USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
Central Park: New York - მსოფლიოს ყველაზე ცნობილი პარკი, რომელიც ამერიკული დემოკრატიის სიმბოლოდ იქცა
თარიღი:  1328

ქალაქის პარკი, რომელზეც დღეს მოგითხრობთ, არა თუ ყველაზე დიდი არაა მსოფლიოში, არც ქვეყანაში, არც მის ქალაქში, არც ყველაზე ძველია და არც ყველაზე ლამაზი, თუმცა ყველაზე ცნობილია და ყველაზე მნიშვნელოვანი ქალაქისა და ქვეყნისათვის.

პარკი კუნძულ მანჰეტენზე მდებარეობს 59-ე და 110-ე ქუჩასა და მე-5 და მე-8 გამზირებს შორის, ისე რომ მართკუთხედის ფორმა აქვს. სავარაუდოდ მიხვდით, რომ ნიუ ორკის ცენტრალურ პარკზეა საუბარი...
 
ცოტა სტატისტიკაც - პარკის სიგრძე 4 კილომეტრია, სიგანე კი 800 მეტრი. საერთო ფართობი - 3,4 კმ და მას დაახლოებით 25 მილიონი ადამიანი სტუმრობს წლის მანძილზე. პარკში 36 ქვის და თუჯის ხიდია და უამრავი ძეგლი, რომელსაც ქალაქის სხვადასხვა დიასპორის წარმომადგენლები წლების მანძილზე ჩუქნიდნენ პარკს. ასევე 80 კმ საფეხმავლო და 10 კმ სარბენი ბილიკი. მისი პოპულარობა კი ძირითადად იმ ფილმების სიმრავლემ განაპირობა, რომელიც ამ პარკშია გადაღებული.
 
მიუხედავად იმისა, რომ პარკის გეომეტრია და ნარგაობები ძალიან ჰგავს ბუნებრივს, პარკი მთლიანად ხელოვნურია. მასში განთავსებულია რამდენიმე ტბა და წყალსატევი, უამრავი სასეირნო ბილიკი, ორი საციგურაო მოედანი, რომელთაგან ერთი ზაფხულში საცურაო აუზად იქცევა. ასევე ზოოპარკი, ბაღი, ცოცხალი ბუნების ნაკრძალი, ტყის მასივები, თეატრი „დელაკორტე“, რომელიც ზაფხულის ფესტივალებს მასპინძლობს, ციხესიმაგრე ბელვედერი, შვედური მარიონეტების თეატრი, ისტორიული კარუსელი და ძალიან ბევრი საბავშვო მოედანი და დასასვენებელი ველი.
 
როგორ იქმნებოდა: 1820 წლიდან 1850 წლამდე ნიუ იორკის მოსახლეობა ოთხჯერ გაიზარდა და ქვეყნის უმსხვილეს საწარმოო ცენტრად იქცა. აქ თავი მოიყარეს როგორც მაღალი, ასევე საშუალო კლასის მეწარმეებმა და მათთან ერთად მუშებმა და დაბალმა შემოსავლიანმა ფენამ. აუცილებელი გახდა ქალაქის მოსახლეობის ყველა ფენისათვის ხელმისაწვდომი დასასვენებელი ადგილის გამოყოფა. ქალაქის ხელმძღვანელობამ პარკის გასაშენებლად ქალაქგარეთ მდებარე დაჭაობებული მინდვრები გამოყო, რომელზეც ძირითადად ღარიბი ფერმერები სახლობდნენ.
იმ დროს ნიუ იორკში არსებულ სხვა პარკებთან წვდომა მხოლოდ საზოგადოების მაღალი ფენის წარმომადგენლებს ჰქონდათ - მდიდარ მოქალაქეებს, კლუბების წევრებს, საწარმოთა მფლობელებს. ეს სოციალური უსამართლობა აღელვებდა იმ დროინდელი ქალაქის ხელმძღვანელობას და პარკის არქიტექტორთა ამოსავალი წერტილი სწორედ დემოკრატიული პრინციპები და თავისუფლება გახდა. სოციალური თანასწორობა - აი რა იყო პარკის პროექტირების დევიზი.
 
1857 წელს გამოცხადდა კონკურსი, რომელიც ორმა არქიტექტორმა მოიგო ამერიკელმა ფრედერიკ ოლმსტედმა და ინგლისელმა კალვერტ ვოკსმა. მათ პარკების გაშენები ხელოვნებაში განათლება ევროპაში ჰქონდათ მიღებული, რადგან იმ დროისათვის აშშ-ში ჯერაც არ არსებობდა ლანდშაფტის დიზაინის სკოლები.
 
მათი პროექტით უნდა შექმნილიყო ინგლისური სტილის პარკი ბევრი ბილიკით, გორაკებით, წყალსატევებითა და ტყის მასივებით, რაც ძირეულად განსხვავდებოდა იმ პერიოდის ევროპაში მოდური ფრანგული სტილის რეგულარული ბაღისგან - გეომეტრიული ყვავილნარებით და შადრევნებით.
 
პარკს უამრავი შესასვლელი აქვს სხვადასხვა სახელებით. მათი შერჩევისას, სწორედ დემოკრატიული პრინციპები იქნა გათვალისწინებული და დაარქვეს არა გამოჩენილი ადამიანების სახელები, არამედ იმ პროფესიების, ვინც პარკის მშენებლობაში იღებდა მონაწილეობას: მეცნიერთა, ხელოვანთა, ინჟინერთა, გამომგონებელთა, ვაჭართა, ფერმერთა, მაღაროელთა, მეტყევეთა, სამხედროთა და სხვა პროფესიების კარიბჭეები.
ამასთან, პარკი არა მხოლოდ ლანდშაფტური ხელოვნების საინტერესო ნიმუშია, ის გახლდათ იმ დროინდელი საინჟინრო დარგის მოწინავე გადაწყვეტილებების ველიც. პირველად სწორედ ამ პარკში განხორციელდა ისეთი გზების მშენებლობა, რომლებიც პარკის დონეზე საკმაოდ დაბლა კვეთს ტერიტორიას აღმოსავლეთიდან დასავლეთით და არა თუ არ უქმნის პრობლემას დამსვენებლებს, არამედ ოსტატურადაცაა შენიღბული ბუჩქებსა და ხეებში, ისე რომ მათი არსებობა საერთოდ არ ჩანს. მე-19 საუკუნეში აგებული ამ გზების გვირაბების და ხიდების სისტემა, უცვლელად მუშაობს დღემდე.
 
გარდა ამისა, პირველად სწორედ ამ პარკში მოხდა საფეხმავლო და ტრანსპორტისათვის განკუთვნილი გზების გაყოფა სხვადასხვა დონეზე. იმ დროის ნიუ იორკი სავსე იყო სხვადასხვა სახის ტრანსპორტით და ეს პირველ რიგში ცხენის ეკიპაჟები გახლდათ.

Bethesda terrace კი იყო ქვეითთა ხიდი, რომელიც კვეთდა სატრანსპორტო გზას რამდენიმე გვირაბით.
 
ამასთან ერთად, პარკში გაყვანილ იქნა უწყვეტი წყალმომარაგების სისტემა, რომელიც სასმელი წყლით უზრუნველყოფდა მოსახლეობას და ეს ნამდვილი სასწაული გახლდათ იმ დორისათვის არასაკმარისი საკანალიზაციო სისტემის მქონე ჭარბად დასახლებული ნიუ ორკისათვის.
პარკის მშენებლობა 1857 წლიდან 1873 წლამდე გრძელდებოდა. ამ ხნის მანძილზე, პარკში შეიტანეს 14 ათასი კუბი ნაყოფიერი მიწა, დარგეს 1400 სახეობის 4 მილიონზე მეტი ხე. გაშენდა ხეივნები, ბაღები, წყალსატევები, საბავშვო მოედნები. და ყველაზე მთავარი - აშშ-ს დაარსების ისტორიაში პირველად, ეს გახლდათ პარკი, რომელიც ხელმისაწვდომი იყო ყველა სოციალური ფენისათვის.
 
1873 წლიდან 1895 წლამდე თითქოს ყველაფერი კარგად იყო, სანამ ქალაქმა არ შეწყვიტა პარკის დაფინანსება. შემდეგ კი პარკი გაველურდა, არავინ კრიჭავდა გაზონებს, ცვლიდა გამხმარ ხეებსა და ბუჩქებს, იგი კრიმინალთა თარეშის ადგილად იქცა.
 
სიტუაცია შეიცვალა, როცა ქალაქის მერი 1934 წელს ფიორელო ლა გუარდია გახდა და მან პარკის მმართველად რობერტო მოზესი დანიშნა. მე-20 საუკუნის ნიუ-იორკისლონგ-აილენდისა და მისი შემოგარენის"დიდი მშენებელი"- მოზესი ყველაზე გავლენიანი პიროვნება იყო ნიუ-იორკ სიტის მთავრობაში1930-იანიდან 1950-იან წლებამდე. მან პირდაპირი მნიშვნელობით შეცვალა სანაპირო ზოლები, გზატკეცილები ააგო ზეცაში და მთელი რეგიონების სამუდამო ტრანსფორმაცია მოახდინა. შედეგად, რობერტმა არაოფიციალური სტატუსი "მასტერ ბილდერ" მიიღო.
მოზესმა პარკს ახალი სიცოცხლე შთაბერა, ამასთან მნიშვნელოვნად შეიცვალა კონცეფცია. 30-იანი წლებიდან პარკი არა მხოლოდ სასეირნო ადგილი არამედ მოქალაქეთა აქტივობის კერაც გახდა. აშენდა უამრავი სპორტული მოედანი ფეხბურთის, ხელბურთის, ბეისბოლის, კალათბურთის, ჩოგბურთის კორტები. განახლდა სასეირნო ბილიკები.სწორედ მოზესის დამსახურებაა ცენტრალ პარკის ცნობილი ველი Great Lawn, რომელიც ასე ხშირად ხვდება ტელეკამერებში.
 
მოზესის წასვლის შემდეგ 60-იან წლებში პარკი კვლავ ქალაქის ხელმძღვანელობის ყურადღებისა და შესაბამისი დაფინანსების გარეშე დარჩა. ამ დროს პარკი კონცერტების, მანიფესტაციების და შეკრებების ადგილად იქცა... დაფინანსების არარსებობის გამო საპოლიციო ეკიპაჟები გვერდს უქცევდნენ პარკს, შენობების კედლებზე გაჩნდა გრაფიტი, არავის გაჰქონდა ნაგავი, იმატა პროსტიტუციის, ნარკოტიკების გასაღებისა და სხვადასხვა კრიმინალური დანაშაულის შემთხვევებმა. ამ ყველაფერმა პიკს 70-იანებში მიაღწია.
 
1975 წელს რამდენიმე საადვოკატო კომპანია ცენტრალ პარკის პრობლემის გადაწყვეტისათვის გაერთიანდა. 1980 წელს კი ბუნების დაცვის კომიტეტი შეიქმნა და თანხების დეფიციტის გამო, მათ პარკის მოვლაში მოხალისეთა ჩართვა გადაწყვიტეს, ისევე როგორც დაფინანსებისათვის სპონსორთა და კერძო სექტორის მოძიება. სხვათა შორის ნიუ იორკის ცენტრალ პარკის სპონსორთა სიაში შემდგომში აშშ-ს პრეზიდენტი, დონალდ ტრამპიც გახლდათ. 1987, 98 და 2008 წელს ჩატარდა სპეციალური ღონისძიებები პარკის გადარჩენისათვის თანხების მოზიდვის მიზნით. სწორედ 1900 მდე მოხალისის დახმარებით მოხერხდა პარკში არსებული შენობების, მინდვრების, წყალსატევებისა და მცენარეთა საფარის განახლება და სარესტავრაციო სამუშაოები, რომელთა მიზანი ცენტრალ პარკისათვის პირვანდელი სახის დაბრუნებაა, პარკში დღემდე გრძელდება.

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.