,
1830-იან წლები - ინგლისელებმა პირველად დაიწყეს ფიქრი თამაშის ღია სივრცეში გადმოტანაზე და თანამედროვე ჩოგბურთთან ყველაზე უფრო მეტად მიახლოებული, ე.წ. Lawn Tennis ჩანასახები გაჩნდა.
1868 წლის 23 ივლისი - უიმბლდონის გარეუბანში კერძო კლუბი იხსნება, სახელწოდებით "The All England Croquet Club".
1874 წელი - ბრიტანული არმიის მაიორი, უოლტერ კლოპტონ უინგფილდი 1874 წელს ჰარი ჯემს (ერთ-ერთი პიონერი) წერილს წერს, რომ წელიწადზე მეტია თამაშზე "sphairistikè (ბერძნ. - "ball-playing") მუშაობს, მან დიზაინი შექმნა და ახალი თამაში დააპატენტა. ჩოგბურთის ისტორიის თანახმად, ეს თამაში ყველაზე ახლოს არის სპორტის თანამედროვე ესთეტიკასთან, გამომგონებელმა იდეალური მარკეტინგის ხარჯზე თამაში მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში გაიტანა.
1877 წელი - პირველი უიმბლდონის ტურნირი ! ჯერ კიდევ 1877 წელს, აქ პირველი საჩოგბურთო მსოფლიო ჩემპიონატი ტარდება, სახელწოდებით "FIRST WORLD CHAMPIONSHIP". ტურნირზე მამაკაცები მონაწილეობდნენ, აქ სულ 22 მოთამაშე გვყავდა.
1881 წელი - 1881 წელს პირველი საჩოგბურთო ტურნირი ამერიკის კონტინენტზეც ჩატარდება ! ამერიკის ღია პირველობას დიკ სეარსი მოიგებს.
1891 წელი - საფრანგეთის ღია პირველობის დასაწყისი ! მაშინ ტურნირზე მონაწილეობა მხოლოდ საფრანგეთის მოქალაქეებს შეეძლოთ.
1900 წელი - დევისის თასის პირველი ანალოგი, 1900 წელს ისტორიაში პირველად განსხვავებული ქვეყნების, ამერიკის შეერთებული შტატებისა და ბრიტანეთის კუნძულების წარმომადგენლები დაუპირისპირდნენ.
1905 წელი - მე-20 საუკუნის დასაწყისში პირველი ტურნირი ჩატარდა ავსტრალიის კონტინენტზეც. მაშინ ავსტრალიის ღია პირველობა ავსტრალიისა და ახალი ზელანდიის ტერიტორიებზე იმართებოდა.
პირველი ქალთა ტურნირები - 1884 უიმბლდონი, 1887 ამერიკა, 1897 როლან გაროსი, 1922 ავსტრალია.
1960-იანი წლები - საჩოგბურთო სამყაროში დებატები იწყება, მსჯელობენ იმაზე, თუ რამდენად შეიძლება, რომ პროფესიონალი და მოყვარული მოთამაშეების ტურნირები გაიმიჯნოს. იდეა 5 ხმით აგებს, 4 დიდი სლემის ტურნირი მოყვარულთათვისაც ღიაა.
1968 წელი - ე.წ. Open Era-ს დასაწყისი. პირველად ჩოგბურთის ისტორიაში, ინგლისის სამხრეთ სანაპიროზე, ბორნმუთში "ოფიციალური" ტურნირი გაიმართება. პირველი სლემის ტურნირი ღია ერაში როლან გაროსზე გვქონდა. ორივე ტურნირი კენ როუზვალმა მოიგო.
1969 წელი - როდ ლეივერი ისტორიაში ერთადერთი ჩოგბურთელი ხდება, რომელიც ერთ სეზონში ოთხივე დიდი სლემის ტიტულს მოიგებს. მან ეს კარიერაში 2-ჯერ გააკეთა, 1962 და 1969 წლებში.
ჩოგბურთში ანგარიშის სისტემის წარმოშობის რამდენიმე ვერსია არსებობს. ყველაზე გავრცელებული ცნობით, 15-30-40(45)-60 სისტემა XIV საუკუნიდან მომდინარეობს, როცა საფრანგეთში სპორტის ამ სახეობას ფულზე თამაშობდნენ. იმდროინდელი სისტემით, მსხვილი ნომინალის მონეტა 60 ფულად ერთეულს შეადგენდა და ის ოთხი 15 ერთეულის ღირებულების მონეტად ხურდავდებოდა. XIX საუკუნეში ინგლისელებმა ანგარიშში 60 ქულის ნიშნული 45-მდე შეამცირეს.
ცნობილი თეორიის თანახმად, "უცნაური" და განსხვავებული ქულების დათვლის სისტემა ჩოგბურთში საათის ციფერბლატს უკავშირდება. არსებობს წარმოდგენა, რომლის თანახმადაც ჩოგბურთის თამაშებში ანგარიშს საათის ციფერბლატით "მიჰყვებოდნენ". თითო ქულის მოგების შემდგომ, წუთების ისარს მეოთხედით გადაწევდნენ ხოლმე, ასეთ დროს კი ისარი ჯერ 15-ს, შემდგომ 30-ს, შემდგომ 45-ს უჩვენებდა. ბოლო გათამაშებით ისარი ისევ მეოთხედით იცვლიდა პოზიციას, შესაბამისად, გეიმის დასრულებისას საწყის, "60"-იან პოზიციას უბრუნდებოდა. ამ თეორიის ნახმად, ანგარიშის ნომენკლატურა ჩოგბურთის წინამორბედი ფრანგული თამაშიდან, "Jeu de Paume-დან" მოდის. "ხელის გულის თამაში" საფრანგეთის რევოლუციამდე ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული აქტივობა იყო, მარტო პარიზში დაახლოებით 1000-მდე კორტი არსებობდა. ტრადიციული კორტის ზომა სიგრძეში 90 ფუტს შეადგენდა, ბადე მოთამაშეებს კორტს 45-45 ფუტიან ტოლ ნაწილებად უყოფდა.
როცა ჩამწოდებელი ქულას იღებდა, ის კორტში 15 ფუტით შიგნით შედიოდა. კიდევ ერთხელ მოგებული გათამაშების შემთხვევაში, მას კიდევ 15 ფუტი ჰქონდა "გასავლელი" და 30-იან ნიშნულს აღწევდა. მესამე ქულის მოგების შემდგომ კი მას კიდევ მხოლოდ 10 ფუტით შეეძლო ბადესთან მიახლოება, რითიც "მოძრაობას" 40-ფუტიან ნიშნულზე ასრულებდა. ანგარიშიც სწორედ ამ მოძრაობას აირეკლავდა.
ასევე საინტერესოა საჩოგბურთო ტერმინი "love" - რომელსაც ჩოგბურთში ნულის ნაცვლად იყენებენ. ყველაზე უფრო ფართოდ გავრცელებული მოსაზრების თანახმად, ტერმინი ფრანგული სიტყვიდან l'oeuf მოდის, რაც საერთაშორისო ენაზე კვერცხს ნიშნავს. ამ მოსაზრებით, ვინაიდან კვერცხის ფორმა ნულოვან ესთეტიკას აირეკლავს, ტერმინის არსებობის ფუნდამენტიც სწორედ აქედან მოდის.
მეორე თეორიის თანახმად, ტერმინი ჰოლანდიური სიტყვიდან "lof" მოდის, რომელიც ღირსებას გამოხატავს.
კიდევ ერთი განსხვავებული თეორიის თანახმად, ჯერ კიდევ მაშინ, როცა მოთამაშეები კორტზე გადიან და ქულაც არ გათამაშებულა, მათ "ერთმანეთის სიყვარული" მაინც აქვთ.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
