,
როგორც ისტორიას, ისე ეკონომიკას თავისი განვითარების კანონზომიერებები და ლოგიკური შედეგები აქვს. თუ ისტორიას გადავხედავთ ჩვენი ქვეყნის საქმიანობის ორი ძირითადი ასპარეზი იყო – ომი და მიწათმოქმედება.
ალექსანდრე მიქაბერიძის შესანიშნავ წიგნებში „ქართველები უცხოთა თვალით“, თავმოყრილია უცხოელი მისიონერების ამბები საქართველოს შესახებ. ისინი ძირითადად ხაზს უსვამენ იმ ფაქტს, რომ ქართველები შესანიშნავი მეომრები არიან და არათუ უარს ამბობენ ქალაქის ტიპის ეკონომიკაზე, რაც ვაჭრობასაც მოიცავს, არამედ სათაკილოდაც კი მიაჩნიათ.
მსოფლიოს განვითარებასთან ერთად უფრო და უფრო იზრდება ვაჭრობის როლი სოფლის მეურნეობასთან შედარებით, სიმდიდრე გროვდებოდა ვაჭრობით და არა მიწათმოქმედებით.
ჩვენი სასკოლო ისტორიოგრაფია ამაზე დუმს. როცა საქართველო ძლიერი ქვეყანა იყო, ეს სიძლიერე მოდიოდა არამხოლოდ ხმლის მარჯვე ქნევით, არამედ სიმდიდრით – რომლითაც ქვეყანას შეეძლო დაექირავებინა და გამოეკვება ჯარი.
მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო სტრატეგიულ სავაჭრო გზებზე მდებარეობდა, ამას ნაკლებად ვიყენებდით. თბილისშიც, რომელიც სავაჭრო გზის საკვანძო ადგილი იყო, ქართველებზე მეტად სხვები მოდიოდნენ.
თბილისის აღების შემდეგ, დავით აღმაშენებელი ცდილობს ხელი შეუწყოს თბილისის არაქართველ მოსახლეობას დარჩნენ ქალაქში – ვინაიდან ისინი არიან ვაჭრები, ვაჭრობას მოაქვს ეკონომიკური სიძლიერე, ეკონომიკურ სიძლიერეს კი ქვეყნის სიძლიერე.
მე-19 საუკუნეში, მიუხედავად იმისა, რომ მსოფლიოში ახალ – ახალ სიმაღლეებს იპყრობს ქალაქის ტიპის ეკონომიკა, საქართველო ამას მენტალურად ისევ არ იღებს.
აკაკი წერეთელი წერდა „ვაჭარო, მაგ შენ აბაზში სისხლი და ოფლი ჩემია, რატომ არა გაქვს ღვთის შიში, ან კაცის არა გრცხვენია?“.
აკაკის ეს პოზიცია ვაჟა-ფშაველამ გააკრიტიკა „ვაჭრობა, ნაცვლად იმისა, რომ შაეყვარებინათ ხალხისათვის, შეაზიზღეს; ამისათვის არც ბევრი ტყვია წამალი იყო საჭირო, რადგან რაინდული ხასიათის ქართველს ბუნებრივად არა აქვს მიდრეკილება ვაჭრობისაკენ, მითუმეტეს, რომ ამ ვაჭრობის სინონიმად გახადეს მხდალობა.“
დრო მაინც თავისას აკეთებდა და ნელ-ნელა საქართველოშიც ფეხს იკიდებდა კომერცია, სოფლის მეურნეობაშიც კი. ე.წ. „კულაკები“, სინამდვილეში ჭკვიანი გლეხები იყვნენ, რომელთაც სოფლის მეურნეობა ბიზნესად აქციეს. ამ დროს შემდეგი უბედურება მოდის – სსრკ, რომელმაც ჩვენთვის საამაყო სამხედრო ტრადიცია მოსპო, სამხედრო ელიტა კი ფიზიკურად გაანადგურა, ან იძულებული გახადა გაქცეულიყო. ვაჭრობა ისევ მარგინალური გახადა. შეგეძლო ყოფილიყავი კორუმპირებული, სახელმწიფოს ქურდი და ა.შ. ოღონდ არა ვაჭარი, ვაჭრობა „უზნეობა“ იყო.
და ამ მძიმე წარსულით გავხდით დამოუკიდებლები, როცა არც სამხედრო ტრადიცია გვქონდა, ვაჭრობა კი ისევ “ქართველების საქმე არ იყო”. არადა ვაჭრობის გარეშე შეუძლებელია ქვეყნის სოციალური და ეკონომიკური მდგომარეობის განვითარება.
დღგ-ის გადახდისგან თავის არიდება რთულდება - საქმე ის არის, რომ 2024 წლის ოქტომბრიდან ძალაში შევიდა ფინანსთა სამინისტროს ახალი რეგულაცია, რომელიც მნიშვნელოვნად შეცვლის დამატებული ღირებულების გადასახადის (დღგ) გადახდისგან თავის არიდების მიზნით შექმნილი სუბიექტების მიმართ სახელმწიფოს დამოკიდებულებას. ეს ცვლილება განსაკუთრებულ გავლენას მოახდენს როგორც მეწარმე ფიზიკურ პირებზე (ინდივიდუალური მეწარმე, მიკრობიზნესი, მცირე ბიზნესი, ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელი პირი), ასევე ნებისმიერ წვრილ, ქსელურ, კომპანიებზე.
რა უნდა იცოდეს ბიზნესმა აღნიშნულ ცვლილებებთან დაკავშირებით - ახალ რეგულაციასთან დაკავშირებულ დეტალებს BMG-ისთან DGN Consulting-ის საგადასახადო მენეჯერი ანა ლობჟანიძე განმარტავს.
- კონკრეტულად რას გულისხმობს ფინანსთა მინისტრის გამოცემული ახალი რეგულაცია?
- 2024 წლის ოქტომბრიდან ამოქმედდა ცვლილებები ფინანსთა სამინისტროს N996 ბრძანებაში, რომლებიც დღგ-ის გადახდისგან თავის არიდების სქემების აღკვეთისკენ არის მიმართული. გარკვეული კრიტერიუმების დაკმაყოფილების შემთხვევაში, საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს, რამდენიმე დამოუკიდებელი სუბიექტი განიხილოს ერთ გადამხდელ პირად და ყველა სუბიექტის შემოსავალი ერთობლივად დაბეგროს. აღნიშნული ცვლილება ეხება იმ ბიზნესებს, რომლებიც ახორციელებენ ბიზნესის დანაწევრებას, რათა არ დაუფიქსირდეთ წლიური ბრუნვა 100 000 ლარზე მეტი და ამ მიზნით არეგისტრირებენ სხვა ბიზნესსუბიექტებს, იურიდიული სუბიექტის ან ინდივიდუალური მეწარმის სახით. აღნიშნული სქემით ბიზნეს სუბიექტები თავს არიდებენ დღგ-ის გადახდას.
- რა კრიტერიუმებით იხელმძღვანელებენ საგადასახადო ორგანოები?
- თუ რამდენიმე ბიზნესი აკმაყოფილებს შემდეგ კრიტერიუმებს, მათ საგადასახადო ორგანო ერთ გადამხდელ პირად განიხილავს. კრიტერიუმები შემდეგია:
1. საქმიანობასთან დაკავშირებულ გადაწყვეტილებებს ერთი და იგივე პირი იღებს;
2. საქმიანობის ადგილი და შინაარსი იდენტურია;
3. რომელიმე სუბიექტი დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრირებული არ არის.
ამასთანავე, განმარტებულია, თუ რა პირობებში მიიჩნევა გადაწყვეტილებები ერთი და იგივე პირის მიერ მიღებულად. მაგალითად, თუ გადაწყვეტილებები მიიღება ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა კონტრაქტორების შერჩევა, ფასების განსაზღვრა, დასაქმების პირობები ან ინვესტიციების განხორციელება.
- როგორ იმოქმედებს ეს ცვლილებები ბიზნესზე?
- ამ ცვლილებების მიზანია, გააძლიეროს საგადასახადო ორგანოების უფლებამოსილება და ხელი შეუშალოს დღგ-ს გადახდისგან თავის არიდების სქემებს. ეს ზომები ხელს შეუწყობს თანაბარი კონკურენტული გარემოს შექმნას მცირე და საშუალო ბიზნესებისთვის. თუმცა, ბიზნესმა ყურადღებით უნდა დაიცვას რეგულაციები და გაითვალისწინოს ახალი წესები, რათა თავიდან აირიდოს პოტენციური ჯარიმები და დამატებითი შემოწმებები. რაც შეიძლება ითვალისწინებდეს დღგ-ს გადამხდელად ნებაყოფლობით რეგისტრაციას და შესაბამისად, საქონლის/მომსახურების ფასში დღგ-ის ასახვას.
- რას ურჩევდით ბიზნესს ამ ცვლილებების გათვალისწინებით?
- ბიზნესი ყურადღებით უნდა დააკვირდეს საკუთარ საქმიანობას და დარწმუნდეს, რომ საქმიანობის პროცესში ითვალისწინებს კანონმდებლობით დადგენილ ახალ კრიტერიუმებს და მიდგომებს. ამ ცვლილებების მიზანია, გააძლიეროს საგადასახადო ორგანოების უფლებამოსილება და ხელი შეუშალოს დღგ-ს გადახდისგან თავის არიდების სქემებს. ეს ზომები ხელს შეუწყობს თანაბარი კონკურენტული გარემოს შექმნას მცირე და საშუალო ბიზნესებისთვის. თუმცა, ბიზნესმა ყურადღებით უნდა დაიცვას რეგულაციები და გაითვალისწინოს ახალი წესები, რათა თავიდან აირიდოს პოტენციური ჯარიმები და დამატებითი შემოწმებები.
წყარო:https://bm.ge/
