებით. გარდაცვალების შემდეგ ყველაფერი შეიცვალა, ღარიბი აღმოჩნდა აბრაამის წიაღში, მდიდარი კი - ცეცხლოვან გეენიაში, ჯოჯოხეთში.

რატომ მოხდა ასე? რაზეა ეს იგავი, საერთოდ?

ეს იგავი არის მოწყალებაზე. ასე იმიტომ მოხდა, ძვირფასო ძმებო და დებო, რომ ღმერთი არის მოწყალე. მხოლოდ გულმოწყალე, მოწყალე გულის მქონე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი. ვერცერთი ულმობელი, ვერცერთი უსიყვარულო, სასტიკი, ბოროტი ადამიანი სასუფეველს ვერ დაიმკვიდრებს, რაგინდ ბევრი დამსახურება ჰქონდეს ამ დედამიწაზე, იმიტომ რომ ცათა სასუფეველი არ არის ის, რაც გაიცემა რაღაც დამსახურებების სანაცვლოდ, არამედ ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს და ხარბიდან გადააქცევს ხელგაშლილად, ამპარტავნიდან - თავმდაბლად, შურიანიდან - მოსიყვარულედ, ნაყროვანიდან - მმარხველად და ა. შ. არცერთი ულმობელი ადამიანისთვის, ვინც არ არის მოწყალე გულის მქონე, ეს ფერისცვალება შესაძლებელი არ არის. ვერ მოხდება ეს სასწაული მის სულში. ვიმეორებ: რატომ? - იმიტომ, რომ ასეთი ადამიანის სულში სულიწმინდის მადლი ვერ შემოდის.

ამიტომ მთელი ცხოვრება უნდა იღვაწოს ადამიანმა ქმედით სიყვარულში, რომ ეს ლმობიერება და მოწყალება ისწავლოს. სწორედ ამაზეა დღევანდელი იგავი, რომ ვისწავლოთ ეს თვისებები, ეს სათნოებები და ჩვენი ცხოვრების შედეგად ამ მდიდრის მსგავსად არ აღმოვჩნდეთ ცეცხლოვან გეენიაში, არამედ მოვემზადოთ მარადისობასთან შესახვედრად. ეს ცხოვრება იმისთვის გვაქვს მოცემული, რომ ღირსეულად მოვემზადოთ მარადისობაში გადასვლისთვის, როცა იქნება სამსჯავრო ჩვენი, როცა წარვდგებით სამსჯავროზე. თუმცა სამსჯავრო არის მთელი ცხოვრება, ადამიანი ამ ცხოვრებაშივე გამოუტანს განაჩენს თავის თავს და აკეთებს არჩევანს, თუ სად იქნება მარადისობაში.

თუ ამ ცხოვრებაში შეიძინე შური, უმოწყალობა, სიძვა, ვერცხლისმოყვარეობა, ამპარტავნება და სხვა ასეთი ვნებები, მარადისობაშიც თან წაგყვება ეს თვისებები, იქაც ასეთი იქნები. მაგრამ უფალს უნდა, რომ შეიძინო სიმდაბლე, სიყვარული, ლოცვა, მოთმინება, სულგრძელება, მოწყალება. რატომ? - იმიტომ, რომ თვითონ არის ასეთი უფალი ჩვენი იესო ქრისტე; და თუ ეს თვისებები გექნება, მაშინ ის თავისთან წაგიყვანს და გაცხონებს.

ძვირფასო ძმებო და დებო, მაგრამ ეს ადამიანის დახმარების გარეშე შეუძლებელია. თუ ადამიანს ეს არ უნდა, ყველაფერი ამაო იქნება, ხოლო თუ უნდა და იღვწის ამისთვის, მაშინ უფალი აუცილებლად შეეწევა მას, განკურნავს ამ ვნებებისგან და აცხონებს.

ასე რომ, დავფიქრდეთ ამ იგავზე: ვინ ვართ ჩვენ - მდიდარი თუ ლაზარე? და თუ ჩვენს თავში ჯერ კიდევ ვხედავთ ამ უმოწყალო მდიდრის თვისებებს, გონს მოვიდეთ, სანამ კიდევ გვაქვს ფიზიკური და სულიერი ძალები, რომ ფერი ვიცვალოთ და გამოვსწორდეთ.

დღეს არის ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენება. საოცარი სიხარული სუფევს დღეს ჩვენს მსახურებაზე, ძალიან ბევრი ხალხია შეკრებილი. გილოცავთ ამ დღესასწაულს. შეგვეწიოს მამა გაბრიელის ლოცვა და მადლი.

იგი იყო სრულიად გამორჩეული ადამიანი და მოღვაწე ჩვენი ეკლესიის უახლეს ისტორიაში. მოგეხსენებათ, ის მოღვაწეობდა ათეისტურ პერიოდში და მრავალ ადამიანს გაუნათა გზა უფლისკენ, რისთვისაც იგი მრავალჯერ ტანჯეს, დევნეს, გვემეს და დააპატიმრეს. ის ამ თავის დიდ სულიერებას ფარავდა სალოსობის ღვაწლით. ამის გამო, მრავალჯერ შეშლილი ეგონათ, მაგრამ, როგორც ამბობს პავლე მოციქული: „სულელი იგი ღვთისა უბრძენეს არს კაცთა“ (1 კორ. 25). თავისივე სიცოცხლეში ის მრავალ სასწაულს აღასრულებდა და მისი გარდაცვალების შემდეგ კიდევ უფრო მეტი სასწაული სრულდება, ადამიანები მოდიან არამხოლოდ საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან, არამედ მსოფლიოს სხვადასხვა მხარიდან და წმინდა გაბრიელის ლოცვით უფალი მათ უსრულებს თხოვნას და ანიჭებს სულიერ და ხორციელ კურნებებს.

დღეს, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო, საქართველოს არასდროს მოჰკლებია სულიწმინდის მადლი და არც არასდროს მოაკლდება.

მაშ, დღეს, მისი ხსენების დღეს, განსაკუთრებით ვევედროთ ღირს გაბრიელს, აღმსარებელსა და სალოსს, რომ მისი ლოცვით უფალმა დაიფაროს და გააძლიეროს ჩვენი ქვეყანა, ჩვენი ეკლესია, გააძლიეროს და ადღეგრძელოს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II და შეგვეწიოს ღირსი მამა გაბრიელი, რომ ამ ლაზარეს მსგავსად, უფალმა დაგვამკვიდროს აბრაამის წიაღში, რათა დავტკბეთ იმ გამოუთქმელი სიკეთეებით, რომლებიც „თვალს არ უნახავს და ყურს არ სმენია“ (1 კორ. 2,9), რისი ღირსიც დაე, გავმხდარიყავით მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსაც შვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა, თანა მამით და სულიწმინდითურთ, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

ჩვენთან არს ღმერთი!“, - განაცხადა მეუფე შიომ.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.