USD 2.7050
EUR 3.0872
RUB 3.3681
თბილისი
დავით ქურიძე- დიდ ბრიტანეთში მოღვაწე ასტროფიზიკოსი
თარიღი:  1029

გაერთიანებულ სამეფოში, ბელფასტის უნივერსიტეტში 2010 წელს ჩამოვედი, ასტროფიზიკის სადოქტორო პროგრამის გასავლელად.

ამჟამად ვმუშაობ აბერისტვისის უნივერსიტეტის (უელსი, გაერთიანებული სამეფო) ასტროფიზიკის კვლევის ჯგუფში და ასევე, ვკითხულობ ლექციებს. ვარ 40-მდე სამეცნიერო ნაშრომის ავტორი და თანაავტორი. ჩემი კვლევების მთავარი საგანია მზის და ვარსკვლავების ზედაპირებზე მიმდინარე ფიზიკური პროცესები. ვარსკვლავების სპეციფიკური სტრუქტურის გამო, მათი ზედაპირები (ატმოსფეროები) ერთადერთი ნაწილებია, რომლთა დანახვაც შეგვიძლია. ჩვენამდე მხოლოდ მათი ატმოსფეროების გამოსხივება აღწევს. ეს გამოსხივება არის ვარსკვლავებზე, სამყაროს ამ ფუნდამენტურ ობიექტებზე ჩვენი ინფორმაციის მთავარი წყარო. თითქმის ყველაფერი, რაც ვარსკვლავებზე ვიცით, ამ გამოსხივების ანალიზიდანაა მიღებული. ჩემი კვლევები ძირითადად ჩვენი უახლოესი ვარსკვლავის, მზის ატმოსფეროს გამოსხივების ანალიზს მოიცავს.

ბოლო წლებია, ვსწავლობ მზის ანთებებს. ანთებები არის ვარსკვლავების ზედაპირზე პატარა არეებში, ძალიან მოკლე დროში (რამდენიმე წამში), უზარმაზარი ენერგიის უცაბედი გამოყოფა. ეს მოვლენები შეიძლება შევადაროთ ელვას, რომელიც ხშირად ხდება დედამიწის ატმოსფეროში. ვარსკვლავების ანთებები ბევრად კომპლექსური, ასტროფიზიკური პროცესებია და მათი ბევრი ასპექტი დღემდე აუხსნელია. გარდა სუფთა სამეცნიერო ინტერესისა, ამ მოვლენების კვლევებს პრაქტიკული მნიშვნელობაც აქვს, რამდენადაც ისინი უმნიშვნელოვანეს როლს ასრულებენ კოსმოსური ამინდის ფორმირებაში. კოსმოსურ ამინდზე კი, ასტრონავტების და ჩვენი პლანეტის უსაფრთხოებაა დამოკიდებული. თანამედროვე ასტროფიზიკა ძალიან მრავალმხრივი დარგია.

დღეს შესაძლებელია, იყო ასტროფიზიკოსი და სამუშაოდ მხოლოდ ოფისი და კომპიუტერი გჭირდებოდეს. აკეთებდე ასტროფიზიკური პროცესების რიცხვით მოდელირებას, ან ამუშავებდე კოსმოსური ტელესკოპების დაკვირვებებს, რომლებიც მეტ-ნაკლებად მზა სახით მოიპოვება. თანამედროვე ასტროფიზიკაში, მეცნიერების მხოლოდ მცირე ჯგუფია, რომლებსაც ძველი ეპოქების ასტორნომებივით ველზე მუშაობა უწევთ. ვგულისხმობ სადამკვირებლო ექსპერიმენტის მოფიქრებას, ობსერვატორიაში წასვლას და დაკვირვებების ჩატარებას. მე ასტროფიზიკოსების ამ ჯგუფს ვეკუთვნი, რადგან ხშირად ვმონაწილეობ და ვხელმძღვანელობ დაკვირვებებს სახმელეთო ტელესკოპებიდან. სახმელეთო ტელესკოპების მთავარი უპირატესობა ის არის, რომ ხმელეთზე შეგვიძლია დიდი ზომის ტელესკოპების აგება ინსტრუმენტების რთულ ოპტიკურ ლაბორატორიებთან ერთად. კოსმოსში ასეთი სისტემების გაშვება ან ტექნიკურად არ შეგვიძლია, ან ძალიან ძვირი ჯდება. ამიტომ კოსმოსურ ობსერვატორიებს შედარებით მცირე ზომის ტელესკოპები და ინსტრუმენტები აქვთ.

შეაბამისად, ასტროფიზიკის ძალიან ბევრი მნიშვნელოვანი აღმოჩენა ისევ სახმელეთო მზის ტელესკოპებიდან ჩატარებული დაკვირვებებით ხდება. 2017 წელს მიღებულმა ერთ-ერთმა ასეთმა უნიკალურმა დაკვირვებამ საშუალება მოგვცა, პირველად, მაღალი სიზუსტით გაგვეზომა მზის ატმოსფეროს მაგნიტური ველი, პარამეტრი, რომელიც მზეზე და ვარსკვლავების ზედაპირზე მიმდინარე ფიზიკური პროცესების მთავარი განმსაზღვრელია. მიღებულ გაზომვებს, რომლებიც 2019 წელს გამოვაქვეყნეთ, დიდი გამოხმაურება მოჰყვა და ბოლო წლების მზის ფიზიკის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან სამეცნიერო კვლევად არის შეფასებული. ქართველ კოლეგებს, ვინც ახლა იწყებს სამეცნიერო საქმიანობას, ვურჩევდი, აუცილებლად მიიღონ მუშაობის გამოცდილება დასავლურ კვლევით ინსტიტუტებში და უნივერსიტეტებში. ქართული სამეცნიერო სივრცე ჯერ კიდევ არ არის სათანადოდ სტრუქტურირებული და ინტეგრირებული თანამედროვე სამეცნიერო სისტემებთან. შესაბამისად, დასავლურ უნივერსიტეტებში სამუშაო და სასწავლო გამოცდილების მიღება ძალიან მნიშვნელოვანია პროფესიული განვითარებისთვის.

ეს არ გულისხმობს, რომ ყველა ქართველი მეცნიერი აუცილებლად უცხოეთში უნდა წავიდეს სამუშაოდ და იქ დამკვიდრდეს, მაგრამ კარიერის გარკვეული ეტაპების (განსაკუთრებით ადრეული ეტაპების) უცხოურ სამეცნიერო სისტემებში გატარება ძალიან სასარგებლო და მნიშვნელოვანი შეიძლება იყოს. მე ეს ძალიან გამომადგა. ზოგადად, ამ ტიპის მოძრაობა მეცნიერებისთვის ყოველთვის სასარგებლოა. მაგალითად ბრიტანეთში, სადოქტოროს დაცვის შემდეგ, როგორც წესი, სხვა ინსტიტუტებში აგრძელებენ მუშაობას. ზოგი მათგანი რაღაც დროის შემდეგ უკან ბრუნდება, მაგრამ მინიმუმ ერთ ,,გასვლას" თითქმის ყველა აკეთებს. გამოცდილებასთან ერთად, ეს ერთგვარი დემონსტრირებაცაა იმისა, რომ როგორც მეცნიერს, უცხო გარემოში შესვლა, მუშაობა და თავის დამკვირდება შეგიძლია.

წყარო:Speech • სფიჩი

ანალიტიკა
The Daily Telegraph - ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს

ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.

გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:

დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.

დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.

აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.

კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.

უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?

როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.

რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.

ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან)  ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.

არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.

იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.

ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.

თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.