,
ფრანგული ჟურნალი „ლე პუენი“ (Le Point) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „პუტინი მოლაპარაკების დროს: რა იმალება რუსი ლიდერის სტრატეგიასა და ტაქტიკაში?“ (ავტორი - ჟერარ აგო, საფრანგეთის ექს-წარმომადგენელი გაეროში). „უკრაინის კონფლიქტის მოსაგვარებლად ვლადიმერ პუტინისა და დონალდ ტრამპის საბოლოო მოლაპარაკების შედეგები შეიძლება ახლავე გამოვიცნოთ. რუსეთის პრეზიდენტის მხარეზეა ორი ფაქტორი: პირველი - მან კარგად იცის პოლიტიკური ვაჭრობა და მეორე - რუსეთის არმიას უპირატესობა აქვს ბრძოლის ველზე“, - ნათქვამია პუბლიკაციაში.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
როცა ამერიკულ შუამავლობასთან დაკავშირებით ზოგიერთ კომენტარს და დასკვნებს ვკითხულობ, თანდათანობით ვხვდები, რომ მათი ავტორები არ ითვალისწინებენ იმ რთული პროცესის სპეციფიკას, რასაც მოლაპარაკება წარმოადგენს.
მოლაპარაკების საგნისა და ფორმისაგან დამოუკიდებლად, ეს პროცესი დაფუძნებულია გარკვეულ წესებზე და პროცედურებზე, რომელიც მრავალი წლის ტრადიციითაა განმტკიცებული და, შეიძლება ითქვას, მუდმივად მეორდება. ეს არის ერთგვარი არაფორმალური რიტუალი, რომელიც იშვიათად თუ ირღვევა - იმიტომ, რომ საკუთარი გამოცდილებით ვრწმუნდებით მის სარგებლობაში.
როცა თქვენ საქმე გაქვთ ისეთ ადამიანთან, რომლის მიმართ ერთგვარ შიშს განიცდით, ამ დროს მთავარია მოლაპარაკების დროს სიფრთხილე გამოიჩინოთ, ისაუბრეთ დაკვირვებით, წინ უეცრად ნუ გაიჭრებით, ნაბიჯ-ნაბიჯ იარეთ... მაგრამ ეს დარიგება იმ შემთხვევაში გამოგადგებათ, თუ თქვენ დონალდ ტრამპი გქვიათ: დარწმუნებული იყავით, რომ ვლადიმერ პუტინი კვალდაკვალ არ მოგყვებათ. რუსული დიპლომატია ნელია, დაყოვნებული, ფრთხილი და სისტემატური. მე პირადად გაეროს უშიშროების საბჭოში საკმაო ხანი ვიმუშავე და მერწმუნეთ, კარგად შევისწავლე რუსული მიდგომები მოლაპარაკების დროს.
პუტინი - იდეალური მომლაპარაკებელი?
ნებისმიერი მოლაპარაკება იწყება მეტოქეზე დაკვირვების ეტაპით, როცა იგი მუდმივად იმეორებს და იმეორებს თავის ყველაზე ხისტ პოზიციებს, სანამ ნამდვილი ვაჭრობა დაიწყება.
პარადოქსულია, მაგრამ ფაქტია: ნებისმიერ მოლაპარაკებას წინ უძღვის განცხადებები, რომლის დროსაც თითოეული მხარე ფიცს სდებს, რომ უკან არავითარ შემთხვევაში არ დაიხევს. ამ დროს უნებლიედ შეიძლება გაგახსენდეს გორილა, რომელიც მეტოქესთან ჭიდილის წინ ღმუის და მკერდზე მუშტებს იბაგუნებს შესაშინებლად და თუ დაშინების აქტი დამთრგუნველ შედეგს არ გამოიღებს, მაშინ პირდაპირ შეეტაკება. ამერიკულ პოლიტიკური ტრადიციაში ამ წინასწარმა ეტაპმა მიიღო შესაბამისი სახელი chest banging ანუ „მკერდზე მუშტის ცემა“.
არადა, დიპლომატის ხელოვნება იმით გამოიხატება, რომ ამ რიტუალის შესრულების დროს „მოლაპარაკების კარი მთლიანად არ დახუროს“, ან, უფრო ზუსტად, გააღოს კარი ისეთნაირად, რომ შემდეგ მისი დაუყონებლივ მიჯახუნება შეეძლოს, თუ მოლაპარაკება ვერ მოხერხდება. ამიტომაც მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, თავდაპირველი დაუთმობლობა-ჯიუტობის გამოხატვა სავალდებულო რიტუალია და არ ნიშნავს იმას, რომ მოლაპარაკება წინასწარ უკვე ჩაშლისთვისაა განწირული.
სწორედ ასეთ მდგომარეობაში ვიმყოფებით რუსეთისა და უკრაინის სიტუაციასთან დაკავშირებით. შუამავალმა - აშშ-მა - მოსკოვს ის დათმობები წარუდგინა, რასაც მან კიევთან მიაღწია - ცეცხლის 30-დღიანი შეწყვეტა, იმ იმედით, რომ ერთი თვის განმავლობაში მომზადდება ძირითადი მოლაპარაკება სამშვიდობო ხელშეკრულების დასადებად. ვლადიმერ პუტინმა ისეთი რეაგირება მოახდინა, თითქოს მან ტრადიციული რუსული დიპლომატიის სახელმძღვანელოს პუნქტებით ისარგებლა: მან სრულიად მოსალოდნელად - ჯიქურად არ უარყო ამერიკული წინადადება, უფრო მეტიც - მან ფრთხილად გამოხატა თავისი პრინციპული თანხმობა, მაგრამ ამ დროს შეაპარა თავისი პირობებიც, რომლებმაც არსებითად შეცვალეს პოტენციური გარიგება რუსეთის სასარგებლოდ. ამრიგად, რუსმა ლიდერმა ორ მიზანს მიაღწია: ერთი მხრივ, მას შეუძლია თავისი კეთილი ნება აჩვენოს თეთრ სახლს, სადაც ზის ხელისუფლების მოყვარული, მაგრამ იმავდროულად გრძნობიერი და არაპროგნოზირებადი ლიდერი, მეორე მხრივ კი, იგი დონალდ ტრამპის ადმინისტრაციას ამოწმებს, თუ რა დონით დათანხმდება ის კრემლის მოთხოვნებს. ამ თვალსაზრისით, ვლადიმერ პუტინს აქვს ოპტიმიზმის საფუძველი, თუ გავითვალისწინებთ იმას, თუ რამდენად დაუნდობლად და ცინიკურად ეპყრობოდა ბოლო დრომდე ტრამპის ადმინისტრაცია უკრაინას.
„თქვენ საქმეს თქვენვე მიხედეთ, ხელებიც დამიბანია“
ამ პირობებში ნაადრევი იქნებოდა მტკიცება, რომ ვლადიმერ პუტინის ქცევა-მოქმედება ნიშნავს უარს მოლაპარაკებაზე, რომ მისი მიზანია უკრაინის დამონება და რომ იგი სხვა არაფერზე არ დათანხმდება. შესაძლოა ეს ასეც არის, მაგრამ რუსეთის პასუხი იმდენად შეესაბამება მოლაპარაკების წაყვანის დახვეწილ ტაქტიკას, რომ მე პირადად ძალიან ფრთხილად ვიქნებოდი შეფასებების გაკეთებაში და ნაადრევ დასკვნებს არ გავაკეთებდი სატელეფონო საუბრების ამ რაუნდში, როცა მთავარი შეხვედრა ჯერ წინ არის.
ნებისმიერ შემთხვევაში შეიძლება დამაჯერებლად ითქვას, რომ რუსეთის პრეზიდენტი - ისევე, როგორც ყოველი მომლაპარაკებელი, რომელიც მის ადგილზე აღმოჩნდებოდა - ძალიან მაღლა აწევდა თამასას, რათა მოწინააღმდეგესთან ვაჭრობის დროს დამატებითი დათმობები მიიღოს. კაცმა რომ თქვას, ყოველი მოლაპარაკების მიზანი სწორედ ეს არის. მოითხოვს თუ არა იგი მეტს, რომ ნაკლებით დაკმაყოფილდეს, ან ცდილობს თუ არა იგი მისთვის არასასურველი სცენარის რეალიზებას, ამას უახლოესი კვირეები გვაჩვენებს.
რაც უფრო დრო გადის, მით მეტი იქნება დამოკიდებული შუამავალზე, რომლის ძირითად სისუსტეს ხელშეკრულების რაც შეიძლება სწრაფად დადების სურვილი წარმოადგენს. ნათქვამია, მოჩქარეს მოუგვიანდესო. და მაინც, გადაწყვეტს თუ არა ვაშინგტონი მოსკოვზე ხმის აწევას? მან კიევს ხელები უკვე გადაუგრიხა, მოსკოვი კი კერკეტი კაკალია. ამასთან დაკავშირებით, დონალდ ტრამპს შეიძლება გული გაუტყდეს მშვიდობის მიღწევაში და ერთ-ერთს ან ორივეს დააბრალოს - „სიტუაცია ჩიხში შეგყავთ, მე ვერაფერს გიშველით, რაც გინდათ ის ჰქენით, მე ხელები დამიბანიაო“.
ძალა ძლიერებისა
ამ მომენტიდან დაწყებული აშკარა გახდება თვით მოლაპარაკების საფუძველი - ანუ მხარეთა ძალა. არ აქვს მნიშვნელობა, რამდენად სამართლიანი იქნება უკრაინის მოთხოვნები და რაოდენ მამაცობას გამოიჩენს უკრაინელი ხალხი - კიეველი მომლაპარაკებლები ვერ შეძლებენ გარდატეხა შეიტანონ ძალთა რეალურ ბალანსში, რომელიც მოლაპარაკების მხარეთა უკან დგას. სწორედ უძლიერესი და არა უფრო მეტად დახელოვნებული მომლაპარაკებელი მოახვევს თავს საკუთარ წესებს მეორეს. მოლაპარაკების შედეგები 90%-ით განისაზღვრება იმ მხარის ძლიერებით, რომელსაც აქვს შესაძლებლობა მოწინააღმდეგე აიძულოს დათანხმდეს წაყენებულ პირობებს, ხოლო 10%-ით - მომლაპარაკებლის ტალანტით.
ბრენოსმა - კელტების ტომის ბელადმა, რომელმაც IV საუკუნის დასაწყისში რომი გაანადგურა - იცოდა ეს ყველაფერი, როცა თავის მახვილს სასწორზე დებდა ხოლმე და ხმამაღლა აცხადებდა - "vae victis!" – "ვაი დამარცხებულს!“ (ლეგენდის თანახმად, როცა რომაელები ოქროს დიდი ხნის განმავლობაში ზუსტად წონიდნენ ხარკის გადასახდელად, ბრენოსმა იძრო მახვილი და სასწორს დაარტყა - რას წონით ამდენ ხანს, რაც გაქვთ, მთლიანად მომეცითო). ამით მან ბოლო მოუღო რომაელთა დავას სასწორის სიზუსტეზე. დღეს დონალდ ტრამპი არამარტი იღებს ამ რეალობას, არამედ იგი თავის მიზნებშიც იყენებს - ყოველგვარი შეზღუდვისა და სინდისის ქენჯნის გარეშე. ამიტომაც არ არის გამორიცხული, რომ მას შეუძლია იარგებლოს მომენტით და ძალის ბერკეტი იმ ქვეყნის მიმართ გამოიყენოს, რომლის ერთადერთ ნაკლოვანებას მისივე სისუსტე წარმოადგენს. რესპუბლიკელს ხომ სუსტები ეზიზღება და პატივს მხოლოდ ძლიერებს სცემს.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
