USD 2.7086
EUR 3.1783
RUB 3.4210
თბილისი
დღეს გაერო მსოფლიო სურსათის დღეს აღნიშნავს - „არავინ ყურადღების მიღმა“, აცხადებს კუ დონჟუ
თარიღი:  385

გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის (FAO) გენერალური დირექტორი კუ დონჟუ ღია წერილს ავრცელებს.

მიმართვაში ის მსოფლიო სურსათის დღეს ეხმაურება და აღნიშნავს, რომ ეს წლევანდელი მსოფლიო სურსათის დღის მთავარი თემაა - „არავინ ყურადღების მიღმა“.

„ არავინ ყურადღების მიღმა – ეს წლევანდელი მსოფლიო სურსათის დღის მთავარი თემაა და მოწოდება მსოფლიოსადმი: გავიაზროთ საგანგაშო რეალობა, რომ გლობალური სასურსათო უსაფრთხოების კრიზისის ფონზე სულ უფრო მეტი ადამიანი რჩება ყურადღების მიღმა. ამას არაერთი მიზეზი აქვს: მიმდინარე კონფლიქტები, მათ შორის, ომი უკრაინაში, COVID-19-ით გამოწვეული პანდემია და კლიმატის კრიზისი. პრობლემებს კიდევ უფრო ამწვავებს ინფლაცია და დრამატულად გაზრდილი ფასი სურსათზე, საწვავზე, სასუქზე, ენერგეტიკაზე, რამაც შეიძლება შექმნას სურსათზე წვდომის კრიზისი ახლა და მასზე ხელმისაწვდომობის კრიზისი, სავარაუდოდ, მომავალ სეზონზე.

ბოლო კვირებსა და თვეებში უამრავი ადამიანი შეძრა სურათებმა მსოფლიოს სხვადასხვა წერტილიდან, რომლებიც სურსათის უსაფრთხოებასთან დაკავშირებულ მწვავე პრობლემებს ასახავს. FAO-სა და პარტნიორების უახლესი ანგარიშის „სასურსათო უსაფრთხოება და კვება მსოფლიოში (SOFI)” მიხედვით, 2021 წელს მსოფლიოში დაახლოებით 828 მილიონი ადამიანი საკვების მუდმივ ნაკლებობას განიცდის. ეს რიცხვი 46 მილიონით მეტია, ვიდრე 2020 წლის იგივე მაჩვნებელი და 150 მილიონით აღემატება COVID-19-ით გამოწვეულ პანდემიამდელ, 2019 წლის მონაცემებს. პანდემიის შედეგებმა გააღრმავა უთანასწორობა, გაზარდა უკიდურესად ღარიბი მოსახლეობის რიცხვი და მსოფლიოში შიმშილის აღმოფხვრა უფრო გაართულა, განსაკუთრებით, მოწყვლად ქვეყნებში.

ჩვენ რთული ამოცანა გვაქვს - მივაღწიოთ შედეგს „არავინ ყურადღების მიღმა“, თუნდაც, მოსახლეობის მხოლოდ სურსათით უზრუნველყოფით კონტექსტში, რომ აღარაფერი ვთქვათ ადამიანებისთვის მშვიდი, თანასწორი, ინკლუზიური და მდგრადი მომავლის შექმნაზე. ამის მიუხედავად, არ გვაქვს სასოწარკვეთის უფლება და არც იმის, რომ ყველაფერი ძველებურად განვაგრძოთ და განსხვავებული შედეგის მიღებას დაველოდოთ. არსებობს მნიშვნელოვანი გზები, თუ როგორ უნდა გავუმკლავდეთ ამ გამოწვევებს.

შევხედოთ ერთ-ერთ მაგალითს: მზარდი საგანგებო სიტუაციების, კონფლიქტებისა და კატასტროფების ფონზე, ჩვენი ერთ-ერთი მთავარი პრიორიტეტი ყველაზე მოწყვლადი ადამიანების მხარდაჭერაა, რომ მათ საარსებო წყარო ჰქონდეთ. ეს მხარდაჭერა უკეთესად კოორდინირებული და უფრო ფართომასშტაბიანი უნდა იყოს, ასევე - დროული და ემთხვეოდეს თესვისა და შინაური ცხოველების პროდუქტიულობის სეზონს.

შოკისმომგვრელი ფაქტი ის არის, რომ შიმშილის პირობებში მყოფი ყოველი სამი ადამიანიდან, მინიუმ ორი სოფლად მცხოვრები საკვები პროდუქტის მცირე მწარმოებელია. კრიტიკული ამოცანაა, მათ დავეხმაროთ: ჯერ საკუთარი თავი გამოკვებონ, შემდეგ კი - ჩვენ. ადგილობრივი თემები ყურადღების მიღმა ადვილად რჩებიან, როდესაც მსოფლიოს ერთ წერტილში გადაუდებელი დახმარებაა საჭირო, სხვაგან - განვითარების სამუშაოები, თუ კონფლიქტურ ადგილებში მშვიდობის ხელშეწყობა. ამიტომ, უკეთესი კოორდინირება გვჭირდება, რომ შესაბამისად განვსაზღვროთ ჩვენი დახმარების საჭიროების მქონე სამიზნე სეგმენტები.

გლობალურ დონეზე, მეტი სოლიდარობა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია.

მაგალითად, მსოფლიოში ყველაზე მოწყვლად ერებს გლობალური მხარდაჭერა სჭირდებათ, რათა მათი ყველაზე ღარიბი მოსახლეობის სოციალური დაცვა შეძლონ - ეს მათ კატასტროფების დროს, მეტი გამძლეობის შესაძლებლობას მისცემს. მთავრობები საერთო სიკეთეზე უნდა ფოკუსირდნენ და თავიდან აიცილონ პროტექციონისტული ქმედებები. ამას შეიძლება გავლენა ჰქონდეს საერთაშორისო ბაზრებზე, თუ ვაჭრობის ღიაობითა და მოწოდების ჯაჭვის მოქმედებით, სურსათის მოწოდების პოტენციურ შოკს შევამცირებთ.

ყველაზე მოწყვლადი ადამიანების გაძლიერება შესაძლებელია მთავრობების, კერძო, აკადემიური და სამოქალაქო სექტორებისა და სხვა ჩართული მხარეების ერთად მუშაობით, თუ გარდავქმნით სურსათის წარმოების, გავრცელებისა და მოხმარების გზებს. ამაში მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ზემოაღნიშნული ჯგუფების, ქალებისა და ახალგაზრდების ჩთვლით, საბაზისო სასოფლო-სამეურნეო საჭიროებებით მომარაგება, სწორი მიმართულებით გადამზადება, მოტივაციის შექმნა, ინოვაცია და ტექნოლოგიები.

ერთ-ერთი პირველი, საიდანაც უნდა დავიწყოთ, მეტი ინფორმაციის საჭიროებაა მათ შესახებ, თუ ვინ და რატომ რჩება ყურადღების მიღმა. თუ მთავრობები უფრო მეტად ადამიანებზე ორიენტირებულ კვლევებსა და მონაცემებს მოიპოვებენ, ამ ემპირიულ ცოდნაზე დაყრდნობთ მეტად ინკლუზიური, რეაქტიული, პასუხისმგებლიანი ინსტიტუციებისა და სოციალური პრაქტიკები შექმნას შეძლებენ. „არავინ ყურადღბის მიღმა“ - ამ პრინციპის სტრატეგიებში, გეგმებსა და ბიუჯეტებში გათვალისწინება მთავრობებისთვის მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იქნება 2030 წლის მდგრადი განვითარების დღის წესრიგისა და მდგრადი განვითარების მიზნების (SDGs) მისაღწევად.

ჩვენ რა შეგვიძლია გავაკეთოთ რომ ამ ყველაფრის შესახებ სხვადასხვა დონეზე ხმა გავავრცელოთ? შეგვიძლია, ვიმოქმედოთ ეფექტურად, ერთიანად და მეტი თანაგრძნობით, ხმა ავიმაღლოთ და გადაწყვეტილების მიმღებებზე გავლენა ვიქონიოთ, რომ ყურადღების მიღმა არავინ დატოვონ. ასევე შეგვიძლია ნაკლები სასურსათო დანაკარგი შევქმნათ, მივიღოთ ჯანსაღი და სეზონური საკვები და მოვუაროთ ჩვენს ბუნებრივ რესურსებს, ნიადაგს და წყალს. ამ კონტექსტში, მინდა ყურადღება ახალგაზრდებზე გავამახვილო. უკვე მეორე წელია, ისინი მსოფლიო სურსათის ფორუმის პლატფორმის ცენტრალური ნაწილი არიან, რომელსაც ჩვენ ჰიბრიდული მოდელით FAO-ს მთავარ ოფისში, რომში ვმართავთ (17-21 ოქტომბერს). ღონისძება ასევე მოიცავს გლობალურ ახალგაზრდულ ფორუმს, სამეცნიერო, ინოვაციურ და საინვესტიციო ფორუმებს. მათმა იდეებმა და ენთუზიაზმმა ჩვენს განწყობებში ქმედებები და სოლიდარობა უნდა შემოიტანონ, რათა ერთად მიავღწიოთ: უკეთეს წარმოებას, უკეთეს კვებას, უკეთეს გარემოსა და უკეთეს ცხოვრებას ისე, რომ ყურადღების მიღმა არავინ დარჩეს“,- აღნიშნულია მიმართვაში.

ანალიტიკა
კრემლს ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - გიორგი კობერიძე
დღევანდელი რუსული ბეჭდური პრესა ივლისის თვეში ეკონომიკური ვითარების დამძიმებაზე საუბრობს - რაც რუსეთის დახურული სისტემის პირობებში საკმაოდ იშვიათი მოვლენაა. გაზეთები აღნიშნავენ, რომ: საშუალოდ 12%-ით მოხდა რუსეთში კომუნალურები გადასახადების ზრდა. გაძვირდა პურის ფასიც, არადა ხორბლის ფასი გაიაფდა. მშენებლობის ბიზნესი დაეცა და ქარხნები იხურება.
 
მიზეზი? მუშახელის კატასტროფული დეფიციტი ბაზარზე, რასაც ადამიანური რესურსების კლების ხარჯზე ემატება მოთხოვნის ბუნებრივი შემცირება - რუსების ნაწილი ფრონტზე კვდება, ნაწილი კი ქვეყნიდან გარბის. დარჩენილი კვალიფიციური მუშახელი კი სამხედრო ინდუსტრიაშია მობილიზებული. იაფ ხორბალს რუსეთი თავის მოკავშირეებს საბითუმო ფასებში ყიდის, ხოლო ბაზარზე შემოსავლის შესანარჩუნებლად კრემლთან დაახლოებული პურის მსხვილი მეწარმეები მის ფასს ზრდიან.
 
ამას კი ემატება სანქციები. დღეს ევროპის მხრიდან სანქციების მე-18 პაკეტი დამტკიცდა, რომელიც რუსეთის ნავთობისა და გაზის ინდუსტრიას ურტყამს. 47.6 დოლარი - ესაა ის თანხა, რომელზე ძვირადაც ნავთობს არ შეიძენს ევროკავშირი და ბრიტანეთი რუსეთისაგან, რომელსაც გათვლა 60 დოლარზე ჰქონდა. კრემლს რომ მყარი მოგება ჰქონდეს 70 დოლარად უნდა ჰყიდდეს ბარელს. სანქციების მიხედვით ნორდ სტრიმების გაზსადენები აღარ ამუშავდება. ამას ემატება რუსულ ჩრდილოვან ფლოტზე დევნაც, რომელიც სხვა ქვეყნების დროშის ქვეშ მცურავი ხომალდების დახმარებით ცდილობდა რუსული ნავთობის ევროპაში გაყიდვას და სანქციების გვერდის ავლას.
 
ამ ფონზე მნიშვნელოვანია ისიც, რომ რუსეთში ტოტალიტარული მმართველობა კიდევ უფრო უჭერს მოსახლეობას: ქვეყანაში 5500 აკრძალული საიტი, მუსიკა, საინფორმაციო საშუალება, კოდური სიტყვა, ფილმი და გამოთქმაა, რისი მოძიებაცა და ნახვაც არ შეიძლება, მათ შორის არც VPN-ის გამოყენებით. თუ ნახავ ჯერ დაგაჯარიმებენ, შემდეგ ჯერზე კი პასუხისგებაში მისცემენ შენს თავს.
 
მზარდი ინფლაციისა და ძირითადი რესურსების სამხედრო წარმოებასა თუ ფრონტზე მობილიზების ფონზე ეკონომიკური პერსპექტივა კარგად არ გამოიყურება. არსებობს ვარაუდი, რომ გვიანი შემოდგომიდან რუსეთი კიდევ უფრო მეტი ბანკნოტების დაბეჭდვას აპირებს.
 
მუშახელის დეფიციტის ფონზე ინდური პრესა საუბრობდა პოტენციურ გეგმაზე, რომლის მიხედვითაც რუსეთი წლის ბოლომდე მილიონი ინდოელი მუშახელის რეკრუტირებას აპირებს, თუმცა ამ ამბავმა რუსეთში დადებითი რეაქცია არ გამოიწვია, რის გამოც რუსეთის შრომის მინისტრმა აღნიშნული ინფორმაცია უარყო. მიუხედავად ამისა, მარტო წელს რუსეთში 71,817 ინდოეთის მოქალაქეზე გაიცა ოფიციალური სამუშაო ნებართვა. ეს რაც ლეგალურად ჩანს, და რაც არა ის კიდევ სხვაა. ინდოელების გარდა რუსეთში დიდი რაოდენობით არიან შუა აზიელები და ჩინელები.
 
ამ ვითარებაში ფრონტზე რუსეთის ვითარება არასახარბიელოა. დონეცკის მონაკვეთზე მომარაგების გზას უკვე ეწოდა "სიკვდილის ხაზი", სადაც უკრაინული დრონები ყველაფერს ბომბავენ რაც კი გადაადგილდება. მიუხედავად ამისა, რუსეთი არ წყვეტს ცოცხალი ძალის მობილიზებას და დონეცკის ოლქის დასავლეთ ნაწილში, პოკროვსკის სექტორზე დაწოლას. რუსეთის მხრიდან ყველა გათვლა ისეთი იყო, რომ პოკროვკი ჯერ 2024 წლის ბოლომდე უნდა აეღოთ, შემდეგ 2025 წლის მარტამდე, ახალი თარიღი 2025 წლის 9 მაისი იყო, შემდეგ კი ამ სექტორზე დაწყებული შეტევის ერთი წლის თავი, ანუ ივლისი. მაგრამ ერთი წლის თავზე რუსები ჯერ კიდევ არ არიან ქალაქის ფარგლებში შესულები. ზოგადად პოკროვკისაკენ გაჭრას რუსები 2024 წლის თებერვლიდან ცდილობენ, ავდიივკას დაცემის შემდეგ.
 
დასავლური მედია ამბობს, რომ რუსული ზაფხულის შეტევის მხოლოდ პირველი ფაზა ვიხილეთ ჯერ და რომ მეორე ფაზა ჯერ კიდევ წინააო. ისინი 150 ათას დამატებით რუს, კორეელ და სხვა ქვეყნებიდან დაქირავებულ სამხედროებზე საუბრობენ და ახალი მიმართულებით გაჭრას არ გამორიცხავენ, ან ძველ სექტორებზე მათ გადანაწილებასა და უკრაინულ პოზიციებზე დაწოლის გაძლიერებას.
 
კრემლი ტრამპის მიერ მიცემულ 50 დღიან ვადას მაქსიმალური შეტევისათვის გამოიყენებს და ამაში უცნაური არაფერია. მთავარია რამხელა იქნება მსხვერპლი და გამოფიტვა. როგორც ამერიკის სახელმწიფო მდივანმა აღნიშნა, მხოლოდ წელს რუსეთს 100 ათასი მოკლული ჰყავს. მან ხაზი გაუსვა ფაქტს, რომ საუბარია მოკლულ სამხედროებზე და არა დაჭრილებზე, დაშავებულებზე ან ტყვეებზე. რუსეთი წლებია იმით პოზიციონირებს, რომ თითქოს ბოლო სამხედრომდე და ბოლო საკვებამდე შეუძლია იომოს. ასეთი რამ არცერთ სახელმწიფოს არ შეუძლია, მაგრამ კრემლს რომ ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - ეს უკვე ვნახეთ. და ისიც ნათელია, რომ ახლა ომს სერიოზული გამოფიტვის სახე აქვს მიღებული, რის გამოც დამატებითი მოთამაშეებისა და სახელმწიფოების ირიბი ჩართვა კიდევ უფრო მზარდია.
 
პუტინმა ისიც კარგად იცის, რომ ომის შეწყვეტა სხვა მიზეზითაცაა საშიში - ამდენი სამხედროსა და ციხეებიდან გამოსული, თუ მობილიზებული კრიმინალის რესოციალიზაცია ძალიან რთული იქნება, მით უფრო გართულებული ეკონომიკური ვითარებიდან გამომდინარე. თუმცა ყველაფერს აქვს თავისი ზედა ზღვარი - ეკონომიკის გამძლეობასაც, მსხვერპლის რაოდენობასაც და გამარჯვების რწმენასაც.
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.