USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
დანდური - მრავალმხრივ საჭირო და სასარგებლო მცენარე
თარიღი:  793

საქართველოში ფართოდ გავრცელებული მცენარე - დანდური (ლათ. Portulaca) - ერთადერთია, რომელიც დაავადებების უდიდეს ნაწილს კურნავს და ამავდროულად, უგემრიელესი საკვებია. მზადდება მარტივად და სასარგებლოსთან ერთად არის ძალიან გემრიელი. შესაძლოა, ბევრმა არ იცის, რომ არსებობს დანდურის დეკორატიული სახეობა, რომელიც გაზონებს და ბაღებს ამშვენებს. ის პორტულაკის სახელითაა ცნობილი და საკვებად არ გამოიყენება.

დადნურის სამშობლოდ სპარსეთსა და ინდოეთს მიიჩნევენ, თუმცა დღეს ის მსოფლიოს თითქმის ყველა კუთხეში ხარობს. მისი სასარგებლო თვისებები პირველად სპარსეთში აღმოუჩენიათ, თუმცა მაშინ წარმოდგენაც კი არ ჰქონდათ, რომ ამ მცენარესთვის კიბოს განკურნებაც შეეძლო.  

ერთ-ერთი მთავარი უპირატესობა ისაა, რომ არ არსებობს დანდურის გენმოდიფიცირებული ვარიანტი, რადგან ის არ საჭიროებს რაიმე მოდიფიცირებას, რომლითაც მოახერხებს სხვა პირობებში გაზრდას. ამის მიზეზი ისაა, რომ  იზრდება ნებისმიერ ადგილას, ნებისმიერ კლიმატურ პირობებში, თვით ყველაზე უნაყოფო მიწაზეც კი.

დანდური  მდიდარია ასევე C და B ვიტამინით, შეიცავს ორი ტიპის ბეტალაინ ალკალოიდის პიგმენტებს, ყვითელ ბეტა-ანტისს და წითელ ბეტა-კიანის, ეს ორივე პიგმენტი არაჩვეულებრივია ორგანიზმის დეტოქსიკაციისთვის.

ამერიკელი და შვედი მეცნიერების მტკიცებით, ეს მცენარე კიბოს კურნავს და მას კიდევ ბევრი სხვა რთული  დაავადების განკურნება შეუძლია.

დანდურის სამკურნალო თვისებები
თესლი
დანდურის თესლი ძალიან მაგარია და მთლიანად ინარჩუნებს დადებით თვისებებს 40 წლის განმავლობაში. ამ მცენარეს ძლიერი და გასაოცარი თვისებები აქვს. მას იყენებენ იმუნიტეტის ასამაღლებლად და საერთო ჯანმრთელობის გსაუმჯობესებლად. გარდა ამისა, დანდური А ვიტამინის ერთ-ერთი ყველაზე მდიდარი საბადოა. А ვიტამინი აუმჯობესებს მხედველობას და  იცავს ორგანიზმს კიბოს დაავადებების განვითარებისგან. დანდურის თესლი ინიშნება სიცხის დასაწევად და ასევე შედის მამაკაცებში იმპოტენციის სამკურნალო ხალხურ საშუალებებში.

დანდური - ძლიერი ანტიოქსიდანტი
დანდური შეიცავს ნივთიერებებს, რომლებსაც ანტიმუტაგენური და ანტიოქსიდანტური მოქმედება აქვთ. ასევე მდიდარია С ვიტამინითა და В ჯგუფის ვიტამინებით, მათ შორის, ნიაცინითა და რიბოფლავინით, კაროტინოიდებითა და მიკროელემენტებით, როგორიცაა კალციუმი, მაგნიუმი, რკინა.

ჩვეულებრივი სარეველა ბალახი ფლობს მინიშნებებს იმის შესახებ, როგორ შევქმნათ გვალვაგამძლე სასოფლო-სამეურნეო მცენარეები მსოფლიოში, რომელსაც კლიმატის ცვლილება უტევს.

დანდურს ხალხურ მედიცინაში ანთების საწინააღმდეგო, შარდმდენ და ტკივილგამაყუჩებელ საშუალებად იცნობენ. ამასთან მცენარის წვენს აქვს ნაღველმდენი და ასევე გამაგრილებელი თვისებები, გამოიყენება თირკმელების, ღვიძლისა და შარდის ბუშტის სამკურნალოდ.

არსებობს დანდურის სამკურნალო ნაყენის დამზადების რამდენიმენაირი რეცეპტი:

სხვადასხვა დაავადებების პროფილაქტიკისთვის — ორ სუფრის კოვზ ახლად დაქუცმაცებულ მცენარეს დაასხით 1,5 ჭიქა მდუღარე წყალი. დაახლოებით საათ-ნახევრის შემდეგ გადაწურეთ და მიიღეთ დღე-ღამეში ერთხელ ან ორჯერ 1–2 სუფრის კოვზის ოდენობით;

ქერტლის სამკურნალოდ — ერთ სუფლის კოვზ ხმელ დანდურს დაასხით ერთი ჭიქა მდუღარე წყალი და დადგით ერთი საათით. შემდეგ გადაწურეთ და შეიზილეთ თმის ძირებში;

სახსრების ტკივილისას — ახლად მოკრეფილი ერთი სუფრის კოვზი დანდური ხარშეთ 10 წუთის განმავლობაში, გადმოდგით ცეცხლიდან, შემოახვიეთ ქვაბს რაიმე თბილი და დააყოვნეთ ორი საათი. შემდეგ გადაწურეთ და მიიღეთ 1–2 სუფრის კოვზი დღეში სამ–ოთხჯერ.

დანდურის ნაყენის კომპრესები ასევე გამოდგება ფურუნკულოზის, ჩირქოვანი მუწუკების, ეგზემის სამკურნალოდ. სალბუნის დადებამდე საჭიროა, რომ მტკივნეული ადგილი იგივე ნაყენით ჩამოიბანოთ.

გახსოვდეთ! ისევე, როგორც ნებისმიერ სამედიცინო საშუალებას, დანდურსაც აქვს უკუჩვენება — ეს მაღალი წნევაა. ამიტომ ჰიპერტონიკებმა აუცილებლად უნდა გამოიჩინონ სიფრთხილე და ხშირად არ უნდა გამოიყენონ იგი.

დანდური დიეტის დროს

ჩამოთვლილი სარგებლის გარდა, დანდური მდიდარია კალციუმით და კალიუმით. ასევე შეიცავს ანტიოქსიდანტებს და სასარგებლო მიკროელემენტებს, როგორიცაა თუთია და სპილენძი. ეს ნუტრიენტები აუცილებელია ჯანმრთელობის შესანარჩუნებლად. დანდური არის ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავების შესანიშნავი წყარო, რაც მას მკვებავ დანამატად აქცევს ნებისმიერი დიეტის დროს. ის ასევე არის ბოჭკოვანი და მცენარეული ცილის კარგი წყარო. მაღალი კვებითი ღირებულება მას შესანიშნავ დანამატად აქცევს ნებისმიერი კერძისთვის.

დანდური კოსმეტოლოგიაში

დანდური ოხრახუშთან ერთად გამოიყენება კოსმეტოლოგიაში, მის წვენს უმატებენ ნიღბებს, რათა კანი იყოს რბილი და გლუვი, ხოლო მცენარის ახალგამოწურული წვენი ხელს უწყობს ანთებითი ჭრილობების შეხორცებას, აშორებს მცირე ნაწიბურებს და ასაკობრივ ლაქებს.

დანდურს  სამკურნალოდ საუკუნეების მანძილზე იყენებდნენ მისი მრავალი მიმართულებით სასარგებლო თვისებების გამო.

ცნობილია დანდურის ძალიან საინტერესო თვისება.  მეცნიერები აღწერენ, როგორ არის დანდურში (Portulaca oleracea) გაერთიანებული ორი სხვადასხვა მეტაბოლური გზა, რათა წარმოიქმნას ფოტოსინთეზის ახალი ტიპი, რომელიც ამ მცენარეს გვალვის ატანისა და თან ძლიერი პროდუქტიულობის უნარს აძლევს.

„ეს გახლავთ თვისებათა ძლიერ იშვიათი კომბინაცია, რამაც ერთგვარი „სუპერმცენარე“ წარმოქმნა — ისეთი, რომელიც პოტენციურად შეიძლება გამოგვადგეს მცენარეების ინჟინერიაში“, — ამბობს კვლევის ავტორი, იელის უნივერსიტეტის ეკოლოგიისა და ევოლუციური ბიოლოგიის პროფესორი ერიკა ედვარდსი.

მცენარეებმა ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად გამოიმუშავეს სხვადასხვა მექანიზმები ფოტოსინთეზის გასაუმჯობესებლად — პროცესის, რომლის წყალობითაც, მწვანე მცენარეები მზის სინათლის გამოყენებით, ნახშირორჟანგისა და წყლის სინთეზს საკვებ ნივთიერებებად ახდენენ. მაგალითად, სიმინდსა და შაქრის ლერწამს ჩამოუყალიბდა ე. წ. C4 ფოტოსინთეზი, რომლის დამსახურებითაც, მცენარე ძლიერ პროდუქტიული რჩება მაღალი ტემპერატურის პირობებშიც.

მცენარე დანდური უნიკალურია იმით, რომ ის ამ ორივე ევოლუციურ ადაპტაციას ფლობს, რისი წყალობითაც, ეს მცენარე არის როგორც ძლიერ პროდუქტიული, ისე ძალიან გვალვაგამძლე; ასეთი კომბინაცია მცენარეებში იშვიათია. მეცნიერთა უმეტესობას მიაჩნდა, C4 და CAM-ი დანდურის ფოთლებში ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად მოქმედებდა.

თუმცა, იელის უნივერსიტეტის მკვლევართა ჯგუფმა დანდურის ფოთლებში გენის ექსპრესიის სივრცული ანალიზების შემდეგ დაასკვნა, რომ C4-ისა და CAM-ის აქტივობა სრულიად ინტეგრირებულია. ისინი მოქმედებენ ერთსა და იმავე უჯრედებში — CAM-ის რეაქციათა პროდუქტებს C4-ის მეტაბოლური გზა ამუშავებს. ეს სისტემა გვალვაში თავდაცვის უჩვეულო დონეს განაპირობებს.

ეს საინტერესოა!

სახელწოდებები საქართველოს სხვადასხვა კუთხეების მიხედვით:

იმერული, გურული – უკვდავა ფხალი, ძირწითელა, წითელძირა

ლეჩხუმური – წითელკინწა

აჭარული – თაგვაყურა, თიკნიყურა

მთიულური – ხველის წამალი, დაჭრილაის წამალი;

კახური – კლდის დანდური

მეგრული – მაპაღურაია, ჯიჭითა, ჯინჭითა

სვანური – მუსტუნილ

 

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.