USD 2.6978
EUR 2.9112
RUB 2.9177
Tbilisi
ბენჟამინ ფრანკლინის ეფექტი
Date:  3219

ბევრ ადამიანს არ მოსწონს, როდესაც რაიმეს მისაღებად ხვეწნა უწევს და ამბობენ, რომ სხვა ადამიანისთვის დახმარების თხოვნა  სტერესულია. თუ გავიხსენებთ, ფულის სესხება, ჩვენს მაგივრად რაიმე საქმის გაკეთების თხოვნა მარტივი არ არის. არსებობს მოსაზრება,რომ ადამიანს აღიზიანებს დახმარების თხოვნა. ეს შეხედულება მცდარია. არსებობს ფსიქოლოგიური ფენომენი, რომელსაც „ბენჟამენ ფრანკლინის ეფექტს“ უწოდებენ. ამ ფენომენის მიხედვით, ადამიანს უფრო მეტად მოსწონს  ადამიანი მაშინ, როდესაც ის დახმარებას სთხოვს.

წიგნის, You Are Not So Smart,  ავტორი დევიდ მაკრენი ხსნის, თუ როგორ დაერქვა ამ ფენომენს ეს სახელი. ბენჟამენ ფრანკლინს ჰყავდამოძულე, გავლენიანი სახელმწიფო მოხელე. ფრანკლინმა, ამ ადამიანის კეთილგანწყობა  გადაწყვიტა და ასეთი რამ მოიფიქრა, ფრანკლინმა მისი ბობლიოთეკიდან წიგნი სთხოვა. მოძულემ წიგნი ათხოვა, ფრანკლინმა კი იგი ერთ კვირაში მადლობის წერილით დაუბრუნა.ამის შემდეგ, მათ შორის ურთიერთობები დათბა,  ისინი ერთმანეთს  მეგობრულად ხვდებოდნენ და როგორც ფრანკლინმა თქვა, მათი მეგობრობა ყოფილი მოძულის სიკვდილამდე გაგრძელდა.

1969 წელს ფსიქოლოგებმა „ბენ ფრანკლინის ეფექტის“ შემოწმება გადაწყვიტეს და მის სისწორეშიც დარწმუნდნენ,  კვლევის ფარგლებში ყველა მონაწილეს ფული მოაგებინეს. ცოტა ხანში, მონაწილეთა ერთ მესამედს დაუკავშირდა ერთერთი თანამშრომელი, რომელმაც მონაწილეებს უთხრა,  რომ ფსიქოლოგიის დეპარტამენტმა კვლევის ფარგლებში ძალიან დიდი ფული დახარჯა და გაკოტრების წინაშე იყო.  თანაშემწემ, მონაწილეების ერთ მესამედს ფულის დაბრუნება სთხოვა. მონაწილეთა მეორე მესამედს თავად ექსპერიმენტატორი დაუკავშირდა, მან მონაწილეებს აუხსნა, რომ კვლევა მისი ჯიბიდან დაფინანსდა, უსახსროდ დარჩა და ფულის დაბრუნება ითხოვა. კვლევის მესამე ნაწილს მოგებული ფული შეუნარჩუნეს.

ამ უცნაური კვლევის შედეგებმა აჩვენა, რომ ექსპერიმენტატორის მიმართ ყველაზე დადებითი ემოციები იმ ადამიანებს ჰქონდათ, რომლებსაც თავად ექსპერიმენტატორი დაუკავშირდა, ხოლო ყველაზე ნაკლებად მათ - ვინც ფული დაიტოვა. ესე იგი, კვლევის შედეგებმა დაადასტურა,  რომ ადამიანს სხვა ადამიანი  დახმარების შემდეგ უფრო მოსწონს, რასაც  მკვლევარები „კოგნიტური დისონანსით“ ხსნიდნენ. მკვლევარების აზრით, რთულია ადამიანს არ მოსწონდეს ის ადამიანი, ვისაც ეხმარება.

„ბენჟამენ ფრანკლინის ეფექტთან“ დაკავშირებული კვლევა მოგვიანებით აშშ-სა და იაპონიაშიც ჩატარდა. ორივე ქვეყანაში კვლევის მონაწილეებს ის ადამიანი უფრო მოეწონათ, რომლებმაც პროექტის დასრულებისთვის დახმარება ითხოვეს. საინტერესოა ის ფაქტიც, რომ ბენჟამენ ფრანკლინის ეფექტი პირდაპირ თხოვნისას ვლინდება, რაც კვლევამაც დაადასტურდა  მონაწილეებს არ მოეწონათ, როდესაც დახმარება ასისტენტმა და არა კვლევის ავტორმა ითხოვა.

ტოკიოს უნივერსიტეტის ფსიქოლოგი, იუ ნიია ამბობს, რომ „ბენჟამენ ფრანკლინის ეფექტს“ კოგნიტური დისონანსი არ იწვევს. მისი აზრით, ადამიანი თვლის, რომ დახმარებას ის თხოვს, ვინც მის მიმართ დადებითადაა განწყობილი, შესაბამისად მოწონებითვე პასუხობს. „ორმხრივი მოწონების“ ცნობილი ფენომენი გამოხატავს ადამიანის მიდრეკილებას, მოსწონდეს ის, ვისაც ის მოსწონს, ანუ, ადამიანებს მოსწონთ და ეხმარებიან მათ,  ვინც მათ დახმარებას სთხოვს.

2007 წელს ჯერი ბურგერმა და მისმა კოლეგებმა სანტა კლარას უნივერსიტეტიდან ჩაატარეს სამი ექსპერიმენტი, რომლის  მიზანი  იყო დაედგინა დახმარების გავლენა  მეგობრობრულ ურთიერთობაზე . ერთ-ერთ კვლევის მიხედვით, რომელშიც 105-მა სტუდნეტმა მიიღო მონაწილეობა, დადგინდა, რომ მონაწილეები სხვის თხოვნას (მაგ: ფანქრის გათლა) უფრო მეტად ასრულებდნენ მაშინ, როდესაც თხოვნამდე მოულოდნელ „საჩუქარს“ იღებდნენ, მაგალითად ჭიქა წყალს.

არიზონას უნივერსიტეტის ფსიქოლოგი და წიგნის, Influence, ავტორი რობერტ ჩიალდინი, HBR-თან 2013 წელს მიცემულ ინტერვუში ამბობს, რომ მადლობის მიღების შემდეგ, ადამიანმა „არაფრის“ ნაცვლად უნდა უპასუხოს ასე-  „რა პრობლემაა, პარტნიორები ასე იქცევიან“.

 „ბენჟამენ ფრანკლინის ეფექტის“ მთავარი სათქმელი არის ის, რომ ადამიანს არასდროს უნდა მოერიდოს დახმარების თხოვნა. პირიქით, თხოვნა კეთილგანწყობის მოპოვების  სტრატეგიულ მექანიზმადაც კი შეიძლება გამოვიყენოთ, როგორც ეს ბენჟამენ ფრანკლინმა გააკეთა.

sport
კახა კალაძე: ეს არ არის უბრალოდ გამარჯვება, ეს თარიღი საქართველოს უახლეს ისტორიაში ოქროს ასოებით იწერება

საქართველოს ფეხბურთელთა ეროვნული ნაკრების გამარჯვების შემდეგ, საქართველოს პრემიერ-მინისტრი ირაკლი კობახიძე, თბილისის მერი კახა კალაძე და ნაკრების წევრები პირველი რესპუბლიკის მოედანზე შეკრებილ გულშემატკივრებს შეუერთდნენ და გამარჯვება მათთან ერთად აღნიშნეს.

კახა კალაძემ მადლობა გადაუხადა ეროვნულ ნაკრებს და და კიდევ ერთხელ ხაზი გაუსვა პლეიოფის ფინალში გამარჯვების განსაკუთრებულ მნიშვნელობას.

„გილოცავთ! რთულია, ვისაუბრო იმაზე, თუ რამხელა გამარჯვება მოიპოვა ჩვენმა ქვეყანამ. ეს არის ის, რასაც ათეულობით წელი ველოდებოდით. ეს არ არის უბრალოდ გამარჯვება, ეს არის ისტორიის დაწერა. საქართველოს უახლეს ისტორიაში 2024 წლის 26 მარტი ოქროს ასოებით იწერება, იმიტომ, რომ ჩვენი ეროვნული ნაკრები ითამაშებს ევროპის ჩემპიონატზე“, - განაცხადა კახა კალაძემ.

დედაქალაქის მერმა მადლობა გადაუხადა ეროვნული ნაკრების გულშემატკივარსაც.

„მადლობა ყველას, ვინც მოედანზე იმყოფებოდა, ვინც სახლიდან უყურებდა ამ თამაშს. ყოველთვის, როცა ჭირდებოდა საქართველოს ეროვნულ ნაკრებს, იდექით მის გვერდში. იყო უამრავი წაგება, იყო რთული პერიოდი, მაგრამ ყოველთვის იდექით იქ, სადაც ჭირდებოდა ქართულ ფეხბურთს, ქართულ სპორტს და ამისთვის მინდა მადლობა გითხრათ თითოეულ თქვენგანს“, - მიმართა გულშემატკივრებს კახა კალაძემ.

See all
Survey
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
Vote
By the way