,
დეგლი ანგელის ტაძარში (შვეიცარიაში), გადავაწყდი იერუსალემის ძველ ფრესკას, წითლად ამოხაზულია იერუსალემის ერთ-ერთი მთავარი სიწმინდე, ჯვრის ქართველთა მონასტერი, რომელსაც სტუმრობდა მრავალი ესპანელი, ფრანგი, გერმანელი, ინგლისელი და იტალიელი მომლოცველი და რაინდი, ბევრი მათგანის სახელი ქართველმა ბერებმა აღაპებში შეიტანეს, საიდანაც ჩანს, რომ საქართველოს ეკლესია დიდ სქიზმას არ სცნობდა.
გიორგი ბრწყინვალის მეფობისას ქართველთა მონასტერს ეწვია ინგლისელი ბერი, ანონიმი ანგლიკუსის სახელით ცნობილი, (ანუ ინგლისელი), რომელიც წერს, რომ ქართველი ბერები მას ,,გაუმასპინძლდნენ დიდი ქვევრის საუკეთესო ღვინით", იტალიელი ბერი გუსიც წერს, რომ ქართველთა მდიდარი მონასტერი გულუხვად უმასპინძლდებოდა ევროპელებს.
იბნ ფადლალლაჰის ცნობით, დამატებით ირკვევა, რომ ,,მონათლულთა შორის ყველაზე დიდი - ქართველთა მეფის" (გიორგი ბრწყინვალის) პატივსაცემად ეგვიპტის სულთანმა არამხოლოდ ქრისტეს საფლავი გადასცა ქართველ ბერებს - აღდგომელებს, არამედ ჯვრის ქართველთა მონასტერს რამდენიმე სოფელი შესწირა კიდეც.
ეგვიპტის სულთნის ძლიერმა დაზვერვამ კარგად იცოდა გიორგი ბრწყინვალის მასშტაბები, იოჰანეს დე კოლუმნა წერს, რომ გიორგი ,,ძლევამოსილია და კათოლიკეთა მიმართ კეთილგანწყობილი", ამავეს აცხადებს სულთანი გიორგისადმი მიმართვაში: ,,რომის პაპის მეშველო".
წარმოიდგინეთ რამდენი ჯვაროსნული ომი დასჭირდა დასავლეთ ევროპას ქრისტეს საფლავის მისაღებად, ეგვიპტის სულთანმა კი ის გიორგი ბრწყინვალეს დაუთმო, ამ დონის საგარეო პოლიტიკური მონაპოვარი არცერთ სხვა ქართველ მეფეს არ ჰქონია, არც დავით აღმაშენებელს და არც თამარს, მართალია თამარმა დიდი უფლებები მიიღო ქრისტეს საფლავში, მაგრამ არა მისი უშუალო მფლობელობა და კლიტენი, როგორც გიორგი ბრწყინვალემ.
ცნობილია, რომ დავით აღმაშენებლიდან მოყოლებული, თავის მხრივ ქართველთა ქრისტიანი მეფეებიც სწირავდნენ მეჩეთებს შესაწირავებს, ამასთან, ისინი ნებას რთავდნენ მუსლიმებს მეჩეთში ხალიფას სახელზე ელოცათ, საპასუხო პატივის მისაგებად მუსლიმებს თბილისის მეჩეთში ქართველთა მეფისათვის კანდელი ენთოთ (კანდელის ტრადიცია მუსლიმურ თემსაც გააჩნდა), როგორც ეს ჰაუკალის ჩანართშია მოთხრობილი.
მიყევით ბმულს - ბექა ჭიჭინაძე
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
