USD 2.7086
EUR 3.1783
RUB 3.4210
თბილისი
„დოიჩე ველე“ (Deutsche Welle) - როგორ ახერხებს საქართველო ნეიტრალიტეტის დაცვას ყარაბაღის კონფლიქტის მიმართ
თარიღი:  938

გერმანული სამაუწყებლო კომპანია „დოიჩე ველე“ (Deutsche Welle) თავის ვებ-გვერდზე აქვეყნებს სტატიას სათაურით „როგორ ახერხებს საქართველო ნეიტრალიტეტის დაცვას ყარაბაღის კონფლიქტის მიმართ“, რომელშიც განხილულია საქართველოს რეგიონული საგარეოპოლიტიკური კურსის ასპექტები - კერძოდ, დამოკიდებულება სომხეთ-აზერბაიჯანის დაპირისპირების მიმართ მთიანი ყარაბაღის საკითხში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

ყარაბაღის კონფლიქტის დაწყებიდან 30 წლის განმავლობაში და მის ყველა ეტაპზე საქართველო ამ საკითხის მიმართ ნეიტრალიტეტს იცავდა. თავის მხრივ, არც აზერბაიჯანი და არც სომხეთი არასოდეს არ ითხოვდნენ თბილისისაგან, რომ საქართველო მკვეთრად და მკაფიოდ მიმხრობოდა რომელიმე მხარეს, თუმცა ბაქოც და ერევანიც პოზიციის გამოხატვას სხვა მეზობლებს ყოველთვის მოუწოდებდნენ.

დამკვირვებელთა შეფასებით, სამხრეთ კავკასიისათვის ასეთი ბალანსი ობიექტურად მომგებიანია: საქართველო რომ მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტში ჩაბმულიყო, რეგიონში სიტუაცია ძალიან „ცხელი“ იქნებოდა.

რა განაპირობებს საქართველოს ნეიტრალიტეტს სომხეთ-აზერბაიჯანის კონფლიქტის მიმართ და როგორ ახერხებს თბილისი ასეთი პოზიციის ამდენ ხანს შენარჩუნებას?

ნეიტრალიტეტის ესტაფეტა

1991 წლიდან - საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების დროიდან, ქვეყნის სათავეში სხვადასხვა ადამიანები იმყოფებოდნენ და მათ მიერ გატარებული პოლიტიკაც ერთმანეთისაგან ძალიან განსხვავდებოდა, თუმცა ყველა ისინი, ესტაფეტური ჯოხის მსგავსად, ერთმანეთს გადასცემდნენ ნეიტრალიტეტის კურსს მთიანი ყარაბაღის მიმართ. საქართველოს ნეიტრალური კურსის გატარებას ხელს არ უშლის არც მისი დამოკიდებულება აზერბაიჯანულ გაზზე და არც ის, რომ თბილისის პოზიცია საკუთარი რეგიონების - აფხაზეთისა და „სამხრეთ ოსეთის“ მიმართ ძალიან ჰგავს ბაქოს პოზიციას მთიანი ყარაბაღის მიმართ: ორივე ქვეყანაში თვლიან, რომ აღნიშნული რეგიონები მათი ტერიტორიის ნაწილია (ორივე შემთხვევაში - დაახლოებით 20%) და რომ ისინი ოკუპირებულნი არიან (დღეისათვის მთიან ყარაბაღს უკვე აზერბაიჯანი აკონტროლებს).

ქართველი პოლიტიკოსები და ლიდერები კარგად აცნობიერებდნენ, რომ ამ საკითხში დიდი სიფრთხილის დაცვა იყო საჭირო და შეცდომები არ უნდა დაშვებულიყო, ცდილობდნენ ბალანსი შეენარჩუნებინათ და მეზობლებისთვის არ ეწყენინებინათ.

„სტაბილურობისა და დემოკრატიის კუნძული“ კავკასიაში

ქართული ეკონომიკა მართლაც ძალიანაა დამოკიდებული რეგიონის სტაბილურობასა და მეტ-ნაკლებ სიმშვიდეზე. ექსპერტების აზრით, იმ დროს, როცა ყარაბაღის კონფლიქტი „გაყინული“ იყო, საქართველოს არაფერი დაუკარგავს, პირიქით - უფრო მოგებული დარჩა: 30 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში, სომხეტის იზოლაციის გამო, საქართველო წარმატებით ასრულებდა და ასრულებს სატრანზიტო ქვეყნის როლს. პოლიტოლოგი თორნიკე შარაშენიძე იმასაც კი ამბობს, რომ საქართველო „თითქმის პარაზიტობდა სატრანსპორტო მონოპოლიით“ სამხრეთ კავკასიაში.

„იმ დროიდან, როცა ნავთობსადენ „ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის“ ექსპლოატაცია დაიწყო,  საქართველომ არამარტო ეკონომიკური სარგებელი ნახა, არამედ თავისი უსაფრთხოებაც მნიშვნელოვნად უზრუნველყო. საქართველომ, როგორც იქნა, შეძლო და ყურადღება მიიპყრო აშშ-ისა და ევროპის მხრიდან. მოკლედ, დასავლეთი საქართველოთი დაინტერესდა“, - ამბობს თორნიკე შარაშენიძე.

დღესაც, როცა საქართველო ევროპასთან ინტეგრირებას ცდილობს, მას მით უფრო ჭირდება, რომ რეგიონში „სტაბილურობისა და დემოკრატიის კუნძულად“ დარჩეს. სხვათა შორის, ნეიტრალიტეტის დაცვა თბილისს საშინაოპოლიტიკური სტაბილურობისთვისაც ჭირდება:  ქვეყანაში სომხებისა და აზერბაიჯანელების მნიშვნელოვანი რაოდენობა ცხოვრობს და ბუნებრივია, კონფლიქტი ეთნიკურ უმცირესობებს შორის უკიდურესად არასასურველია.

მასმედიის პოზიცია და ინტერესები

რაც შეეხება საზოგადოებრივ აზრს სამივე ქვეყანაში, ამ მხრივ სიტუაცია, პოლიტიკოსების პოზიციებისგან განსხვავებით, არცთუ ერთმნიშვნელოვანია. როცა 2022 წლის სექტემბერში სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე სროლები ატყდა, ზოგიერთი სომეხი ჟურნალისტი აღშფოთებული იყო იმით, რომ ქართული მასმედია ყურადღებას არ აქცევს იმას, მის გვერდით რაც ხდება და ამ დროს ფართოდ აშუქებს უკრაინის ამბებსო.

თუმცა ზოგიერთი ქართველი ჟურნალისტის აზრით, გადაჭარბებული არ იქნება თუ ვიტყვით, რომ ქართული მასმედია ხშირად ნეიტრალურ ტონს არღვევდა და ბალანსს არ იცავდა, მაგალითად, ყარაბაღის მეორე ომის დროს, 2020 წლის შემოდგომაზე. ქართველები უფრო მეტად ბაქოს უჭერდნენ მხარს, ვიდრე ერევანს და ეს ბუნებრივი იყო: აზერბაიჯანი ომს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენისათვის აწარმოებდა, ეს საკითხი კი ძალზე აქტუალურია საქართველოსთვის.

როცა ყველას ყველაფერი აწყობს...

აზერბაიჯანელი პოლიტიკური ანალიტიკოსის შაჰინ რზაევიც თვლის, რომ საქარტველო, კაცმა რომ ტქვას, თუ ფაქტებს დავაკვირდებით, მაინცდამაინც ისეთი ნეიტრალური არ არის, როგორც თბილისს სურს საკუთარი თავი წარმოადგინოს. იგი ყურადღებას ამახვილებს, მაგალითად, იმ ფაქტზე, რომ საერთაშორისო ორგანიზაციებში - გაეროში, ეუთოში - საქართველო ყოველთვის ხმას აძლევს ბაქოს სასარგებლოდ. ამ შემთხვევაშიც, რასაკვირველია, საქართველოს „პროაზერბაიჯანული“ პოზიცია განპირობებულია იმით, რომ თბილისსაც მსგავსი ტერიტორიული პრობლემა აქვს.

გარდა ამისა, შაჰინ რზაევის თქმით, სომხეთი ყოველთვის ეყრდნობოდა რუსეტის დახმარებას, რომელიც საქართველოსთვის ოკუპანტ ქვეყნად ითვლება. აქედან გამომდინარე, გასაგებია, რომ თბილისს მეტი სიმპათიები აზერბაიჯანისადმი უფრო ექნება, ვიდრე სომხეთის მიმართ.

„ამასთან, აზერბაიჯანშიც ესმით, რომ საქართველოსაგან მეტ ლოიალობას არ უნდა ელოდნენ. სომხეთშიც აცნობიერებენ, რომ თბილისს ტავიანთ მხარეზე ვერ გადაიბირებენ. ამიტომაც უმჯობესი იქნება ყველაფერი ისე დარჩეს, როგორც არის. დღევანდელი მდგომარეობა სამხრეთ კავკასიის სამივე სახელმწიფოს სრულად აწყობს - ეს ის იშვიათი შემთხვევაა, როცა ისისნი პრაგმატიზმით ხელმძღვანელობენ“, - ამბობს ანალიტიკოსი.

როგორც ჩანს, შექმნილი ვითარება აწყობს საერთაშორისო ორგანიზაციებსაც, რომელბიც რეგიონში სხვადასხვა პროექტების რეალიზებას ახორციელებენ (ჯურნალისტიკაში, კვლევით სფეროში და ა.შ.). სწორედ საქართველოში ტარდება ყველაზე მეტი სემინარები, კონფერენცები და შეხვედრები, რომლებშიც სომეხი და აზერბაიჯანელი წარმომადგენლები მონაწილეობენ.

მოგვარდება თუ არა მთლიანად ყარაბაღის კონფლიქტი ახლო მომავალში თუ კიდევ წლობით გაჭიანურდება, ეს საქართველოზე, დამკვირვებლების თქმით, მაინცდამაინც არ აისახება: თბილისისათვის მთავარია, რომ სომხეთმა და აზერბაიჯანმა ისევ არ დაიწყონ სრულმასშტაბიანი ომი და ხელი არ შეუწყონ რუსეთის გავლენის გაფართოებას რეგიონში.

წყარო: https://www.dw.com/ru/kak-gruzii-udaetsa-ostatsa-nejtralnoj-v-karabahskom-konflikte/a-64467159

მოამზადა სიმონ კილაძემ

ანალიტიკა
კრემლს ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - გიორგი კობერიძე
დღევანდელი რუსული ბეჭდური პრესა ივლისის თვეში ეკონომიკური ვითარების დამძიმებაზე საუბრობს - რაც რუსეთის დახურული სისტემის პირობებში საკმაოდ იშვიათი მოვლენაა. გაზეთები აღნიშნავენ, რომ: საშუალოდ 12%-ით მოხდა რუსეთში კომუნალურები გადასახადების ზრდა. გაძვირდა პურის ფასიც, არადა ხორბლის ფასი გაიაფდა. მშენებლობის ბიზნესი დაეცა და ქარხნები იხურება.
 
მიზეზი? მუშახელის კატასტროფული დეფიციტი ბაზარზე, რასაც ადამიანური რესურსების კლების ხარჯზე ემატება მოთხოვნის ბუნებრივი შემცირება - რუსების ნაწილი ფრონტზე კვდება, ნაწილი კი ქვეყნიდან გარბის. დარჩენილი კვალიფიციური მუშახელი კი სამხედრო ინდუსტრიაშია მობილიზებული. იაფ ხორბალს რუსეთი თავის მოკავშირეებს საბითუმო ფასებში ყიდის, ხოლო ბაზარზე შემოსავლის შესანარჩუნებლად კრემლთან დაახლოებული პურის მსხვილი მეწარმეები მის ფასს ზრდიან.
 
ამას კი ემატება სანქციები. დღეს ევროპის მხრიდან სანქციების მე-18 პაკეტი დამტკიცდა, რომელიც რუსეთის ნავთობისა და გაზის ინდუსტრიას ურტყამს. 47.6 დოლარი - ესაა ის თანხა, რომელზე ძვირადაც ნავთობს არ შეიძენს ევროკავშირი და ბრიტანეთი რუსეთისაგან, რომელსაც გათვლა 60 დოლარზე ჰქონდა. კრემლს რომ მყარი მოგება ჰქონდეს 70 დოლარად უნდა ჰყიდდეს ბარელს. სანქციების მიხედვით ნორდ სტრიმების გაზსადენები აღარ ამუშავდება. ამას ემატება რუსულ ჩრდილოვან ფლოტზე დევნაც, რომელიც სხვა ქვეყნების დროშის ქვეშ მცურავი ხომალდების დახმარებით ცდილობდა რუსული ნავთობის ევროპაში გაყიდვას და სანქციების გვერდის ავლას.
 
ამ ფონზე მნიშვნელოვანია ისიც, რომ რუსეთში ტოტალიტარული მმართველობა კიდევ უფრო უჭერს მოსახლეობას: ქვეყანაში 5500 აკრძალული საიტი, მუსიკა, საინფორმაციო საშუალება, კოდური სიტყვა, ფილმი და გამოთქმაა, რისი მოძიებაცა და ნახვაც არ შეიძლება, მათ შორის არც VPN-ის გამოყენებით. თუ ნახავ ჯერ დაგაჯარიმებენ, შემდეგ ჯერზე კი პასუხისგებაში მისცემენ შენს თავს.
 
მზარდი ინფლაციისა და ძირითადი რესურსების სამხედრო წარმოებასა თუ ფრონტზე მობილიზების ფონზე ეკონომიკური პერსპექტივა კარგად არ გამოიყურება. არსებობს ვარაუდი, რომ გვიანი შემოდგომიდან რუსეთი კიდევ უფრო მეტი ბანკნოტების დაბეჭდვას აპირებს.
 
მუშახელის დეფიციტის ფონზე ინდური პრესა საუბრობდა პოტენციურ გეგმაზე, რომლის მიხედვითაც რუსეთი წლის ბოლომდე მილიონი ინდოელი მუშახელის რეკრუტირებას აპირებს, თუმცა ამ ამბავმა რუსეთში დადებითი რეაქცია არ გამოიწვია, რის გამოც რუსეთის შრომის მინისტრმა აღნიშნული ინფორმაცია უარყო. მიუხედავად ამისა, მარტო წელს რუსეთში 71,817 ინდოეთის მოქალაქეზე გაიცა ოფიციალური სამუშაო ნებართვა. ეს რაც ლეგალურად ჩანს, და რაც არა ის კიდევ სხვაა. ინდოელების გარდა რუსეთში დიდი რაოდენობით არიან შუა აზიელები და ჩინელები.
 
ამ ვითარებაში ფრონტზე რუსეთის ვითარება არასახარბიელოა. დონეცკის მონაკვეთზე მომარაგების გზას უკვე ეწოდა "სიკვდილის ხაზი", სადაც უკრაინული დრონები ყველაფერს ბომბავენ რაც კი გადაადგილდება. მიუხედავად ამისა, რუსეთი არ წყვეტს ცოცხალი ძალის მობილიზებას და დონეცკის ოლქის დასავლეთ ნაწილში, პოკროვსკის სექტორზე დაწოლას. რუსეთის მხრიდან ყველა გათვლა ისეთი იყო, რომ პოკროვკი ჯერ 2024 წლის ბოლომდე უნდა აეღოთ, შემდეგ 2025 წლის მარტამდე, ახალი თარიღი 2025 წლის 9 მაისი იყო, შემდეგ კი ამ სექტორზე დაწყებული შეტევის ერთი წლის თავი, ანუ ივლისი. მაგრამ ერთი წლის თავზე რუსები ჯერ კიდევ არ არიან ქალაქის ფარგლებში შესულები. ზოგადად პოკროვკისაკენ გაჭრას რუსები 2024 წლის თებერვლიდან ცდილობენ, ავდიივკას დაცემის შემდეგ.
 
დასავლური მედია ამბობს, რომ რუსული ზაფხულის შეტევის მხოლოდ პირველი ფაზა ვიხილეთ ჯერ და რომ მეორე ფაზა ჯერ კიდევ წინააო. ისინი 150 ათას დამატებით რუს, კორეელ და სხვა ქვეყნებიდან დაქირავებულ სამხედროებზე საუბრობენ და ახალი მიმართულებით გაჭრას არ გამორიცხავენ, ან ძველ სექტორებზე მათ გადანაწილებასა და უკრაინულ პოზიციებზე დაწოლის გაძლიერებას.
 
კრემლი ტრამპის მიერ მიცემულ 50 დღიან ვადას მაქსიმალური შეტევისათვის გამოიყენებს და ამაში უცნაური არაფერია. მთავარია რამხელა იქნება მსხვერპლი და გამოფიტვა. როგორც ამერიკის სახელმწიფო მდივანმა აღნიშნა, მხოლოდ წელს რუსეთს 100 ათასი მოკლული ჰყავს. მან ხაზი გაუსვა ფაქტს, რომ საუბარია მოკლულ სამხედროებზე და არა დაჭრილებზე, დაშავებულებზე ან ტყვეებზე. რუსეთი წლებია იმით პოზიციონირებს, რომ თითქოს ბოლო სამხედრომდე და ბოლო საკვებამდე შეუძლია იომოს. ასეთი რამ არცერთ სახელმწიფოს არ შეუძლია, მაგრამ კრემლს რომ ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - ეს უკვე ვნახეთ. და ისიც ნათელია, რომ ახლა ომს სერიოზული გამოფიტვის სახე აქვს მიღებული, რის გამოც დამატებითი მოთამაშეებისა და სახელმწიფოების ირიბი ჩართვა კიდევ უფრო მზარდია.
 
პუტინმა ისიც კარგად იცის, რომ ომის შეწყვეტა სხვა მიზეზითაცაა საშიში - ამდენი სამხედროსა და ციხეებიდან გამოსული, თუ მობილიზებული კრიმინალის რესოციალიზაცია ძალიან რთული იქნება, მით უფრო გართულებული ეკონომიკური ვითარებიდან გამომდინარე. თუმცა ყველაფერს აქვს თავისი ზედა ზღვარი - ეკონომიკის გამძლეობასაც, მსხვერპლის რაოდენობასაც და გამარჯვების რწმენასაც.
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.